122:1 Mhu 7:1Heri kuchagua jina jema kuliko utajiri mwingi,
kuheshimiwa ni bora kuliko fedha au dhahabu.
222:2 Ay 31:15; Mt 5:45; Za 49:1-2Tajiri na maskini wanafanana kwa hili:
Bwana ni Muumba wao wote.
322:3 Mit 14:16; 27:12; Isa 26:20Mtu mwenye busara huona hatari na kujificha,
bali mjinga huendelea mbele kama kipofu nayo ikamtesa.
422:4 Mit 15:33; 10:27; Dan 4:36Unyenyekevu na kumcha Bwana
huleta utajiri, heshima na uzima.
522:5 Mit 15:19; 1Yn 5:18Katika mapito ya waovu kuna miiba na mitego,
bali yeye ailindaye nafsi yake hukaa mbali nayo.
622:6 Efe 6:4Mfundishe mtoto njia impasayo kuiendea,
naye hataiacha hata akiwa mzee.
722:7 Yak 2:6Matajiri huwatawala maskini
naye akopaye ni mtumwa wa akopeshaye.
822:8 Hos 10:13; 8:7; Kut 1:20; Gal 6:7-8; Za 125:3Yeye aupandaye uovu huvuna taabu,
nayo fimbo ya ghadhabu yake itaangamizwa.
922:9 Kum 14:29; 2Kor 9:6; Mit 11:25; 28:27Mtu mkarimu yeye mwenyewe atabarikiwa
kwa kuwa hushiriki chakula chake na maskini.
1022:10 Mit 26:20; Mwa 21:9, 10; Za 101:5Mfukuze mwenye dhihaka,
na mvutano utatoweka;
ugomvi na matukano vitakoma.
1122:11 Mit 16:13; Mt 5:8Yeye apendaye moyo safi na yeye ambaye maneno yake ni ya neema,
mfalme atakuwa rafiki yake.
12Macho ya Bwana hulinda maarifa,
bali huyapinga maneno ya asiye mwaminifu.
1322:13 Mit 26:13Mvivu husema, “Yuko simba nje!”
au, “Nitauawa katika mitaa!”
1422:14 Mit 6:12; Mhu 7:26Kinywa cha mwanamke kahaba ni shimo refu;
yeye aliye chini ya ghadhabu ya Bwana
atatumbukia ndani yake.
1522:15 Mit 13:24; 20:30Upumbavu umefungwa ndani ya moyo wa mtoto,
bali fimbo ya adhabu itaufukuzia mbali naye.
1622:16 Ay 20:19-23; Amo 2:6-8; Isa 3:14-15; Yak 2:13Yeye amwoneaye maskini ili kujiongezea mali,
naye ampaye tajiri zawadi, wote huwa maskini.
Misemo Ya Wenye Hekima
1722:17 Mit 1:8; 1:6; 30:1; 31:1; 2:2Tega sikio na usikie misemo ya wenye hekima,
elekeza moyo wako kwenye yale nifundishayo,
18kwa maana inapendeza unapoyahifadhi moyoni mwako
na kuwa nayo yote tayari midomoni mwako.
19Ili tumaini lako liwe katika Bwana,
hata wewe, ninakufundisha leo.
2022:20 Mit 8:6Je, sijakuandikia misemo thelathini,
misemo ya mashauri na maarifa,
2122:21 1Pet 3:15; Mhu 12:10kukufundisha maneno ya kweli na ya kuaminika,
ili uweze kutoa majibu sahihi
kwake yeye aliyekutuma?
2222:22 Law 25:17; Zek 7:10; Kut 23:6; Mal 3:5Usiwadhulumu maskini kwa sababu ni maskini,
wala kumdhulumu mhitaji mahakamani,
2322:23 Ay 29:16; Za 12:5; 1Sam 25:39kwa sababu Bwana atalichukua shauri lao
naye atawateka wao waliowateka.
24Usifanye urafiki na mtu mwenye hasira ya haraka,
usishirikiane na yule aliye mwepesi kukasirika,
2522:25 1Kor 15:33la sivyo utajifunza njia zake
na kujiingiza mwenyewe kwenye mtego.
2622:26 Kum 19:14; Mit 23:10Usiwe mwenye kupana mikono katika rehani,
au kuweka dhamana kwa ajili ya madeni.
2722:27 Mit 11:15; 17:18Kama ukikosa njia ya kulipa,
kitanda chako
kitachukuliwa ukiwa umekilalia.
2822:28 Kum 19:14Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani
lililowekwa na baba zako.
2922:29 1Fal 11:28; Mwa 41:46; Mhu 9:10Je, unamwona mtu stadi katika kazi yake?
Atahudumu mbele ya wafalme;
hatahudumu mbele ya watu duni.
1Mas mabuting piliin ang malinis na pangalan kaysa sa maraming kayamanan. Ang paggalang ng tao sa iyo ay mas mahalaga pa kaysa pilak at ginto.
2Ang Panginoon ang lumikha sa tao, mayaman man o mahirap.
3Ang taong may pang-unawa ay umiiwas kung may panganib, ngunit ang hangal ay sumusuong sa panganib, kaya napapahamak.
4Ang paggalang sa Panginoon at pagpapakumbaba ay magdudulot sa iyo ng mahabang buhay, kayamanan at karangalan.
5Lumalakad ang taong masama sa daang matinik at may mga patibong. Ang nag-iingat sa sarili ay umiiwas sa daang iyon.
6Ituro sa bata ang tamang pag-uugali, at hindi niya ito malilimutan hanggang sa kanyang pagtanda.
7Ang mahihirap ay nasa ilalim ng kapangyarihan ng mayayaman, at ang nangungutang ay alipin ng nagpapautang.
8Ang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan, at matitigil na ang kanyang pamiminsala sa iba.
9Ang nagbibigay ng pagkain sa dukha ay tiyak na pagpapalain.
10Kapag pinalayas mo ang mga taong nanunuya, mawawala na ang alitan, kaguluhan at pang-iinsulto.
11Ang taong may malinis na puso at mahinahon magsalita ay magiging kaibigan ng hari.
12Binabantayan ng Panginoon ang mga taong may karunungan, ngunit sinisira niya ang plano ng mga taksil.
13Ang taong tamad ay laging may dahilan, sinasabi niyang baka siya ay lapain ng leon sa daan.
14Salita ng masamang babae ay parang malalim na hukay, at doon nahuhulog ang kinamumuhian ng Panginoon.
15Likas sa mga bata ang pagiging pilyo, ngunit magiging matuwid sila kung didisiplinahin.
16Ang nagreregalo sa mayaman o nang-aapi sa mahihirap para yumaman ay hahantong din sa karalitaan.
Ang 30 Mahalagang Kawikaan
17Pakinggan mo ang mga sinasabi ng marurunong. Pakinggan mong mabuti habang itinuturo ko ito sa iyo, 18dahil magbibigay ito sa iyo ng kaligayahan kung malalaman mo ito at masasaulo. 19Itinuturo ko ito sa iyo ngayon upang magtiwala ka sa Panginoon.
20Ang 30 Kawikaang ito na isinulat ko ay magdudulot sa iyo ng mga karunungan at payo. 21Sa pamamagitan nitoʼy malalaman mo ang mga katotohanan at masasagot mo ang mga magtatanong sa iyo.22:21 magtatanong sa iyo: sa literal, nagsugo sa iyo.
… 1 …
22Huwag mong abusuhin ang mga mahihirap o apihin man sila sa mga hukuman, 23sapagkat ipagtatanggol sila ng Panginoon. Anuman ang gawin ninyong masama sa kanila ay gagawin din niya sa inyo.
… 2 …
24Huwag kang makipagkaibigan sa taong madaling magalit, 25baka mahawa ka sa kanya, at mabulid sa ganoong pag-uugali.
… 3 …
26Huwag kang mangangako na magbabayad sa utang ng iba, 27dahil kapag hindi ka nakabayad, kukunin nila pati ang higaan mo.
… 4 …
28Huwag mong aalisin ang mga muhon22:28 muhon: Tanda ito ng hangganan ng lupa. Kung sa Ingles, landmark o boundary marker. na inilagay noon ng mga ninuno mo.
… 5 …
29Ang taong mahusay magtrabaho ay maglilingkod sa mga hari at hindi sa pangkaraniwang tao.
