ኢዮስያስ ያደረገው ተሐድሶ
34፥1-2 ተጓ ምብ – 2ነገ 22፥1-2
34፥3-7 ተጓ ምብ – 2ነገ 23፥4-20
34፥8-13 ተጓ ምብ – 2ነገ 22፥3-7
1ኢዮስያስ በነገሠ ጊዜ፣ ዕድሜው ስምንት ዓመት ነበር፤ በኢየሩሳሌም ተቀምጦም ሠላሳ አንድ ዓመት ገዛ። 2እርሱም በእግዚአብሔር ፊት መልካም የሆነውን ነገር አደረገ፤ ወደ ቀኝም ወደ ግራም ሳይል፣ በአባቱ በዳዊት መንገድ ሄደ።
3በዘመነ መንግሥቱ በስምንተኛው ዓመት ገና ወጣት ሳለ፣ የአባቱን የዳዊትን አምላክ መፈለግ ጀመረ፤ በዐሥራ ሁለተኛውም ዓመት ይሁዳንና ኢየሩሳሌምን ከኰረብታ መስገጃ ስፍራዎች፣ ከአሼራ፣ ምስል ዐምዶች፣ ከተቀረጹ ጣዖታትና ቀልጠው ከተሠሩ ምስሎች አነጻ። 4በእርሱም ትእዛዝ የበኣሊም መሠዊያዎችን አፈራረሱ፤ እርሱም ከበላያቸው የነበሩትን የዕጣን መሠዊያዎችን አደቀቀ፤ የአሼራን ምስል ዐምዶችን፣ ጣዖታቱንና ምስሎቹን ሰባብሮ ከፈጫቸው በኋላ፣ ይሠዉላቸው በነበሩት ሰዎች መቃብር ላይ በተነ። 5የካህናቱን ዐጥንት በመሠዊያዎቻቸው ላይ አቃጠለ፤ በዚህ ዐይነትም ይሁዳንና ኢየሩሳሌምን አነጻ። 6እስከ ንፍታሌም ባሉ በምናሴ፣ በኤፍሬምና በስምዖን ከተሞች እንዲሁም በዙሪያቸው ባሉ የፈራረሱ አካባቢዎች፣ 7መሠዊያዎችንና የአሼራ ምስል ዐምዶችን አፈራረሰ፤ ጣዖታቱን እንደ ዱቄት አደቀቀ፤ በመላው እስራኤል የሚገኙትንም የዕጣን መሠዊያዎች አነካከተ፤ ከዚያም ወደ ኢየሩሳሌም ተመለሰ።
8ኢዮስያስ በነገሠ በዐሥራ ስምንተኛው ዓመት፣ ምድሪቱንና ቤተ መቅደሱን ካነጻ በኋላ፣ የኤዜልያስን ልጅ ሳፋንን፣ የከተማዪቱን ገዥ መዕሤያንና የጸሓፊውን የኢዮአካዝን ልጅ ኢዮአክን የአምላኩን የእግዚአብሔርን ቤተ መቅደስ ይጠግኑ ዘንድ ላካቸው።
9እነርሱም ወደ ሊቀ ካህኑ ወደ ኬልቅያስ ሄደው፣ ለእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ የመጣውን ገንዘብ ሰጡት፤ ገንዘቡም በር ጠባቂዎች የነበሩት ሌዋውያን፣ ከምናሴ፣ ከኤፍሬምና ከመላው የእስራኤል ቅሬታዎች እንደዚሁም ከመላው ይሁዳና ከብንያም፣ ከኢየሩሳሌምም ነዋሪዎች የሰበሰቡት ነበር። 10እነርሱም የእግዚአብሔርን ቤተ መቅደስ ሥራ እየተቈጣጠሩ እንዲያሠሩ ለተሾሙት ሰዎች ዐደራ ሰጡ፤ እነዚህም ሰዎች ገንዘቡን ቤተ መቅደሱን ለጠገኑትና ላደሱት ሰዎች ከፈሉ። 11እንዲሁም የይሁዳ ነገሥታት እንዲፈርሱ ላደረጓቸው ሕንጻዎች ጥርብ ድንጋዮችን፣ ሠረገላዎችንና ማገጣጠሚያ ዕንጨቶችን እንዲገዙ ለዐናጢዎችና ለግንበኞች ገንዘብ ሰጡ።
12ሰዎቹም ሥራውን በታማኝነት አከናወኑ። የበላይ ሆነው አመራር የሚሰጧቸውም ከሜራሪ ጐሣ የሆኑት ሌዋውያን፣ ኢኤትና አብድዩ፣ ከቀዓት ጐሣ ዘካርያስና ሜሱላም ነበሩ። በዜማ ዕቃ የላቀ ችሎታ የነበራቸው ሌዋውያን ሁሉ፣ 13የጕልበት ሠራተኞች ኀላፊ በመሆን፣ በየሥራው ላይ የተመደቡትን ሠራተኞች ይቈጣጠሩ ነበር። ጥቂቶቹ ሌዋውያን ደግሞ ኀላፊዎች፣ ጸሓፊዎችና በር ጠባቂዎች ነበሩ።
የሙሴ ሕግ መጽሐፍ መገኘት
34፥14-28 ተጓ ምብ – 2ነገ 22፥8-20
34፥29-32 ተጓ ምብ – 2ነገ 23፥1-3
14ወደ እግዚአብሔር ቤተ መቅደስ የገባውን ገንዘብ በሚያወጡበት ጊዜ፣ ካህኑ ኬልቅያስ በሙሴ አማካይነት የተሰጠውን የእግዚአብሔርን ሕግ መጽሐፍ አገኘ። 15ኬልቅያስም ጸሓፊውን ሳፋንን፣ “የሕጉን መጽሐፍ በእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ ውስጥ አገኘሁት” አለው፤ ከዚያም መጽሐፉን ለሳፋን ሰጠው።
16ሳፋንም መጽሐፉን ወደ ንጉሡ ወስዶ እንዲህ አለው፤ “ሹማምትህ የታዘዙትን ሁሉ በመፈጸም ላይ ናቸው፤ 17በእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ የነበረውንም ገንዘብ አውጥተው ለተቈጣጣሪዎቹና ለሠራተኞቹ አስረክበዋል።”
18ከዚያም ጸሓፊው ሳፋን ንጉሡን፣ “ካህኑ ኬልቅያስ መጽሐፍ ሰጥቶኛል” አለው። ሳፋንም መጽሐፉን ለንጉሡ አነበበለት።
19ንጉሡም የሕጉን ቃል በሰማ ጊዜ ልብሱን ቀደደ። 20እርሱም ለኬልቅያስ፣ ለሳፋን ልጅ ለአኪቃም፣ ለሚክያስ ልጅ ለዓብዶን፣ ለጸሓፊው ለሳፋንና ለንጉሡ የቅርብ አገልጋይ ለዓሳያ ይህን ትእዛዝ ሰጠ፤ 21“ሄዳችሁ ስለ እኔ እንደዚሁም በእስራኤልና በይሁዳ ስላሉት ቅሬታዎች በተገኘው መጽሐፍ ውስጥ ስለ ተጻፈው ነገር እግዚአብሔርን ጠይቁ። አባቶቻችን የእግዚአብሔርን ቃል ስላልጠበቁ በላያችን ላይ ታላቅ የእግዚአብሔር ቍጣ ፈስሷል፤ በዚህ መጽሐፍ በተጻፈው መሠረት አልተመላለሱምና።”
22ኬልቅያስና ንጉሡ ከእርሱ ጋር የላካቸው34፥22 አንድ የዕብራይስጥ ቅጅ እንዲሁም ቩልጌትና የሱርስት ትርጕሞች በዚህ ሲስማሙ አብዛኞቹ የዕብራይስጥ ቅጆች ግን ከእርሱ ጋር የላካቸው የሚለውን አይጨምሩም። ሰዎች የአልባሳት ጠባቂ የነበረው የሐስራ ልጅ፣ የቲቁዋ ልጅ የሴሌም ሚስት ወደ ሆነችው ወደ ነቢዪቱ ወደ ሕልዳና ሄደው ነገሯት። እርሷም በኢየሩሳሌም ውስጥ በሁለተኛው ክፍለ ከተማ ትኖር ነበር።
23ነቢዪቱም እንዲህ አለቻቸው፤ “የእስራኤል አምላክ እግዚአብሔር እንዲህ ይላል፤ ወደ እኔ ለላካችሁ ሰው እንዲህ ብላችሁ ንገሩት፤ 24‘እግዚአብሔር እንዲህ ይላል፤ በይሁዳ ንጉሥ ፊት በተነበበው መጽሐፍ በተጻፈው ርግማን ሁሉ መሠረት፣ በዚህ ስፍራና በሕዝቡ ላይ ጥፋትን አመጣለሁ። 25እኔን ትተውኝ ለሌሎች አማልክት ዕጣን ስላጠኑና እጃቸው በሠራው ነገር ሁሉ34፥25 ወይም ባደረጉት ነገር ሁሉ ለቍጣ ስላነሣሡኝ፣ ቍጣዬ በዚህ ስፍራ ይነድዳል፤ አይጠፋምም።’ 26እግዚአብሔርን ለመጠየቅ የላካችሁን የይሁዳን ንጉሥ እንዲህ በሉት፤ ‘ስለ ሰማኸው ቃል የእስራኤል አምላክ እግዚአብሔር እንዲህ ይላል፤ 27በዚህ ስፍራና በሕዝቡ ላይ የተናገረውን በሰማህ ጊዜ፣ ልብህ ስለ ተነካና በእግዚአብሔርም ፊት ራስህን ስለ አዋረድህ፣ እንዲሁም በእኔ ፊት ራስህን ዝቅ ስላደረግህ፣ ልብስህንም በመቅደድ በፊቴ ስለ አለቀስህ፣ ሰምቼሃለሁ ይላል እግዚአብሔር። 28እነሆ፤ ወደ አባቶችህ እሰበስብሃለሁ፤ በሰላምም ትቀበራለህ፤ በዚህ ቦታና በነዋሪዎቹ ላይ የማመጣውን መከራ ሁሉ በዐይንህ አታይም።’ ” መልሷንም ይዘው ወደ ንጉሡ ሄዱ።
29ከዚያም ንጉሡ የይሁዳንና የኢየሩሳሌምን ሽማግሌዎች ሁሉ በአንድ ላይ ሰበሰበ። 30እርሱም ከትንሽ እስከ ትልቅ ካሉት ከይሁዳ ሰዎች፣ ከኢየሩሳሌም ሕዝብ፣ ከካህናትና ከሌዋውያን ጋር ወደ እግዚአብሔር ቤተ መቅደስ ወጣ። በእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ የተገኘውንም የኪዳኑን መጽሐፍ ቃል ሁሉ ለሕዝቡ አነበበላቸው 31ንጉሡም በዐምዱ አጠገብ ቆሞ፣ እግዚአብሔርን ይከተል ዘንድ በፍጹም ልቡና በፍጹም ነፍሱ ትእዛዞቹን፣ ሕግጋቱንና ሥርዐቱን ለመጠበቅ፣ በዚህ መጽሐፍ ለተጻፈውም የኪዳን ቃል ለመታዘዝ በእግዚአብሔር ፊት ኪዳኑን ዐደሰ።
32ከዚህ በኋላ በኢየሩሳሌምና በብንያም የሚኖረው ሁሉ በዚህ ነገር ቃል እንዲገባ አደረገ፤ የኢየሩሳሌምም ሕዝብ የአባቶቹ አምላክ ባዘዘው የአምላክ ቃል ኪዳን መሠረት ፈጸሙ።
33ኢዮስያስም አስጸያፊ ጣዖታትን ሁሉ ከመላው የእስራኤል ግዛት አስወገደ፤ በእስራኤል የነበሩትም ሁሉ አምላካቸውን እግዚአብሔርን እንዲያመልኩ አደረገ፤ እርሱ በሕይወት እያለም የአባቶቻቸውን አምላክ እግዚአብሔርን ከመከተል ወደ ኋላ አላሉም።
Ang Paghari ni Josia sa Juda
(2 Hari 22:1-2)
1Nagaedad si Josia ug walo ka tuig sa dihang nahimo siyang hari. Sa Jerusalem siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa 31 ka tuig. 2Gihimo niya ang maayo atubangan sa Ginoo, ug misunod siya sa gibuhat sa iyang katigulangan nga si David. Gisunod gayod niya ang husto.
3Sa ikawalo nga tuig sa iyang paghari, samtang bata pa siya, nagsugod siya sa pagdangop sa Dios sa iyang katigulangan nga si David. Ug sa ika-12 nga tuig sa iyang paghari, gihinloan niya ang Juda ug Jerusalem pinaagi sa pagguba sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit, sa mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera, sa mga dios-dios ug mga rebulto. 4Gipaguba usab niya ang mga halaran sa mga imahen ni Baal ug ang mga halaran nga sunoganan sa insenso sa ibabaw niini. Gipangdugmok niya ang mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera, ang mga dios-dios ug ang mga rebulto, ug unya gikatag niya kini didto sa mga lubnganan sa mga tawo nga naghalad ngadto kanila. 5Gipasunog usab niya ang mga bukog sa mga pari niini nga mga dios-dios didto sa ilang mga halaran. Niining paagiha, gihinloan niya ang Juda ug ang Jerusalem. 6Mao usab kini ang gihimo niya sa mga lungsod sa Manase, Efraim, Simeon, ug sa Naftali, apil sa mga guba nga mga lungsod libot niini. 7Gipaguba niya ang mga halaran ug ang mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera, ug gipadugmok pag-ayo ang mga dios-dios ug ang mga halaran nga sunoganan sa insenso. Human niyag himo niini sa tibuok Israel, mipauli siya sa Jerusalem.
Nakita ang Libro sa Kasugoan sa Templo
(2 Hari 22:3-20)
8Sa ika-18 nga tuig sa paghari ni Josia, human niya mahinloi ang yuta ug ang templo, nagdesisyon siya sa pagpaayo sa templo sa Ginoo nga iyang Dios. Gitugyan niya ang maong trabaho ngadto sa iyang sekretaryo nga si Shafan nga anak ni Azalia, sa gobernador sa Juda nga si Maasea, ug sa nagadumala sa mga kasulatan sa gingharian nga si Joa nga anak ni Joahaz. 9Nangadto kini sila kang Hilkia, ang pangulong pari, sa paghatag kaniya sa kuwarta nga gidala sa mga tawo sa templo sa Dios. Kining kuwartaha gikolekta sa mga Levita nga nagbantay sa pultahan sa templo gikan sa mga katawhan sa Manase, Efraim, ug sa tibuok Israel, ug sa mga katawhan sa Juda ug Benjamin, apil na sa Jerusalem. 10Gihatag ang kuwarta ngadto sa mga tawo nga gitugyanan sa pagdumala sa pag-ayo sa templo sa Ginoo, ug gigamit nila kini sa pagsuhol sa mga trabahante. 11Mihatag usab silag kuwarta sa mga karpentero ug mason aron ipalit ug mga bato nga tiniltilan ug mga kahoy alang sa sablayan sa templo nga gipasagdan lang sa mga hari sa Juda nga maguba.
12-13Nagmatinud-anon sa ilang trabaho ang mga trabahante. Gidumalahan sila sa upat ka mga Levita nga sila si Jahat ug Obadia, nga mga kaliwat ni Merari, ug si Zacarias ug Meshulam, nga mga kaliwat ni Kohat. Ubos sa pagdumala sa mga Levita nga maayong motukar ug mga instrumento sa musika mao ang mga trabahante sa nagkalain-laing mga trabaho. Ang uban kanila mitabang ingon nga mga sekretaryo, mga eksperto sa pagkopya sa mga dokumento, ug mga guwardya sa mga pultahan sa templo.
14Samtang ginakuha nila ang kuwarta nga nakolekta sa templo sa Ginoo, nakita ni Hilkia nga pari ang Libro sa Kasugoan sa Ginoo nga gihatag ngadto sa mga Israelinhon pinaagi kang Moises. 15Gibalita niya kang Shafan, nga sekretaryo sa hari, nga nakita niya ang Libro sa Kasugoan didto sa templo sa Ginoo, ug gihatag niya kini kang Shafan. 16Gidala kini ni Shafan ngadto sa hari ug miingon, “Gihimo sa mga opisyal ang tanan nga gipahimo mo kanila. 17Gihurot na nilag kuha ang kuwarta didto sa templo sa Ginoo ug gihatag ngadto sa mga tinugyanan sa pag-ayo sa templo.” 18Mipadayon siya sa pag-ingon, “Gihatagan akog libro ni Hilkia nga pari.” Ug gibasa niya kini ngadto sa hari.
19Pagkadungog sa hari sa nahisulat sa Kasugoan, gigisi niya ang iyang bisti sa kasubo. 20Gimandoan dayon niya sila si Hilkia, si Ahikam nga anak ni Shafan, si Abdon nga anak ni Micas, si Shafan nga sekretaryo, ug si Asaya nga iyang personal nga alagad: 21“Pangutana kamo sa Ginoo alang kanako ug alang sa nahibilin nga katawhan sa Israel ug Juda bahin sa nahisulat niining libro nga nakit-an. Nasuko pag-ayo ang Ginoo kanato tungod kay wala magtuman ang atong mga katigulangan sa pulong sa Ginoo. Wala gayod nila buhata ang tanang nahisulat dinhi niini nga libro.”
22Busa nangadto si Hilkia ug ang mga gisugo sa hari nga mag-uban kaniya kang Hulda nga usa ka propeta nga babaye sa pagpangutana kaniya. Kini si Hulda nagapuyo sa bag-o nga bahin sa Jerusalem ug asawa ni Shalum nga anak ni Tokhat ug apo ni Hasra. Si Shalum mao ang tig-atiman sa mga bisti didto sa templo.
23-24Miingon si Hulda kanila, “Sultihi ninyo ang tawo nga nagpadala kaninyo dinhi kanako nga mao kini ang giingon sa Ginoo, ang Dios sa Israel: ‘Laglagon ko kining dapita ug ang mga lumulupyo niini. Ipahamtang ko kanila ang tanang tunglo nga nahisulat sa libro nga gibasa atubangan sa hari. 25Ipahamtang ko gayod ang akong kasuko niining dapita ug dili kini mapugngan, kay gisalikway ako sa akong katawhan ug nagsimba sila34:25 nagsimba sila: sa Hebreo, nagsunog sila ug insenso, nga usa ka paagi sa pagsimba. sa uban nga mga dios. Gipalagot gayod nila ako sa ilang mga gihimo.34:25 sa ilang mga gihimo: o, sa mga dios-dios nga ilang gihimo.’
26“Apan sultihi ninyo ang hari sa Juda nga nagpadala kaninyo sa pagpangutana sa Ginoo. Mao kini ang gisulti sa Ginoo, ang Dios sa Israel: 27‘Tungod kay naghinulsol ka ug nagpaubos sa imong kaugalingon sa akong atubangan sa dihang nadungog mo ang akong giingon batok niini nga dapit ug sa mga lumulupyo niini, ug gigisi mo ang imong bisti ug mihilak ka sa akong atubangan, gidungog ko ang imong pag-ampo. 28Busa samtang buhi ka pa, dili moabot ang kalaglagan nga ipadala ko niining dapita ug sa mga lumulupyo niini. Mamatay ka nga may kalinaw ug ilubong uban sa imong mga katigulangan.’ ” Ug gisulti nila sa hari ang tubag ni Hulda.
Nagsaad si Josia nga Tumanon Niya ang mga Sugo sa Dios
(2 Hari 23:1-20)
29Gipatawag ni Haring Josia ang tanang tigdumala sa Jerusalem ug sa ubang bahin sa Juda. 30Miadto siya sa templo sa Ginoo uban ang tanang katawhan sa Jerusalem ug sa ubang bahin sa Juda—gikan sa labing dungganon hangtod sa labing ubos. Nanguban usab ang mga pari ug mga Levita. Gibasa ni Josia ngadto kanila ang tanang nahisulat sa Libro sa Kasabotan, nga nakit-an didto sa templo sa Ginoo. 31Unya mitindog si Josia sa iyang dapit tapad sa haligi, sa pagpaila sa iyang awtoridad, ug naghimog kasabotan sa presensya sa Ginoo nga mosunod siya sa Ginoo pinaagi sa pagtuman sa iyang mga sugo, pagtulon-an, ug tulumanon sa tibuok niyang kinabuhi. Ug misaad siya nga tumanon niya ang mga lagda sa kasabotan sa Dios nga nahisulat sa libro. 32Ug gipasaad usab niya ang katawhan sa Jerusalem ug Benjamin nga motuman sa kasabotan sa Dios. Busa mituman sila sa kasabotan sa Dios, ang Dios sa ilang mga katigulangan.
33Unya gipakuha ni Josia ang tanang mangil-ad nga mga dios-dios sa tibuok Israel, ug gipaalagad ang mga tawo sa Ginoo nga ilang Dios. Ug hangtod sa kataposan sa iyang kinabuhi, gisunod gayod nila ang Ginoo, ang Dios sa ilang mga katigulangan.
