پەیمان نوێکردنەوەی یۆشیا
1ئینجا پاشا ناردی و هەموو پیرانی یەهودا و ئۆرشەلیمی کۆکردەوە. 2لەگەڵ هەموو گەلی یەهودا و دانیشتووانی ئۆرشەلیم، کاهین و پێغەمبەرەکان و هەموو گەل لە گەورەوە هەتا بچووک چوونە پەرستگای یەزدان. لەبەردەمیان تەواوی وشەکانی پەڕتووکی پەیمانی خوێندەوە، ئەوەی لە پەرستگای یەزدان دۆزرایەوە. 3پاشا لەلای کۆڵەکەکە ڕاوەستا و لەبەردەم یەزدان پەیمانی دا23:3 ئەم پەیمان بەستنە وەک نوێکردنەوەی پەیمانە کۆنەکەیە کە یەزدان لەگەڵ موسا و گەلەکەی بەستبووی، بڕوانە دەرچوون 24:3-8. کە دوای یەزدان بکەوێت و بە هەموو دڵ و گیانییەوە فەرمان و یاسا و فەرزەکانی بەجێبهێنێت، بۆ ئەوەی وشەکانی ئەم پەیمانەی لەم پەڕتووکەدا نووسراوە پەیڕەو بکرێت، هەموو گەلیش پابەندی پەیمانەکە بوون.
4ئینجا پاشا فەرمانی دا بە حیلقیای سەرۆک کاهین و کاهینەکانی کۆمەڵی دووەم و دەرگاوانەکان کە هەموو ئەو قاپوقاچاغانەی بۆ بەعل و ئەشێرا و هەموو هێزەکانی ئاسمان دروستکراون، لە پەرستگای یەزدان ببەنە دەرەوە و لە دەرەوەی ئۆرشەلیم لە کێڵگەکانی دۆڵی قدرۆن بیانسووتێنن و خۆڵەمێشەکەشی ببەنە بێت‌ئێل. 5کاهینە بتپەرستەکانیشی نەهێشت کە پاشاکانی یەهودا دایاننابوون تاکو لە نزرگەکانی سەر بەرزایی و لە شارۆچکەکانی یەهودا و دەوروبەری ئۆرشەلیم بخوور بسووتێنن، ئەوانەی بۆ بەعل و خۆر و مانگ و کەلووەکان و هەموو ئەستێرەکانی ئاسمان بخووریان دەسووتاند. 6ئەو ستوونە ئەشێرایەشی لە پەرستگای یەزدانەوە بردە دۆڵی قدرۆن لە دەرەوەی ئۆرشەلیم و لەوێ سووتاندی، کوتای هەتا بووە خۆڵ، خۆڵەکەشی بەسەر گۆڕی مردووانی خەڵکەکە بە با کرد. 7ماڵی پیاوە لەشفرۆشەکانیشی ڕووخاند کە لەناو پەرستگای یەزدان بوون، ئەوەی کە ژنان لەوێ پەردەیان بۆ بتە ئەشێراکە دەچنی.
8یۆشیا هەموو کاهینەکانی لە شارۆچکەکانی یەهوداوە هێنا و ئەو نزرگانەی سەر بەرزایی گڵاوکرد کە کاهینەکان لەوێ بخووریان دەسووتاند، لە گەڤەعەوە هەتا بیری شابەع. نزرگەکانی دەروازەکانیشی ڕووخاند، ئەوەی لە بەردەم دەروازەی یەشوعی فەرمانڕەوای شارەکە بوو کە دەکەوتە لای چەپی دەروازەی شارەکە. 9هەرچەندە کاهینی نزرگەکانی سەر بەرزایی بۆیان نەبوو بچنە قوربانگای یەزدان لە ئۆرشەلیم، بەڵام لەگەڵ براکانیان نانی فەتیرەیان خوارد.
10ئینجا تۆفەتی دۆڵی بەن‌هینۆمی گڵاوکرد بۆ ئەوەی کەس کوڕەکەی یان کچەکەی بۆ مۆلەخ23:10 خوداوەندێکی کەنعانییە بتپەرستەکان بووە، بۆ پەرستنی هەستاون بە تێپەڕاندنی منداڵەکانیان بەناو ئاگردا. بڕوانە دووەم پوختەی مێژوو 28:3. وەک قوربانی نەسووتێنێت. 11ئەو پەیکەری ئەسپانەش کە پاشاکانی پێشووی یەهودا بۆ خۆر تەرخانیان کردبوو، لە دەروازەی پەرستگای یەزدان ڕایماڵین. لە حەوشەکەی نزیک ژوورەکەی ناتان‌مەلەخی کاربەدەست بوون. پاشان یۆشیا گالیسکە تەرخانکراوەکانیشی بە ئاگر سووتاند، کە بۆ پەرستنی خۆر بەکاردەهێنران.
12ئەو قوربانگایانەشی تێکدا کە پاشاکانی یەهودا لە سەربانی ژووری سەرەوەی ئاحاز دروستیان کردبوو، هەروەها ئەو قوربانگایانەی کە مەنەشە لە هەردوو حەوشەکەی پەرستگای یەزدان بنیادی نابوون. پاشا لەوێش دووری خستنەوە، وردوخاشی کردن و دار و بەردەکەیان لە دۆڵی قدرۆن بە با کرد. 13ئەو نزرگانەی سەر بەرزاییش کە لە ڕۆژهەڵاتی ئۆرشەلیمن لەلای باشووری گردی گەندەڵین، ئەوانەی کە سلێمانی پاشای ئیسرائیل بنیادی نان بۆ عەشتۆرەتی خواژنە قێزەونی سەیدائییەکان و کەمۆشی خوداوەندی قێزەونی مۆئابییەکان و مۆلەخی خوداوەندی قێزەونی عەمۆنییەکان، پاشا هەموویانی گڵاوکرد. 14یۆشیا بەردە تەرخانکراوەکانی شکاند و ستوونە ئەشێراکانی بڕییەوە، شوێنەکانی بە ئێسکی خەڵک پڕکردەوە.
15هەروەها ئەو قوربانگایەی لە بێت‌ئێلە، ئەو نزرگەیەی سەر بەرزایی کە یارۆڤعامی کوڕی نەڤات دروستی کرد، ئەوەی بەهۆیەوە ئیسرائیلی تووشی گوناه کرد، یۆشیا ئەو قوربانگایە و ئەو نزرگەیەی سەر بەرزاییشی ڕووخاند، نزرگەکەی سووتاند و کوتای هەتا بووە خۆڵ، ستوونە ئەشێراکەشی سووتاند. 16ئینجا یۆشیا ئاوڕی دایەوە و ئەو گۆڕانەی بینی کە لەوێ لە چیاکە بوون، ناردی و ئێسکەکانی لە گۆڕەکانەوە برد و لەسەر قوربانگاکە سووتاندنی و گڵاوی کرد، بەپێی ئەو فەرمایشتەی یەزدان کە پیاوەکەی خودا بانگەوازی پێی کرد، ئەوەی بانگەوازی بەم فەرمایشتە کرد.
17ئینجا پاشا پرسیاری کرد: «ئەو کێلی گۆڕە چییە لەوێ دەیبینم؟»
پیاوانی شارەکەش گوتیان: «ئەوە گۆڕی ئەو پیاوەی خودایە کە لە یەهوداوە هات و هەموو ئەو شتانەی ڕاگەیاند کە تۆ لە دژی قوربانگاکەی بێت‌ئێل کردت.»
18پاشا گوتی: «لێیگەڕێن، کەس ئێسکەکانی نەجوڵێنێت.» جا وازیان لە ئێسکەکانی ئەو هێنا لەگەڵ ئێسکەکانی ئەو پێغەمبەرەی کە لە سامیرەوە هاتبوو.
19هەروەها یۆشیا هەموو نزرگەکانی سەر بەرزایی کە شارۆچکەکانی سامیرە بوون، ئەوانەی پاشاکانی ئیسرائیل بۆ پەستکردنی یەزدان دروستیان کردبوو، تێکی دان و هەموو ئەوەی پێکردن کە لە بێت‌ئێل کردبووی. 20هەموو کاهینەکانی نزرگەکانی سەر بەرزاییش کە لەوێ بوون لەسەر قوربانگاکان سەری بڕین، ئێسکی مرۆڤی لەسەر قوربانگاکان سووتاند و پاشان گەڕایەوە ئۆرشەلیم.
21پاشا فەرمانی بە هەموو گەل دا و گوتی: «جەژنی پەسخە بۆ یەزدانی پەروەردگارتان بکەن، وەک ئەوەی لەم پەڕتووکی پەیمانەدا نووسراوە.» 22جەژنی پەسخەی ئاوا نەکراوە، نە لە سەردەمی ڕابەران کە دادوەریێتی ئیسرائیلیان کردووە و نە لە هەموو سەردەمەکانی پاشاکانی ئیسرائیل و پاشاکانی یەهودا. 23بەڵام لە ساڵی هەژدەیەمینی یۆشیای پاشا ئەم جەژنەی پەسخە لە ئۆرشەلیم بۆ یەزدان گێڕدرا.
24هەروەها یۆشیا هەموو نێوانگر و ڕۆح ئامادەکار و پەیکەر و بت و هەموو پەیکەرە قێزەونەکان کە لە خاکی یەهودا و لە ئۆرشەلیم دەبینران لەناوی بردن، بۆ ئەوەی دەقی ئەو فێرکردنانە پەیڕەو بکات کە لەناو ئەو پەڕتووکە نووسراون کە حیلقیای کاهین لە پەرستگای یەزدان دۆزییەوە. 25هیچ پاشایەک لەپێش خۆی وەکو یۆشیا نەبوو، کە بە هەموو دڵ و گیان و هێزییەوە بگەڕێتەوە لای یەزدان، بەپێی هەموو تەوراتی موسا، لەپاش ئەویش کەسی وەک خۆی نەبوو.
26بەڵام گڕی تووڕەییە مەزنەکەی یەزدان دانەمرکایەوە، چونکە تووڕەییەکەی بەسەر یەهوداوە گڕی گرتبوو بەهۆی هەموو ئەو کارانەی کە مەنەشە یەزدانی پێ پەست کردبوو. 27ئیتر یەزدان فەرمووی: «هەروەها یەهوداش لەبەردەمم لادەبەم، هەروەک چۆن ئیسرائیلم لابرد، ئەم شارەش کە هەڵمبژارد، ئۆرشەلیم، لەگەڵ ئەو پەرستگایە ڕەت دەکەمەوە کە گوتم: ”ناوی من لەوێ دەبێت“23:27 بڕوانە یەکەم پاشایان 8:29..»
28ڕووداوەکانی دیکەی پاشایەتی یۆشیا و هەموو ئەوەی کردی لە پەڕتووکی کاروباری ڕۆژانەی پاشاکانی یەهودا تۆمار کراون.
29لە سەردەمی پاشایەتیی یۆشیا، نێخۆی فیرعەونی میسر چوو لەلای ڕووباری فورات یارمەتی پاشای ئاشور بدات. یۆشیا پاشا چوو بەرەنگاری بێتەوە، بەڵام نێخۆ لە مەگیدۆ ڕووبەڕووی بووەوە و کوشتی. 30خزمەتکارەکانی بە مردوویی لە مەگیدۆوە خستیانە ناو گالیسکەوە و هێنایانە ئۆرشەلیم، لە گۆڕەکەی خۆیدا ناشتیان. ئینجا گەلی خاکەکە یەهۆئاحازی کوڕی یۆشیایان برد و دەستنیشانیان کرد، لە جێی باوکی کردیانە پاشا.
پاشایەتی یەهۆئاحاز
31یەهۆئاحاز گەنجێکی بیست و سێ ساڵان بوو کە بوو بە پاشا، سێ مانگ لە ئۆرشەلیم پاشایەتی کرد، ناوی دایکی حەموتەلی کچی یەرمیا بوو، خەڵکی لیڤنا بوو. 32لەبەرچاوی یەزدان خراپەکاری کرد، هەروەک ئەوەی باوباپیرانی کردیان. 33جا نێخۆی فیرعەون لە ڕیڤلە لە خاکی حەمات بەندی کرد، تاکو لە ئۆرشەلیم پاشایەتی نەکات. هەروەها سەرانەی بەسەر یەهودا سەپاند، سەد تالنت زیو23:33 کەمێک زیاتر لە 3,4 تەنی زیو دەبوو. و تالنتێک زێڕ23:33 تالنتێک: نزیکەی 3,4 کیلۆگرام.. 34هەروەها نێخۆی فیرعەون ئەلیاقیمی کوڕی یۆشیای لە جێی یۆشیای باوکی کردە پاشا و ناوەکەی گۆڕی بۆ یەهۆیاقیم، یەهۆئاحازیشی بردە میسر و لەوێ مرد. 35یەهۆیاقیم بۆ ئەوەی زێڕ و زیوەکە بداتە فیرعەون کە داوای لێی کردبوو باجی خستە سەر خاکەکە بۆ کۆکردنەوەی زێڕ و زیو لە خەڵکەکە بەگوێرەی توانایان، ئەو زێڕ و زیوە بدەنە نێخۆی فیرعەون.
پاشایەتی یەهۆیاقیم
36یەهۆیاقیم گەنجێکی بیست و پێنج ساڵان بوو کە بوو بە پاشا، یازدە ساڵ لە ئۆرشەلیم پاشایەتی کرد، ناوی دایکی زەڤیدای کچی پەدایا بوو، خەڵکی ڕومە بوو. 37لەبەرچاوی یەزدان خراپەکاری کرد، هەروەک ئەوەی باوباپیرانی کردیان.
Le renouvellement de l’alliance avec l’Eternel
(2 Ch 34.29-32)
1Le roi Josias fit convoquer auprès de lui tous les responsables de Juda et de Jérusalem. 2Puis il monta au temple de l’Eternel accompagné de toute la population de Juda et de tous les habitants de Jérusalem, des prêtres, des prophètes et de tous les gens du peuple, quelle que fût leur condition sociale. Devant tous, il lut tout ce qui était écrit dans le livre de l’alliance que l’on avait retrouvé dans le temple de l’Eternel. 3Le roi se tenait sur une estrade. Il conclut devant l’Eternel une alliance par laquelle il s’engagea à être fidèle à l’Eternel et à obéir à ses commandements, à ses lois et à ses ordonnances, de tout son cœur et de tout son être, et à respecter toutes les clauses de l’alliance figurant dans ce livre. De son côté, tout le peuple adhéra à cette alliance.
La réforme en Juda
(2 Ch 34.3-7, 33)
4Ensuite le roi ordonna au grand-prêtre Hilqiya, aux prêtres adjoints et aux prêtres qui surveillaient l’entrée du Temple de jeter hors du sanctuaire de l’Eternel tous les objets qu’on avait fabriqués pour le culte de Baal, d’Ashéra et des astres du ciel. Ils furent brûlés à l’extérieur de Jérusalem, dans les champs de la vallée du Cédron, et l’on transporta leur cendre à Béthel23.4 Lieu d’un ancien sanctuaire (Gn 28.19) où les rois d’Israël avaient installé le centre de leur culte idolâtre (1 R 12.25-29).. 5Le roi destitua les prêtres idolâtres institués par les rois de Juda pour brûler l’encens sur les hauts lieux dans les villes de Juda et près de Jérusalem. Il destitua aussi ceux qui offraient des parfums à Baal, au soleil, à la lune, aux étoiles et à tous les astres. 6Il fit ôter du temple de l’Eternel le pieu sacré de la déesse Ashéra23.6 Ce pieu sacré détruit par Ezéchias (18.4) fut rétabli par Manassé (21.7). A la fin de sa vie, il s’en défit sans doute (2 Ch 33.15), mais son fils Amôn a dû le réinstaller (2 R 21.21 ; 2 Ch 33.22). et on le fit transporter hors de Jérusalem dans la vallée du Cédron, où on le brûla et le réduisit en cendres que l’on jeta dans la fosse commune. 7Le roi fit démolir les maisons des prostitués sacrés qui se trouvaient dans le temple de l’Eternel, et où les femmes tissaient des robes pour Ashéra. 8Il fit venir tous les prêtres des villes de Juda. Il profana les hauts lieux depuis Guéba jusqu’à Beer-Sheva23.8 C’est-à-dire de l’extrême nord (à 10 kilomètres de Jérusalem) à l’extrême sud (à 70 kilomètres au sud-ouest) du royaume de Juda. où les prêtres brûlaient des parfums. Il fit aussi démolir les sanctuaires construits près des portes des villes, en particulier celui qui se trouvait à l’entrée de la porte de Josué, le gouverneur de la ville, et qui était sur la gauche en entrant par la porte de la ville. 9On ne permit pas aux prêtres des hauts lieux d’officier à l’autel de l’Eternel à Jérusalem, ils furent seulement autorisés à manger du pain sans levain avec les autres prêtres.
10Le roi profana aussi le brûloir de Topheth qui se trouvait dans la vallée de Ben-Hinnom, pour que personne ne brûle plus son fils ou sa fille pour l’offrir en sacrifice à Molok. 11Il fit disparaître de l’entrée du temple de l’Eternel les chevaux que les rois de Juda avaient dédiés au culte du soleil et qui se trouvaient près de la salle du chambellan Netân-Mélek, situé dans les annexes ; il fit aussi brûler les chars du soleil. 12Le roi fit abattre les autels qui se trouvaient sur la terrasse des appartements d’Ahaz et que les rois de Juda avaient érigés, ainsi que ceux que Manassé avait bâtis dans les deux parvis du temple de l’Eternel. Après les avoir mis en pièces, il les enleva de là et en fit disperser les débris dans la vallée du Cédron. 13Il profana également les sanctuaires des hauts lieux situés en face de Jérusalem, à droite de la montagne de la Destruction23.13 Désignation de l’extrémité sud du mont des Oliviers à cause du culte idolâtre qui y avait été pratiqué. Voir 1 R 11.7., et qui avaient été érigés par Salomon, roi d’Israël, en l’honneur d’Astarté, l’abominable idole des Sidoniens, de Kemosh, l’abominable dieu des Moabites et de Milkom, l’abominable divinité des Ammonites. Il les profana tous. 14Josias brisa les stèles, renversa les pieux sacrés d’Ashéra et remplit d’ossements humains les emplacements sacrés qu’ils occupaient.
La réforme en Israël
15Il fit de même à Béthel23.15 Voir v. 4 et note., où il détruisit l’autel qui se trouvait dans le haut lieu construit par Jéroboam, fils de Nebath, le roi qui avait entraîné le peuple d’Israël dans le péché. Il détruisit cet autel et le haut lieu, brûla le pieu sacré d’Ashéra et incendia le haut lieu pour le réduire en cendres. 16A cette occasion, regardant autour de lui, Josias vit les tombes qui se trouvaient là sur la montagne, alors il fit exhumer les ossements des tombes et les brûla sur l’autel pour le profaner ; il accomplit ainsi la parole de l’Eternel que l’homme de Dieu avait proclamée et qui annonçait ces événements. 17Puis il demanda : Quel est ce monument que je vois là ?
Les gens de la ville lui répondirent : C’est la tombe de l’homme de Dieu qui était venu de Juda et qui a annoncé que se produirait ce que tu viens de faire à l’autel de Béthel.
18– Alors, laissez-le, dit le roi. Que personne ne touche à ses ossements.
On respecta donc les ossements de ce prophète ainsi que ceux du prophète qui était venu de Samarie23.18 Voir 1 R 13.29-31..
19Josias démolit aussi tous les bâtiments des hauts lieux qui avaient été construits par les rois d’Israël dans les villes de la Samarie et qui avaient irrité l’Eternel. Il agit à leur égard exactement comme il l’avait fait à Béthel. 20Il fit exécuter tous les prêtres des hauts lieux qui se trouvaient là en les immolant sur leurs propres autels, puis il y brûla des ossements humains. Ensuite, il retourna à Jérusalem.
La célébration de la Pâque
(2 Ch 35.1, 18-19)
21Là-dessus, le roi ordonna à tout le peuple : Célébrez la Pâque en l’honneur de l’Eternel votre Dieu, comme cela est prescrit dans ce livre de l’alliance23.21 Voir Dt 16.1-8..
22De fait, aucune Pâque pareille à celle-ci n’avait été célébrée depuis l’époque où les chefs gouvernaient Israël et durant toute la période des rois d’Israël et des rois de Juda. 23Ce fut seulement la dix-huitième année23.23 En 622 av. J.-C. du règne de Josias que l’on célébra cette Pâque en l’honneur de l’Eternel à Jérusalem.
La réforme n’empêchera pas la destruction de Jérusalem
24Josias fit aussi disparaître du pays de Juda et de Jérusalem ceux qui évoquaient les esprits des morts et ceux qui prédisaient l’avenir23.24 Voir Lv 19.26-31 ; 2 R 21.6. Ces pratiques occultes étaient liées aux cultes païens., il fit détruire les statuettes sacrées, les idoles et tous les autres objets de culte païens, pour faire respecter les articles de la Loi contenus dans le livre que le prêtre Hilqiya avait retrouvé dans le temple de l’Eternel. 25Aucun roi avant Josias ne revint comme lui à l’Eternel de tout son cœur, de tout son être et de toutes ses forces, en observant toute la Loi de Moïse ; et après lui, il n’en a point paru de semblable.
26Néanmoins, l’Eternel n’abandonna pas la grande et ardente colère dans laquelle il était entré contre Juda, à cause des nombreux crimes par lesquels Manassé l’avait irrité. 27C’est pourquoi il décida : Je chasserai aussi Juda loin de moi, comme j’ai chassé Israël, et je rejetterai cette ville, Jérusalem, que j’avais choisie, ainsi que le temple où j’avais promis d’établir ma présence23.27 Voir 1 R 8.29..
La fin de Josias
(2 Ch 35.20 à 36.1)
28Les autres faits et gestes de Josias et toutes ses réalisations sont cités dans le livre des Annales des rois de Juda.
29Sous son règne, le pharaon Néko, roi d’Egypte23.29 le pharaon Néko, roi d’Egypte: il a régné de 610 à 595 av. J.-C. Il s’était mis en campagne pour aller prêter main-forte aux Assyriens en guerre contre les Babyloniens., alla rejoindre le roi d’Assyrie près de l’Euphrate. Le roi Josias essaya de lui barrer la route, mais dans l’affrontement, le pharaon le tua à Meguiddo23.29 Josias a tenté d’arrêter Néko au défilé de Meguiddo par souci de garantir l’indépendance du pays (2 Ch 35.20-24).. 30Ses officiers mirent son corps sur un char, le ramenèrent de Meguiddo à Jérusalem et l’enterrèrent dans son tombeau. Le peuple du pays prit Yoahaz, fils de Josias, et l’établit roi par l’onction pour succéder à son père sur le trône.
Le règne de Yoahaz sur Juda
(2 Ch 36.2-4)
31Yoahaz avait vingt-trois ans à son avènement et il régna trois mois à Jérusalem23.31 En 609 av. J.-C. Plus jeune qu’Elyaqim (v. 34 ; voir 1 Ch 3.15), Yoahaz a dû être préféré à son frère à cause des tendances pro-égyptiennes de celui-ci. Voir Jr 22.11-12.. Sa mère s’appelait Hamoutal, elle était fille de Jérémie de Libna. 32Il fit ce que l’Eternel considère comme mal, tout comme ses ancêtres. 33Le pharaon Néko le fit prisonnier et l’enchaîna à Ribla23.33 Petit village syrien sur l’Oronte où Néko avait établi son quartier général (comme Nabuchodonosor le fera plus tard : 25.6, 20). dans le pays de Hamath, mettant ainsi fin à son règne à Jérusalem. Il imposa au pays un tribut de trois mille quatre cents kilos d’argent et trente-quatre kilos d’or. 34Le pharaon Néko établit Elyaqim, fils de Josias, comme roi à la place de son père. Il changea son nom en celui de Yehoyaqim. Quant à Yoahaz, il fut emmené en Egypte23.34 Voir Jr 22.10-12.. C’est là qu’il mourut.
35Yehoyaqim versa au pharaon l’or et l’argent exigés. Pour être en mesure de le faire, il fit estimer les ressources de chaque habitant du pays et leva un impôt calculé suivant la fortune de chacun.
Le règne de Yehoyaqim sur Juda
(2 Ch 36.5-8)
36Yehoyaqim avait vingt-cinq ans à son avènement, et il régna onze ans à Jérusalem23.36 609 à 598 av. J.-C.. Sa mère s’appelait Zeboudda, elle était fille de Pedaya de Rouma. 37Il fit ce que l’Eternel considère comme mal, tout comme ses ancêtres23.37 Pour les v. 36-37, voir Jr 22.18-19 ; 26.1-6..
