الأمثال 20 – NAV & CCL

Ketab El Hayat

الأمثال 20:1-30

1الْخَمْرُ مُسْتَهْزِئَةٌ، وَالْمُسْكِرُ صَخَّابٌ، وَمَنْ يُدْمِنْ عَلَيْهَا فَلَيْسَ بِحَكِيمٍ. 2سَخَطُ الْمَلِكِ مِثْلُ زَمْجَرَةِ الأَسَدِ، وَمَنْ يُثِيرُ غَيْظَهُ يُسِيءُ إِلَى نَفْسِهِ. 3مِنْ دَوَاعِي شَرَفِ الْمَرْءِ أَنْ يَتَفَادَى الْخُصُومَةَ، وَالأَحْمَقُ يَخُوضُ مُعْتَرَكَ النِّزَاعِ. 4لَا يَحْرُثُ الْكَسُولُ فِي الْمَوْسِمِ خَشْيَةَ الْبَرْدِ، وَفِي أَوَانِ الْحَصَادِ يَطْلُبُ غَلَّةً فَلا يَجِدُ. 5نَوَايَا قَلْبِ الْمَرْءِ كَمَاءٍ عَمِيقٍ وَالْعَاقِلُ مَنْ يَسْتَخْرِجُهَا. 6كَثِيرُونَ يَدَّعُونَ الصَّلاحَ، أَمَّا الأَمِينُ فَمَنْ يَعْثُرُ عَلَيْهِ؟ 7الصِّدِّيقُ يَسْلُكُ بِكَمَالِهِ، فَطُوبَى لأَبْنَائِهِ مِنْ بَعْدِهِ. 8الْمَلِكُ الْمُتَرَبِّعُ عَلَى عَرْشِ الْقَضَاءِ يُغَرْبِلُ بِعَيْنِهِ الْبَصِيرَةِ الْخَيْرَ مِنْ كُلِّ شَرٍّ. 9مَنْ يَدَّعِي قَائِلاً: إِنِّي نَقَّيْتُ قَلْبِي، وَتَطَهَّرْتُ مِنْ خَطِيئَتِي؟

10الْغِشُّ مَا بَيْنَ أَوْزَانِ وَمَعَايِيرِ وَمَكَايِيلِ الشِّرَاءِ، وَأَوْزَانِ وَمَعَايِيرِ وَمَكَايِيلِ الْبَيْعِ رِجْسٌ لَدَى الرَّبِّ. 11حَتَّى الصَّبِيُّ يَكْشِفُ بِتَصَرُّفِهِ هَلْ عَمَلُهُ نَقِيٌّ وَقَوِيمٌ أَمْ لا. 12اللهُ هُوَ صَانِعُ الأُذُنِ الْمُطِيعَةِ وَالْعَيْنِ الْبَصِيرَةِ. 13لَا تُوْلَعْ بِالنَّوْمِ لِئَلّا تَفْتَقِرَ، اسْتَيْقِظْ وَاعْمَلْ فَتَشْبَعَ خُبْزاً. 14يَقُولُ الْمُشْتَرِي: هَذِهِ بِضَاعَةٌ رَدِيئَةٌ! هَذِهِ بِضَاعَةٌ رَدِيئَةٌ! وَإذَا مَضَى بِها فِي حَالِ سَبِيلِهِ يَشْرَعُ فِي الافْتِخَارِ.

15مَعَ أَنَّ الذَّهَبَ مَوْجُودٌ وَاللَّآلِئَ كَثِيرَةٌ، فَإِنَّ الشِّفَاهَ النَّاطِقَةَ بِالْمَعْرِفَةِ جَوْهَرَةٌ نَادِرَةٌ. 16خُذْ ثَوْبَ الْمَرْءِ الَّذِي ضَمِنَ غَرِيباً، وَارْتَهِنْهُ مِنْهُ، لأَنَّهُ كَفَلَ أَجْنَبِيًّا. 17الْخُبْزُ الْمُكْتَسَبُ حَرَاماً سَائِغٌ فِي حَلْقِ الإِنْسانِ، إِنَّمَا لَا يَلْبَثُ أَنْ يَمْتَلِئَ فَمُهُ حَصىً! 18بِالْمَشُورَةِ تَتَرَسَّخُ الْمَقَاصِدُ، وَبِحُسْنِ الدِّرَايَةِ خُضْ حَرْباً. 19النَّمَّامُ يُفْشِي الأَسْرَارَ، فَلا تُخَالِطْ مَنْ يُكْثِرُ الثَّرْثَرَةَ. 20مَنْ يَشْتِمُ أَبَاهُ أَوْ أُمَّهُ يُطْفِئُ الرَّبُّ سِرَاجَ حَيَاتِهِ فِي الظُّلْمَةِ الْحَالِكَةِ.

21رُبَّ مُلْكٍ يُوْرَثُ عَلَى عَجَلٍ فِي بِدَايَتِهِ، يَفْتَقِرُ إِلَى الْبَرَكَةِ فِي نِهَايَتِهِ. 22لَا تَقُلْ: لأُجَازِيَنَّ مَنْ أَسَاءَ إِليَّ شَرّاً. انْتَظِرْ، فَالرَّبُّ يُعِينُكَ. 23التَّلاعُبُ بِالْمَعَايِيرِ رِجْسٌ عِنْدَ الرَّبِّ، وَمِيزَانُ الْغِشِّ أَمْرٌ رَدِيءٌ. 24خَطْوَاتُ الإِنْسَانِ يُوَجِّهُهَا الرَّبُّ، فَكَيْفَ يُمْكِنُ لِلْمَرْءِ أَنْ يَفْهَمَ طَرِيقَهُ؟ 25شَرَكٌ لِلإِنْسَانِ أَنْ يَتَسَرَّعَ فِي النَّذْرِ لِلرَّبِّ ثُمَّ يَنْدَمَ عَلَى مَا نَذَرَ. 26الْمَلِكُ الْحَكِيمُ يُغَرْبِلُ الأَشْرَارَ، ثُمَّ يَسْحَقُهُمْ بِالنَّوَارِجِ، 27نَفْسُ الإِنْسَانِ سِرَاجُ الرَّبِّ الَّذِي يَبْحَثُ فِي كُلِّ أَغْوَارِ ذَاتِهِ. 28الرَّحْمَةُ وَالْحَقُّ يَحْفَظَانِ الْمَلِكَ، وَبِالرَّحْمَةِ يُدْعَمُ عَرْشُهُ. 29فَخْرُ الشُّبَّانِ فِي قُوَّتِهِمْ، أَمَّا بَهَاءُ الشُّيُوخِ فَفِي مَشِيبهِمْ. 30جُرُوحُ الضَّرْبَاتِ تُنَقِّي مِنَ الشُّرُورِ، وَالْجَلْدَاتُ تُطَهِّرُ أَغْوَارَ النَّفْسِ.

Mawu a Mulungu mu Chichewa Chalero

Miyambo 20:1-30

1Vinyo amachititsa munthu kukhala wonyoza ndipo chakumwa choledzeretsa chimachititsa munthu kukhala wolongolola;

aliyense wosochera nazo zimenezi alibe nzeru.

2Ukali wa mfumu uli ngati kubangula kwa mkango;

amene amawuputa mkwiyowo amataya moyo wake.

3Nʼchaulemu kwa munthu kupewa mikangano,

koma chitsiru chilichonse chimafulumira kulongolola.

4Munthu waulesi satipula mʼmunda pa nthawi yoyenera;

kotero pa nthawi yokolola adzafunafuna zinthu koma sadzapeza kanthu kalikonse.

5Zolinga za mtima wa munthu zili ngati madzi akuya,

munthu womvetsa zinthu ndiye yekha angawatunge.

6Anthu ambiri amayankhula za kukhulupirika kwawo,

koma munthu wokhulupirika angamupeze ndani?

7Munthu wolungama amakhala ndi makhalidwe abwino;

odala ndi ana ake amene amatsanzira moyo wake.

8Mfumu ikhala pa mpando wake wa chiweruzo,

imapeta ndi maso ake anthu onse oyipa.

9Ndani amene anganene kuti, “Ndawuyeretsa mtima wanga;

ndilibe tchimo lililonse?”

10Masikelo ndi miyeso ya zinthu imene ili yachinyengo

zonsezi Yehova zimamunyansa.

11Ngakhale mwana amadziwika ndi zochita zake,

ngati zochita zake zili zoyera ndi zoyenera.

12Makutu amene amamva ndi maso amene amaona,

zonsezi anazilenga ndi Yehova.

13Usakonde tulo ungasauke;

khala maso ndipo udzakhala ndi chakudya chambiri.

14Munthu wogula chinthu amati, “Sichabwino, sichabwino.”

Koma akagula nʼkuchokapo amayamba kudzitama.

15Pali golide ndi miyala yamtengowapatali,

koma milomo yoyankhula zanzeru ndi yamtengowapatali koposa zonsezi.

16Utenge chovala cha munthu amene waperekera mlendo chikole;

kuti chikhale chikole chako chifukwa waperekera chikole munthu wachilendo.

17Chakudya chochipeza mwachinyengo chimukomera munthu,

koma pa mapeto pake chimasanduka ngati mchenga mʼkamwa mwake.

18Zokonzekera zimapindula utafunsira uphungu;

ndipo usanamenye nkhondo yamba wapempha malangizo oyenera.

19Amene amanka nanena miseche amawulula zachinsinsi.

Choncho usamagwirizane naye munthu woyankhula zopusayo.

20Ngati munthu atemberera abambo ake kapena amayi ake,

moyo wake udzazimitsidwa ngati nyale mu mdima wandiweyani.

21Cholowa chochipeza mofulumira poyamba,

sichidzakhala dalitso pa mapeto pake.

22Usanene kuti, “Ine ndidzabwezera choyipa chimenechi!”

Dikira Yehova, ndipo Iye adzakupulumutsa.

23Miyeso yosintha imamunyansa Yehova;

ndipo masikelo onyenga si abwino.

24Mayendedwe a munthu amawalamulira ndi Yehova,

tsono munthu angadziwe bwanji njira yake?

25Ndi msampha kwa munthu kuyankhula mofulumira kuti “Chinthu ichi nʼchopatulika kwa Yehova,”

popeza mwina atha kusintha maganizo utalumbira kale.

26Mfumu ya nzeru imapeta kwathunthu

anthu oyipa.

27Mpweya wa munthu uli ngati nyale ya Yehova;

imafufuza ziwalo zake zonse zamʼkati.

28Kukoma mtima ndi kukhulupirika ndizo zimasunga mfumu;

chilungamo chimalimbikitsa mpando wake waufumu.

29Ulemerero wa achinyamata uli mu mphamvu zawo,

imvi ndi ulemerero wa anthu okalamba.

30Mikwingwirima yopweteka ndiyo imachotsa zoyipa,

ndipo mikwapulo ndiyo imachotsa zamʼkatikati mwa munthu.