1Uketipo kula chakula na mtawala,
angalia vyema kile kilicho mbele yako,
2na utie kisu kooni mwako
kama ukiwa mlafi.
323:3 Za 141:4Usitamani vyakula vyake vitamu
kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
423:4 Yn 6:27; 1Tim 6:9; Rum 12:16Usijitaabishe ili kuupata utajiri,
uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
523:5 Mt 6:19; Mit 27:24Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka,
huwa kama umepata mabawa ghafula,
ukaruka na kutoweka angani kama tai.
623:6 Za 141:4; Kum 15:9Usile chakula cha mtu mchoyo,
usitamani vyakula vyake vitamu,
723:7 Za 12:2kwa maana yeye ni aina ya mtu
ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama.
Anakuambia, “Kula na kunywa,”
lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
8Utatapika kile kidogo ulichokula,
nawe utakuwa umepoteza bure
maneno yako ya kumsifu.
923:9 Mit 9:7Usizungumze na mpumbavu,
kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
1023:10 Kum 19:14; Mit 22:28Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani
wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
1123:11 Ay 19:25; Kut 22:22-24; Yer 50:34; Mit 15:25kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu,
atalichukua shauri lao dhidi yako.
1223:12 Mit 2:2Elekeza moyo wako kwenye mafundisho
na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
1323:13 Mit 13:24; 19:18; 22:18; 22:15; 29:15, 16Usimnyime mtoto adhabu,
ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
1423:14 Mit 13:24; 19:18Mwadhibu kwa fimbo
na kuiokoa nafsi yake kutoka mautini.23:14 Mautini maana yake ni Kuzimu.
1523:15 Mit 23:24, 25; 29:3Mwanangu, kama moyo wako una hekima,
basi moyo wangu utafurahi,
1623:16 Mit 23:24utu wangu wa ndani utafurahi,
wakati midomo yako
itakapozungumza lililo sawa.
1723:17 Za 73:3; Mit 28:14Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi,
bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
1823:18 Za 37:1-4; Mit 24:14-20Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako,
nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
1923:19 Kum 4:9; Mit 28:7Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima,
weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
2023:20 Hab 2:15; Rum 13:13; Isa 5:22Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo,
au wale walao nyama kwa pupa,
2123:21 Mit 21:17; 19:23; 19:15kwa maana walevi na walafi huwa maskini,
nako kusinzia huwavika matambara.
2223:22 Law 19:32; Efe 6:1-2Msikilize baba yako, aliyekuzaa,
wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
2323:23 Mit 4:7; 17:16; Mt 13:44Nunua kweli wala usiiuze,
pata hekima, adabu na ufahamu.
2423:24 Mit 23:15-16; 10:1; 15:20Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa,
naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
2523:25 Mit 10:1Baba yako na mama yako na wafurahi,
mama aliyekuzaa na ashangilie!
2623:26 Mit 5:1-6; Za 18:21Mwanangu, nipe moyo wako,
macho yako na yafuate njia zangu,
2723:27 Mit 22:14kwa maana kahaba ni shimo refu
na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
2823:28 Mit 7:11-12; Mhu 7:26Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia,
naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
2923:29 1Fal 20:16; Mit 20:1; Isa 5:11; Nah 1:10; Mt 24:49, 50; Efe 5:18Ni nani mwenye ole?
Ni nani mwenye huzuni?
Ni nani mwenye ugomvi?
Ni nani mwenye malalamiko?
Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu?
Ni nani mwenye macho mekundu?
3023:30 Za 75:8; Efe 5:18; Mit 20:1; Efe 5:18; Za 75:8; Mit 9:2Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo,
hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
31Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu,
wakati unapometameta kwenye bilauri,
wakati ushukapo taratibu!
32Mwishowe huuma kama nyoka
na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
33Macho yako yataona mambo mageni
na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
34Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari,
alalaye juu ya kamba ya merikebu.
3523:35 Mit 27:22; Yer 5:3; Kum 29:19; Isa 56:12; 2Pet 2:22Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia!
Wamenichapa, lakini sisikii!
Nitaamka lini
ili nikanywe tena?”
… 6 …
1Kapag kumakain ka kasalo ng taong may mataas na katungkulan, mag-ingat ka sa ikikilos mo. 2Kung palakain ka, pigilan mo ang iyong sarili. 3Huwag kang magnanasa sa mga pagkaing kanyang inihanda, dahil baka iyon ay pain lang sa iyo.
… 7 …
4Huwag mong pahirapan ang sarili mo sa pagpapayaman. Sa halip pigilan mo ang iyong sarili at isipin kung ano ang mabuti. 5Dahil ang kayamanan ay madaling mawala at tila may pakpak na lumilipad sa kalawakan tulad ng isang agila.
… 8 …
6Huwag kang kumain o matakam sa pagkain na inihanda ng taong kuripot, kahit ito ay masarap. 7Sapagkat ang taong ganyan bawat subo moʼy binabantayan. Sasabihin niya, “Sige, kumain ka pa.” Ngunit hindi pala ganoon ang nasa isip niya. 8Kaya lahat ng kinain moʼy isusuka mo at ang mga papuri mo sa kanya ay mababalewala.
… 9 …
9Huwag kang magsasalita sa hangal, sapagkat ang sasabihin mong karunungan sa kanya ay wala ring kabuluhan.
… 10 …
10Huwag mong agawin o sakupin ang lupa ng mga ulila sa pamamagitan ng paglilipat ng mga muhon na matagal nang nakalagay. 11Sapagkat ang kanilang makapangyarihang tagapagtanggol ay ang Panginoon. Siya ang magtatanggol sa kanila laban sa iyo.
… 11 …
12Makinig ka kapag itinutuwid ang iyong pag-uugali upang ikaw ay matuto.
… 12 …
13-14Huwag kang magpapabaya sa pagdidisiplina sa iyong anak. Ang tamang pagpalo ay hindi niya ikamamatay kundi makapagliligtas pa sa kanya sa kamatayan.
… 13 …
15-16Anak, matutuwa ako kung magiging matalino ka at karunungan ang mamumutawi sa iyong mga labi.
… 14 …
17Huwag kang maiinggit sa mga makasalanan, sa halip igalang mo ang Panginoon habang nabubuhay ka. 18At kung magkagayon ay gaganda ang kinabukasan mo at mapapasaiyo ang mga hinahangad mo.
… 15 …
19Anak, pakinggan mo ang itinuturo ko sa iyo. Maging matalino ka at sundin mo ang tamang daan. 20-21Huwag kang gumaya sa mga lasenggo at matakaw sa pagkain, dahil ang gaya nila ay hahantong sa kahirapan. Tulog lang sila ng tulog, kaya sa bandang huli ay magdadamit na lang sila ng basahan.
… 16 …
22Makinig ka sa iyong mga magulang sapagkat kung hindi dahil sa kanila, hindi ka naisilang sa mundong ito. Huwag mo silang hahamakin kapag sila ay matanda na. 23Pagsikapan mong mapasaiyo ang katotohanan, karunungan, magandang pag-uugali at pang-unawa. At huwag mo itong ipagpapalit sa kahit anumang bagay. 24-25Matutuwa ang iyong mga magulang kung matuwid ka at matalino. Ikaliligaya nila na sila ang naging iyong ama at ina.
… 17 …
26Anak, makinig kang mabuti sa akin at tularan mo ang aking pamumuhay. 27Sapagkat ang babaeng bayaran ay makapagpapahamak sa iyo katulad ng malalim at makitid na hukay. 28Para siyang tulisan na nag-aabang ng mabibiktima, at siya ang dahilan ng pagtataksil ng maraming lalaki sa kanilang mga asawa.
… 18 …
29Sino ang may matinding problema? Sino ang mahilig sa away? Sinong mareklamo? Sinong nasugatan na dapat sana ay naiwasan? At sino ang may mga matang namumula? 30Sino pa kundi ang mga lasenggong sugapa sa ibaʼt ibang klase ng alak! 31Huwag kang matakam sa alak na napakagandang tingnan sa isang baso at tila masarap. 32Kapag nalasing ka, sasama ang iyong pakiramdam na parang tinuklaw ka ng makamandag na ahas. 33Kung anu-ano ang makikita mo at hindi ka makakapag-isip ng mabuti. 34Pakiramdam moʼy nasa gitna ka ng dagat at nakahiga sa ibabaw ng palo23:34 palo: mahabang kahoy kung saan nakatali ang layag ng barko. ng barko. 35Sasabihin mo, “May humampas at sumuntok sa akin, ngunit hindi ko naramdaman. Kailan kaya mawawala ang pagkalasing ko para muli akong makainom?”
