1Ni la nieve es para el verano,
ni la lluvia para la cosecha,
ni los honores para el necio.
2Como el gorrión sin rumbo o la golondrina sin nido,
la maldición sin motivo jamás llega a su destino.
3El látigo es para los caballos,
el freno, para los asnos
y la vara, para la espalda del necio.
4No respondas al necio con igual necedad
o tú mismo pasarás por uno.
5Respóndele al necio como se merece,
para que no se tenga por sabio.
6Enviar un mensaje por medio de un necio
es como cortarse los pies o sufrir26:6 sufrir. Lit. beber. violencia.
7Inútil es el proverbio en la boca del necio
como inútiles son las piernas de un tullido.
8Rendirle honores al necio es tan absurdo
como atar una piedra a la honda.
9El proverbio en la boca del necio
es como espina en la mano del borracho.
10Como arquero que hiere al azar
es quien contrata a un necio o a cualquiera que pasa.
11Como el perro vuelve a su vómito,
así el necio insiste en su necedad.
12¿Te has fijado en quien se cree muy sabio?
Más se puede esperar de un necio que de gente así.
13Dice el perezoso: «Hay un león en el camino.
¡Por las calles un león anda suelto!».
14Sobre sus goznes gira la puerta;
sobre la cama, el perezoso.
15El perezoso mete la mano en el plato,
pero le pesa llevarse el bocado a la boca.
16El perezoso se cree más sabio
que siete sabios que saben responder.
17Meterse en pleitos ajenos
es como agarrar por las orejas a un perro callejero.
18Como loco que dispara
mortíferas flechas encendidas,
19es quien engaña a su amigo y explica:
«¡Tan solo estaba bromeando!».
20Sin leña se apaga el fuego;
sin chismes se acaba el pleito.
21Con el carbón se hacen brasas, con la leña se prende fuego
y con un pendenciero se inician los pleitos.
22Los chismes son deliciosos manjares;
penetran hasta lo más íntimo del ser.
23Como baño de plata26:23 como baño de plata. Lit. como plata de escoria. sobre vasija de barro
son los labios zalameros de un corazón malvado.
24El que odia se esconde tras sus palabras,
pero en lo íntimo alberga engaño.
25No le creas, aunque te hable con dulzura,
porque su corazón está lleno de siete abominaciones.
26Tal vez disimule con engaños su odio,
pero en la asamblea se descubrirá su maldad.
27Cava una fosa y en ella caerás;
echa a rodar piedras y te aplastarán.
28La lengua mentirosa odia a sus víctimas;
la boca lisonjera lleva a la ruina.
1Subong nga wala nagakabagay nga magtupa ang snow kon tig-ilinit ukon ang ulan kon tig-alani, wala man nagakabagay nga dayawon ang buang-buang.
2Ang sumpa indi makahalit sa imo kon wala ka sing sala. Pareho ini sa pispis nga nagalabay lang kag wala nagahapon.
3Kinahanglan nga hanuton ang kabayo kag busalan ang asno. Amo man ang buang-buang, kinahanglan nga silutan siya agod magtuman.
4Indi pagsabta ang buang-buang kon nagaestorya siya sa imo sang binuang, kay basi kon magpareho ka man sa iya. 5Pero kon kaisa maayo man kon sabton mo siya, agod mahibaluan niya nga indi siya maalamon pareho sang iya ginahunahuna.
6Kon ginapadala mo ang imo mensahi paagi sa buang-buang, pareho lang nga ginautod mo ang imo mga tiil; nagapangita ka lang sang kasakitan.
7Ang hulubaton nga ginahambal sang mga buang-buang wala sing pulos pareho sa tiil sang tawo nga piang.
8Kabuangan ina kon ihigot mo sa tirador ang bato nga imo ibala; amo man kon padunggan mo ang buang-buang.
9Ang hulubaton nga ginahambal sang mga buang-buang makahalit pareho sa tunukon nga kahoy-kahoy nga ginauyatan sang hubog.
10Kabuangan ina kon panaon mo ang bisan sin-o lang; amo man kon paobrahon mo ang bisan sin-o lang nga buang-buang nga nagaagi.26:10 Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sa sini nga bersikulo.
11Subong nga ginakaon sang ido ang iya suka, ginaliwat sang buang-buang ang iya kabuangan.
12Mas maayo pa ang dangatan sang buang-buang nga tawo sang sa tawo nga nagakabig sang iya kaugalingon nga maalamon siya.
13Ang matamad nga tawo indi magguwa sa balay kay kuno may leon sa guwa.
14Ang matamad nga tawo nagaliso-liso lang sa iya katre pareho sa puwertahan nga nagaliso-liso sa iya bisagra.
15May mga tawo nga tama gid katamad nga bisan magkaon natamaran pa.
16Nagahunahuna ang matamad nga tawo nga mas maalam pa siya sang sa pito ka tawo nga makahatag sang husto nga rason.
17Delikado kon magpasilabot ka sa inaway sang iban; pareho lang nga nagdakop ka sang ido sa dulunggan.
18-19Ang tawo nga nagadaya sa iya isigkatawo, kag dayon nagasiling siya nga lango-lango lang niya ato, pareho siya sa lain-ulo nga tawo nga nagapaniro sang nagadabadaba nga pana nga makamamatay.
20Subong nga nagakapatay ang kalayo kon wala sing gatong, nagauntat man ang inaway kon wala sing kutsokutso.
21Subong nga ang uling makapabaga, kag ang gatong makapasiga sang kalayo, ang palaaway makapaumpisa sang gamo.
22Ang kutsokutso daw pareho sa pagkaon nga namit usangon kag tunlon.
23Kon ginatago mo ang malain mo nga panghunahuna paagi sa manami nga paghambal, pareho ka sang kolon nga ginhaklapan sang pilak nga indi puro.26:23 ginhaklapan sang pilak nga indi puro: ukon, ginsilakan.
24Ang kaaway manami maghambal-hambal, pero gali nagahunahuna siya sa pagpangdaya. 25Bisan makagalanyat siya kon maghambal, indi ka magpati sa iya, kay makangilil-ad gid ang iya mga ginahunahuna. 26Mahimo nga magpakuno-kuno siya agod matago niya ang iya kaakig, pero makita gihapon sang tanan ang malain niya nga mga binuhatan.
27Ang nagakutkot sang buho para mahulog ang iban, siya mismo ang mahulog. Ang nagapaligid sang bato para maligidan ang iban, siya mismo ang maligidan.
28Ginakainitan sang butigon nga tawo ang mga tawo nga biktima sang iya kabutigan.
Ang tawo nga nagadayaw-dayaw sa imo makalaglag sa imo.
