الأمثال 22 – NAV & GKY

Ketab El Hayat

الأمثال 22:1-29

1الصِّيتُ مُفَضَّلٌ عَلَى الْغِنَى الطَّائِلِ، وَنِعْمَةُ الْمَعْرُوفِ خَيْرٌ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ. 2الْغَنِيُّ وَالْفَقِيرُ مُتَمَاثِلانِ إِذْ إِنَّ الرَّبَّ هُوَ صَانِعُهُمَا. 3يَرَى العَاقِلُ الشَّرَّ فَيَتَوَارَى، أَمَّا الْجَاهِلُ فَيُقْبِلُ إِلَيْهِ وَيُعَاقَبُ. 4ثَوَابُ التَّوَاضُعِ وَتَقْوَى الرَّبِّ هُوَ الْغِنَى وَالْكَرَامَةُ وَالْحَيَاةُ. 5فِي طَرِيقِ الْمُلْتَوِي شَوْكٌ وَأَشْرَاكٌ، وَمَنْ يَصُونُ نَفْسَهُ يَتَفَادَاهَا. 6دَرِّبِ الْوَلَدَ بِمُقْتَضَى مَوَاهِبِهِ وَطَبِيعَتِهِ، فَمَتَى شَاخَ لَا يَمِيلُ عَنْهَا. 7الْغَنِيُّ يَسُودُ عَلَى الْفَقِيرِ، وَالْمُقْتَرِضُ مُسْتَعْبَدٌ لِلْمُقْرِضِ. 8مَنْ زَرَعَ ظُلْماً يَحْصُدُ بَلِيَّةً، وَيَفْقِدُ مَالَهُ مِنْ سُلْطَانٍ. 9الْكَرِيمُ يَتَمَتَّعُ بِالْبَرَكَةِ لأَنَّهُ يَقْتَسِمُ خُبْزَهُ مَعَ الْفَقِيرِ.

10اطْرُدِ الْمُسْتَهْزِئَ، فَيَخْرُجَ الْخِصَامُ، وَيَتَوَقَّفَ الشِّجَارُ وَالإِسَاءَةُ. 11مَنْ يُحِبُّ طَهَارَةَ الْقَلْبِ، وَيَتَحَلَّى بِجَمَالِ الْحَدِيثِ، يَضْحَى الْمَلِكُ صَدِيقاً لَهُ. 12عَيْنَا الرَّبِّ تَرْعَيَانِ الْمَعْرِفَةَ، وَهُوَ يُخَرِّبُ كَلامَ الْغَادِرِينَ. 13قَالَ الْكَسُولُ: فِي الْخَارِجِ أَسَدٌ يَفْتَرِسُنِي إِنْ خَرَجْتُ إِلَى الشَّوَارِعِ. 14فَمُ الْعَاهِرَةِ حُفْرَةٌ عَمِيقَةٌ فَمَنْ سَخَطَ الرَّبُّ عَلَيْهِ يَهْوِي فِيهَا. 15الْحَمَاقَةُ مُتَأَصِّلَةٌ فِي قَلْبِ الْوَلَدِ، وَعَصَا التَّأْدِيبِ تَطْرُدُهَا مِنْهُ. 16مَنْ يَظْلِمُ الْفَقِيرَ لِيَثْرَى ظُلْماً، وَمَنْ يُهْدِي الْغَنِيَّ (عَلَى حِسَابِ الْفَقِيرِ) يَنْتَهِي بِهِ الأَمْرُ إِلَى الْعَوَزِ.

كلام الحكماء

القول الأول

17أَرْهِفْ أُذُنَكَ وَاسْتَمِعْ لِكَلامِ الْحُكَمَاءِ، وَلْيَعْزِمْ قَلْبُكَ عَلَى إِدْرَاكِ مَعْرِفَتِي، 18فَتَطِيبَ إِنْ حَفِظْتَهَا فِي قَرَارَةِ نَفْسِكَ، وَثَبَّتَّهَا دَائِماً عَلَى شَفَتَيْكَ. 19إِيَّاهَا قَدْ لَقَّنْتُكَ أَنْتَ الْيَوْمَ لِيَكُونَ اتِّكَالُكَ عَلَى الرَّبِّ. 20أَلَمْ أَكْتُبْ لَكَ ثَلاثِينَ قَوْلاً مِنْ مَأْثُورِ الْمَشُورَةِ وَالْحِكَمِ؟ 21لأُعَلِّمَكَ قَوْلَ الْحَقِّ الْيَقِينِ لِتَرُدَّ جَوَابَ صِدْقٍ لِلَّذِينَ أَرْسَلُوكَ.

القول الثاني

22لَا تَسْلُبِ الْفَقِيرَ لأَنَّهُ فَقِيرٌ، وَلا تَسْحَقِ الْبَائِسَ الْمَاثِلَ عِنْدَ الْبَابِ، 23لأَنَّ الرَّبَّ يُدَافِعُ عَنْ دَعْوَاهُمْ، وَيُهْلِكُ نَاهِبِيهِمْ.

القول الثالث

24لَا تُصَادِقْ رَجُلاً غَضُوباً، وَلا تُرَافِقْ رَجُلاً سَاخِطاً، 25لِئَلّا تَأْلَفَ تَصَرُّفَاتِهِ، وَتُوْقِعَ نَفْسَكَ فِي الشَّرَكِ.

القول الرابع

26لَا تَكُنْ مِنَ الَّذِينَ يَضْمَنُونَ غَيْرَهُمْ بِصَفْقِ الْكَفِّ، وَلا مِنْ كَافِلِي الدُّيُونِ، 27إِنْ لَمْ يَكُنْ عِنْدَكَ مَا يَفِي الدَّيْنَ، فَلِمَاذَا يُصَادِرُونَ فِرَاشَكَ الَّذِي تَنَامُ عَلَيْهِ؟

القول الخامس

28لَا تَنْقُلْ مَعَالِمَ التُّخْمِ الْقَدِيمِ الَّذِي أَقَامَهُ آبَاؤُكَ.

القول السادس

29أَرَأَيْتَ الإِنْسَانَ الْمُجِدَّ فِي عَمَلِهِ؟ إِنَّهُ يَمْثُلُ أَمَامَ الْمُلُوكِ لَا أَمَامَ الرَّعَاعِ!

Holy Bible in Gĩkũyũ

Thimo 22:1-29

122:1 Koh 7:1Rĩĩtwa rĩega nĩrĩakwĩrirĩrio gũkĩra ũtonga mũnene;

gũtĩĩka nĩ kwega gũkĩra betha kana thahabu.

2Andũ arĩa atongu na arĩa athĩĩni harĩ ũndũ ũmwe ũmanyiitithanĩtie;

Jehova nĩwe Mũmbi wao othe.

322:3 Thim 27:12Mũndũ mũbaarĩrĩri onaga ũgwati akehitha,

no arĩa matarĩ ũũgĩ mathiiaga o na mbere nao magatoonya thĩĩna-inĩ.

422:4 Thim 10:27; Dan 4:36Kwĩnyiihia na gwĩtigĩra Jehova

kũrehaga ũtonga, na gĩtĩĩo, na muoyo.

522:5 Thim 15:19Njĩra cia andũ arĩa aaganu irĩ mĩigua na mĩtego,

no ũrĩa ũgitagĩra ngoro yake aikaraga kũraya nacio.

622:6 Kĩam 14:14; Aef 6:4Menyeria mwana njĩra ĩrĩa agĩrĩirwo nĩkũgera,

na ndarĩ hĩndĩ akaamiuma o na aakũra.

7Andũ arĩa atongu nĩ mathaga arĩa athĩĩni,

na ũrĩa ũkombaga nĩ ndungata ya mũmũkoomberi.

822:8 Thaam 1:20; Agal 6:7-8; Hos 8:7Mũndũ ũrĩa ũhaandaga waganu agethaga thĩĩna,

naruo rũthanju rwa marakara make nĩrũkanangwo.

922:9 Gũcook 14:29Mũndũ mũtaana we mwene nĩakarathimwo,

tondũ nĩagayagĩra arĩa athĩĩni irio ciake.

10Ingata mũnyũrũrania, nayo ngũĩ nĩĩgũkweherera;

inegene na irumi o nacio nĩcigũthira.

1122:11 Math 5:8Mũndũ ũrĩa wendaga ngoro theru na akaaragia maũndũ ma ũtugi,

mũthamaki nĩagatuĩka mũrata wake.

12Maitho ma Jehova nĩmamenyagĩrĩra ũmenyo,

no nĩathaahagia ciugo cia ũrĩa ũtarĩ mwĩhokeku.

1322:13 Thim 26:13Kĩgũũta kiugaga, “Nja kũrĩ na mũrũũthi!”

Kana gĩkoiga atĩrĩ, “Nĩngũũragĩrwo njĩra-inĩ!”

1422:14 Thim 5:3-5; Koh 7:26Kanua ka mũtumia mũtharia nĩ irima iriku,

nake ũrĩa werekeirio mangʼũrĩ ma Jehova agũũaga thĩinĩ wa rĩo.

1522:15 Thim 13:24Ngoro ya mwana yohanĩtio na ũrimũ,

no rũthanju rwa kũmũherithia nĩrũkaũingata kũraya nake.

16Mũndũ ũrĩa ũhinyagĩrĩria arĩa athĩĩni nĩguo eyongerere ũtonga,

na ũrĩa ũheaga itonga iheo, eerĩ nĩmagathĩĩna.

Mĩario ya arĩa Oogĩ

17Tega matũ, na ũthikĩrĩrie mĩario ya andũ arĩa oogĩ;

nyiita na ngoro yaku maũndũ marĩa ngũrutana,

18tondũ nĩ ũndũ mwega hĩndĩ ĩrĩa ũkũmaiga ngoro-inĩ yaku,

na ũkoragwo namo mothe mĩromo-inĩ yaku.

19Ndaakũmenyithia mo nĩgeetha mwĩhoko waku ũkoragwo harĩ Jehova,

wee nĩwe ngũruta maũndũ macio ũmũthĩ, ĩĩ wee nĩwe ngũruta.

20Githĩ ndikwandĩkĩire thimo mĩrongo ĩtatũ,

thimo cia ũtaarani na ũmenyo,

2122:21 Koh 12:10ngakũruta ciugo cia ma na cia kwĩhokeka,

nĩgeetha ũkaahota kũhe

ũrĩa ũgũtũmĩte macookio mega?

2222:22 Alaw 25:17; Ayub 5:16Ndũkanatunye arĩa athĩĩni indo ciao tondũ wa ũthĩĩni wao,

na ndũkanahinyĩrĩrie arĩa abatari ciira-inĩ,

2322:23 Ayub 29:16; Thim 23:10-11nĩgũkorwo Jehova nĩakamaciirĩrĩra,

na nĩagatunya arĩa mamatunyaga indo ciao.

24Ndũkanagĩe ũrata na mũndũ ũrĩa ũrĩ marakara mahiũ,

ndũkanagĩe thiritũ na mũndũ ũrĩa ũhiũhaga kũrakara,

2522:25 1Akor 15:33tondũ wahota kwĩruta mĩthiĩre yake,

na ũnyiitwo nĩ mũtego.

26Ndũgatuĩke mũndũ wa kũiga kĩndũ gĩa kũrũgamĩrĩra thiirĩ,

kana ũtuĩke wee nĩwe wa kũrũgamagĩrĩra mathiirĩ ma andũ angĩ;

27ũngĩkaaga kĩndũ gĩa kũrĩha nakĩo-rĩ,

ũgaatunywo ũrĩrĩ waku o ũũkomeire.

2822:28 Gũcook 19:14Ndũkaneherie ihiga rĩa tene rĩa mũhaka

rĩrĩa rĩahaandirwo nĩ maithe manyu ma tene.

2922:29 1Ath 11:28; Kĩam 39:4Nĩwonaga mũndũ mũũgĩ na wĩra wake?

Ũcio agatungata o na mbere ya athamaki;

ndagatungata mbere ya andũ matooĩkaine.