1Uketipo kula chakula na mtawala,
angalia vyema kile kilicho mbele yako,
2na utie kisu kooni mwako
kama ukiwa mlafi.
323:3 Za 141:4Usitamani vyakula vyake vitamu
kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
423:4 Yn 6:27; 1Tim 6:9; Rum 12:16Usijitaabishe ili kuupata utajiri,
uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
523:5 Mt 6:19; Mit 27:24Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka,
huwa kama umepata mabawa ghafula,
ukaruka na kutoweka angani kama tai.
623:6 Za 141:4; Kum 15:9Usile chakula cha mtu mchoyo,
usitamani vyakula vyake vitamu,
723:7 Za 12:2kwa maana yeye ni aina ya mtu
ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama.
Anakuambia, “Kula na kunywa,”
lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
8Utatapika kile kidogo ulichokula,
nawe utakuwa umepoteza bure
maneno yako ya kumsifu.
923:9 Mit 9:7Usizungumze na mpumbavu,
kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
1023:10 Kum 19:14; Mit 22:28Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani
wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
1123:11 Ay 19:25; Kut 22:22-24; Yer 50:34; Mit 15:25kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu,
atalichukua shauri lao dhidi yako.
1223:12 Mit 2:2Elekeza moyo wako kwenye mafundisho
na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
1323:13 Mit 13:24; 19:18; 22:18; 22:15; 29:15, 16Usimnyime mtoto adhabu,
ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
1423:14 Mit 13:24; 19:18Mwadhibu kwa fimbo
na kuiokoa nafsi yake kutoka mautini.23:14 Mautini maana yake ni Kuzimu.
1523:15 Mit 23:24, 25; 29:3Mwanangu, kama moyo wako una hekima,
basi moyo wangu utafurahi,
1623:16 Mit 23:24utu wangu wa ndani utafurahi,
wakati midomo yako
itakapozungumza lililo sawa.
1723:17 Za 73:3; Mit 28:14Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi,
bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
1823:18 Za 37:1-4; Mit 24:14-20Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako,
nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
1923:19 Kum 4:9; Mit 28:7Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima,
weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
2023:20 Hab 2:15; Rum 13:13; Isa 5:22Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo,
au wale walao nyama kwa pupa,
2123:21 Mit 21:17; 19:23; 19:15kwa maana walevi na walafi huwa maskini,
nako kusinzia huwavika matambara.
2223:22 Law 19:32; Efe 6:1-2Msikilize baba yako, aliyekuzaa,
wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
2323:23 Mit 4:7; 17:16; Mt 13:44Nunua kweli wala usiiuze,
pata hekima, adabu na ufahamu.
2423:24 Mit 23:15-16; 10:1; 15:20Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa,
naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
2523:25 Mit 10:1Baba yako na mama yako na wafurahi,
mama aliyekuzaa na ashangilie!
2623:26 Mit 5:1-6; Za 18:21Mwanangu, nipe moyo wako,
macho yako na yafuate njia zangu,
2723:27 Mit 22:14kwa maana kahaba ni shimo refu
na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
2823:28 Mit 7:11-12; Mhu 7:26Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia,
naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
2923:29 1Fal 20:16; Mit 20:1; Isa 5:11; Nah 1:10; Mt 24:49, 50; Efe 5:18Ni nani mwenye ole?
Ni nani mwenye huzuni?
Ni nani mwenye ugomvi?
Ni nani mwenye malalamiko?
Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu?
Ni nani mwenye macho mekundu?
3023:30 Za 75:8; Efe 5:18; Mit 20:1; Efe 5:18; Za 75:8; Mit 9:2Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo,
hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
31Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu,
wakati unapometameta kwenye bilauri,
wakati ushukapo taratibu!
32Mwishowe huuma kama nyoka
na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
33Macho yako yataona mambo mageni
na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
34Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari,
alalaye juu ya kamba ya merikebu.
3523:35 Mit 27:22; Yer 5:3; Kum 29:19; Isa 56:12; 2Pet 2:22Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia!
Wamenichapa, lakini sisikii!
Nitaamka lini
ili nikanywe tena?”
1Bw’otuulanga okulya n’omufuzi,
weetegerezanga ebiri mu maaso go;
2era weegendereze
bw’obanga omanyi ng’olulunkanira ebyokulya.
323:3 nny 6-8Tolulunkanira mmere ye ennungi,
kubanga erimbalimba.
4Teweemalangako mirembe ng’oyaayaanira obugagga;
weefuge obeere mukkakkamu.
523:5 Nge 27:24Eby’obugagga obikubako eriiso limu nga by’agenze dda,
kubanga ddala bimera ebiwaawaatiro
ne bibuuka mu bbanga ng’empungu.
623:6 Zab 141:4Tolyanga mmere ya muntu mukodo,
wadde okwegomba ebirungi by’alya.
7Kubanga ye muntu
abalirira ensimbi z’asaasaanyizza,
n’akugamba nti, “Weeriire, weenywere,”
naye ng’omutima gwe tegukusanyukira.
8Akatono k’onooba olidde onookasesema,
ebigambo byo ebirungi eby’okwebaza bibe bya bwereere.
923:9 Nge 1:7; 9:7; Mat 7:6Totegana kubuulirira musirusiru,
kubanga ajja kunyooma ebigambo byo eby’amagezi.
1023:10 Ma 19:14; Nge 22:28Tojjululanga nsalo ey’edda,
so toyingiriranga nnimiro za bamulekwa,
1123:11 a Yob 19:25 b Nge 22:22-23kubanga abalwanirira w’amaanyi,
alikuggulako omusango.
12Ossangayo omwoyo eri okuyigirizibwa,
n’amatu go eri ebigambo by’okutegeera.
13Tolekangayo kukangavvula mwana,
bw’omubonereza n’akaggo tekimutta.
14Mubonerezenga n’akaggo,
kiwonye emmeeme ye okufa.
15Mwana wange, bw’oba n’omutima ogw’amagezi,
kinsanyusa.
1623:16 nny 24; Nge 27:11Nnaajjaguzanga okuva ku ntobo y’omutima gwange,
bw’onooyogeranga ebituufu.
1723:17 Zab 37:1; Nge 28:14Omutima gwo gulemenga okukwatirwa aboonoonyi obuggya,
kyokka nyiikira okutya Mukama ebbanga lyonna.
1823:18 Zab 9:18; Nge 24:14, 19-20Mazima ddala onoobanga n’essuubi mu biseera eby’omu maaso,
n’essuubi lyo eryo teririggwaawo.
19Mwana wange wulirizanga, obeerenga n’amagezi,
okumenga omutima gwo mu kkubo ettuufu.
2023:20 Is 5:11, 22; Bar 13:13; Bef 5:18Teweegattanga ku abo abeekamirira omwenge,
n’abalulunkanira ennyama:
2123:21 Nge 21:17Kubanga omutamiivu n’omuluvu baavuwala,
n’okubongoota olutata kubambaza enziina.
2223:22 Lv 19:32; Nge 1:8; 30:17; Bef 6:1-2Wulirizanga kitaawo eyakuzaala,
so togayanga nnyoko ng’akaddiye.
2323:23 Nge 4:7Gula amazima so togatunda,
ffuna amagezi, n’okuyigirizibwa n’okutegeera.
2423:24 nny 15-16; Nge 10:1; 15:20Kitaawe w’omutuukirivu alina essanyu lingi,
n’oyo azaala omwana ow’amagezi amwenyumiririzaamu.
25Leka kitaawo ne nnyoko basanyuke,
omukazi eyakuzaala ajaguzenga.
2623:26 a Nge 3:1; 5:1-6 b Zab 18:21; Nge 4:4Mwana wange mpa omutima gwo,
n’amaaso go geekalirize amakubo gange,
2723:27 Nge 22:14kubanga omukazi omwenzi lukonko luwanvu,
n’omukazi omubambaavu luzzi lufunda.
2823:28 Nge 7:11-12; Mub 7:26Ateega ng’omutemu,
n’ayongera ku muwendo gw’abasajja abatali beesigwa eri bakazi baabwe.
29Ani alina obuyinike? Ani alina ennaku?
Ani alina ennyombo? Ani alina okwemulugunya?
Ani alina ebiwundu eby’obwereere? Ani amyuse amaaso?
3023:30 Zab 75:8; Is 5:11; Bef 5:18Abo abatava ku mwenge,
nga bagenda baloza ku mwenge omutabule.
31Totunuulira wayini ng’amyuse,
bw’atemaganira mu ggiraasi
ng’akka empolampola;
32ku nkomerero aluma ng’omusota,
wa busagwa ng’essalambwa.
33Amaaso go galiraba ebyewuunyo,
n’omutwe gwo ne gulowooza ebitategeerekeka.
34Oliba ng’omuntu eyeebase wakati mu nnyanja,
obanga oyo alengejjera waggulu ku mulongooti.
35Olyogera nti, “Bankubye, naye sirumiddwa.
Bankubye naye sirina kye mpuliddemu.
Nnaazuukuka ddi,
neeyongere okunywa?”
