ئەلیاس و عۆبەدیا
1دوای ماوەیەکی زۆر، لە ساڵی سێیەمی وشکەساڵی فەرمایشتی یەزدان بۆ ئەلیاس هات: «بڕۆ و خۆت بۆ ئەحاڤ دەربخە، منیش باران بۆ سەر خاکەکە دەبارێنم.» 2جا ئەلیاس چوو خۆی بۆ ئەحاڤ دەربخات.
قاتوقڕی لە سامیرە پەرەی سەندبوو، 3ئیتر ئەحاڤ بانگی عۆبەدیای کرد، کە سەرپەرشتیاری کۆشکەکەی ئەو بوو. (عۆبەدیا کەسێکی لەخواترس بوو. 4کاتێک کە ئیزابێل پێغەمبەرەکانی یەزدانی قڕ دەکرد، عۆبەدیا سەد پێغەمبەری بردبوو و لە دوو ئەشکەوتدا شاردبوونییەوە، هەر پەنجا لە ئەشکەوتێکدا و نان و ئاوی بۆ دابین کردبوون.) 5ئەحاڤ بە عۆبەدیای گوت: «بەناو خاکەکەدا بڕۆ هەموو دۆڵ و کانیاوەکان، بەڵکو گیا پەیدا بکەین و ئەسپ و هێسترەکان بە زیندوویی بهێڵینەوە و بە ناچاری ئاژەڵەکانمان سەرنەبڕین.» 6ئینجا خاکەکەیان لەنێوانیان دابەش کرد هەتا بەناویدا بڕۆن، ئەحاڤ بە تەنها بە ڕێگایەکدا ڕۆیشت و عۆبەدیاش بە تەنها بە ڕێگایەکی دیکەدا ڕۆیشت.
7کاتێک عۆبەدیا لە ڕێگا بوو، تووشی ئەلیاس بوو، جا ناسییەوە و کڕنۆشی بۆ برد و گوتی: «ئەوە تۆی گەورەم، ئەلیاس؟»
8ئەویش گوتی: «منم، بڕۆ بە گەورەکەت بڵێ: ”ئەلیاس لێرەیە.“»
9عۆبەدیاش گوتی: «گوناهم چییە، هەتا خزمەتکارەکەت بدەیتە دەستی ئەحاڤ بۆ ئەوەی بمکوژێت؟ 10بە یەزدانی زیندوو، خودای خۆت، گەلێک و پاشایەتییەک نەماوە پاشای گەورەکەم کەسێکی بەدواتدا نەناردبێ. دەیانگوت کە تۆ لەلای ئەوان نیت، جا سوێندی دەدان بۆ ئەوەی لە قسەکەیان دڵنیابێتەوە. 11تۆش ئێستا دەڵێیت: ”بڕۆ بە گەورەکەت بڵێ، ’ئەلیاس لێرەیە.‘ “ 12کاتێک کە من لەلات دەڕۆم ڕۆحی یەزدان هەڵتدەگرێت بۆ شوێنێک کە من نایزانم، جا کە دەچم و بە ئەحاڤ ڕادەگەیەنم، ئەویش ناتدۆزێتەوە، من دەکوژێت. خۆشت دەزانیت خزمەتکارەکەت لە منداڵییەوە لەخواترسە. 13ئایا ئەوەی کە کردم بە گەورەم ڕانەگەیەنراوە، کاتێک ئیزابێل پێغەمبەرەکانی یەزدانی کوشت، منیش سەد پێغەمبەری یەزدانم شاردەوە، هەر پەنجا و لە ئەشکەوتێک، نان و ئاوم بۆ دابین کردن. 14ئێستاش تۆ پێم دەڵێیت: ”بڕۆ بە پاشای گەورەت بڵێ، ’ئەلیاس لێرەیە،‘ “ ئەویش دەمکوژێت!»
15ئەلیاسیش گوتی: «بە یەزدانی زیندوو، خودای سوپاسالار، ئەوەی دەیپەرستم، من ئەمڕۆ خۆم بۆ ئەحاڤ دەردەخەم.»
ئەلیاس لە کێوی کارمەل
16ئینجا عۆبەدیا چوو بۆ لای ئەحاڤ و پێی ڕاگەیاند، ئەحاڤیش چوو بۆ لای ئەلیاس. 17کاتێک ئەحاڤ ئەلیاسی بینی، پێی گوت: «ئەوە تۆی، ئەی تێکدەری ئیسرائیل؟»
18ئەلیاسیش گوتی: «من ئیسرائیلم تێکنەداوە، بەڵکو تۆ و ماڵی باوکت ئەمەتان کردووە، بە وازهێنانتان لە فەرمانەکانی یەزدان و ملکەچبوونتان بۆ بەعلەکان. 19ئێستاش بنێرە و لە کێوی کارمەل هەموو ئیسرائیلم لێ کۆبکەوە، هەروەها چوار سەد و پەنجا پێغەمبەرەکەی بەعل و چوار سەد پێغەمبەرەکەی ئەشێراش، کە لەسەر خوانەکەی ئیزابێل نان دەخۆن.»
20جا ئەحاڤ بەدوای هەموو نەوەی ئیسرائیلیدا نارد، هەموو پێغەمبەرەکانی لە کێوی کارمەل کۆکردەوە. 21ئەلیاسیش لە هەموو گەل چووە پێشەوە و گوتی: «هەتا کەی لەنێوان ئەم دووانەدا دوو دڵ دەبن؟ ئەگەر یەزدان18:21 یەزدان: لە زمانی عیبری بە وشەی یەهوا هاتووە. خودا ئەم ناوەی بۆ خۆی بەکارهێناوە، بۆ بەستنی پەیمان لەگەڵ مرۆڤ. بڕوانە پەڕتووکی دەرچوون 3:13-15. خودایە دوای بکەون، ئەگەر بەعلیش خودایە دوای ئەو بکەون.»
بەڵام گەل بە یەک وشەش وەڵامیان نەدایەوە.
22پاشان ئەلیاس بە گەلی گوت: «بە تەنها من بە پێغەمبەری یەزدان ماومەتەوە، پێغەمبەرەکانی بەعلیش چوار سەد و پەنجا پیاون. 23دوو جوانەگامان18:23 لەو کاتەوەی کە گوێرەکەی نێر لە شیر دەبڕدرێتەوە پێی دەگوترێت (نۆبەن) یان (جوانەگا). بدەنێ، با ئەوان گایەک بۆ خۆیان هەڵبژێرن و لەتی بکەن و لەسەر تەختەدارەکان دایبنێن، بەڵام با ئاگری تێبەر نەدەن. منیش گایەکەی دیکە بەو جۆرە لێ دەکەم و لەسەر تەختەدارەکان دایدەنێم و ئاگری تێبەر نادەم. 24ئینجا بە ناوی خوداوەندی خۆتانەوە بپاڕێنەوە و منیش بە ناوی یەزدانەوە دەپاڕێمەوە. ئەو خودایەی کە بە ئاگر وەڵام دەداتەوە، ئەو خودایە.»
هەموو گەل وەڵامیان دایەوە و گوتیان: «قسەیەکی جوانە.»
25ئینجا ئەلیاس بە پێغەمبەرەکانی بەعلی گوت: «جوانەگایەک بۆ خۆتان هەڵبژێرن و یەکەم جار ئێوە ئامادەی بکەن لەبەر ئەوەی ئێوە زۆرترن، بە ناوی خوداوەندەکەشتانەوە بپاڕێنەوە، بەڵام ئاگری تێبەر مەدەن.» 26ئیتر ئەوان ئەو جوانەگایەیان برد کە پێیان درابوو، ئامادەیان کرد.
لە بەیانییەوە هەتا نیوەڕۆ بە ناوی بەعلەوە پاڕانەوە و گوتیان: «ئەی بەعل، وەڵاممان بدەوە!» بەڵام نە دەنگ هەبوو، نە کەسیش وەڵامی دایەوە. هەروەها بە دەوری ئەو قوربانگایەدا هەڵدەبەزینەوە کە دروستیان کردبوو.
27لە نیوەڕۆدا ئەلیاس دەستی کرد بە گاڵتەپێکردنیان و گوتی: «قاییمتر هاوار بکەن! ئەو خوداوەندە! لەوانەیە داڵغەی لێدابێت، چووبێتە سەرئاو، لە گەشت بێت، یان لەوانەیە نوستبێت و دەبێت خەبەر بکرێتەوە.» 28ئەوانیش بە دەنگی بەرز هاواریان کرد، وەک پیشەی خۆیان بە شمشێر و ڕم لە خۆیان دا، هەتا خوێنیان لێ چۆڕایەوە. 29کاتێک عەسر داهات هەتا کاتی قوربانی ئێوارە18:29 مەبەستی لە قوربانی ئێوارانی پەرستگای یەزدانە. بڕوانە دەرچوون 29:38-41. حاڵیان کرد، بەڵام کوا دەنگ و کوا وەڵام و کوا گوێگر؟
30ئەلیاس بە هەموو گەلی گوت: «وەرنە پێشەوە بۆ لام.» ئەوانیش لێی چوونە پێشەوە. ئینجا قوربانگا وێرانکراوەکەی یەزدانی چاککردەوە. 31پاشان ئەلیاس دوازدە بەردی برد، هێندەی ژمارەی هۆزەکانی نەوەی یاقوب کە فەرمایشتی یەزدانی بۆ هاتبوو، پێی فەرمووبوو: «ناوت ئیسرائیل دەبێت.» 32لەو بەردانە قوربانگایەکی بە ناوی یەزدان بنیاد نا و لە دەوری قوربانگاکە ئاوەڕۆیەکی دروستکرد کە جێگای دوو پێوانە18:32 دوو پێوانە: عیبری: دوو سەئا، نزیکەی پازدە لیتر. تۆوی تێدا دەبووەوە. 33ئینجا تەختەدارەکانی ڕێکخست و جوانەگاکەی لەتوپەت کرد و لەسەر تەختەدارەکان داینا. ئینجا گوتی: «چوار گۆزە ئاو پڕ بکەن و بەسەر قوربانییەکە و بەسەر دارەکانیدا بکەن.»
34گوتی: «دووبارەی بکەنەوە.» دووبارەیان کردەوە.
گوتی: «سێ بارەی بکەنەوە.» سێ بارەیان کردەوە. 35جا ئاو لە دەوری قوربانگاکە ڕۆیشت و ئاوەڕۆکەش پڕ بوو لە ئاو.
36لە کاتی پێشکەشکردنی قوربانی، ئەلیاسی پێغەمبەر هاتە پێشەوە و گوتی: «ئەی یەزدان، خودای ئیبراهیم و ئیسحاق و ئیسرائیل، ئەمڕۆ با بزانرێت کە تۆ لە ئیسرائیل خودایت، منیش بەندەی تۆم و بە فەرمایشتی تۆ هەموو ئەم کارانەم کردووە. 37وەڵامم بدەوە ئەی یەزدان، وەڵامم بدەوە تاکو ئەم گەلە بزانن کە تۆ یەزدانی پەروەردگاریت، تۆ دڵیان بەرەو لای خۆت ڕادەکێشیت.»
38ئینجا ئاگری یەزدان کەوتە خوارەوە، قوربانی و تەختەدار و بەرد و خۆڵەکەی خوارد، ئاوی ناو ئاوەڕۆکەشی وشک کرد.
39کاتێک هەموو گەل ئەوەیان بینی، بە ڕوودا کەوتن و گوتیان: «یەزدان خودایە، یەزدان خودایە!»
40ئینجا ئەلیاس پێی گوتن: «پێغەمبەرەکانی بەعل بگرن و مەهێڵن پیاوێکیان لێ دەرباز بێت.» ئەوانیش گرتیانن، ئەلیاس بردنییە خوارەوە بۆ دۆڵی قیشۆن و لەوێ سەری بڕین.
41پاشان ئەلیاس بە ئەحاڤی گوت: «بڕۆ بخۆ و بخۆوە، چونکە دەنگی بارانێکی زۆر دێت.» 42جا ئەحاڤ چوو بخوات و بخواتەوە، بەڵام ئەلیاس سەرکەوتە سەر لووتکەی کارمەل، چەمایەوە سەر زەوی و دەموچاوی خستە نێو ئەژنۆکانییەوە.
43بە خزمەتکارەکەی گوت: «هەستە، ڕووەو دەریا بڕوانە.» ئەویش هەستا و ڕووەو دەریا ڕوانی و گوتی: «هیچ نییە.»
ئەلیاسیش حەوت جار گوتی: «دیسان تەماشا بکەوە.»
44لە جاری حەوتەم گوتی: «ئەوەتا پەڵە هەورێکی بچووک کە هێندەی لەپی دەستێک دەبێت لە دەریاوە بەرز دەبێتەوە.»
ئینجا ئەلیاس گوتی: «بڕۆ بە ئەحاڤ بڵێ: ”گالیسکەکەت ئامادە بکە و بڕۆ خوارەوە با بارانەکە ڕێت لێ نەگرێت.“»
45ئاسمان لەم لاوە بۆ ئەو لا بە هەور و با ڕەشداگەڕا و بارانێکی زۆر باری، ئەحاڤ سوار بوو و چوو بۆ یەزرەعیل. 46هێزی یەزدان بۆ ئەلیاس هات، ناوقەدی بەست و هەتا یەزرەعیل لەپێش ئەحاڤەوە ڕایکرد.
Ильёс возвращается в Исроил
1Спустя долгое время, на третьем году засухи, к Ильёсу было слово Вечного:
– Иди и предстань перед Ахавом, и Я пошлю на землю дождь.
2И Ильёс пошёл, чтобы предстать перед Ахавом.
В Сомарии был страшный голод, 3и Ахав призвал Авдия, распорядителя его дворца.
(Авдий глубоко почитал Вечного. 4Когда Иезевель истребляла пророков Вечного, Авдий спрятал сто пророков в двух пещерах – по пятьдесят в каждой – и снабжал их пищей и водой.)
5Ахав сказал Авдию:
– Иди по стране ко всем источникам воды и рекам. Может быть, мы сможем найти траву, чтобы прокормить лошадей и мулов, и нам не придётся их убивать.
6Они поделили между собой землю, которую собирались обойти, и Ахав пошёл в одну сторону, а Авдий пошёл в другую. 7Когда Авдий был в пути, ему повстречался Ильёс. Авдий узнал его, пал лицом на землю и сказал:
– Ты ли это, мой господин Ильёс?
8– Я, – ответил тот. – Иди, скажи хозяину: «Ильёс здесь».
9– Чем я согрешил, – спросил Авдий, – что ты отдаёшь твоего раба в руки Ахава на казнь? 10Верно, как и то, что жив Вечный, твой Бог, – нет ни такого народа, ни царства, куда мой господин ни посылал бы искать тебя. И всякий раз, когда в том царстве или в народе говорили, что тебя там нет, он брал с них клятву, что они не смогли тебя отыскать. 11А теперь ты говоришь: «Пойди, скажи хозяину, что Ильёс здесь». 12Я уйду от тебя, а Дух Вечного унесёт тебя, не знаю куда. Я приду и скажу Ахаву, он тебя не найдёт и убьёт меня. А я, твой раб, чту Вечного с юности. 13Разве моему господину не рассказывали, что я сделал, когда Иезевель убивала пророков Вечного? Я спрятал сто пророков в двух пещерах, по пятьдесят в каждой, и снабжал их пищей и водой. 14А теперь ты говоришь мне пойти к моему хозяину и сказать: «Ильёс здесь». Да он меня убьёт!
15Ильёс сказал:
– Верно, как и то, что жив Вечный, Повелитель Сил, – я непременно предстану сегодня перед Ахавом.
Ильёс и пророки Баала на горе Кармил
16Авдий отправился навстречу Ахаву и всё рассказал ему. Тогда Ахав пошёл навстречу Ильёсу. 17Увидев его, он сказал:
– Это ты навёл беду на Исроил?
18– Не я навёл беду на Исроил, – ответил Ильёс, – а ты и дом твоего отца. Вы оставили повеления Вечного и пошли за статуями Баала. 19Пошли же людей и собери народ со всего Исроила ко мне на гору Кармил. И приведи четыреста пятьдесят пророков Баала и четыреста пророков Ашеры, которые едят со стола Иезевели.
20Ахав послал известить всех исроильтян и собрал пророков на гору Кармил. 21Ильёс вышел к народу и сказал:
– Сколько ещё вы будете пытаться усидеть на двух стульях? Если Вечный – это Бог, идите за Ним, а если Баал, то идите за ним.
Народ не отвечал ему ни слова. 22Тогда Ильёс сказал им:
– Из пророков Вечного остался я один, а у Баала пророков – четыреста пятьдесят человек. 23Пусть нам приведут двух быков. Затем пусть они выберут себе одного, разрежут его на куски и положат на дрова, но не поджигают их. Я подготовлю другого быка, положу его на дрова, но не подожгу их. 24И тогда вы призовёте имя вашего бога, а я призову имя Вечного. Бог, Который ответит огнём, и есть истинный Бог.
И весь народ сказал:
– Хорошо.
25Ильёс сказал пророкам Баала:
– Выберите одного из двух быков и приготовьте его первыми, раз вас так много. Призывайте имя своего бога, но не зажигайте огня.
26Они взяли быка, которого им дали, и подготовили его. Они призывали имя Баала с утра до полудня.
– Баал, ответь нам! – кричали они.
Но отклика не было, никто не отвечал. И они скакали вокруг сделанного ими жертвенника. 27В полдень Ильёс начал насмехаться над ними.
– Кричите громче! – говорил он. – Он же бог! Наверное, он задумался, или отошёл по нужде, или путешествует. А может быть, он спит, и его нужно разбудить.
28Они кричали громче и, по своему обычаю, резали себя мечами и копьями, пока не полилась кровь. 29Миновал полдень, а они продолжали неистовствовать до времени вечернего жертвоприношения18:29 То есть примерно до трёх часов пополудни (см. Исх. 29:38-41; Чис. 28:3-8).. Но ни отклика, ни ответа, ни отзыва не было. 30Тогда Ильёс сказал народу:
– Подойдите ко мне.
Они подошли к нему, и он восстановил разрушенный жертвенник Вечного. 31Ильёс взял двенадцать камней – по числу родов, произошедших от Якуба, которому Вечный сказал: «Твоё имя будет Исроил». 32Из этих камней он сложил жертвенник во имя Вечного и выкопал вокруг него ров вместимостью в пятнадцать литров18:32 Букв.: «две саты зерна».. 33Он разложил дрова, разрезал быка на части и положил его на дрова. 34Затем он сказал:
– Наполните четыре больших кувшина водой и вылейте её на жертву всесожжения и на дрова.
– Повторите, – сказал он.
И они повторили.
– Сделайте это в третий раз, – сказал он.
И они сделали это в третий раз.
35Вода лилась вокруг жертвенника и даже наполнила ров. 36Когда пришло время жертвоприношения, пророк Ильёс подошёл и сказал:
– Вечный, Бог Иброхима, Исхока и Якуба18:36 Букв.: «Исроила». Всевышний дал Якубу новое имя – Исроил (см. Нач. 32:27-28)., пусть откроется сегодня, что Ты – Бог в Исроиле, а я – Твой раб и совершил всё это по Твоему слову! 37Ответь мне, Вечный, ответь мне, чтобы этот народ узнал, что Ты, Вечный, – Бог, и что Ты вновь обращаешь их сердца.
38Тогда сошёл огонь Вечного и пожрал жертву всесожжения, дрова, камни и почву, и поглотил воду во рву. 39Увидев это, весь народ пал лицом на землю и закричал:
– Вечный есть Бог! Вечный есть Бог!
40А Ильёс приказал им:
– Схватите пророков Баала! Смотрите, чтобы ни один не скрылся!
Они схватили их, а Ильёс отвёл их к реке Кишон и там предал их смерти18:40 См. Втор. 13:1-5, 12-15; 17:2-7..
Конец засухи
41Ильёс сказал Ахаву:
– Иди, ешь и пей, потому что вот он, шум ливня!
42И Ахав пошёл есть и пить, а Ильёс поднялся на вершину Кармила, опустился на корточки и положил своё лицо между колен.
43– Пойди, посмотри в сторону моря, – сказал он слуге.
Тот пошёл и посмотрел.
– Ничего нет, – сказал он.
Семь раз Ильёс говорил: «Иди снова». 44На седьмой раз слуга сказал:
– С моря поднимается облако, размером не больше ладони.
Ильёс сказал:
– Пойди и скажи Ахаву: «Запрягай колесницу и поезжай, чтобы тебя не застал дождь».
45Тем временем небо потемнело от облаков, поднялся ветер, начался сильный ливень, и Ахав поехал в город Изреель. 46А на Ильёса сошла сила Вечного, и, заправив плащ под пояс, он бежал всю дорогу до Изрееля перед Ахавом.
