Wakeze Solomoni
111:1 Kut 34:16; 1Fal 12:21, 31Hata hivyo, Mfalme Solomoni akawapenda wanawake wengi wa kigeni zaidi, mbali na binti Farao: wanawake wa Wamoabu, Waamoni, Waedomu, Wasidoni na Wahiti. 211:2 Kut 34:16; 1Fal 16:31Walitoka katika mataifa ambayo Bwana aliwaambia Waisraeli, “Msije mkaoana nao, kwa kuwa hakika wataigeuza mioyo yenu mgeukie miungu yao.” Hata hivyo, Solomoni akakaza kuwapenda. 311:3 Mwa 22:24; Mit 31:3Alikuwa na wake 700 mabinti wa uzao wa kifalme, na masuria 300, nao wake zake wakampotosha. 411:4 Kut 34:16; 1Nya 29:19Kadiri Solomoni alivyozidi kuzeeka, wake zake wakaugeuza moyo wake kuelekea miungu mingine, na moyo wake haukujitolea kikamilifu kwa Bwana Mungu wake, kama ulivyokuwa moyo wa Daudi baba yake. 511:5 Amu 2:13Solomoni akafuata Ashtorethi mungu mke wa Wasidoni, na Moleki11:5 Moleki au Milkomu ni mungu aliyekuwa akiabudiwa na Waamoni; alikuwa chukizo kwa sababu watoto walitolewa kafara kwake. mungu aliyekuwa chukizo la Waamoni. 611:6 Kum 4:25Kwa hiyo Solomoni akafanya uovu machoni pa Bwana; hakumfuata Bwana kikamilifu kama alivyofanya Daudi baba yake.
711:7 2Fal 23:13; Hes 21:29; Mdo 7:43Kwenye kilima mashariki mwa Yerusalemu, Solomoni akajenga mahali pa juu kwa ajili ya Kemoshi chukizo la Wamoabu, na kwa Moleki mungu chukizo la Waamoni. 8Akafanya hivyo kwa wake zake wote wa kigeni, ambao walifukiza uvumba na kutoa dhabihu kwa miungu yao.
911:9 1Fal 3:5Bwana akamkasirikia Solomoni kwa sababu moyo wake uligeuka mbali na Bwana, Mungu wa Israeli, ambaye alikuwa amemtokea mara mbili. 1011:10 1Fal 9:6; 6:12Ingawa alikuwa amemkataza Solomoni kufuata miungu mingine, Solomoni hakutii amri ya Bwana. 11Kwa hiyo Bwana akamwambia Solomoni, “Kwa kuwa hii ndiyo hali yako na hukushika Agano langu na sheria zangu nilizokuamuru, hakika nitaurarua ufalme kutoka kwako na kumpa mmoja wa walio chini yako. 12Hata hivyo, kwa ajili ya Daudi baba yako, sitafanya jambo hili wakati wa uhai wako. Nitaurarua kutoka mikononi mwa mwanao. 1311:13 2Sam 7:15; Kum 12:11Lakini pia sitaurarua ufalme wote kutoka kwake, bali nitampa kabila moja kwa ajili ya Daudi mtumishi wangu na kwa ajili ya Yerusalemu, ambao nimeuchagua.”
Adui Za Solomoni
14Kisha Bwana akamwinua adui dhidi ya Solomoni, Hadadi, Mwedomu, kutoka ukoo wa ufalme wa Edomu. 1511:15 1Nya 18:12Huko nyuma wakati Daudi alipokuwa akipigana na Edomu, Yoabu jemadari wa jeshi, aliyekuwa amekwenda kuzika waliouawa, alikuwa amewaua wanaume wote waliokuwako Edomu. 16Yoabu na Waisraeli wote walikaa huko kwa miezi sita, mpaka walipomaliza kuwaangamiza wanaume wote huko Edomu. 17Lakini Hadadi, akiwa bado mvulana mdogo, alikimbilia Misri akiwa na baadhi ya maafisa wa Kiedomu waliokuwa wakimhudumia baba yake. 1811:18 Hes 10:12Wakaondoka Midiani wakaenda Parani. Basi wakichukua pamoja nao wanaume kutoka Parani, wakaenda Misri, kwa Farao mfalme wa Misri, ambaye alimpa Hadadi nyumba, ardhi na akampatia chakula.
19Farao akapendezwa sana na Hadadi hata akampa ndugu wa mkewe mwenyewe, Malkia Tapenesi, ili aolewe na Hadadi. 20Huyo ndugu wa Tapenesi akamzalia mwana aliyeitwa Genubathi, ambaye alilelewa na Tapenesi katika jumba la kifalme. Huko Genubathi aliishi pamoja na watoto wa Farao mwenyewe.
21Alipokuwa huko Misri, Hadadi alisikia kwamba Daudi amepumzika na baba zake na ya kwamba pia Yoabu aliyekuwa jemadari wa jeshi amekufa. Ndipo Hadadi akamwambia Farao, “Niruhusu niende ili niweze kurudi katika nchi yangu.”
22Farao akauliza, “Umekosa nini hapa, kwamba unataka kurudi katika nchi yako?”
Hadadi akajibu, “Hakuna, lakini niruhusu niende!”
2311:23 1Fal 5:4; 2Sam 8:3Mungu akamwinua adui mwingine dhidi ya Solomoni, Rezoni mwana wa Eliada, ambaye alikuwa amemkimbia bwana wake Hadadezeri, mfalme wa Soba. 2411:24 2Sam 8:5Akawakusanya watu, naye akawa kiongozi wa kundi la waasi, wakati Daudi alipoangamiza majeshi ya Soba; waasi walikwenda Dameski, mahali walipokaa na kumiliki. 2511:25 Mwa 10:22; 2Sam 10:19Rezoni alikuwa adui wa Israeli kwa muda wote alioishi Solomoni, ukiongezea matatizo yaliyosababishwa na Hadadi. Kwa hiyo Rezoni akatawala katika Aramu11:25 Yaani Shamu (ambayo leo ni Syria). na alikuwa mkatili kwa Israeli.
Yeroboamu Anaasi Dhidi Ya Solomoni
2611:26 2Nya 13:6Pia, Yeroboamu mwana wa Nebati aliasi dhidi ya mfalme. Alikuwa mmoja wa maafisa wa Solomoni, Mwefraimu kutoka Sereda, ambaye mama yake alikuwa mjane aliyeitwa Serua.
2711:27 1Fal 9:24Haya ndiyo maelezo ya jinsi alivyomwasi mfalme: Solomoni alikuwa amejenga Milo11:27 Milo maana yake Boma la Ngome. naye akawa ameziba mwanya katika ukuta wa mji wa Daudi baba yake. 2811:28 Rut 2:1; Mit 22:29Basi Yeroboamu alikuwa mtu shujaa na hodari, naye Solomoni alipoona jinsi kijana alivyofanya kazi yake, akamweka kuwa kiongozi wa kazi yote ya mikono ya nyumba ya Yosefu.
2911:29 1Fal 12:15; 14:2Karibu na wakati ule Yeroboamu alikuwa anatoka nje ya Yerusalemu, Ahiya nabii Mshiloni akakutana naye njiani, akiwa amevaa joho jipya. Hawa wawili walikuwa peke yao mashambani, 3011:30 1Sam 15:27naye Ahiya akachukua joho jipya alilokuwa amevaa akalirarua vipande kumi na viwili. 3111:31 1Fal 11:11; 1Sam 15:27Kisha akamwambia Yeroboamu, “Chukua vipande kumi kwa ajili yako, kwa kuwa hivi ndivyo Bwana, Mungu wa Israeli asemavyo: ‘Tazama, ninakwenda kuuchana ufalme kutoka mikononi mwa Solomoni na kukupa wewe makabila kumi. 3211:32 2Sam 7:15Lakini kwa ajili ya mtumishi wangu Daudi na mji wa Yerusalemu, ambao nimeuchagua miongoni mwa makabila yote ya Israeli, atakuwa na kabila moja. 3311:33 Amu 2:13; 1Fal 3:3Nitafanya hivi kwa sababu wameniacha mimi na kuabudu Ashtorethi mungu mke wa Wasidoni, Kemoshi mungu wa Wamoabu, na Moleki mungu wa Waamoni, nao hawakwenda katika njia zangu ili kufanya yaliyo sawa machoni pangu, wala kushika amri na sheria zangu kama Daudi, babaye Solomoni, alivyofanya.
34“ ‘Lakini sitauondoa ufalme wote kutoka mikononi mwa Solomoni, nimemfanya mtawala siku zote za maisha yake kwa ajili ya Daudi mtumishi wangu, niliyemchagua na ambaye aliyatunza maagizo na amri zangu. 35Nitauondoa ufalme kutoka mikononi mwa mwanawe na kukupa wewe makabila kumi. 3611:36 1Fal 12:17Nitampa mwanawe kabila moja ili kwamba Daudi mtumishi wangu awe na taa mbele zangu daima katika Yerusalemu, mji ambao nimeuchagua kuweka Jina langu. 3711:37 1Fal 14:7; 2Sam 3:21Hata hivyo, kukuhusu wewe Yeroboamu, nitakutwaa, nawe utatawala juu ya yote yale moyo wako unayotamani, utakuwa mfalme juu ya Israeli. 3811:38 Kum 12:25; 2Sam 3:15; Kut 1:21Ikiwa utafanya kila nitakalokuamuru, kuenenda katika njia zangu na kufanya yaliyo sawa mbele za macho yangu kwa kuzishika amri zangu na maagizo yangu kama alivyofanya Daudi mtumishi wangu, nitakuwa pamoja nawe. Nitakujengea ufalme utakaodumu kama ule niliomjengea Daudi, nami nitakupa Israeli. 39Nitawatesa wazao wa Daudi kwa ajili ya hili, lakini siyo milele.’ ”
4011:40 1Fal 12:2; 2Nya 10:2; 12:2Solomoni akajaribu kumuua Yeroboamu, lakini Yeroboamu akakimbilia Misri, kwa Mfalme Shishaki, naye akakaa huko mpaka Solomoni alipofariki.
Kifo Cha Solomoni
(2 Nyakati 9:29-31)
41Kwa habari za matukio mengine ya utawala wa Solomoni, yote aliyoyafanya na hekima aliyoionyesha, je hayakuandikwa yote katika kitabu cha matendo cha Solomoni? 42Solomoni alitawala Israeli yote miaka arobaini, akiwa Yerusalemu. 43Kisha Solomoni akalala pamoja na baba zake, naye akazikwa katika mji wa Daudi baba yake. Naye Rehoboamu mwanawe akawa mfalme baada yake.
Ang mga Asawa ni Solomon
1Daghang mga babaye nga dili Israelinhon ang gihigugma ni Haring Solomon. Gawas sa anak sa hari sa Ehipto, may mga asawa pa gayod siyang mga Moabihanon, Amonihanon, Edomihanon, Sidonhon, ug mga hitihanon. 2Giingnan nang daan sa Ginoo ang mga Israelinhon nga dili sila makigminyo gikan niana nga mga nasod, tungod kay ang ilang maminyoan modala unya kanila sa pagsimba sa ubang mga dios. Apan gihigugma gihapon ni Solomon kining mga babayhana. 3May 700 ka asawa si Solomon nga mga anak sa mga hari ug mga opisyal, ug may lain pa gayong 300 ka mga puyopuyo nga sulugoon. Ug kining iyang mga asawa mao ang nagpahilayo kaniya sa Dios. 4Sa natigulang na siya nadala siya sa iyang mga asawa sa pagsimba sa ubang mga dios. Nawala na ang iyang maayo nga relasyon sa Ginoo nga iyang Dios; dili sama sa iyang amahan nga si David. 5Misimba siya kang Ashtarot, ang diosa sa mga Sidonhon, ug kang Molec,11:5 Molec: sa literal, Milcom. Mao usab sa bersikulo 33. ang ngil-ad nga dios sa mga Amonihanon. 6Ug tungod niini, gihimo ni Solomon ang daotan atubangan sa Ginoo. Wala siya mosunod sa hingpit sa Ginoo; dili sama sa gihimo sa iyang amahan nga si David.
7Nagpahimo si Solomon ug simbahanan diha sa habog nga dapit, sa sidlakang bahin sa Jerusalem alang kang Kemosh, ang ngil-ad nga dios sa mga Moabihanon, ug alang kang Molec, ang ngil-ad nga dios sa mga Amonihanon. 8Gipahimoan usab niya ug mga simbahanan ang mga dios sa tanan niyang mga asawa nga dili Israelinhon, ug didto nagsunog sila ug mga insenso ug naghalad ngadto sa ilang mga dios.
9Nasuko ang Ginoo kang Solomon tungod kay nagpahilayo siya sa Ginoo, ang Dios sa Israel, nga nagpakita kaniya sa makaduha ka higayon. 10Bisan ug gipahimangnoan na niya si Solomon nga dili mosunod sa ubang mga dios, wala gihapon motuman si Solomon kaniya. 11Busa miingon ang Ginoo kang Solomon, “Tungod kay wala mo tumana ang akong kasabotan ug ang akong mga sugo, kuhaon ko gikan kanimo ang imong gingharian ug ihatag ko kini sa imong mga alagad. 12Apan tungod sa imong amahan nga si David dili ko kini buhaton samtang buhi ka pa. Buhaton ko kini sa panahon nga ang imo nang anak ang maghari. 13Apan dili ko kuhaon ang tibuok gingharian gikan kaniya; binlan ko siya ug usa ka tribo tungod sa akong alagad nga si David ug tungod sa Jerusalem nga akong pinili nga siyudad.”
Ang mga Kaaway ni Solomon
14Pagbuot sa Ginoo nga may makigbatok kang Solomon. Siya mao si Hadad nga Edomihanon, nga kaliwat sa usa sa mga hari sa Edom. 15Kaniadto, sa dihang nakiggira si David sa Edom, si Joab nga komander sa mga sundalo ni David miadto didto sa Edom aron ilubong ang nangamatay sa gira. Ug sa dihang didto siya, gipamatay niya ug sa iyang mga tawo ang tanang mga lalaki sa Edom. 16Unom ka bulan silang nagpuyo didto. Wala sila mobiya hangtod nga nahurot nilag pamatay ang tanang mga lalaki didto. 17Apan si Hadad nga bata pa niadtong panahona nakaikyas ngadto sa Ehipto uban sa pipila ka mga opisyal nga Edomihanon nga nagaalagad sa iyang amahan. 18Mibiya sila sa Midian ug miadto sa Paran. Ug uban ang mga kalalakin-an nga taga-Paran, miadto sila sa Ehipto ug nakigkita sa Faraon nga hari sa Ehipto. Gihatagan sa hari si Hadad ug balay, yuta, ug pagkaon.
19Nagustohan pag-ayo sa hari11:19 hari: sa Hebreo, Faraon. Mao usab sa bersikulo 20, 21, 22. si Hadad, busa gipaminyo niya kang Hadad ang igsoon sa iyang asawa nga si Rayna Tapenes. 20Unya, nanganak ug lalaki ang asawa ni Hadad, ug ginganlan nila kini ug Genubat. Si Tapenes ang nagpadako sa bata didto sa palasyo, uban sa mga anak sa hari.
21Sa dihang didto si Hadad sa Ehipto, nabalitaan niya nga patay na si David ug si Joab nga komander sa mga sundalo. Busa miingon si Hadad sa hari, “Tugoti ako nga mopauli sa akong nasod.” 22Nangutana ang hari, “Ngano? Unsa pay nakulang kanimo dinhi nga buot ka pa mang mopauli sa inyo?” Mitubag si Hadad, “Wala; basta papaulia lang ako.”
23May usa pa ka tawo nga pagbuot sa Dios nga makigbatok kang Solomon. Siya mao si Rezon nga anak ni Eliada. Milayas siya gikan sa iyang agalon nga si Hadadezer nga hari sa Zoba, 24ug naghimo ug grupo sa mga rebelde nga iyang gipangulohan. Sa dihang napildi ni David ang mga sundalo ni Hadadezer, miadto si Rezon ug ang iyang mga tawo sa Damascus. Gisakop nila kining dapita ug didto sila namuyo. 25Nahimong hari si Rezon sa Aram,11:25 Aram: o, Syria. ug gikontra niya ang Israel sa tibuok panahon nga naghari si Solomon. Gidugangan niya ang kasamok nga gihimo ni Hadad sa Israel.
Nagrebelde si Jeroboam kang Solomon
26Usa pa sa nakigbatok kang Solomon mao si Jeroboam nga usa sa iyang mga opisyal. Gikan siya sa lungsod sa Zereda sa Efraim, ug ang iyang inahan mao si Zerua nga usa ka biyuda. 27Mao kini ang sugilanon kon nganong nagrebelde siya sa hari: Gipatambakan niadtong panahona ni Solomon ang mubong bahin sa lungsod11:27 mubong bahin sa lungsod: sa Hebreo, Millo. Dili klaro ang buot ipasabot niini sa Hebreo nga teksto. sa iyang amahan nga si David, ug gipaayo ang mga paril niini. 28Kini si Jeroboam usa ka tawong may abilidad, ug sa dihang nakita ni Solomon ang iyang kakugi, gihimo niya siyang tigdumala sa tanang mga trabahante nga gikan sa tribo ni Efraim ug ni Manase.11:28 tribo ni Efraim ug ni Manase: sa literal, panimalay ni Jose.
29Usa niana ka higayon, sa paggawas ni Jeroboam sa Jerusalem, gitagbo siya ni Propeta Ahia nga taga-Shilo. Bag-o ang gisul-ob ni Ahia nga panggawas nga bisti, ug sila rang duha ang didto sa kapatagan. 30Gihubo ni Ahia ang iyang panggawas nga bisti ug gigisi kini sa 12 ka bahin. 31Unya miingon siya kang Jeroboam, “Kuhaa ang napulo ka bahin niini, kay mao kini ang giingon sa Ginoo, ang Dios sa Israel: ‘Kuhaon ko ang gingharian ni Solomon ug ihatag kanimo ang napulo ka tribo niini. 32Apan tungod kang David nga akong alagad, ug sa siyudad sa Jerusalem nga akong pinili sa tanang siyudad sa Israel, ibilin ko ang usa ka tribo kang Solomon. 33Himuon ko kini tungod kay gisalikway niya11:33 niya: Mao kini sa Septuagint, sa Latin Vulgate, ug Syriac; apan sa Hebreo, nila. ako ug gisimba si Ashtarot, ang diosa sa mga Sidonhon, si Kemosh, ang dios sa mga Moabihanon, ug si Molec, ang dios sa mga Amonihanon. Wala siya mosunod sa akong mga pamaagi ug wala siya magkinabuhi nga matarong sa akong atubangan. Wala siya motuman sa akong mga tulumanon ug mga sugo; dili sama sa iyang amahan nga si David. 34Apan dili ko kuhaon ang tibuok gingharian gikan kang Solomon. Magahari siya sa tibuok niyang kinabuhi tungod sa akong alagad nga si David nga akong gipili, ug nagtuman sa akong mga sugo ug mga tulumanon. 35Kuhaon ko ang gingharian gikan sa iyang anak, ug ihatag ko kanimo ang napulo ka tribo niini. 36Hatagan ko ug usa ka tribo ang iyang anak aron nga ang mga kaliwat ni David nga akong alagad magapadayon sa paghari sa Jerusalem, ang siyudad nga akong gipili aron pasidunggan ako. 37Himuon ko ikaw nga hari sa Israel ug dumalahan mo ang tanang gusto mong dumalahan. 38Kon tumanon mo ang tanang isugo ko kanimo ug mosunod ka sa akong mga pamaagi, ug kon buhaton mo ang maayo sa akong panan-aw pinaagi sa pagtuman sa akong mga tulumanon ug mga sugo sama sa gihimo ni David nga akong alagad, magauban ako kanimo. Magapabilin sa paghari ang imong mga kaliwat sama sa mga kaliwat ni David, ug ihatag ko kanimo ang Israel. 39Tungod sa mga sala ni Solomon, silotan ko ang mga kaliwat ni David, apan dili hangtod sa kahangtoran.’ ”
40Tungod niini nagtinguha si Solomon sa pagpatay kang Jeroboam, apan miikyas si Jeroboam ngadto kang Shishak, ang hari sa Ehipto, ug didto siya nagpuyo hangtod namatay si Solomon.
Ang Pagkamatay ni Solomon
(2 Cro. 9:29-31)
41Ang uban pang sugilanon bahin sa paghari ni Solomon, ang tanan nga iyang gihimo, ug ang bahin sa iyang kaalam nahisulat sa libro bahin sa mga binuhatan ni Solomon. 42Sa Jerusalem nagpuyo si Solomon samtang naghari siya sa tibuok Israel sulod sa 40 ka tuig. 43Sa dihang namatay siya, gilubong siya sa lungsod sa iyang amahan nga si David. Ug si Rehoboam nga iyang anak ang mipuli kaniya ingon nga hari.
