1الْجَوَابُ اللَّيِّنُ يُبَدِّدُ الْغَضَبَ، وَالْكَلِمَةُ الْقَارِصَةُ تُهَيِّجُ السَّخَطَ. 2لِسَانُ الْحَكِيمِ يُتْقِنُ الْمَعْرِفَةَ، وَأَقْوَالُ الْجُهَّالِ تَفِيضُ حَمَاقَةً. 3عَيْنَا الرَّبِّ فِي كُلِّ مَكَانٍ تُرَاقِبَانِ الأَشْرَارَ وَالأَخْيَارَ. 4اللِّسَانُ السَّلِيمُ يُنْعِشُ كَشَجَرَةِ حَيَاةٍ، وَاعْوِجَاجُهُ يُؤَدِّي إِلَى انْكِسَارِ الرُّوحِ. 5الْجَاهِلُ يَسْتَخِفُّ بِتَأْدِيبِ أَبِيهِ، أَمَّا الْعَاقِلُ فَيَقْبَلُ التَّأْدِيبَ. 6فِي بَيْتِ الصِّدِّيقِ كَنْزٌ نَفِيسٌ، وَفِي دَخْلِ الأَشْرَارِ بَلِيَّةٌ. 7أَقْوَالُ شِفَاهِ الْحُكَمَاءِ تَنْشُرُ الْمَعْرِفَةَ، أَمَّا قُلُوبُ الْجُهَّالِ فَتَنْبُعُ حَمَاقَةً.
8قُرْبَانُ الْمُنَافِقِينَ مَكْرَهَةُ الرَّبِّ، وَمَسَرَّتُهُ صَلاةُ الْمُسْتَقِيمِينَ. 9سُلُوكُ الشِّرِّيرِ رِجْسٌ لَدَى الرَّبِّ، وَمَحَبَّتُهُ لِمَنْ يَتْبَعُ الْبِرَّ. 10الْمُنْحَرِفُ عَنْ طَرِيقِ الرَّبِّ يُجَازَى بِالتَّأْدِيبِ الْقَاسِي، وَمَنْ يَمْقُتُ التَّقْوِيمَ يَمُوتُ. 11أَعْمَاقُ الْهَاوِيَةِ وَالْهَلاكِ مَكْشُوفَةٌ أَمَامَ الرَّبِّ، فَكَمْ بِالْحَرِيِّ قُلُوبُ أَبْنَاءِ الْبَشَرِ. 12الْمُسْتَهْزِئُ يَكْرَهُ التَّوْبِيخَ، وَلا يَلْجَأُ إِلَى الْحُكَمَاءِ.
13الْقَلْبُ الْفَرِحُ يَجْعَلُ الْوَجْهَ طَلِقاً، وَبِكَآبَةِ الْقَلْبِ تَنْسَحِقُ الرُّوحُ. 14قَلْبُ الْحَكِيمِ يَلْتَمِسُ الْمَعْرِفَةَ، وَفَمُ الْجَاهِلِ يَرْعَى حَمَاقَةً. 15جَمِيعُ أَيَّامِ الْبَائِسِ شَقِيَّةٌ، أَمَّا طَيِّبُ الْقَلْبِ فَالتَّوْفِيقُ الدَّائِمُ حَلِيفُهُ. 16قَلِيلٌ مِنَ الْمَالِ مَعْ تَقْوَى الرَّبِّ خَيْرٌ مِنْ كَنْزٍ عَظِيمٍ يُخَالِطُهُ هَمٌّ. 17أَكْلَةٌ مِنَ الْبُقُولِ فِي جَوٍّ مُشَبَّعٍ بِالْمَحَبَّةِ خَيْرٌ مِنْ أَكْلِ وَجْبَةٍ مِنْ لَحْمِ عِجْلٍ مَعْلُوفٍ فِي جَوٍّ مِنَ الْبَغْضَاءِ. 18الرَّجُلُ الْغَضُوبُ يُثِيرُ الْخُصُومَةَ، وَالطَّويِلُ الأَنَاةِ يُسَكِّنُ النِّزَاعَ. 19طَرِيقُ الْكَسُولِ مَمْلُوءٌ بِالْمَتَاعِبِ، أَمَّا سَبِيلُ الْمُسْتَقِيمِينَ فَمُمَهَّدٌ. 20الابْنُ الْحَكِيمُ يَسُرُّ أَبَاهُ وَالْجَاهِلُ يَحْتَقِرُ أُمَّهُ.
21الْحَمَاقَةُ مَصْدَرُ فَرَحٍ لِلْغَبِيِّ، أَمَّا الْفَهِيمُ فَيَسْلُكُ بِاسْتِقَامَةٍ. 22تُخْفِقُ الْمَقَاصِدُ مِنْ غَيْرِ مَشُورَةٍ، وَتُفْلِحُ بِكَثْرَةِ الْمُشِيرِينَ. 23الْجَوَابُ الْمُلائِمُ يُفَرِّحُ الإِنْسَانَ، وَمَا أَحْسَنَ الْكَلِمَةَ فِي حِينِهَا. 24طَرِيقُ الإِنْسَانِ الْحَكِيمِ تَرْتَقِي بِهِ صُعُوداً نَحْوَ الْحَيَاةِ، لِكَيْ يَتَفَادَى الْهَاوِيَةَ مِنْ تَحْتُ. 25يَسْتَأْصِلُ الرَّبُّ بَيْتَ الْمُتَغَطْرِسِينَ، وَيُوَطِّدُ تُخْمَ الأَرْمَلَةِ. 26نَوَايَا الأَشْرَارِ رِجْسٌ لَدَى الرَّبِّ، وَفِي أَقْوَالِ الأَطْهَارِ مَسَرَّتُهُ. 27الْحَرِيصُ عَلَى الْكَسْبِ يَجْلِبُ الْمَتَاعِبَ لِبَيْتِهِ، وَمَنْ يَكْرَهُ الرِّشْوَةَ يَحْيَا. 28قَلْبُ الصِّدِّيقِ يَتَمَعَّنُ فِي الْجَوَابِ، أَمَّا أَفْوَاهُ الأَشْرَارِ فَتَتَدَفَّقُ بِالْخَبَائِثِ. 29الرَّبُّ بَعِيدٌ عَنِ الأَشْرَارِ، إِنَّمَا يَسْمَعُ صَلاةَ الأَبْرَارِ. 30الْبَهْجَةُ الْمُتَأَلِّقَةُ فِي الْعَيْنَيْنِ تُفْرِحُ قَلْبَ الصِّدِّيقِ، وَالْخَبَرُ الطَّيِّبُ يُنْعِشُ النَّفْسَ. 31ذُو الأُذُنِ الْمُسْتَمِعَةِ إِلَى التَّوْبِيخِ الْمُحْيِي يَمْكُثُ بَيْنَ الْحُكَمَاءِ. 32مَنْ يَتَجَاهَلُ التَّأْدِيبَ يَحْتَقِرُ نَفْسَهُ، وَمَنْ يَسْتَجِيبُ لَهُ يَقْتَنِي فَهْماً. 33تَقْوَى الرَّبِّ تَأْدِيبُ حِكْمَةٍ، وَقَبْلَ الْحُظْوَةِ بِالْكَرَامَةِ يَكُونُ التَّوَاضُعُ.
1جواب ملايم خشم را فرو می‌نشاند، اما جواب تند آن را بر می‌انگيزاند.
2از زبان مرد دانا حكمت می‌چكد، اما از دهان آدم نادان حماقت بيرون می‌آيد.
3خدا همه جا را زير نظر دارد و ناظر اعمال نيكان و بدان است.
4سخنان آرامش‌بخش حيات می‌بخشند، اما حرفهای تند باعث دلشكستگی می‌شوند.
5شخص نادان نصيحت پدر خود را خوار می‌شمارد، ولی فرزند عاقل تأديب پدرش را می‌پذيرد.
6خانهٔ شخص درستكار از ثروت مملو است، اما دسترنج آدمهای بدكار برای ايشان تلخكامی به بار می‌آورد.
7حكمت توسط دانايان منتشر می‌شود نه بوسيلهٔ احمقانی كه در آنها راستی نيست.
8خداوند از قربانیهای بدكاران نفرت دارد، اما از دعای درستكاران خشنود است.
9خداوند از اعمال بدكاران متنفر است، اما پيروان راستی را دوست می‌دارد.
10كسانی كه راه راست را ترک گفته‌اند تنبيه سختی در انتظارشان است و اگر نخواهند تنبيه و اصلاح شوند خواهند مرد.
11حتی دنيای مردگان از نظر خداوند پنهان نيست، پس آيا انسان می‌تواند افكارش را از او پنهان كند؟
12كسی كه كارش مسخره كردن است از نزديک شدن به افراد دانا خودداری می‌كند چون دوست ندارد سرزنش آنها را بشنود.
13دل شاد، چهره را شاداب می‌سازد، اما تلخی دل، روح را افسرده می‌كند.
14شخص دانا تشنهٔ دانايی است، اما نادان خود را با حماقت سير می‌كند.
15انسان وقتی غمگين است همه چيز به نظرش بد می‌آيد، اما وقتی دلش شاد است هر چيزی او را خوشحال می‌كند.
16دارايی كم همراه با خداترسی بهتر است از ثروت هنگفت با اضطراب.
17نان خشک خوردن در جايی كه محبت هست، بهتر است از غذای شاهانه خوردن در جايی كه نفرت وجود دارد.
18آدم تندخو نزاع به پا می‌كند، ولی شخص صبور دعوا را فرو می‌نشاند.
19راه آدم تنبل با خارها پوشيده است، اما راه شخص درستكار هموار است.
20فرزند دانا پدرش را خوشحال می‌كند، اما فرزند احمق مادرش را تحقير می‌نمايد.
21آدم احمق از كارهای ابلهانه لذت می‌برد، اما شخص فهميده از راه راست منحرف نمی‌شود.
22نقشه‌ای كه بدون مشورت كشيده شود، با شكست مواجه می‌گردد، اما مشورت بسيار، باعث موفقيت می‌شود.
23انسان وقتی جواب درست می‌دهد از آن لذت می‌برد. چه عالی است سخنی كه بجا گفته شود!
24راه دانايان به سوی حيات بالا می‌رود و آنها را از فرو رفتن به جهنم باز می‌دارد.
25خداوند خانه متكبران را از بين می‌برد، اما ملک بيوه‌زنان را حفظ می‌كند.
26خداوند از نقشه‌های پليد متنفر است، ولی افكار پاک مورد پسند او می‌باشند.
27كسی كه دنبال سود نامشروع می‌رود به خانواده‌اش لطمه می‌زند، اما شخصی كه از رشوه نفرت دارد زندگی خوبی خواهد داشت.
28آدم خوب قبل از جواب دادن فكر می‌كند، اما آدم بد زود جواب می‌دهد و مشكلات به بار می‌آورد.
29خداوند از بدكاران دور است، ولی دعای نيكان را می‌شنود.
30ديدن صورت شاد و شنيدن خبر خوش به انسان شادی و سلامتی می‌بخشد.
31كسی كه انتقادهای سازنده را بپذيرد، جزو دانايان به حساب خواهد آمد.
32كسی كه تأديب را نپذيرد به خودش لطمه می‌زند، ولی هر كه آن را بپذيرد دانايی كسب می‌كند.
33خداترسی به انسان حكمت می‌آموزد و فروتنی برای او عزت و احترام به بار می‌آورد.
