1Más vale comer pan duro donde hay concordia
que hacer banquete17:1 banquete. Lit. sacrificios. donde hay discordia.
2El siervo sabio gobernará al hijo sinvergüenza,
y compartirá la herencia con los otros hermanos.
3En el crisol se prueba la plata
y en el horno se prueba el oro,
pero los corazones los prueba el Señor.
4El malvado hace caso a los labios impíos
y el mentiroso presta oído a la lengua maliciosa.
5El que se burla del pobre ofende a su Creador;
el que se alegra de la calamidad no quedará sin castigo.
6La corona del anciano son sus nietos;
el orgullo de los hijos son sus padres.
7No va bien con los necios el lenguaje refinado
ni con los gobernantes, la mentira.
8El soborno es como una piedra valiosa para quien lo ofrece;
piensa que dondequiera que vaya tendrá éxito.
9El que perdona la ofensa cultiva el amor;
el que insiste en la ofensa divide a los amigos.
10Penetra más un regaño en el hombre prudente
que cien latigazos en el obstinado.
11El revoltoso siempre anda buscando pleitos,
pero se las verá con un mensajero cruel.
12Más vale toparse con una osa a la que le quitaron los cachorros
que con un necio empecinado en su necedad.
13El mal nunca se apartará
de la familia de aquel que devuelve mal por bien.
14Iniciar una pelea es romper una represa;
vale más retirarse que comenzarla.
15Absolver al culpable y condenar al inocente
son dos cosas que el Señor aborrece.
16¿De qué le sirve al necio poseer dinero?
¿Podrá adquirir sabiduría si no tiene entendimiento?17:16 entendimiento. Lit. corazón. En la Biblia, corazón se usa para designar el asiento de las emociones, pensamientos y voluntad, es decir, el proceso de toma de decisiones del ser humano.
17En todo tiempo ama el amigo;
para ayudar en la adversidad nació el hermano.
18El hombre falto de juicio se compromete por otros
y sale fiador de su prójimo.
19Al que le gusta pecar, le gusta pelear;
el que abre mucho la boca busca que se la rompan.17:19 el que abre … se la rompan. Lit. el que abre su puerta busca destrucción.
20El de corazón perverso jamás prospera;
el de lengua engañosa caerá en desgracia.
21Engendrar a un hijo necio es causa de pesar;
ser padre de un necio no es ninguna alegría.
22El corazón alegre es un buen remedio,
pero el ánimo decaído seca los huesos.
23El malvado acepta soborno en secreto,
con lo que tuerce el curso de la justicia.
24La meta del prudente es la sabiduría;
el necio divaga contemplando vanos horizontes.17:24 el necio … horizontes. Lit. y los ojos del necio en los confines de la tierra.
25El hijo necio irrita a su padre
y causa amargura a su madre.
26No está bien castigar al inocente
ni azotar por su rectitud a gente honorable.
27El que es entendido refrena sus palabras;
el que es prudente controla sus impulsos.
28Hasta un necio pasa por sabio si guarda silencio;
se le considera prudente, si cierra la boca.
1Mas maayo pa nga magkaon sang tinapay lang nga may kalinong sa sulod sang balay sang sa magpunsyon nga may ilinaway.
2Ang maalamon nga suluguon magagahom sa makahuluya nga anak sang iya agalon, kag hatagan siya sang palanublion kaupod sa iban pa nga mga anak sang iya agalon.
3Ginatilawan sang Ginoo ang aton tagipusuon pareho sa bulawan kag pilak nga ginatilawan sa kalayo kon bala puro ukon indi.
4Ang malaot nga tawo gusto magpamati sa kapareho niya nga malaot,17:4 kapareho niya nga malaot: ukon, malaot nga mga sugilanon. kag ang butigon gusto magpamati sa kapareho niya nga butigon.17:4 kapareho niya nga butigon: ukon, mga binutig.
5Ang nagayaguta sa imol nagainsulto sa Dios nga naghimo sa iya. Pagasilutan ang tawo nga nagakalipay sa malain nga natabo sa iban.
6Bugal sang mga tigulang ang ila mga apo, subong nga bugal man sang mga anak ang ila mga ginikanan.
7Wala nagakabagay nga maghambal ang buang-buang sing maayo nga mga pulong, kag mas labi na gid nga wala nagakabagay nga magbinutig ang isa ka pangulo.
8Nagapati ang iban nga ang lagay pareho sa madyik nga sarang makahimo sang bisan ano.
9Kon patawaron mo ang imo abyan nga nakasala sa imo, magapabilin ang inyo pag-abyanay, pero kon liwat-liwaton mo kahambal ang iya sala, maguba ang inyo pag-abyanay.
10Ang maalamon nga tawo makatuon sa isa lang ka pagsaway, pero ang buang-buang nga tawo indi gid makatuon bisan kapila pa siya hanuton.
11Ang malaot nga tawo gusto lang permi magpangita sang gamo, gani padal-an siya sang mapintas nga tawo nga magsilot sa iya.
12Mas delikado kon masugat-an mo ang buang-buang nga tawo nga nagabinuang sang sa sapat nga oso17:12 oso: sa English, bear. nga nadulaan sang mga bata.
13Kon malain ka sa mga maayo sa imo, permi lang may malain nga magaabot sa imo panimalay.
14Ang nagaumpisa pa lang nga binaisay pareho sa lusbot sa tangke sang tubig. Tapnaa ina sa wala pa magdako.
15Ginakangil-aran sang Ginoo ang tawo nga nagasentensya nga silutan ang wala sing sala ukon nagasentensya nga hilwayon ang may sala.
16Wala sing pulos ang paggasto sa pagpaeskwela sa buang-buang nga tawo kay wala man siya sing gana magtuon.
17Ang isa ka abyan nagahigugma sa imo sa tanan nga tion, kag ang katuyuan nga may paryente ka amo nga agod may magbulig sa imo sa tion sang kalisod.
18Wala sing pag-intiendi ang tawo nga nagapromisa nga magbayad sang utang sang iban.
19Ang tawo nga luyag sang sala luyag sang gamo, kag ang bugalon nga tawo nagapangita lang sang iya kalaglagan.
20Indi gid magmauswagon ang tawo nga tiko ang iya panghunahuna, kag ang butigon nga tawo makaangkon sang kalaglagan.
21Kasubo kag kasakit ang mabatyagan sang isa ka ginikanan sa iya buang-buang nga anak.
22Kon malipayon ka, makapaayo ini sa imo lawas, pero kon masinulub-on ka, makapalain ini sa imo.
23Ang malaot nga tawo nagabaton sang lagay agod indi mahatag ang hustisya.
24Ang tawo nga may pag-intiendi nagahunahuna permi kon paano pa gid siya magmaalamon, pero ang buang-buang nga tawo wala kahibalo kon ano ang iya himuon.
25Nagahatag sang kasubo kag kasakit ang buang-buang nga anak sa iya ginikanan.
26Indi maayo nga silutan ang inosente nga tawo ukon ang dungganon nga tawo nga nagahimo sing husto.
27Ang tawo nga maalamon kag may pag-intiendi indi palawakal kag indi dasodaso.
28Bisan ang buang-buang masal-an nga maalamon kag may pag-intiendi kon maghipos siya.
