Hechos 7 – MTDS & OL

Mushuj Testamento Diospaj Shimi

Hechos 7:1-60

Estebanca mandajcunamanmi Jesusmanta huillashca

1Curacunata mandaj curaca, Estebantaca:

—¿Paicuna juchachicushcaca chashnatajchu?— nishpami tapurca.

2Chashna tapujpica, Estebanca cashnami nirca:

—Tucui huauquicuna, yayacuna, ñucata uyahuaichij. Sumaj Diosca, ñucanchij ñaupa yaya Abrahammanca, manaraj Harán pueblopi causagrijpimi, Mesopotamia llajtapi ricurirca. 3Chaipi ricurishpami Diosca: “Cambaj llajtatapish, cambaj familiatapish saquishpa ri. Ñucami can maipi causana llajtata ricuchisha” nirca.

4Chaimantami Abrahamca, Caldea llajtamanta rishpa, Haranpi causagrirca. Paipaj yaya huañushca qʼuipami, Taita Diosca paitaca cunan cancuna causacun cai llajtaman pushamurca. 5Caiman chayachimushpapish, cai llajtapica allpataca, chaqui saruillatapish manaraj curcachu. Shina cashpapish chai punllacunapi Abraham manaraj huahuayuj cajpimi, Diosca: Canmanpish, cambaj huahua huahuacunamanpishmi cai allpataca cusha nirca. 6Taita Diosca, cashnapishmi nirca: “Cambaj huahua huahuacunaca, quiquin llajtamanta rishpami, caru llajtapi causanga. Chai llajta runacunami, paicunataca chuscu patsaj huatacama, huatashcata shina servichishpa, llaquita charingacuna. 7Paicunata llaquichishpa charicuj runacunata, ñuca quiquin jatunta llaquichishpami, cambaj huahuacunataca llujshichimusha. Chaimantaca cai llajtapi churajpimi, caipi ñucata servingacuna” nishcami Diosca. 8Abrahamtaca, paihuan ari ninacushcata ricuchij cachunmi, pai charishca aicha punta carata pʼitichun mandashca. Chaimantami Abrahamca, paipaj churi Isaactapish huacharishca pusaj punllapica, pai charishca aicha punta carata pʼitirca. Isaacpish, paipaj churi Jacobota, Jacobopish, paipaj chunga ishqui churicunataca chashnallatajmi rurarca. Paicunami, ñucanchij ñaupa yayacuna carca.

9Chai ñaupa yayacunaca, paicunapaj huauqui Josetaca pʼiñashcamantami, Egiptomanca huatashca shina causagrichun, cʼatushpa cacharcacuna. Shina rurajpipish, Taita Diosca Josetaca manataj saquircachu. 10Paimi Josetaca, ima llaquimantapish llujshichirca. Shinallataj Faraón cʼuyachunmi, Josetaca alli yachajta rurarca. Chaimantami Josetaca, paipaj quiquin huasipipish, tucui llajtapipish, tucuita ricuj cachun churarca.

11Chai punllacunallatajmi Egiptopipish, Canaanpipish jatun yaricai jatarishpa, jatunta llaquichirca. Ñucanchij ñaupa yayacunapish, maipi ima micunata mana japircacunachu. 12Yaya Jacoboca, Egiptollapi micuna tiyajta yachashpami, ñucanchij ñaupa yayacunataca punta cutin chaiman cacharca. 13Cati cuti rijpimi Joseca, paicunapaj huauqui cashcata paicunaman huillarca. Chaipimi Faraonca, Josetaca pipuramanta cashcata yacharca. 14Chai qʼuipami Joseca, paipaj yaya Jacobotaca, tucui huasi ucupuracunandijta pushaj cacharca. Paicunaca, tucuimantaca 75llami carca. 15Chaicunallahuanmi Jacoboca Egiptopi causagrirca. Chaipimi paipish, ñucanchij ñaupa yayacunapish huañurcacuna. 16Paicunapaj tullucunataca, Siquem llajtamanmi apamurcacuna. Chai Siquem llajtapimi Abrahamca, Hamorpaj churicunamanca pambana jutcundij mirga allpata achca cullquihuan randishca carca. Chaipimi chai tullucunataca pambarcacuna.

17Abrahamman cai llajtata Taita Dios ‘Cushami’ nishca ña pajtamujpica, israelcunaca Egiptopica achcatami mirarcacuna. 18Chai punllacunallapitajmi Egiptopica, Joseta mana rijsij shuj jatun mandaj mandai callarirca. 19Chai mandajca, yachaj tucushca cashpami, tucui ñucanchijpurata tucuchinata yuyarirca. Chashna yuyashpami ama ashtahuan mirachun nishpa, ñucanchij ñaupa yayacunataca, cʼari llullu huahuacunata shitachirca.

20Chai punllacunallapitajmi, Moisesca huacharirca. Paica, Taita Dios munashca, sumaj huahuami carca. Quimsa quillatami paipaj yaya mamaca, huasipi pacashpa charirca. 21Ña mana ashtahuan pacalla chari tucushpa shitashcatami, Faraonpaj ushushica japishpa, quiquin huahuata shina huiñachirca. 22Moisesca, chaipi huiñashpami, Egiptopi tiyaj tucui yachaicunata yacharca. Chaimantami, imata rimangapajpish, imata rurangapajpish alli yachaj carca.

23Ña chuscu chunga huatayuj cashpami, Moisesca paipaj huauqui Israelcunata ricugrirca. 24Chai punllataj shuj Egipto runa Israel runata macacujta japishpami Moisesca, israel runata mitsashpa chai Egipto runata huañuchirca. 25Paipaj huauquicunaca, ‘Egiptomanta llujshichichun, Taita Dios paita churashcata yuyangami’ nishpami, chashna huañuchirca. Ashtahuanpish paicunaca, mana chashna yuyarcachu. 26Cayandij punllapish ricunaman rishpaca, ishqui israelcuna macanacucujtami japirca. Paicunataca, alli tucunacuchun nishpami: “Jalachij, cancunaca huauquindijllatajmari canguichij. ¿Ima nishpataj cashna macanacunguichij?” nirca.

27Ashtahuanpish chai macacuj runaca, Moisestaca cashnami cʼariyarca: “¿Pitaj cantaca ñucanchijta mandachun, ñucanchij juez cachun churarcari? 28¿Ñucatapishchu caina chai Egipto runata shina huañuchisha ningui?” nircami. 29Chashna nijpica Moisesca, mancharishpa, Madián llajtamanmi miticushpa rirca. Chai llajtapi causacushpami ishqui churiyuj tucurca.

30Ñami chuscu chunga yalli huatacunata chaipi causacurca. Chaipimi, Sinaí urcu cʼuchu shitashca pambapica, rupacuj zarza yura chaupipi, shuj ángel ricurirca.

31Chaita ricushpa achcata mancharishpa, Moisés ashtahuan alli ricungapaj cʼuchuyacushpami, Mandaj Dios cashna nijta uyarca: 32“Ñucaca, cambaj ñaupa yaya Abrahampaj, Isaacpaj, Jacobopaj Taita Diosmi cani” nircami. Chashna nijpica, Moisesca manchaihuan chujchushpa, mana ashtahuan cʼuchuyarcachu.

33Mandaj Diosca, cashnapishmi nirca: “Canca ñucapajlla chʼicanchishca pambapimari shayacungui, cambaj pargateta chaquimanta surcui.

34Ñuca agllashcacunata, Egiptopi jatunta llaquichicujtaca ricunimi. Chai llaquihuan ñacashpa ‘¡Ai!’ nicujtapish uyanimi. Chaimantami, paicunata llujshichingapaj uriyamurcani. Shamui, cunan canta Egiptoman cachasha” nircami.

35Riquichij, chai Moisestamari: “¿Pitaj cantaca ñucanchijta mandaj cachun, juez cachunca churarcari?” nishpa pʼiñashcacuna carca. Paillatatajmari, zarza yurapi ricurij angelhuan Taita Diosca, paicunata mandaj cachun, quishpichij cachunpish churarca. 36Chai Moisesmi, ñucanchij ñaupa yayacunataca, jatun mancharinacunatapish señalcunatapish rurashpa, Egiptomanta llujshichirca. Puca Cuchapipish, shitashca pambapipish, chuscu chunga huatatami, chashnallataj rurashpa pushamurca.

37Chai Moisesllatajmi, israelcunataca: “Diosca, ñucata cachashca shinallatajmi, cancunapuramantaca, Pai ima nishcata huillaj shuj runata cachanga” nishca. 38Chai Moisesllatajmi, shitashca pambapi ñucanchij ñaupa yayacuna tandanacushcapica, Sinaí urcupi paihuan rimaj angelhuan carca. Paimi, Causaita cuj Shimicunata Diosmanta chasquishpa, ñucanchijman huillarca.

39Chashna cajpipish, ñucanchij ñaupa yayacunaca, Moisesta caźunapaj randica, pʼiñarcacunami. Paicunapaj shungupica Egiptoman tigrana yuyaillami carca. 40Chaimantami Aarontaca: “Ñucanchijta Egiptomanta llujshichimuj Moisesca, imapishchari tucun, mana uyarinchu. Ñucanchijpaj dioscunata rurailla, chai dioscuna ñucanchijta pushashpa tigrachun” nircacunami.

41Chaimantaca, biźi diosta rurashpami, chaiman animalcunata cushpa huañuchircacuna. Chashnami quiquin maquihuan rurashca dios-huanca, jatunta cushicurcacuna. 42Shina rurajpimi, Taita Diosca paicunamanta anchurishpa, luźerocunata adorachun saquirca. Dios ima nishcata huillajcunapaj Libropi cashna quillcashcami pajtarca:

“Israelcuna, cancunaca shitashca pambapi, chuscu chunga huatacunata puricushpaca,

¿ñucamanchari animalcunata cushpa huañuchircanguichigari?

43Ashtahuanpish Moloctami, paipaj carpa huasindij aparishpa purircanguichij.

Renfán shuti diospaj luźerotapishmi aparishca purircanguichij.

Shujtaj dioscunatapish rurashpami, adorarcanguichij.

Chaimantami llujshichishpa, Babilonia llajta chaininijcama cachasha” nishcami.

44Ñucanchij ñaupa yayacunaca, shitashca pambapica, paicunaman Dios ricurina carpa huasillatami charircacuna. Chai huasica, ima shinallata rurachun, Moisesman Dios ricuchishca shinatataj rurashcami carca. 45Chaita chasquishpaca cancunapaj yayacunataca, Josué pushamujpimi, cai llajtaman yaicuchimurca. Diosca paicunata caipi churangapajmi, cai llajtapi causacujcunataca llujshichishpa cachashca. Chai carpa huasitaca, David mandaj tucungacamami charicurcacuna. 46Davidmi, Taita Dios jatunta cʼuyashca tucurca. Chaimantami Jacobopaj Diostaca: “Cambaj shuj huasita rurachun saquihuai” nishpa mañarca. 47Ashtahuanpish paipaj churi Salomonmi, chai huasitaca shayachirca.

48Shina cajpipish jahua pacha Diosca, runacuna maquihuan rurashca huasicunapica, mana causanchu. Chaimantami, Dios ima nishcata huillajllataj cashna nishca:

49“ ‘Jahua pachaca, ñuca mandashpa tiyanami.

Cai pachaca, ñuca chaqui sarunami.

¿Ima shinataj ñucapajca, huasita ruragringuichigari?’

ninmi Mandaj Diosca.

‘Ñuca samarinatapish, ¿maipitaj ruranguichigari?

50Ñucallatajmari cai tucuitaca rurarcani’ ninmi” nishcami.

51¡Upacuna, chʼahuan shungucuna, rinrin mana uyajcuna! Cancunapaj ñaupa yayacuna shinallatajmi canguichij. Jucha illaj Espiritutaca, manataj caźushun ninguichijchu. 52Cancunapaj yayacunaca, Dios ima nishcata huillajcunataca, ¿maijantataj mana llaquichircacunari? ‘Cashcata Ruraj Runa shamungami’ nishpa, ñaupaman huillajcunatami huañuchircacuna. Cunan Pai quiquin shamujpipish, huashalla yuyarinacushpami, Paitapish huañuchichircanguichij. 53Cancunaca, Mandashcatapish angelcunapaj shimimantatajmi chasquircanguichij. Shina cajpipish manataj caźunguichijchu— nircami.

Estebantaca rumicunahuan shitashpami huañuchishcacuna

54Esteban chashna nijta uyashpaca, paihuanca canirishpami, yallitaj pʼiñarircacuna. 55Ashtahuanpish Estebanca, jucha illaj Espirituhuan junda cashpami, jahua pachata huichilla ricurca. Chaipica achij nicuj Taita Dios tiyacujtapish, Diospaj alli ladopi Jesús shayacujtapishmi ricurca. 56Chaita ricushpami, Estebanca:

—Riquichigari, jahua pachacuna pascarishcatamari ricuni. Runa Aichayujpish, Taita Diospaj alli ladopimari shayacun— nircami.

57Chaita mana uyashun nishpaca, achcata caparinacushpami, rinrinta taparircacuna. Chaimantaca huaicashpami, Estebanta japigrircacuna. 58Paita japishpaca, tʼangashpa pueblomanta llujshichishpami, rumicunahuan shitarcacuna. Juchachicujcunaca, Saulo shuti mosomanmi, paicunapaj churanacunata mingarcacuna. 59Rumihuan shitacujllapitajmi, Estebanca:

—Apunchij Jesús, ñuca espirituta chasquipai— nishpa mañarca.

60Chashna nishcahuan cungurishpami:

—Apunchij Jesús, paicuna cashna millaita ruracushcataca, ama yuyaripangui— nishpa, sinchita caparirca. Chashna nishcahuan huañurcallami.

O Livro

Atos 7:1-60

O discurso de Estêvão perante o conselho

1Então o sumo sacerdote perguntou-lhe: “São verdadeiras estas acusações?”

2E Estêvão respondeu: “Irmãos e líderes, ouçam: O Deus glorioso apareceu ao nosso antepassado Abraão, na Mesopotâmia, antes de vir viver para Harã. 3Disse-lhe: ‘Deixa a tua terra e a tua família, e vai para a terra que te vou mostrar.’7.3 Gn 12.1. 4Saiu, pois, da terra dos caldeus e viveu em Harã até seu pai morrer. Dali, Deus trouxe-o para a terra onde habitam hoje, 5mas não lhe deu bens, nem um só palmo de terra que fosse. Todavia, Deus tinha prometido que todo o país lhe viria a pertencer, a si e aos seus descendentes, embora naquela altura não tivesse ainda um filho. 6Disse-lhe Deus também que os seus descendentes virão a ser oprimidos e explorados como escravos numa terra estrangeira durante 400 anos. 7‘Mas eu castigarei a nação que os vai escravizar’, disse Deus, ‘e depois eles acabarão por sair livres e adorar-me-ão aqui mesmo!’7.7 Gn 15.13-14. 8Deus estabeleceu também com Abraão, naquela altura, a aliança da circuncisão. E assim, Isaque, filho de Abraão, foi circuncidado com oito dias de idade. Isaque viria a ser o pai de Jacob, e Jacob, por seu turno, o pai dos doze patriarcas fundadores da nação judaica.

9Estes homens tinham muita inveja do seu irmão José e venderam-no para que fosse escravo no Egito. Mas Deus estava com ele 10e libertou-o de todas as suas aflições, fazendo com que o rei do Egito, o Faraó, ganhasse simpatia por ele. Deus dotou também José duma sabedoria invulgar, pelo que o Faraó o nomeou governador de todo o Egito, além de o encarregar de todos os assuntos do palácio.

11Houve uma fome no Egito e em Canaã. A aflição era grande, de forma que os nossos antepassados não encontravam alimentos. 12Jacob, ouvindo dizer que ainda havia cereais no Egito, mandou seus filhos irem ali comprá-los. 13Da segunda vez que isso aconteceu, José revelou aos irmãos quem realmente era e apresentou-os ao Faraó. 14Mandou então chamar para o Egito o seu pai, Jacob, e as famílias dos irmãos, setenta e cinco pessoas ao todo. 15Assim, Jacob foi para o Egito, onde ele e todos os nossos antepassados morreram, 16sendo levados para Siquem e sepultados no túmulo que Abraão adquirira aos filhos de Hamor, pai de Siquem.

17Ao aproximar-se o tempo em que Deus iria cumprir a promessa feita a Abraão de libertar os seus descendentes da escravatura, o povo judaico tinha-se já multiplicado grandemente no Egito. 18Até que apareceu um outro rei, que não conhecia José.7.18 Êx 1.8. 19Este rei oprimiu o nosso povo, obrigando os nossos antepassados a abandonar os seus recém-nascidos para que não sobrevivessem.

20Por essa altura, nasceu Moisés que era uma criança formosa aos olhos de Deus. Seus pais esconderam-no em casa durante três meses. 21Quando por fim já não podiam tê-lo escondido mais tempo, e se viram forçados a abandoná-lo, a filha do Faraó encontrou-o e adotou-o como seu próprio filho. 22Moisés foi ensinado em toda a sabedoria dos egípcios e tornou-se poderoso nas palavras e nas obras.

23Certo dia, estando quase a fazer quarenta anos, pretendeu visitar os seus irmãos, o povo de Israel. 24Durante esta visita, vendo que um egípcio maltratava um israelita, matou o egípcio. 25Supunha ele que os seus irmãos de raça compreenderiam que Deus o enviara para os salvar. Mas não, eles não compreenderam.

26No dia seguinte tornou a visitá-los e viu dois israelitas que lutavam um com o outro. Procurou reconciliá-los, dizendo-lhes: ‘Acabem com isso! Vocês são irmãos e não devem lutar assim!’

27Mas o homem que estava a tratar mal o colega afastou Moisés. ‘Quem te nomeou chefe e juiz sobre nós?’, perguntou. 28‘Queres matar-me como mataste ontem aquele egípcio?’7.28 Êx 2.14. 29Ao ouvir isto, Moisés fugiu do país, passando a viver na terra de Midiã, onde nasceram os seus dois filhos.

30Quarenta anos mais tarde, no deserto perto do monte Sinai, apareceu-lhe um anjo numa chama de fogo dentro de uma sarça. 31Moisés, vendo aquilo, perguntou a si próprio o que se passaria. E ao aproximar-se ouviu a voz do Senhor: 32‘Eu sou o Deus dos teus antepassados; de Abraão, Isaque e Jacob.’7.32 Êx 3.6. Moisés tremia e não se atrevia a olhar.

33O Senhor disse-lhe: ‘Descalça-te, porque estás em terreno sagrado. 34Vi a aflição do meu povo no Egito, ouvi os seus gritos e desci para livrá-lo. Vou mandar-te ao Egito.’7.34 Êx 3.5, 7, 8, 10. 35Foi assim que Deus tornou a enviar o mesmo homem que o seu povo anteriormente rejeitara ao perguntar-lhe: ‘Quem te nomeou chefe e juiz sobre nós?’ Moisés foi enviado por Deus, através do anjo que lhe apareceu na sarça ardente, para ser seu chefe e libertador. 36E com muitos sinais conduziu-os para fora do Egito, atravessando o mar Vermelho e percorrendo o deserto durante quarenta anos.

37O próprio Moisés disse ao povo de Israel: ‘Deus levantará entre os vossos irmãos um profeta semelhante a mim.’7.37 Dt 18.15. 38E com efeito, no deserto, Moisés foi o intermediário entre o povo de Israel e o anjo que lhe falou no monte Sinai; foi ele que recebeu palavras de vida para nós.

39Mas os nossos pais recusaram-se a obedecer a Moisés, antes o rejeitaram e, no seu coração, voltaram para o Egito. 40Disseram, pois, a Aarão: ‘Faz-nos ídolos, para que tenhamos deuses que nos guiem, pois não sabemos o que foi feito desse Moisés que nos tirou do Egito.’7.40 Êx 32.1. 41Fizeram então um bezerro, ao qual ofereceram sacrifícios, muito satisfeitos com a sua ação. 42Então Deus desviou-se deles, abandonando-os e deixando-os adorar o exército celestial7.42 Referência a possível culto a astros identificados com deuses.! No livro das profecias de Amós, Deus pergunta:

‘Foi a mim que ofereceste vítimas e sacrifícios

durante quarenta anos no deserto, ó casa de Israel?

43Não. O que vos interessava

eram os vossos deuses pagãos,

Moloque e a estrela do deus Refã,

e todas as imagens que fizeram para vós mesmos,

para se prostrarem diante delas.

Por isso, vou mandar-vos para o cativeiro,

para muito longe daqui, para além da Babilónia.’7.43 Am 5.25-27.

44Os nossos antepassados traziam consigo um tabernáculo para lhes servir de testemunho no deserto. Ele fora construído tal como lho ordenara aquele que falava por intermédio de Moisés, de acordo com o modelo que este tinha observado. 45Anos mais tarde, quando Josué chefiava as batalhas contra as nações gentias, levaram o santuário para o seu novo território, utilizando-o até ao tempo do rei David.

46Deus abençoou este rei grandemente e David pediu-lhe a graça de construir um templo permanente para o Deus de Jacob. 47Mas foi Salomão quem o construiu. 48Todavia, o Altíssimo não vive em templos feitos por mãos humanas. Como diz o profeta:

49‘O céu é o meu trono,

e a Terra é o estrado dos meus pés.

Que casa me poderiam vocês construir?, diz o Senhor.

Ou que lugar para o meu descanso?

50Não foi a minha mão que fez todas essas coisas?’7.50 Is 66.1-2.

51Oh, gente obstinada! Vocês são pagãos de coração e surdos à verdade. Irão resistir para sempre ao Espírito Santo? Já os vossos pais o fizeram e vocês também! 52Indiquem um só profeta que os vossos antepassados não tenham perseguido! Mataram até aqueles que anunciavam a vinda do Justo, o Cristo, a quem vocês agora traíram e assassinaram. 53Sim, e deliberadamente desobedeceram à Lei de Deus, embora a tenham recebido das mãos dos anjos.”

Estêvão é morto por apedrejamento

54Ao ouvirem estas palavras, os líderes dos judeus, espicaçados até à fúria pela acusação de Estêvão, rangiam os dentes. 55Mas Estêvão, cheio do Espírito Santo, pôs os olhos no céu e viu a glória de Deus e Jesus de pé à sua direita: 56“Olhem, vejo os céus abertos e o Filho do Homem de pé junto a Deus, à sua direita!”, disse-lhes.

57Então, tapando os ouvidos com as mãos e abafando-lhe a voz com gritos, atacaram-no. 58E arrastaram-no para fora da cidade para o apedrejar. As pessoas que serviram como testemunhas tiraram as vestes e deixaram-nas ao cuidado de um jovem chamado Saulo.

59E quando as pedras caíam já para o matar, Estêvão orava: “Senhor Jesus, recebe o meu espírito!” 60E tombou de joelhos, clamando: “Senhor, não os culpes deste pecado!” E dizendo isto morreu.