1وەک چۆن مێشی مردوو بۆنی خۆش بۆگەن دەکات،
کەمێک کاری گێلانە دەتوانێت دانایی و ڕێزی کەسێک لەناوبەرێت.
2دڵی دانا مەیلی ڕێی ڕاست دەکات،
دڵی گێلیش مەیلی ڕێی چەوت دەکات.
3کە گێل بە ڕێگادا دەڕوات
گێلی لێ دەبارێت،
ئیتر گێلایەتییەکەی بۆ هەموو لایەک دیارە.
4ئەگەر تووڕەیی فەرمانڕەوا بەسەرتدا جۆشا،
شوێنی کاری خۆت بەجێمەهێڵە،
چونکە هێمنی هەڵەی گەورە ئارام دەکاتەوە.
5خراپەیەک هەیە لەسەر زەویدا بینیم،
وەک هەڵەیەکی مەزنە لەلایەن فەرمانڕەوا:
6گێل زۆر جار لە پلەوپایەی بەرز دادەنرێت و
دەوڵەمەندەکانیش لە شوێنە نزمەکان دادەنیشن.
7بینیم خزمەتکاران ئەسپ سوار بوون و
میران پیادە بوون وەک خزمەتکار.
8ئەوەی چاڵ هەڵکەنێت خۆی تێی دەکەوێت،
ئەوەی دیوار بڕووخێنێت مار پێیەوە دەدات.
9ئەوەی بەرد هەڵبکەنێت ئازاری پێوە دەبینێت،
ئەوەی دار ببڕێت لە مەترسییەکەیدا دەبێت.
10ئەگەر تەور کول بێت و
دەمی تیژ نەکرێت،
هێزی زیاتری دەوێت،
بەڵام دانایی بەسوودە بۆ سەرکەوتن.
11ئەگەر پێش نوشتەکردن مار پێتەوە بدات،
ئیتر نوشتەکەر کرێیەکەی وەرناگرێت.
12قسەی زاری دانا شیرینە،
بەڵام گێل لێوەکانی خۆی هەڵیدەلووشن.
13سەرەتای وشەکانی دەمی گێلییە،
لە کۆتاییدا دەبنە شێتێکی خراپ.
14گێل زۆر قسە دەکات.
مرۆڤ نازانێت چی دەبێت و
کێ دەتوانێت بە کەسێکی دیکە ڕابگەیەنێت
کە چی لەدوای خۆی ڕوودەدات؟
15ماندووبوونی گێل خۆی شەکەت دەکات،
بە جۆرێک نازانێت چۆن بۆ شار بچێت.
16قوڕبەسەر ئەو خاکەی کە پاشاکەی پێشتر خزمەتکار بوو و
میرەکانیشی بەیانییان لەسەر خوان دادەنیشن.
17خۆزگە بەو خاکەی کە پاشاکەی لە نەوەی شازادە بێت و
میرەکانیشی نان لە کاتی خۆیدا بخۆن،
بۆ هێز نەک بۆ سەرخۆشی.
18بە تەمبەڵی بنمێچ دێتە خوارێ و
بە دەست شلکردنیش خانوو دڵۆپە دەکات.
19بۆ ئەوەی پێبکەنن خوان ئامادە دەکەن و
شەرابیش ژیان خۆش دەکات،
بەڵام پارە هەموو شتێکی پێ دەکرێت.
20تەنانەت لەبیری خۆشت نەفرەت لە پاشا مەکە،
لە ژووری نوستنیشت نەفرەت لە دەوڵەمەند مەکە،
چونکە چۆلەکەی ئاسمان دەنگەکەت دەگەیەنێت و
باڵداریش قسەکەت ڕادەگەیەنێت.
1Как мёртвые мухи портят и делают зловонными благовония,
так и небольшая глупость перевешивает мудрость и честь.
2Сердце мудрого влечёт его вправо,
а сердце глупого – влево.
3Даже когда глупый просто идёт по дороге,
ему не хватает ума,
и всем видно, насколько он глуп.
4Если гнев правителя вспыхнет на тебя,
не покидай своего места –
кротость может сгладить и большие ошибки.
5Есть ещё одно зло, которое я видел под солнцем,
ошибку, которую совершает властитель:
6глупых ставят на многие высокие посты,
а богатые занимают низкие.
7Видел я, как рабы ездили на лошадях,
а начальники шли пешком, подобно рабам.
8Кто копает яму, тот может упасть в неё,
и кто разрушает стену, того может ужалить змея.
9Кто работает на каменоломне, тот может покалечиться,
и кто колет дрова, тот подвергает себя опасности.
10Если топор тупой,
и лезвие его не отточено,
то нужно будет прилагать большое усилие,
а мудрость бы всё предусмотрела.
11Нет пользы заклинателю от его искусства,
если змея ужалит его до заклинания.
12Благодатны слова из уст мудрого,
а уста глупого губят его самого.
13Начало его речи – глупость,
а конец её – злое безумие.
14Глупый говорит много,
хотя человек не знает будущего,
и кто может сказать ему, что будет после него?
15Труд утомляет глупого,
который даже не знает, как добраться до города.
16Горе тебе, страна, чей царь – ещё ребёнок10:16 Или: «чей царь – как слуга».,
и чьи вельможи пируют уже с утра.
17Благословенна ты, страна, чей царь из знатного рода
и чьи вельможи едят и пьют в нужное время –
для подкрепления, а не для пьянства.
18Если человек ленив, то в доме его прогнётся потолок,
и если руки его праздны, то протечёт крыша.
19Пиры устраиваются для удовольствия,
и вино веселит жизнь,
а деньги обеспечивают и то, и другое.
20Даже в мыслях своих не злословь царя
и в своей спальне не говори плохо о богатом,
потому что птица небесная может перенести твои слова,
крылатая может передать, что ты сказал.
