الأمثال 3 – NAV & LCB

Ketab El Hayat

الأمثال 3:1-35

الحكمة طريق الرخاء

1يَا ابْنِي لَا تَنْسَ تَعَالِيمِي، وَلْيُرَاعِ قَلْبُكَ وَصَايَايَ. 2لأَنَّهَا تَمُدُّ فِي أَيَّامِ عُمْرِكَ، وَتَزِيدُكَ سِنِي حَيَاةٍ وَسَلاماً. 3لَا تَدَعِ الرَّحْمَةَ وَالأَمَانَةَ تَتَخَلَّيَانِ عَنْكَ، بَلْ تَقَلَّدْهُمَا فِي عُنُقِكَ، وَاكْتُبْهُمَا عَلَى صَفْحَةِ قَلْبِكَ، 4فَتَحْظَى بِالرِّضَى وَحُسْنِ السِّيرَةِ فِي عُيُونِ اللهِ وَالنَّاسِ.

5اتَّكِلْ عَلَى الرَّبِّ بِكُلِّ قَلْبِكَ، وَعَلَى فِطْنَتِكَ لَا تَعْتَمِدْ. 6اعْرِفِ الرَّبَّ فِي كُلِّ طُرُقِكَ وَهُوَ يُقَوِّمُ سُبُلَكَ.

7لَا تَكُنْ حَكِيماً فِي عَيْنَيْ نَفْسِكَ بَلِ اتَّقِ الرَّبَّ وَحِدْ عَنِ الشَّرِّ، 8فَيَتَمَتَّعَ جَسَدُكَ بِالصِّحَّةِ، وَتَتَمَتَّعَ عِظَامُكَ بِالارْتِوَاءِ. 9أَكْرِمِ الرَّبَّ مِنْ مَالِكَ، وَمِنْ أَوَائِلِ غَلَّاتِ مَحَاصِيلِكَ. 10فَتَمْتَلِئَ مَخَازِنُكَ وَفْرَةً، وَتَفِيضَ مَعَاصِرُكَ خَمْراً.

11يَا ابْنِي لَا تَحْتَقِرْ تَأْدِيبَ الرَّبِّ وَلا تَكْرَهْ تَوْبِيخَهُ، 12لأَنَّ مَنْ يُحِبُّهُ الرَّبُّ يُؤَدِّبُهُ، وَيُسَرُّ بِهِ كَمَا يُسَرُّ أَبٌ بِابْنِهِ.

13طُوبَى لِلإِنْسَانِ الَّذِي عَثَرَ عَلَى الْحِكْمَةِ وَلِلرَّجُلِ الَّذِي أَحْرَزَ فَهْماً، 14لأَنَّ مَكَاسِبَهَا أَفْضَلُ مِنْ مَكَاسِبِ الْفِضَّةِ، وَأَرْبَاحَهَا خَيْرٌ مِنْ أَرْبَاحِ الذَّهَبِ الْخَالِصِ. 15هِيَ أَثْمَنُ مِنَ الْجَوَاهِرِ، وَكُلُّ نَفَائِسِكَ لَا تُعَادِلُهَا. 16فِي يَمِينِهَا حَيَاةٌ مَدِيدَةٌ وَفِي يَسَارِهَا غِنىً وَجَاهٌ. 17طُرُقُهَا طُرُقُ نِعَمٍ، وَدُرُوبُهَا دُرُوبُ سَلامٍ. 18هِيَ شَجَرَةُ حَيَاةٍ لِمَنْ يَتَشَبَّثُ بِها، وَهَنِيئاً لِمَنْ يَتَمَسَّكُ بِها. 19بِالْحِكْمَةِ أَسَّسَ الرَّبُّ الأَرْضَ، وَبِالْفِطْنَةِ ثَبَّتَ السَّمَاوَاتِ فِي مَوَاضِعِهَا. 20بِعِلْمِهِ تَفَجَّرَتِ اللُّجَجُ، وَقَطَرَ السَّحَابُ نَدىً.

21فَلا تَبْرَحْ يَا ابْنِي هَذِهِ مِنْ أَمَامِ عَيْنَيْكَ وَاعْمَلْ بِالرَّأْيِ الصَّائِبِ وَالتَّدْبِيرِ. 22فَيَكُونَ هَذَانِ حَيَاةً لِنَفْسِكَ وَقَلادَةً تُجَمِّلُ عُنُقَكَ. 23فَتَسْلُكُ آنَئِذٍ فِي طَرِيقِكَ آمِناً وَلا تَتَعَثَّرُ قَدَمُكَ. 24إِذَا اضْطَجَعْتَ لَا يَعْتَرِيكَ خَوْفٌ، بَلْ تَرْقُدُ مُتَمَتِّعاً بِالنَّوْمِ اللَّذِيذِ. 25لَا تَفْزَعْ مِنْ بَلِيَّةٍ مُبَاغِتَةٍ، وَلا مِمَّا يَجْرِي عَلَى الأَشْرَارِ مِنْ خَرَابٍ إِذَا حَلَّ بِهِمْ. 26لأَنَّ الرَّبَّ يَكُونُ مُعْتَمَدَكَ، وَيَصُونُ رِجْلَكَ مِنَ الشَّرَكِ.

27لَا تَحْجُبِ الإِحْسَانَ عَنْ أَهْلِهِ كُلَّمَا كَانَ فِي وُسْعِكَ أَنْ تَقُومَ بِهِ. 28لَا تَقُلْ لِجَارِكَ: «اذْهَبِ الآنَ، ثُمَّ عُدْ ثَانِيَةً. غَداً أُعْطِيكَ مَا تَطْلُبُ»، طَالَمَا لَدَيْكَ مَا يَطْلُبُ. 29لَا تَتَآمَرْ بِالشَّرِّ عَلَى جَارِكَ الْمُقِيمِ مُطْمَئِنّاً إِلَى جُوَارِكَ. 30لَا تُخَاصِمْ أَحَداً مِنْ غَيْرِ عِلَّةٍ طَالَمَا لَمْ يُؤْذِكَ.

31لَا تَغَرْ مِنَ الظَّالِمِ وَلا تَخْتَرْ طُرُقَهُ. 32لأَنَّ الْمُلْتَوِيَ رِجْسٌ لَدَى الرَّبِّ، أَمَّا الْمُسْتَقِيمُونَ فَهُمْ أَهْلُ ثِقَتِهِ. 33لَعْنَةُ الرَّبِّ تَنْصَبُّ عَلَى بَيْتِ الشِّرِّيرِ، لَكِنَّهُ يُبَارِكُ مَسْكَنَ الصِّدِّيقِ. 34يَسخَرُ مِنَ الْمُسْتَكْبِرِينَ السَّاخِرِينَ، وَيُغْدِقُ رِضَاهُ عَلَى الْمُتَوَاضِعِينَ 35يَرِثُ الْحُكَمَاءُ كَرَامَةً، أَمَّا الْحَمْقَى فَيَرْتَدُونَ الْعَارَ.

Luganda Contemporary Bible

Engero 3:1-35

Emikisa Egiva mu kuba n’amagezi

13:1 Nge 4:5Mwana wange, teweerabiranga bintu bye nakuyigiriza,

era okuumanga ebiragiro byange mu mutima gwo,

23:2 Nge 4:10kubanga bijja kuwangaaza obulamu bwo ku nsi,

era bikukulaakulanye.

33:3 Kuv 13:9; Nge 6:21; 7:3; 2Ko 3:3Amazima n’ekisa tobyerabiranga;

byesibe mu bulago bwo,

obiwandiike ku mutima gwo.

43:4 1Sa 2:26; Luk 2:52Bw’otyo bw’onoofuna okuganja n’okusiimibwa

eri Katonda n’eri abantu.

53:5 Zab 37:3, 5Weesige Mukama n’omutima gwo gwonna,

so teweesigamanga ku magezi go gokka.

63:6 a 1By 28:9 b Nge 16:3; Is 45:13Mukama mukulembezenga mu by’okola byonna,

naye anaakuluŋŋamyanga n’owangula.

73:7 a Bar 12:16 b Yob 1:1; Nge 16:6Amagezi go tegakusigulanga,

naye otyanga Mukama, era weewale okukola ebibi.

83:8 a Nge 4:22 b Yob 21:24Onoofunanga obulamu mu mubiri gwo

n’amagumba go ne gadda buggya.

Amagezi n’Obugagga

93:9 Kuv 22:29; 23:19; Ma 26:1-15Mukama mugulumizenga n’eby’obugagga byo; n’ebibala ebisooka eby’ebintu byo byonna eby’omu nnimiro yo,

103:10 a Ma 28:8 b Yo 2:24olwo amaterekero go lwe ganajjulanga ebintu enkumu,

era n’amasenero go ne gajjula ne gabooga omwenge omusu.

113:11 Yob 5:17Mwana wange tonyoomanga kukangavvula kwa Mukama,

n’okunenya kwe kulemenga okukukooya,

123:12 a Nge 13:24; Kub 3:19 b Ma 8:5; Beb 12:5-6*kubanga Mukama anenya oyo gw’ayagala,

nga kitaawe w’omwana bw’anenya mutabani we gwe yeenyumiririzaamu.

13Aweereddwa omukisa oyo afuna amagezi,

omuntu oyo afuna okutegeera,

143:14 Yob 28:15; Nge 8:19; 16:16kubanga amagezi gasinga ffeeza

era galimu amagoba okusinga zaabu.

153:15 a Yob 28:18 b Nge 8:11Amagezi ga muwendo mungi okusinga amayinja ag’omuwendo omungi:

era tewali kyegombebwa kiyinza kugeraageranyizibwa nago.

163:16 Nge 8:18Mu mukono gwago ogwa ddyo mwe muli obuwanguzi;

ne mu mukono gwago ogwa kkono ne mubaamu obugagga n’ekitiibwa.

173:17 Nge 16:7; Mat 11:28-30Mu magezi mulimu essanyu,

era n’amakubo gaago ga mirembe.

183:18 Lub 2:9; Nge 11:30; Kub 2:7Amagezi muti gwa bulamu eri abo abagakwata ne baganyweza;

abo abagakwata ne baganyweza baliweebwa omukisa.

193:19 a Zab 104:24 b Nge 8:27-29Amagezi, Mukama ge yakozesa okuteekawo emisingi gy’ensi;

n’okutegeera kwe yakozesa okuteekawo eggulu;

20n’okumanya kwe, kwe yakozesa okwawula obuziba bw’ennyanja,

era n’ebire ne bivaamu omusulo.

Ab’amagezi Baweebwa Ekitiibwa

213:21 Nge 4:20-22Mwana wange, beeranga n’okuteesa okulungi n’okusalawo ebisaana,

ebyo biremenga okukuvaako,

223:22 Nge 1:8-9binaabeeranga obulamu eri emmeeme yo,

era ekyokwambala ekirungi ekinaawoomesanga obulago bwo.

233:23 Zab 37:24; Nge 4:12Bw’otyo bw’onootambulanga nga onyweredde mu kkubo lyo,

era ekigere kyo tekijjanga kwesittala.

243:24 a Lv 26:6; Zab 3:5 b Yob 11:18Bw’onoogalamiranga toobenga na kutya,

weewaawo bw’oneebakanga otulo tunaakuwoomeranga.

25Totyanga kabenje kootomanyiridde,

wadde okuzikirira okujjira abakozi b’ebibi,

263:26 1Sa 2:9Kubanga Mukama y’anaabeeranga obwesigwa bwo,

era anaalabiriranga ekigere kyo ne kitakwatibwa mu mutego.

27Tommanga birungi abo be bisaanira

bwe kibeera mu buyinza bwo okukikola.

283:28 Lv 19:13; Ma 24:15Togambanga muliraanwa wo nti,

“Genda, onodda enkya ne nkuwa,”

ate nga kye yeetaaga okirina.

29Totegekanga kukola bulabe ku muliraanwa wo,

atudde emirembe ng’akwesiga.

30Tovunaananga muntu n’omu awatali nsonga

nga talina kabi k’akukoze.

313:31 Zab 37:1; Nge 24:1-2Tokwatirwanga obuggya omuntu ayigganya abalala,

era tokolanga nga ye bw’akola,

323:32 a Nge 11:20 b Yob 29:4; Zab 25:14kubanga omuntu omugwagwa wa muzizo eri Mukama,

naye abo abagolokofu abalinamu obwesige.

333:33 a Ma 11:28; Mal 2:2 b Zek 5:4 c Zab 1:3Ekikolimo kya Mukama kiri ku nnyumba y’ababi,

naye awa omukisa ennyumba y’abatuukirivu.

343:34 Yak 4:6*; 1Pe 5:5*Ddala ddala, Mukama anyooma abanyoomi,

naye abeetoowaza abawa ekisa.

35Ab’amagezi balisikira ekitiibwa,

naye abasirusiru baliswazibwa.