Maonyo Dhidi Ya Upumbavu
16:1 Mwa 43:9; Ebr 7:22; Ezr 10:27; Mit 17:18Mwanangu, kama umekuwa mdhamini wa jirani yako,
ikiwa umeshika mikono kwa kuweka ahadi
kwa ajili ya mwingine,
2kama umetegwa na ulichosema,
umenaswa kwa maneno ya kinywa chako,
3basi fanya hivi mwanangu, ili ujiweke huru,
kwa kuwa umeanguka mikononi mwa jirani yako:
Nenda ukajinyenyekeshe kwake;
msihi jirani yako!
46:4 Rut 3:18; Za 132:4Usiruhusu usingizi machoni pako,
usiruhusu kope zako zisinzie.
56:5 Za 91:3; 2Sam 2:18; Isa 13:14; Za 91:3Jiweke huru, kama swala mkononi mwa mwindaji,
kama ndege kutoka kwenye mtego wa mwindaji.
66:6 Mit 6:11Ewe mvivu, mwendee mchwa;
zitafakari njia zake ukapate hekima!
7Kwa maana yeye hana msimamizi,
wala mwangalizi, au mtawala,
86:8 Mit 30:24-25; 10:4lakini hujiwekea akiba wakati wa kiangazi
na hukusanya chakula chake wakati wa mavuno.
96:9 Mit 24:30-34; 26:13-16Ewe mvivu, utalala hata lini?
Utaamka lini kutoka usingizi wako?
106:10 Mit 24:33; Mhu 4:5Bado kulala kidogo, kusinzia kidogo,
bado kukunja mikono kidogo upate kupumzika:
116:11 Mit 6:10-11; 20:13; 24:30-34hivyo umaskini utakuja juu yako kama mnyangʼanyi,
na kupungukiwa kutakujia kama mtu mwenye silaha.
12Mtu mbaya sana na mlaghai,
ambaye huzungukazunguka
na maneno ya upotovu,
136:13 Za 35:19; Mit 16:30ambaye anakonyeza kwa jicho lake,
anayetoa ishara kwa miguu yake
na kuashiria kwa vidole vyake,
146:14 Za 36:4; 140:2; Mik 2:1; Isa 32:7ambaye hupanga ubaya
kwa udanganyifu moyoni mwake:
daima huchochea fitina.
15Kwa hiyo maafa yatamkumba ghafula;
ataangamizwa mara, pasipo msaada.
166:16 Mit 3:32; 8:13; 15:8, 9, 26; 16:5Kuna vitu sita anavyovichukia Bwana,
naam, viko saba vilivyo chukizo kwake:
176:17 Za 120:2; Mit 12:22; Yer 2:34; Mik 7:2; Hos 4:1-2macho ya kiburi,
ulimi udanganyao,
mikono imwagayo damu isiyo na hatia,
186:18 Mwa 6:5; Ay 15:31; Rum 3:15moyo uwazao mipango miovu,
miguu iliyo myepesi kukimbilia uovu,
196:19 Kum 19:16; Za 27:12; Mit 15:18; Zek 8:17shahidi wa uongo ambaye humwaga uongo,
na mtu ambaye huchochea fitina kati ya ndugu.
Onyo Dhidi Ya Uasherati
206:20 Mit 3:21; 1:8Mwanangu, zishike amri za baba yako,
wala usiyaache mafundisho ya mama yako.
216:21 Kum 6:8; Mit 3:3Yafunge katika moyo wako daima,
yakaze kuizunguka shingo yako.
226:22 Mit 3:23; 2:11Wakati utembeapo, yatakuongoza;
wakati ulalapo, yatakulinda;
wakati uamkapo, yatazungumza nawe.
236:23 Za 19:8; 10:17Kwa maana amri hizi ni taa,
mafundisho haya ni mwanga
na maonyo ya maadili ni njia ya uzima,
246:24 Mwa 39:8; Za 55:21yakikulinda na mwanamke aliyepotoka,
kutokana na maneno laini ya mwanamke aliyepotoka.
256:25 2Sam 11:2-5; Mt 5:28Moyo wako usitamani uzuri wake
wala macho yake yasikuteke,
266:26 Mit 27:22-23; 29:3; Eze 13:18kwa maana kahaba atakufanya uwe maskini,
hata ukose kipande cha mkate,
naye mwanamke mzinzi huwinda maisha yako hasa.
27Je, mtu aweza kuchotea moto kwenye paja lake
bila nguo zake kuungua?
28Je, mtu aweza kutembea juu ya makaa ya moto yanayowaka
bila miguu yake kuungua?
296:29 Kut 20:14; Mit 2:16-19Ndivyo alivyo mtu alalaye na mke wa mwanaume mwingine;
hakuna yeyote amgusaye huyo mwanamke ambaye hataadhibiwa.
30Watu hawamdharau mwizi kama akiiba
kukidhi njaa yake wakati ana njaa.
316:31 Kut 22:1-14Pamoja na hayo, kama akikamatwa,
lazima alipe mara saba,
ingawa inamgharimu utajiri wote wa nyumba yake.
326:32 Kut 20:14; Mit 7:7; 9:4, 16Lakini mwanaume aziniye na mwanamke hana akili kabisa;
yeyote afanyaye hivyo hujiangamiza mwenyewe.
336:33 Mit 5:9-14Mapigo na aibu ni fungu lake
na aibu yake haitafutika kamwe;
346:34 Hes 5:14; Mwa 34:7kwa maana wivu huamsha ghadhabu ya mume,
naye hataonyesha huruma alipizapo kisasi.
356:35 Ay 31:9-11; Wim 8:7Hatakubali fidia yoyote;
atakataa malipo, hata yakiwa makubwa kiasi gani.
Dugang mga Pahimangno
1Anak, kon moako ka nga mobayad sa utang sa ubang tawo, 2masulod ka sa kompromiso, 3ug manubag ka ngadto sa imong gisaaran. Apan mao kini ang himoa aron makalingkawas ka sa imong obligasyon: Adtoa ang imong gisaaran ug pagpakilooy nga ipalingkawas ka niya sa maong obligasyon. 4Ayaw gayod tulog-tulogi o unya-unyaa 5hangtod nga makalingkawas ka niini, nga daw sa usa o sa langgam nga nakaikyas gikan sa mangangayam.
6Kamong mga tapolan, obserbahi ug kat-oni ang pagkinabuhi sa mga lamigas, aron magmaalamon kamo. 7Bisan walay pangulo o tigdumala nga nagsugo kanila, 8nagatigom silag pagkaon sa panahon sa ting-init ug ting-ani, aron may pagkaon sila sa ting-ulan. 9Kamong mga tapolan, magsige ra ba gayod mog katulog? Kanus-a man mo magmata? 10Sige ramog tulog-tulog, hayang-hayang, ug panguyogpos, 11unya sa kalit lang moabot kaninyo ang kawad-on nga daw sa armadong tulisan.
12Ang mga walay pulos ug daotang mga tawo manugilon ug bakak. 13Pinaagi sa ilang kidhat-kidhat ug sinyas-sinyas sa ilang mga kamot ug tiil manglimbong sila sa uban. 14Sa ilang pagka-mangingilad, kanunay silang nagaplano sa paghimo ug daotan, ug tigpasiugda silag kagubot. 15Busa sa kalit lang laglagon sila, ug wala gayoy makatabang kanila.
16May pito6:16 pito: sa literal, unom o pito. ka matang sa tawo nga gikapungtan ug gikangil-aran sa Ginoo:
17ang mga hambogiro,
ang mga bakakon,
ang mga nagapamatay ug tawo,
18ang mga nagaplanog daotan,
ang mga abtik mohimog daotan,
19ang mga nagasaksi ug bakak,
ug ang mga nagapaaway sa iyang isigka-tawo.
20Anak, sunda ang mga sugo ug gipanudlo sa imong ginikanan. 21Itanom kini sa imong hunahuna aron dili mo gayod malimtan. 22Maggiya kini, magtipig, ug magpahinumdom kanimo sa bisan unsay imong buhaton.6:22 bisan unsay imong buhaton: sa literal, sa imong paglakaw, pagtulog, ug pagbangon. 23Kay ang ilang mga sugo sama sa suga nga mohatag kanimog kahayag. Ug ang pagbadlong ug pagtul-id nila sa imong pamatasan makaayo ug makapataas sa imong kinabuhi. 24Ilikay ka usab niini gikan sa babayeng daotan nga makadaning manulti. 25Ayaw pagpatintal sa iyang katahom. Ayaw pagpadala sa iyang mga kidhat.6:25 kidhat: o, matahom nga mata. 26Ang pagpakighilawas sa babayeng nagabaligya sa iyang dungog mabayran rag pilak, apan ang pagpakighilawas sa asawa sa uban bayran mo sa imong kinabuhi.
27Kon ipaduol mo ang kalayo sa imong dughan masunog ang imong bisti. 28Kon maglakaw ka sa baga mapaso ang imong tiil. 29Mao kana nga kon makighilawas ka sa asawa sa uban, silotan ka!
30Mahimong palabyon ang gihimo sa kawatan nga nangawat tungod kay gigutom siya, 31apan kon madakpan siya, pabayron siyag pito ka pilo sa kantidad nga iyang gikawat, bisan pag mahurot ang tanan niyang butang.
32Ang tawong nakigrelasyon sa asawa sa uban walay hustong panabot. Gidaot lang niya ang iyang kaugalingon. 33Sakiton siya ug maulawan hangtod sa kahangtoran. 34Ang bana nga nangabugho masuko pag-ayo, ug mobalos siya nga walay kalooy. 35Dili siya modawat ug bayad, bisan pag unsa kini kadako.
