1When thou sittest to eat with a ruler, consider diligently what is before thee: 2And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite. 3Be not desirous of his dainties: for they are deceitful meat.
4Labour not to be rich: cease from thine own wisdom. 5Wilt thou set thine eyes upon that which is not? for riches certainly make themselves wings; they fly away as an eagle toward heaven.23.5 set…: Heb. cause thine eyes to fly upon
6Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainty meats: 7For as he thinketh in his heart, so is he: Eat and drink, saith he to thee; but his heart is not with thee. 8The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words. 9Speak not in the ears of a fool: for he will despise the wisdom of thy words.
10Remove not the old landmark; and enter not into the fields of the fatherless:23.10 landmark: or, bound 11For their redeemer is mighty; he shall plead their cause with thee.
12Apply thine heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge. 13Withhold not correction from the child: for if thou beatest him with the rod, he shall not die. 14Thou shalt beat him with the rod, and shalt deliver his soul from hell. 15My son, if thine heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.23.15 even…: or, even I will rejoice 16Yea, my reins shall rejoice, when thy lips speak right things.
17Let not thine heart envy sinners: but be thou in the fear of the LORD all the day long. 18For surely there is an end; and thine expectation shall not be cut off.23.18 end: or, reward
19Hear thou, my son, and be wise, and guide thine heart in the way. 20Be not among winebibbers; among riotous eaters of flesh:23.20 of flesh: Heb. of their flesh 21For the drunkard and the glutton shall come to poverty: and drowsiness shall clothe a man with rags. 22Hearken unto thy father that begat thee, and despise not thy mother when she is old. 23Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding. 24The father of the righteous shall greatly rejoice: and he that begetteth a wise child shall have joy of him. 25Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall rejoice. 26My son, give me thine heart, and let thine eyes observe my ways. 27For a whore is a deep ditch; and a strange woman is a narrow pit. 28She also lieth in wait as for a prey, and increaseth the transgressors among men.23.28 as for…: or, as a robber
29Who hath woe? who hath sorrow? who hath contentions? who hath babbling? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes? 30They that tarry long at the wine; they that go to seek mixed wine. 31Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth his colour in the cup, when it moveth itself aright. 32At the last it biteth like a serpent, and stingeth like an adder.23.32 an…: or, a cockatrice 33Thine eyes shall behold strange women, and thine heart shall utter perverse things. 34Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.23.34 the midst…: Heb. the heart of the sea 35They have stricken me, shalt thou say, and I was not sick; they have beaten me, and I felt it not: when shall I awake? I will seek it yet again.23.35 I felt…: Heb. I knew it not
‒ 6 ‒
1Kon mokaon ka uban sa usa ka pangulo, pagbantay pag-ayo sa imong lihok. 2Kon kusog kang mokaon, pugngi ang imong kaugalingon. 3Ayaw kaibog sa lamiang pagkaon nga iyang gidalit, kay basig gipanid-an niya ang imong pamatasan.
‒ 7 ‒
4Ayaw hagoa ang imong kaugalingon sa labihang pagpaninguha nga maadunahan. Pagkat-on hinuon sa pagpugong sa kaugalingon ug sa paghunahuna kon unsay ensakto. 5Ang bahandi mawala sa usa lang ka pagpamilok, nga daw sa aduna kini pako ug molupad palayo sama sa agila.
‒ 8 ‒
6Ayaw pagkaon ni kaibog sa pagkaon nga giandam sa kuripot nga tawo, bisan ug lamian pa kini. 7Kay ang tawo nga sama niana maniid kon unsa kadaghan imong gikaon.23:7 Kay… gikaon: Dili klaro ang buot ipasabot niini sa Hebreo nga teksto. Moingon siya, “Sige, kaon pa.” Apan dili diay kinasingkasing ang iyang gisulti. 8Busa isuka mo ang imong gikaon ug sayang lang ang imong mga pagdayeg kaniya.
‒ 9 ‒
9Ayaw pakigsulti sa mga buang-buang, kay bisag puno sa kaalam ang imong isulti wala lang gihapon kini pulos alang kanila.
‒ 10 ‒
10Ayaw iloga ang yuta sa mga ilo pinaagi sa pagbalhin sa karaan nga mga muhon niini. 11Kay ang Ginoo mao ang ilang gamhanan nga tigpanalipod. Siya ang molaban kanila batok kanimo.
‒ 11 ‒
12Pamati kon ginatul-id ang imong pamatasan aron makakat-on ka.
‒ 12 ‒
13-14Ayaw pagduhaduha sa pagdisiplina sa imong anak. Ang pagbunal dili makapatay kaniya, makaluwas pa hinuon kini kaniya gikan sa kamatayon.
‒ 13 ‒
15-16Anak, malipay gayod ako kon magmaalamon ka ug kon husto ang imong ginapamulong.
‒ 14 ‒
17Ayaw kasina sa mga makasasala; tahora hinuon sa kanunay ang Ginoo. 18Ug siguro gayod nga may maayo kang kaugmaon, ug dili mapakyas ang imong mga tinguha.
‒ 15 ‒
19Anak, pamati sa mga ginapanudlo ko kanimo. Pagmaalamon ug sunda ang husto nga dalan. 20-21Ayaw sunda ang mga palahubog ug ang mga hangol ug kaon, kay kanang klaseha sa mga tawo daling mapobre. Sige lang silag katulog, ug magkagidlay sila sa kaulahian.
‒ 16 ‒
22Paminaw sa imong ginikanan nga maoy nagpakatawo kanimo ug ayaw sila bugalbugali kon tigulang na sila. 23Paninguhaa nga maangkon mo ang kamatuoran, kaalam, saktong pamatasan, ug maayong panabot. Ug ayaw gayod kini ibaylo sa bisan unsang butang. 24-25Malipay gayod ang imong ginikanan kon matarong ka ug maalamon. Ikalipay nila nga sila nahimong imong amahan ug inahan.
‒ 17 ‒
26Anak, pamati pag-ayo kanako, ug sunda ang akong pagkinabuhi. 27Kay ang babayeng nagabaligya sa iyang dungog makadaot kanimo sama sa lawom kaayo nga bangag. 28Sama siya sa tulisan nga mag-atang ug mabiktima, ug siya ang hinungdan sa pagluib sa daghang mga bana sa ilang mga asawa.
‒ 18 ‒
29Kinsay tawo nga miserable? Kinsay palaaway? Kinsay reklamador? Kinsay makulatahan nga mahimo ra untang likayan? Kinsay kanunayng magpula ang mata? 30Siya ang tawo nga palahubog, ug mahiligon sa pagtilaw sa nagkalain-laing matang sa bino. 31Ayaw pagpadani sa isog nga bino, nga makalaway tan-awon sulod sa baso, ug daw kalami imnon. 32Kay pagkahuman mo ug inom niini, bation mo nga daw sa gipaak ka sa malala nga bitin, 33ug bisan unsa na lay imong makita, ug dili ka na makahunahuna ug maayo. 34Paminaw mo morag nagsakay kag barko ug naghigda ibabaw sa palo.23:34 palo: taas nga kahoy diin nahigot ang layag sa barko. 35Moingon ka, “May mibunal ug misumbag kanako, apan wala ako makabatig sakit. Kanus-a pa kaha ako mahuwasi aron makainom na pod ko?”
