Sheria Mbalimbali
1Bwana akamwambia Mose, 2“Sema na kusanyiko lote la Israeli na uwaambie: ‘Kuweni watakatifu, kwa kuwa mimi, Bwana Mungu wenu, ni mtakatifu.
319:3 Kut 20:8, 12; Law 11:44; Neh 9:14; 13:15-21; Isa 58:13; Mk 2:27“ ‘Kila mmoja wenu ni lazima amheshimu mama yake na baba yake, na pia ni lazima kuzishika Sabato zangu. Mimi ndimi Bwana Mungu wenu.
419:4 Kut 20:4; Amu 17:3; Za 96:5; 115:4-7; 135:15; 1Kor 10:14“ ‘Msiabudu sanamu, wala msijitengenezee miungu ya shaba. Mimi ndimi Bwana Mungu wenu.
5“ ‘Mnapotoa dhabihu ya sadaka ya amani kwa Bwana, toeni kwa namna ambayo itakubaliwa kwa niaba yenu. 619:6 Law 7:16-18Sadaka hiyo italiwa siku iyo hiyo mnayoitoa, au kesho yake; chochote kitakachobaki hadi siku ya tatu lazima kiteketezwe kwa moto. 7Kama sehemu yoyote ya sadaka hiyo italiwa siku ya tatu, itakuwa si safi, nayo haitakubaliwa. 819:8 Law 22:2, 15-16; Hes 18:32; Mwa 17:14Yeyote atakayekula atawajibishwa, kwa sababu amenajisi kitu kilicho kitakatifu kwa Bwana; mtu huyo lazima akatiliwe mbali na watu wake.
919:9 Rut 2:2-7; Law 23:10, 22; Kum 24:19-22; Ay 24:10; Kut 23:11; Kum 15:1-18“ ‘Wakati uvunapo mavuno ya nchi yako, usivune hadi kwenye mipaka ya shamba lako, wala usikusanye mabaki ya mavuno yako. 1019:10 Kum 24:19-22; Za 140:12; Mit 14:31; Isa 3:12-15; Mhu 5:8Usirudi mara ya pili katika shamba lako la mizabibu, wala usiokote zabibu zilizoanguka chini. Ziache kwa ajili ya maskini na mgeni. Mimi ndimi Bwana Mungu wako.
1119:11 Kut 20:15-16; 23:4; Lk 3:14; Efe 4:25; Law 6:2; 1Fal 13:18; Yer 9:3-5; Mdo 5:3-4“ ‘Usiibe.
“ ‘Usiseme uongo.
“ ‘Msidanganyane.
1219:12 Yer 5:2; 7:9; 34:16; 44:16, 26; Mal 3:5; Kut 3:13; 20:7; Kum 18:19; Mit 18:10; Isa 42:8; Mt 5:33“ ‘Usiape kwa uongo kwa Jina langu, na hivyo kulinajisi jina la Mungu wako. Mimi ndimi Bwana.
1319:13 Law 25:14, 17; Kut 20:15; 22:15, 25-27; Ay 7:2; 24:12; 31:39; Isa 16:14; Mal 3:5; Kum 24:15; Yer 22:13; Mt 20:8; 1Tim 5:18; Yak 5:4“ ‘Usimdhulumu wala kumwibia jirani yako.
“ ‘Usishikilie mshahara wa kibarua usiku kucha hadi asubuhi.
1419:14 Kut 4:11; Law 21:18; 25:17, 36; Kum 27:18; Rum 14:13; 1Pet 2:17“ ‘Usimlaani kiziwi, wala usiweke kikwazo mbele ya kipofu, lakini umche Mungu wako. Mimi ndimi Bwana.
1519:15 Kut 13:2; 23:8; Kum 24:17; Ay 13:8, 10; 32:21; 34:19; Mit 24:23; 28:21; Mal 2:9; Yak 2:1-4“ ‘Usipotoshe haki; usionyeshe kumpendelea maskini, wala upendeleo kwa mwenye cheo, bali mwamulie jirani yako kwa haki.
1619:16 Za 15:3, 5; 31:13; 41:6; 101:5; Yer 6:28; 9:4; Eze 22:9, 12; Kut 23:7; Kum 10:17; 27:25“ ‘Usieneze uchochezi miongoni mwa watu wako.
“ ‘Usifanye kitu chochote kile kinachohatarisha maisha ya jirani yako. Mimi ndimi Bwana.
1719:17 1Yn 2:9; Mt 18:15; Lk 17:3; Mwa 27:41“ ‘Usimchukie ndugu yako moyoni mwako. Karipia jirani yako kwa uwazi ili usishiriki hatia yake.
1819:18 Mwa 4:23; Rum 12:19; 13:9; Ebr 10:30; Za 103:9; Kut 20:16; Mt 5:43; 19:16; 22:39; Mk 12:31; Lk 10:27; Yn 13:34; Gal 5:14; Yak 2:8“ ‘Usijilipizie kisasi wala kuwa na kinyongo dhidi ya mmoja wa jamaa yako, lakini mpende jirani yako kama unavyojipenda wewe mwenyewe. Mimi ndimi Bwana.
1919:19 Mwa 26:5; Kum 22:9, 11“ ‘Mtazishika amri zangu.
“ ‘Usiwaache wanyama wako wa kufugwa wakazaana na wengine wa aina tofauti.
“ ‘Usipande mbegu za aina mbili katika shamba lako.
“ ‘Usivae nguo iliyofumwa kwa nyuzi za aina mbili tofauti.
2019:20 Kum 22:23-27“ ‘Kama mwanaume anakutana kimwili na mwanamke ambaye ni msichana mtumwa aliyeposwa na mwanaume mwingine, lakini ambaye hajakombolewa wala hajapewa uhuru, lazima iwepo adhabu inayofaa. Hata hivyo hawatauawa, kwa sababu msichana alikuwa bado hajaachwa huru. 2119:21 Law 5:15Lakini huyo mtu lazima alete kondoo dume kwenye ingilio la Hema la Kukutania kwa ajili ya sadaka ya hatia kwa Bwana. 22Kupitia kwa huyo kondoo dume wa sadaka ya hatia, kuhani atafanya upatanisho kwa ajili yake mbele za Bwana kwa ajili ya dhambi aliyotenda, naye atasamehewa dhambi yake.
23“ ‘Mtakapoingia katika hiyo nchi na kupanda aina yoyote ya mti wa matunda, hesabuni matunda yake kama yaliyokatazwa. Kwa miaka mitatu mtayahesabu kwamba yamekatazwa; hayaruhusiwi kuliwa. 2419:24 Kut 22:29; Mit 3:9; Kum 12:17-18Katika mwaka wa nne matunda yote ya mti huo yatakuwa matakatifu, sadaka ya sifa kwa Bwana. 25Bali katika mwaka wa tano mnaweza kula matunda ya mti huo. Kwa njia hii mavuno yenu yataongezewa. Mimi ndimi Bwana Mungu wako.
2619:26 Mwa 9:4; 30:27; Isa 44:25; Eze 22:18; 2Fal 17:17“ ‘Msile nyama yoyote yenye damu ndani yake.
“ ‘Msifanye uaguzi wala uchawi.
2719:27 Law 21:5; 2Sam 10:4-5; Yer 41:5; 48:37; Eze 5:1-5; Yer 9:26“ ‘Msikate nywele za kichwa denge, wala kunyoa pembe za ndevu zenu.
2819:28 Law 21:5; 1Fal 18:28; Yer 16:6; 41:5; 47:5“ ‘Msichanje chale miili yenu kwa ajili ya mfu, wala msijichore alama juu ya miili yenu. Mimi ndimi Bwana.
2919:29 Law 21:9; Kum 23:18; Mwa 34:7“ ‘Usimdhalilishe binti yako kwa kumfanya kahaba, la sivyo nchi itageukia ukahaba na kujaa uovu.
3019:30 Kut 20:8; Law 26:2“ ‘Shika Sabato zangu na kuheshimu mahali pangu patakatifu. Mimi ndimi Bwana.
3119:31 Kut 22:18; 1Sam 28:7-20; 1Nya 10:13; Law 20:6; 2Fal 21:6; 23:24; Isa 8:19; 19:3; 29:4; 47:12; 65:4“ ‘Msiende kwa waaguzi, wala msitafute wapunga pepo, kwa maana watawanajisi. Mimi ndimi Bwana Mungu wako.
3219:32 1Fal 12:8; Ay 29:8; 32:4; Mit 23:22; Mao 5:12; 1Tim 5:1; Law 11:44“ ‘Uwapo mbele ya mzee, simama ili kuonyesha heshima kwa wazee, nawe umche Mungu wako. Mimi ndimi Bwana.
33“ ‘Wakati mgeni anaishi pamoja nawe katika nchi yako, usimnyanyase. 3419:34 Kut 12:48; 22:21; 23:9; Kum 10:19; 23:7; Za 146:9Mgeni anayeishi pamoja nawe ni lazima umtendee kama mmoja wa wazawa wa nchi yako. Mpende kama unavyojipenda mwenyewe, kwa maana ulikuwa mgeni katika nchi ya Misri. Mimi ndimi Bwana Mungu wako.
3519:35 Kum 25:13-16“ ‘Usitumie vipimo vya udanganyifu unapopima urefu, kupima uzito, wala kupima wingi. 3619:36 Ay 31:6; Mit 11:1; 20:10; Hes 12:7; Mik 6:11; Amu 6:19; Rut 2:17; 1Sam 1:24; 17:17; Eze 45:10-11; Kum 25:13-15; Kut 12:17Tumia mizani halali, mawe ya kupimia uzito halali, efa19:36 Efa kilikuwa kipimo cha vitu vikavu. halali, na hini19:36 Hini kilikuwa kipimo cha vitu vimiminika. halali. Mimi ndimi Bwana Mungu wako, ambaye alikutoa katika nchi ya Misri.
3719:37 2Fal 17:37; 2Nya 7:17; Za 119:5; Eze 18:9; Mwa 26:5; Kum 6:25; Law 18:4-5“ ‘Shika amri zangu zote na sheria zangu zote, nawe uzifuate. Mimi ndimi Bwana.’ ”
Ang Nagkalain-lain nga mga Sugo
1Ginsugo sang Ginoo si Moises 2nga ihambal ini sa bug-os nga katilingban sang Israel:
Magkabuhi kamo nga balaan kay ako, ang Ginoo nga inyo Dios, balaan. 3Kinahanglan nga tahuron ninyo ang inyo iloy kag amay, kag kinahanglan nga tumanon ninyo ang akon mga ginapahimo sa inyo sa mga Adlaw nga Inugpahuway. Ako amo ang Ginoo nga inyo Dios.
4Indi kamo magsimba sa mga dios-dios ukon maghimo sang mga imahen nila. Ako amo ang Ginoo nga inyo Dios.
5Kon maghalad kamo sa akon sang halad nga para sa maayo nga relasyon, ihalad ninyo ini sa paagi nga mabaton ko para sa inyo. 6Kaunon ninyo ang karne sini sa adlaw sang inyo paghalad ukon sa madason nga adlaw. Pero kon may mabilin nga karne hasta sa ikatatlo nga adlaw kinahanglan nga sunugon na ini. 7Kon kaunon ninyo ini sa ikatatlo nga adlaw, indi ko ini pagbatunon kay makangilil-ad na ini. 8Ang bisan sin-o nga magkaon sini may salabton tungod kay ginabaliwala niya ang butang nga para sa akon; gani ina nga tawo indi na ninyo pagkabigon nga sakop ninyo.
9Kon mag-ani kamo indi ninyo pag-ubuson ani ang ara sa higad sang inyo talamnan, kag indi na ninyo pagbalikon kag siputon ang mga nabilin. 10Amo man sa talamnan sang ubas, indi na ninyo pagbalikon kag kuhaon ang mga bunga nga nabilin ukon ang mga nagkalahulog. Ibilin na lang ninyo ina sa mga imol kag sa mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo. Ako amo ang Ginoo nga inyo Dios.
11Indi kamo magpangawat, ukon magbutig, ukon magpangdaya sa inyo isigkatawo.
12Indi kamo magpanumpa sang butig sa akon ngalan, kay kon himuon ninyo ina ginapakahuy-an ninyo ang akon ngalan. Ako amo ang Ginoo.
13Indi ninyo pagpamintahaan ukon pagkawatan ang inyo isigkatawo. Indi na ninyo pagpabuwasan ang paghatag sang suweldo sang tawo nga ginpaobra ninyo.
14Indi ninyo paghambali sang malain ang bungol, kag indi kamo magbutang sang makapasandad sa alagyan sang bulag. Himua ninyo ini sa pagpakita nga nagatahod kamo sa akon nga inyo Dios. Ako amo ang Ginoo.
15Dapat husto kag matarong ang inyo nga paghukom sa korte; indi ninyo pagpaburan ang manggaranon ukon ang imol.
16Indi kamo magkutsokutso sa inyo isigkatawo. Indi kamo maghimo sang bisan ano nga makaguba sang iya kabuhi. Ako amo ang Ginoo.
17Indi ninyo pagdumti ang inyo isigkatawo. Sabdunga ninyo siya kon nakasala siya agod wala kamo sing salabton. 18Indi kamo magbalos ukon magdumot sa iban,19:18 sa iban: ukon, sa inyo kadugo. kundi higugmaa ninyo ang inyo kapareho19:18 kapareho: ukon, kapareho nga Israelinhon. pareho sang inyo paghigugma sa inyo kaugalingon. Ako amo ang Ginoo.
19Tumana ninyo ang akon mga pagsulundan. Indi ninyo pagpakastahi ang isa ka sapat sa lain nga klase sang sapat. Indi kamo magtanom sang duha ka klase nga binhi sa isa ka talamnan. Indi kamo magsuksok sang bayo nga hinimo halin sa duha ka klase sang tela.
20Kon ang isa ka lalaki magpakighilawas sa isa ka suluguon nga babayi nga kalaslon na sa iban nga lalaki, pero ining babayi wala pa matubos ukon mahatagan sing kahilwayan,19:20 ining babayi wala pa matubos ukon mahatagan sing kahilwayan: Ang buot silingon, wala pa mabayaran sang iya nobyo ukon sang iban nga tawo ang iya agalon agod mahilway siya sa pagkaulipon. dapat silutan sila. Pero indi lang sila pagpatyon kay indi pa man hilway ang amo nga babayi. 21-22Kinahanglan nga magdala ang lalaki sang lalaki nga karnero didto dampi sa puwertahan sang Tolda nga Ginapakigkitaan bilang bayad sa iya nga sala. Paagi sa paghalad sang pari sang karnero sa akon presensya, matubos ang lalaki sa iya nga sala kag patawaron ko siya.
23Kon mag-abot na kamo sa duta nga ihatag ko sa inyo, indi ninyo pagkaunon ang mga bunga sang mga kahoy nga inyo gintanom sa nahauna nga tatlo ka tuig. Kabigon ninyo ini nga mahigko.19:23 mahigko: sa literal, wala matuli. 24Sa ikaapat nga tuig, ang tanan nga bunga ihalad ninyo bilang pagdayaw sa akon, gani indi man ninyo ini pagkaunon. 25Pero sa ikalima nga tuig makakaon na kamo sang mga bunga. Kag kon tumanon ninyo ini nga mga pagsulundan, mangin bugana ang mga bunga sang inyo mga kahoy. Ako amo ang Ginoo nga inyo Dios.
26Indi kamo magkaon sang karne nga may dugo pa.
Indi ninyo paghimuon ang ginahimo sang manugpakot ukon babaylan.
27Kon magpangasubo kamo sa patay indi ninyo pag-utdan ang inyo buhok sa palibot sang inyo ulo ukon ang inyo burangos, 28kag indi man ninyo pagpilasan ang inyo lawas. Kag indi man kamo magpapika. Ako amo ang Ginoo.
29Indi ninyo pagpakahuy-i ang inyo mga anak nga babayi paagi sa pagpilit sa ila nga ibaligya ang ila lawas, kay makaimpluwensya ini sa inyo lugar kag magalapnag ang kalautan.
30Tumana ninyo ang akon mga ginapahimo sa inyo sa mga Adlaw nga Inugpahuway, kag tahura ninyo ang lugar nga ginasimbahan ninyo sa akon. Ako amo ang Ginoo.
31Indi kamo magdangop sa mga espiritista nga nagapakigsugilanon sa kalag sang patay, kay kon himuon ninyo ini kabigon kamo nga mahigko. Ako amo ang Ginoo nga inyo Dios.
32Tahura ninyo ang mga tigulang, kag tahura man ninyo ako nga inyo Dios. Ako amo ang Ginoo.
33Indi ninyo pagtrataron sing malain ang mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo. 34Tratara ninyo sila nga daw kapareho ninyo, kag higugmaa ninyo sila pareho sang inyo paghigugma sa inyo kaugalingon, kay mga dumuluong man kamo sadto anay sa Egipto. Ako amo ang Ginoo nga inyo Dios.
35Indi kamo magdaya sa inyo pagkilo, pagtakos, ukon pagsukob. 36-37Gamita ninyo ang husto nga kilohan, talaksan, ukon sulukban.
Ako ang Ginoo nga inyo Dios nga nagpaguwa sa inyo sa Egipto. Tumana ninyo ang tanan ko nga mga pagsulundan kag mga sugo.
