دواوتار 32 – KSS & LCB

Kurdi Sorani Standard

دواوتار 32:1-52

1گوێ شل بکە ئەی ئاسمان، وا قسە دەکەم،

با زەویش گوێ بگرێت لە وشەی دەمم.

2فێرکردنم وەک باران دەبارێت،

وشەم وەک شەونم دەتکێت،

وەک نمە باران بەسەر سەوزایی

وەک ڕەهێڵ بەسەر گیا.

3ناوی یەزدان ڕادەگەیەنم،

مەزنایەتی بە خودامان ببەخشن.

4خودا تاشەبەردە، کردارەکانی تەواوە،

چونکە هەموو ڕێگاکانی دادپەروەرییە،

خودایەکی دڵسۆزە، ستەمکاریی تێدا نییە،

ئەو ڕاستودروست و دادپەروەرە.

5لە ڕەفتاردا گەندەڵ بوون لە بەرامبەر ئەو

چونکە لەکەدارن، کچ و کوڕی ئەو نین، کەموکوڕییان ئەوەیە،

نەوەیەکی چەوت و خوارن.

6ئایا بەم شێوەیە پاداشتی یەزدان دەدەنەوە،

ئەی گەلی گێل و نادانا؟

ئایا ئەو باوک و دروستکەرتان نییە،

ئەوەی دروستی کردن و پێکی هێنان؟

7یادی ڕۆژانی دێرین بکەنەوە،

لە ساڵانی نەوەکانی پێشوو وردبنەوە،

لە باوکتان بپرسن پێتان ڕادەگەیەنێت،

لە پیرانتان بپرسن پێتان دەڵێن.

8کاتێک خودای هەرەبەرز نەتەوەکانی بەش بەش کرد،

کاتێک نەوەی ئادەمی دابەش کرد،

سنووری بۆ گەلان دانا،

بەگوێرەی ژمارەی نەوەی ئیسرائیل.

9بەشی یەزدان گەلەکەیەتی،

یاقوب بەشی میراتەکەیەتی.

10لە خاکێکی چۆڵ دۆزییەوە،

لە چۆڵەوانییەکی ترسناک و وێراندا،

دەوری دا و بایەخی پێیدا،

وەک گلێنەی چاوی پاراستی.

11وەک هەڵۆ هێلانەی خۆی دەهەژێنێت،

لەسەر بێچووەکانی باڵەفڕکێ دەکات،

باڵەکانی لێک دەکاتەوە و دەیبات،

لەسەر شاپەڕەکانی هەڵیدەگرێت.

12ئاوا یەزدان بە تەنها ڕابەرایەتی کرد،

هیچ خوداوەندێکی بێگانەی لەگەڵ نەبوو.

13سواری بەرزاییەکانی زەوی کرد،

لە بەروبوومی دەشتودەری خوارد،

لە تاشەبەردەوە هەنگوینی دەرخوارد دا،

زەیتیش لە بەردەئەستێوە.

14دەڵەمە32‏:14 یان دەرەمە، قۆناغی پێش دروستبوونی پەنیر.‏ و شیری مەڕوماڵات،

لەگەڵ دوگی32‏:14 دوگ یان دونگ.‏ بەرخ و

بەرانی باشان و تەگە32‏:14 نێری، سابرێن.‏،

لەگەڵ چەوری ناوکی گەنم.

تۆ لە خوێنی ترێ شەرابت خواردەوە.

15یەشوروون32‏:15 یەشوروون بە واتای سەرڕاست یان دادپەروەر دێت، وەکو نازناوێک بۆ گەلی ئیسرائیل بەکارهاتووە.‏ قەڵەو بوون و جووتەیان وەشاند،

قەڵەو بوون و پڕ بوون و بە پیو32‏:15 پیو: واتا بەز، لێرە و لە ئایەتی 38.‏ داپۆشران.

ئیتر پشتیان کردە ئەو خودایەی کە دروستی کردبوون،

تاشەبەردی ڕزگارییەکەیان ڕەتکردەوە.

16ئیرەییان32‏:16 ئیرەیی: واتای هەڵوێستی توندی خودا بەرامبەر بە بتپەرستی، چونکە خودا دەیەوێت تەنها ئەو بپەرسترێت.‏ وروژاند بە پەرستنی خودا بێگانەکانیان و

بە بتە قێزەونەکان پەستیان کرد.

17بۆ بتەکان32‏:17 بتەکان: بە واتای ڕۆحە پیسەکان.‏ کە خودا نین قوربانییان سەربڕی،

چەند خودایەک نەیانناسیون،

تازەن و بەم زووانە دەرکەوتوون،

کە باوکانتان لێیان نەترساون.

18ئەو تاشەبەردەی ئێوەی بوو وازتان لێ هێنا،

ئەو خودایەی لەدایکبوونی پێداین لەبیرتان کرد.

19جا یەزدان بینی و ڕەتی کردنەوە،

لەبەر ئەوە تووڕە بوو بەهۆی کچەکانی و کوڕەکانی.

20فەرمووی، «ڕووی خۆم لێیان دەشارمەوە،

سەیر دەکەم کۆتاییان چی دەبێت،

ئەوانە نەوەیەکی هەڵگەڕاوەن،

ئەو کوڕانە دەستپاکیان تێدا نییە.

21ئەوان بەوانەی خودا نین ئیرەییان وروژاندم،

بە بتە پووچەکانیان پەستیان کردم،

منیش وایان لێدەکەم ئیرەیی بەوانە ببەن کە گەل نین،

بە نەتەوەیەکی گێل پەستیان دەکەم.

22بە تووڕەییم ئاگرێک داگیرساوە،

گڕ دەگرێت هەتا جیهانی مردووانی ژێرەوە،

زەوی و خەرمانەکەی دەخوات،

بناغەکانی چیاکان دەسووتێنێت.

23«کارەساتیان بەسەردا کۆدەکەمەوە،

تیرەکانم لەواندا دەچەقێنم.

24کاتێک لە برسان کەوتوون،

پەکیان کەوتووە لەبەر تا و پەتای فەوتێنەر،

ددانی دڕندە دەنێرمە سەریان،

لەگەڵ ژەهری مارە خشۆکەکان.

25لە دەرەوە شمشێر جەرگیان دەسووتێنێت و

لەناو ماڵەوەشیان تۆقین،

کوڕی گەنج و پاکیزە لەناودەچن،

منداڵی شیرەخۆر لەگەڵ پیاوی پیر.

26فەرمووم: ”پەرتەوازەیان دەکەم،

یادیان لەنێو خەڵکی دەسڕمەوە.“

27بەڵام لەوە ترسام کە دوژمن پەستم بکات،

کە لەوانەیە دوژمنانیان تێنەگەن،

نەوەک بڵێن: ”خۆمان باڵادەست بووین،

یەزدان هەموو ئەمانەی نەکردووە.“»

28ئەوان نەتەوەیەکن ڕاوێژ لێ بڕاون،

کوا تێگەیشتنیش لەناویان؟

29خۆزگە دانا دەبوون و لەمە تێدەگەیشتن و

کۆتاییەکەیان لەبەرچاو دەگرت.

30چۆن یەکێک هەزار ڕاو دەنێت و

دووان دە هەزار تێکدەشکێنن،

ئەگەر تاشەبەردەکەیان32‏:30 تاشەبەردەکەیان: ڕەوانبێژی لێکچواندنە، مەبەستی یەزدانە. بڕوانە ئایەتی 4.‏ ئەوانی نەفرۆشتبێت32‏:30 نەفرۆشتبێت: مەبەستی سزادانیانە لەبەر شکاندنی پەیمانەکەیان. بڕوانە ئایەتەکانی 18 و 19.‏،

یەزدان بەدەستەوەی نەدابن.

31لەبەر ئەوەی تاشەبەردیان وەک تاشەبەردی ئێمە32‏:31 تاشەبەردی ئێمە: مەبەستی لە یەزدانە.‏ نییە،

تەنانەت دوژمنانیشمان دانی پێدا دەنێن.

32مێویان لە مێوی سەدۆمە و

ترێیان هی باخەکانی عەمۆرایە،

ترێیەکەیان ژەهرە و هێشووەکانیان تاڵن.

33شەرابەکەیان ژەهری مارەکان و

تاڵاوی ماری کۆبرا کوشندەکانە.

34«ئایا ئەمە لەلای من هەڵنەگیراوە،

لەناو گەنجینەکانم مۆری لێ نەدراوە؟

35تۆڵەسەندنەوە هی منە، منم سزا دەدەم،

لە کاتێکدا پێیان دەخلیسکێت،

چونکە ڕۆژی بەڵایان نزیک بووەتەوە و

چارەنووسیان بۆیان خێرایە.»

36یەزدان ئەستۆپاکی گەلەکەی دەسەلمێنێت و

لەگەڵ خزمەتکارەکانی میهرەبان دەبێت،

کە دەبینێت هێزیان بەسەرچووە و

نە کۆیلە و نە ئازاد کەس نەماوە.

37خودا دەفەرموێت: «کوا خوداوەندەکانیان،

ئەو تاشەبەردەی پەنایان بۆ برد،

38ئەو خوداوەندانەی کە پیوی قوربانییەکانیان دەخواردن،

شەرابی خواردنەوە پێشکەشکراوەکانیان دەخواردنەوە؟

با بێن و یارمەتیتان بدەن،

با پارێزگاریتان لێ بکەن!

39«ئێستا ببینن، من، من ئەوم،

هیچ خودایەکی دیکە نییە لە پاڵم.

من دەمرێنم و دەژیێنم،

بریندار دەکەم و من چاک دەکەمەوە،

کەس نییە کەسێک لە دەستی من دەرباز بکات.

40من دەستم بۆ ئاسمان بەرز دەکەمەوە و سوێند دەخۆم:

بە دڵنیاییەوە هەتاهەتایە من زیندووم،

41کاتێک شمشێرە درەوشاوەکەم تیژ بکەمەوە و

بۆ دادوەریکردن بە دەستەوەی بگرم،

تۆڵە لە دوژمنانم دەکەمەوە و

ناحەزانم سزا دەدەم.

42تیرەکانم بە خوێن مەست دەکەم و

شمشێرەکەم گۆشت دەخوات،

لە خوێنی کوژراوان و بەدیلگیراوان،

لە کەللەسەری ڕابەرانی دوژمن.»

43ئەی نەتەوەکان، لەگەڵ گەلی خودا دڵخۆش بن،

چونکە تۆڵەی خوێنی خزمەتکارانی دەکاتەوە،

لە دوژمنانی تۆڵە دەکاتەوە،

کەفارەتی خاک و گەلەکەی خۆی دەکات.

44جا موسا خۆی و یەشوعی کوڕی نون هاتن و هەموو وشەکانی ئەم سروودەیان بۆ گەل خوێندەوە. 45کاتێک موسا لە وتارەکە تەواو بوو، بە هەموو ئەم وشانە بۆ هەموو ئیسرائیل، 46پێی گوتن: «لە دڵەوە لە هەموو ئەو وشانە وردببنەوە کە من ئەمڕۆ شایەتی پێدەدەم لەسەرتان، هەتا فەرمان بە منداڵەکانتان بکەن کە ئاگاداربن کار بە هەموو وشەکانی ئەم فێرکردنە بکەن. 47تەنها وشەی بێ نرخ نییە بۆتان، بەڵکو ژیانتانە، بەهۆی ئەمانەوە تەمەن درێژ دەبن لەسەر ئەو خاکەی لە ڕووباری ئوردون بۆی دەپەڕنەوە هەتا دەستی بەسەردا بگرن.»

موسا لەسەر چیای نیبۆ دەمرێت

48یەزدانیش لە هەمان ڕۆژدا بە موسای فەرموو: 49«سەربکەوە بۆ سەر زنجیرە چیای عەڤاریم، بۆ چیای نیبۆ کە لە خاکی مۆئابە و بەرامبەر بە ئەریحایە و لەوێوە تەماشای خاکی کەنعان بکە کە من وەک موڵک بە نەوەی ئیسرائیلی دەدەم. 50لەو کێوەدا کە بۆی سەردەکەویت دەمریت و دەچیتە پاڵ گەلەکەتەوە، وەک چۆن هارونی برات لە کێوی هۆردا مرد و چووە پاڵ گەلەکەی، 51لەبەر ئەوەی ئێوە ناپاک بوون لەگەڵم لەنێو نەوەی ئیسرائیلدا لەلای مێرگی مەریبای قادێش لە چۆڵەوانی چن، چونکە پیرۆزی منتان لەنێو نەوەی ئیسرائیلدا ڕانەگرت. 52لەبەر ئەوە تۆ ناچیتە ناو ئەو خاکەی کە بە گەلی ئیسرائیلی دەدەم، بەڵکو تەنها لە دوورەوە دەیبینیت.»

Luganda Contemporary Bible

Ekyamateeka Olwokubiri 32:1-52

132:1 Is 1:2Tega okutu ggwe eggulu, nange nnaayogera,

wulira ebigambo by’omu kamwa kange.

232:2 a Is 55:11 b Zab 72:6Okuyigiriza kwange ka kutonnye ng’enkuba,

n’ebigambo byange bigwe ng’omusulo,

bigwe ng’obufuuyirize ku muddo,

ng’oluwandagirize ku bisimbe ebito.

332:3 a Kuv 33:19 b Ma 3:24Kubanga ndirangirira erinnya lya Mukama;

mutendereze ekitiibwa kya Katonda waffe!

432:4 a nny 15, 18, 30 b 2Sa 22:31 c Ma 7:9Lwe lwazi, emirimu gye mituukirivu,

n’ebikolwa bye byonna bya bwenkanya.

Ye Katonda omwesigwa, ataliiko bukuusa,

omwenkanya era omutereevu mu byonna.

532:5 Ma 31:29Beeyisizza ng’abagwenyufu gy’ali,

baswavu era tebakyali baana be,

wabula omulembe omukyamu era ogw’amawaggali.

632:6 a Zab 116:12 b Zab 74:2 c Ma 1:31; Is 63:16 d nny 15Bwe mutyo bwe musasula Mukama Katonda,

mmwe abantu abasirusiru era abatalina magezi?

Si ye kitaawo eyakutonda,

n’akussaawo n’akunyweza?

732:7 Kuv 13:14Jjukira ebiseera eby’edda,

fumiitiriza ku myaka egyayita edda.

Buuza kitaawo ajja kukubuulira

ne bakadde bo abakulembeze bajja kukutegeeza.

832:8 Lub 11:8; Bik 17:26Ali Waggulu Ennyo bwe yagabanyiza amawanga ensi zaago

abantu bonna bwe yabayawulayawulamu,

yategeka ensalo z’amawanga

ng’omuwendo gw’abaana ba Isirayiri bwe gwali.

932:9 a Yer 10:16 b 1Bk 8:51, 53Omugabo gwa Mukama Katonda be bantu be,

Yakobo bwe busika bwe bwe yagabana.

1032:10 a Yer 2:6 b Zab 17:8; Zek 2:8Yamuyisanga mu ddungu,

mu nsi enkalu eya kikuŋŋunta.

Yamuzibiranga, n’amulabiriranga,

n’amukuumanga ng’emmunye ey’eriiso lye.

1132:11 Kuv 19:4Ng’empungu bw’enyegenya ku kisu kyayo,

n’epaapaalira waggulu w’obwana bwayo,

era nga bw’eyanjuluza ebiwaawaatiro byayo, n’ebusitula,

n’ebutumbiiza ku biwaawaatiro byayo,

1232:12 nny 39Mukama Katonda yekka ye yamukulemberanga;

so tewabangawo katonda mulala.

1332:13 a Is 58:14 b Yob 29:6Yamuteeka ku ntikko z’ensozi ez’ensi eyo,

n’amuliisanga ku bibala by’omu nnimiro.

Yamukulizanga ku mubisi gw’enjuki ogw’omu njatika z’enjazi

n’amafuta agaavanga mu mayinja amagumu

1432:14 a Zab 81:16; 147:14 b Lub 49:11ne bbongo eyavanga mu biraalo, n’amata okuva mu bisibo,

n’amasavu ag’endiga ento n’ennume,

n’embuzi ennume n’enduusi ez’e Basani,

awamu n’eŋŋaano esinga obulungi,

wanywanga wayini ow’ejjovu eyavanga mu mizabbibu.

1532:15 a Ma 31:20 b nny 6; Is 1:4, 28 c Is 1:4Yesuluuni yakkuta n’agejja n’asambagala;

ng’ojjudde emmere nga weezitoowerera n’oggwaamu amaanyi.

Yava ku Katonda eyamukola,

n’alekulira Olwazi olw’Obulokozi bwe.

1632:16 a 1Ko 10:22 b Zab 78:58Baamukwasa obuggya olwa bakatonda abalala

ne bamusunguwaza ne bakatonda abalala.

1732:17 a Ma 28:64 b Bal 5:8Baawaayo ssaddaaka eri baddayimooni, so si eri Katonda,

eri bakatonda be batamanyangako,

bakatonda abaggya abaali baakatuuka

bakatonda abo bajjajjammwe be bataatyanga.

1832:18 Is 17:10Weerabira Olwazi eyakuzaala,

weerabira Katonda eyakuzaala.

1932:19 a Yer 44:21-23 b Zab 106:40Mukama Katonda bwe yakiraba n’abeegobako

kubanga yasunguwazibwa batabani be ne bawala be.

2032:20 a Ma 31:17, 29 b nny 5N’agamba nti, Nzija kubakweka amaaso gange

ndabe ebinaabatuukako;

kubanga omulembe gwabwe mwonoonefu,

abaana abatalinaamu bwesigwa.

2132:21 a 1Ko 10:22 b 1Bk 16:13, 26 c Bar 10:19*Bankwasa obuggya ne bakatonda abalala,

ne banyiiza n’ebifaananyi byabwe omutali nsa.

Ndibakwasa obuggya olw’abo abatali ggwanga,

ndibakwasa obusungu olw’eggwanga eritategeera.

2232:22 Zab 18:7-8; Yer 15:14; Kgb 4:11Kubanga obusungu bwange bukumye omuliro,

ne gwaka okutuukira ddala wansi mu magombe,

gusenkenya ensi n’ebibala byayo,

ne gwokya amasozi okutandikira ku bikolo byago.

2332:23 a Ma 29:21 b Zab 7:13; Ez 5:16Nzija kubatuumangako emitawaana

ne mbayiwangako obusaale bwange.

2432:24 a Ma 28:22 b Zab 91:6 c Lv 26:22 d Am 5:18-19Nnaabasindikiranga enjala namuzisa,

n’obulwadde obwokya, ne kawumpuli omuzikiriza;

ndibaweereza ebisolo eby’amannyo amasongovu

n’ebyewalula mu nfuufu eby’obusagwa.

2532:25 a Ez 7:15 b 2By 36:17; Kgb 2:21Ekitala kinaabamalangako abaana baabwe

ne mu maka gaabwe eneebanga ntiisa njereere.

Abavubuka abalenzi n’abawala balizikirira

abaana abawere n’abasajja ab’envi bonna batyo.

2632:26 a Ma 4:27 b Zab 34:16Nalowoozaako ku ky’okubasaasaanya

wabulewo akyabajjukiranga ku nsi.

2732:27 Is 10:13Naye ne saagala abalabe baabwe kubasosonkereza,

kubanga abaabalumbagana bandiremeddwa okukitegeera,

ne beewaana nti, “Ffe tuwangudde,

Mukama ebyo byonna si ye yabikoze.”

28Lye ggwanga omutali magezi,

mu bo temuliimu kutegeera.

2932:29 Ma 5:29; Zab 81:13Singa baali bagezi ekyo bandikitegedde,

ne balowooza ku biribatuukako ku nkomerero.

3032:30 a Lv 26:8 b Zab 44:12Omusajja omu yandisobodde atya okugoba abantu olukumi,

oba ababiri okudumya omutwalo ne badduka,

wabula nga Lwazi waabwe y’abatunzeeyo,

Mukama Katonda ng’abawaddeyo?

31Kya mazima lwazi waabwe tali nga Lwazi waffe,

abalabe baffe bakiriziganya naffe.

32Wayini waabwe ava mu terekero lya wayini wa Sodomu,

n’ennimiro z’emizabbibu za Ggomola;

ezzabbibu zaabwe zabbibu za butwa,

ebirimba byazo bikaawa;

3332:33 Zab 58:4wayini waazo bwe butwa bw’emisota

obusagwa obukambwe obw’amasalambwa.

3432:34 Yer 2:22; Kos 13:12Ekyo saakyeterekera,

nga kuliko n’envumbo mu mawanika gange?

3532:35 a Bar 12:19*; Beb 10:30* b Yer 23:12 c Ez 7:8-9Okuwoolera eggwanga kwange, nze ndisasula.

Luliba lumu ebigere byabwe ne biseerera,

obudde bwabwe obw’okuzikirira busembedde,

n’okubonerezebwa kwabwe kubafubutukirako.

3632:36 Ma 30:1-3; Zab 135:14; Yo 2:14Mukama Katonda alisalira abantu omusango mu bwenkanya,

alisaasira abaweereza be,

bw’aliraba ng’amaanyi gonna gabaweddemu,

omuddu n’ow’eddembe nga tewasigadde n’omu.

3732:37 Bal 10:14; Yer 2:28N’alyoka abuuza nti, Kale nno bakatonda baabwe bali ludda wa,

olwazi mwe beekweka.

38Baani abaalyanga amasavu ku ssaddaaka zaabwe,

ne banywa envinnyo ey’ekiweebwayo ekyokunywa?

Basituke bajje babayambe,

kale babawe obubudamo babakuume!

3932:39 a Is 41:4 b Is 45:5 c 1Sa 2:6; Zab 68:20 d Kos 6:1 e Zab 50:22Mulabe kaakano, nga nze kennyini, nze Ye!

Tewali katonda mulala wabula Nze;

nzita era ne nzuukiza,

nfumita era ne mponya;

era tewali atangira mukono gwange nga gukola.

40Ngolola omukono gwange eri eggulu ne nangirira nti,

ddala ddala nga bwe ndi omulamu emirembe gyonna

4132:41 a Is 34:6; 66:16; Ez 21:9-10 b Yer 50:29bwe mpagala ekitala kyange ekimasamasa,

n’omukono gwange ne gukikwata nga nsala emisango,

nnaawalananga abalabe bange,

ne neesasuzanga eri abanaankyawanga.

4232:42 a nny 23 b Yer 46:10, 14Obusaale bwange ndibutamiiza omusaayi,

n’ekitala kyange kirirya ennyama,

n’omusaayi gw’abattiddwa n’abawambiddwa,

n’ogw’emitwe egy’abakulembeze b’abalabe.

4332:43 a Bar 15:10* b 2Bk 9:7 c Zab 65:3; 85:1; Kub 19:2Mujaguze mmwe amawanga awamu n’abantu be,

kubanga aliwalanira omusaayi gw’abaweereza be,

aliwalana abalabe be,

era alitangirira olw’ensi ye n’abantu be.

4432:44 Kbl 13:8, 16Awo Musa n’ajja awamu ne Yoswa mutabani wa Nuuni, n’addamu ebigambo byonna eby’oluyimba olwo ng’abantu bonna bawulira. 45Musa bwe yamala okuddamu ebigambo ebyo byonna eri abaana ba Isirayiri, 4632:46 Ez 40:4n’abagamba nti, “Mukwate ku mutima gwammwe ebigambo byonna bye mbategeezezza leero n’obuwombeefu obungi, mulyoke mulagire abaana bammwe bagonderenga n’obwegendereza ebigambo byonna eby’amateeka gano. 4732:47 Ma 30:20Ebigambo ebyo si bya kusaagasaaga, wabula bye bigambo ebikwatira ddala ku bulamu bwammwe bwennyini. Okusinziira ku bigambo bino, mugenda kuwangaala nga muli mu nsi gye mugenda okusomokera omugga Yoludaani okugifuna.”

Okufa kwa Musa Kulangibwa

48Ku lunaku olwo lwennyini Mukama Katonda n’agamba Musa bw’ati nti, 4932:49 Kbl 27:12“Yambuka olinnyerinnye ku Lusozi Nebo oluli mu nsozi za Abalimu mu nsi ya Mowaabu, osusse amaaso Yeriko olengere ensi ya Kanani gy’empa abaana ba Isirayiri okuba obutaka bwabwe obw’enkalakkalira. 5032:50 Lub 25:8Ku lusozi olwo lw’ojja okulinnya kw’olifiira okuŋŋaanyizibwe eri abantu bo, nga muganda wo Alooni bwe yafiira ku lusozi Koola, n’akuŋŋaanyizibwa eri abantu be. 5132:51 a Kbl 20:11-13 b Kbl 27:14Kubanga mwembi mwanziggyamu obwesige mu maaso g’abaana ba Isirayiri ku mazzi g’e Meriba-Kadesi mu ddungu ly’e Zini, olw’okulemwa okussa ekitiibwa ekituukiridde mu butukuvu bwange mu maaso g’abaana ba Isirayiri. 5232:52 a Ma 34:1-3 b Ma 1:37Noolwekyo ensi ojja kugirengera bulengezi, so toligiyingiramu, ensi gye mpa abaana ba Isirayiri.”