Hekima
17:1 Ufu 14:13; Wim 1:3; Mit 22:1; Ay 10:18Afadhali sifa nzuri kuliko manukato safi,
nayo siku ya kufa kuliko ya kuzaliwa.
27:2 Za 90:12; Mit 11:19; Mhu 2:14Afadhali kwenda kwenye nyumba ya msiba
kuliko kwenda kwenye nyumba ya karamu,
kwa kuwa kifo ni hatima ya kila mwanadamu,
imewapasa walio hai kuliweka hili mioyoni mwao.
37:3 2Kor 7:10; Mit 14:13Huzuni ni afadhali kuliko kicheko,
kwa sababu uso wenye huzuni wafaa kwa moyo.
47:4 Mhu 2:1; Yer 16:8Moyo wa wenye hekima uko katika nyumba ya msiba,
lakini moyo wa wapumbavu uko katika nyumba ya anasa.
57:5 Za 141:5; Mit 13:18; 15:31-32Afadhali kusikia karipio la mtu mwenye hekima,
kuliko kusikiliza wimbo wa wapumbavu.
67:6 Za 58:9; Mhu 2:2; Mit 14:13Kama ilivyo kuvunjika kwa miiba chini ya sufuria,
ndivyo kilivyo kicheko cha wapumbavu.
Hili nalo pia ni ubatili.
77:7 Kut 18:21; 23:8; Kum 16:19Dhuluma humfanya mtu mwenye hekima kuwa mpumbavu,
nayo rushwa huuharibu moyo.
87:8 Mit 14:29; Gal 5:22Mwisho wa jambo ni bora kuliko mwanzo wake,
uvumilivu ni bora kuliko kiburi.
97:9 Mit 16:32; 14:17, 29; Mt 5:22Usiwe mwepesi kukasirika rohoni mwako,
kwa kuwa hasira hukaa kifuani mwa wapumbavu.
10Usiseme, “Kwa nini siku za kale zilikuwa bora kuliko siku hizi?”
Kwa maana si hekima kuuliza maswali kama hayo.
117:11 Mit 8:10-11; Mhu 2:13; 11:7Hekima, kama ulivyo urithi, ni kitu chema
na huwafaidia wale walionalo jua.
12Hekima ni ulinzi kama fedha ilivyo ulinzi,
lakini faida ya maarifa ni hii:
kwamba hekima huhifadhi maisha ya aliye nayo.
137:13 Isa 14:27; Mhu 2:24; 1:15Tafakari kile Mungu alichokitenda:
Nani awezaye kunyoosha
kile ambacho yeye amekipinda?
147:14 Ay 1:21; Mhu 2:24Nyakati zikiwa nzuri, ufurahi,
lakini nyakati zikiwa mbaya, tafakari:
Mungu amefanya hiyo moja,
naam, sanjari7:14 Sanjari hapa maana yake mwandamano wa vitu, wanyama au watu. na hiyo nyingine.
Kwa hiyo, mwanadamu hawezi kugundua
kitu chochote kuhusu maisha yake ya baadaye.
157:15 Mhu 8:14; Yer 12:1; Ay 21:7; 7:7Katika maisha haya yangu ya ubatili nimeshaona haya mawili:
mtu mwadilifu akiangamia katika uadilifu wake,
naye mtu mwovu akiishi maisha marefu katika uovu wake.
16Usiwe mwenye haki kupita kiasi,
wala usiwe na hekima kupita kiasi:
kwa nini kujiangamiza mwenyewe?
177:17 Ay 15:32; Za 55:23Usiwe mwovu kupita kiasi,
wala usiwe mpumbavu:
kwa nini kufa kabla ya wakati wako?
187:18 Mhu 3:14Ni vyema kushika hilo moja
na wala usiache hilo jingine likupite.
Mtu amchaye Mungu ataepuka huko kupita kiasi.7:18 Au: atafuata hayo yote mawili.
197:19 Mhu 2:13; 9:13-18; Mit 8:14Hekima humfanya yeye aliye nayo kuwa na uwezo zaidi
kuliko watawala kumi katika mji.
207:20 1Fal 8:46; Rum 3:12, 23; Gal 3:22; Za 14:3; Mit 20:9; Ay 4:17Hakuna mtu mwenye haki duniani
ambaye hufanya mambo ya haki
na kamwe asitende dhambi.
217:21 Mit 30:10Usitie maanani kila neno linalosemwa na watu,
la sivyo, waweza kumsikia
mtumishi wako akikulaani:
22kwa kuwa unafahamu moyoni mwako
kwamba wewe mwenyewe mara nyingi
umewalaani wengine.
237:23 Mhu 1:17; Rum 1:22Yote haya niliyajaribu kwa hekima, nikasema,
“Nimeamua kuwa na hekima”:
lakini hii ilikuwa nje ya uwezo wangu.
247:24 Ay 28:12; 11:12; Isa 55:8-9Vyovyote hekima ilivyo,
hekima iko mbali sana na imejificha,
ni nani awezaye kuigundua?
257:25 Ay 28:3; Mhu 1:17Nikageuza fikira zangu ili kuelewa,
kuchunguza na kuitafuta hekima
na kusudi la mambo,
na ili kuelewa ujinga wa uovu,
na wazimu wa upumbavu.
267:26 Kut 10:7; Amu 14:15; Mit 7:23; 22:14; 2:16-19; 5:3-5Nimeona jambo lililo chungu kuliko mauti,
mwanamke ambaye ni mtego,
ambaye moyo wake ni wavu wa kutegea
na mikono yake ni minyororo.
Mtu ampendezaye Mungu atamkwepa,
bali mwenye dhambi atanaswa naye.
27Mhubiri anasema, “Tazama, hili ndilo nililogundua:
“Nimegundua kitu kimoja baada ya kingine nilipokuwa katika kusudi la mambo:
287:28 1Fal 11:3ningali natafiti
lakini sipati:
nilimpata mwanaume mmoja mnyofu miongoni mwa elfu,
lakini hakuna mwanamke mmoja mnyofu miongoni mwao.
29Hili ndilo peke yake nililolipata:
Mungu amemuumba mwanadamu mnyofu,
lakini mwanadamu amebuni mambo mengi.”
Okulondawo Ekisinga Obulungi
17:1 Nge 22:1; Lu 1:3Obwatiikirivu bw’erinnya eddungi businga eby’akawoowo ebirungi;
n’olunaku olw’okufa lusinga olwo olw’okuzaalirwako.
27:2 a Nge 11:19 b Zab 90:12Kirungi okulaga mu nnyumba ey’abakungubaga
okusinga okulaga mu nnyumba ey’ebyassava.
Kubanga buli omu wa kufa,
ekyo kiteekwa okuba ku mutima gwa buli muntu.
37:3 Nge 14:13Okunakuwala kusinga okuseka,
kubanga amaaso amanakuwavu gazzaamu omutima amaanyi.
47:4 Mub 2:1; Yer 16:8Omutima gw’omugezi guba wamu n’abo abali mu nnaku;
naye ogw’omusirusiru guba mu kusanyuka.
57:5 Zab 141:5; Nge 13:18; 15:31-32Kirungi okussaayo omwoyo ku kunenya kw’omuntu ow’amagezi
okusinga okuwuliriza ennyimba z’abasirusiru.
67:6 a Zab 58:9; 118:12 b Mub 2:2Okuseka kw’abasirusiru
kuli ng’okutulikatulika kw’amaggwa agali mu muliro gw’entamu7:6 Amaggwa bwe gaba gookebwa, gatulikatulika, ne gavaamu n’omukka, kyokka ebbugumu ly’omuliro gwago tegubugumya bagwota mu biseera eby’obutiti.;
na kino nakyo butaliimu.
77:7 Kuv 18:21; 23:8; Ma 16:19Kya mazima, okunyigirizibwa kufuula ow’amagezi okuba omusirusiru,
n’enguzi efaafaaganya okutegeera.
87:8 Nge 14:29; Bag 5:22; Bef 4:2Enkomerero y’ekintu esinga entandikwa yaakyo,
n’omugumiikiriza asinga ow’amalala.
97:9 Mat 5:22; Nge 14:17; Yak 1:19Tosunguwalanga mangu nga waliwo akusokaasoka,
kubanga obusungu bubeera munda y’abasirusiru.
10Teweebuuzanga nti, “Lwaki ennaku ziri ez’edda zisinga zino?”
Kubanga si kya magezi okwebuuza ekibuuzo ng’ekyo.
117:11 a Nge 8:10-11; Mub 2:13 b Mub 11:7Amagezi kintu kirungi, okufaanana ng’eky’obugagga ky’obusika,
era kigasa abo abakyalaba enjuba.
12Amagezi kiwummulo,
ng’ensimbi bwe ziri ekiwummulo,
naye enkizo y’okumanya y’eno:
amagezi gakuuma obulamu bw’oyo agalina.
137:13 a Mub 2:24 b Mub 1:15Lowooza ku Katonda ky’akoze:
ani ayinza okugolola ekyo ekyakyama Katonda kye yakola?
14Ebiseera bwe biba ebirungi, sanyuka;
naye bwe biba ebibi, kirowoozeeko;
Katonda eyakola ekimu
era ye yakola ne kinnaakyo.
Noolwekyo omuntu tayinza kuzuula kirimubaako
mu nnaku ze ez’omu maaso.
157:15 a Yob 7:7 b Mub 8:12-14; Yer 12:1Mu bulamu bwange buno obutaliimu ndabye bino byombi:
omutuukirivu azikiririra mu butuukirivu bwe,
n’omukozi w’ebibi n’awangaalira mu bibi bye.
16Teweefuulanga mutuukirivu ayitiridde
wadde okwefuula ow’amagezi ow’ekitalo;
oleme okwezikiriza.
177:17 Yob 15:32; Zab 55:23Tobanga mwonoonyi kakuzzi
wadde okuba omusirusiru;
oleme okufa ng’ekiseera kyo tekinnatuuka.
187:18 Mub 3:14Ekyo kirungi okiyige, na kiri oleme kukibuusa maaso,
kubanga oyo atya Katonda abyewala okubiyitiriza.
197:19 a Mub 2:13 b Mub 9:13-18Ow’amagezi ne bw’aba omu mu kibuga,
aba w’amaanyi okusinga abakulembeze ekkumi ab’omu kibuga ekyo.
207:20 a Zab 14:3 b 1Bk 8:46; 2By 6:36; Nge 20:9; Bar 3:23Ddala ku nsi tekuli muntu mutuukirivu,
atakola bibi.
217:21 Nge 30:10Towulirizanga buli kigambo, bantu kye boogera,
si kulwa ng’owulira omuweereza wo ng’akukolimira,
22kubanga naawe okimanyidde ddala mu mutima gwo,
ng’emirundi mingi okolimidde abalala.
237:23 Mub 1:17; Bar 1:22Ebyo byonna nabyekenneenya n’amagezi ne ŋŋamba nti,
“Mmaliridde okuba omugezi,”
wabula kino kyandi wala.
247:24 Yob 28:12Amagezi ne bwe gaba ga kikula ki, gali wala nnyo era tegalojjeka,
kale ani ayinza okugavumbula?
257:25 a Yob 28:3 b Mub 1:17Bwe ntyo ne nkyusa omutima gwange nnoonye okutegeera,
nekkanye, era nnoonyereze amagezi ndowooze ne ku bintu nga bwe biri,
n’okutegeera obusirusiru bw’okukola ebibi:
n’eddalu ery’obusirusiru.
267:26 a Kuv 10:7; Bal 14:15 b Nge 2:16-19; 5:3-5; 7:23; 22:14Ekintu kye nalaba eky’obulabe ekisinga okufa,
ye mukazi alina omutima ogusendasenda,
era ogusikiriza,
era emikono gye gisiba ng’enjegere.
Oyo ayagala Katonda, y’awona omukazi oyo,
kyokka ye omwonoonyi talema kugwa mu mutego gwe.
277:27 Mub 1:1Omubuulizi agamba nti, “Laba, kino kyenvumbudde:
“Okugatta ekintu ku kinnaakyo, okuzuula enkola y’ebintu,
287:28 1Bk 11:3bwe nnali nga nkyanoonyereza
nabulako kye nzuula,
okuggyako okulaba omusajja omwesimbu omu mu basajja lukumi,
kyokka mu bakazi bonna ssaalabamu n’omu atuukiridde.
29Wabula kino kyokka kye nalaba:
Katonda yatonda omuntu nga mugolokofu,
naye abantu ne beenoonyeza ebintu ebirala bingi.”
