41
ファラオの夢を解くヨセフ
1それから二年後のある夜、今度は王が夢を見ました。ナイル川のほとりに立っていると、 2突然、川から丸々と太った雌牛が七頭出て来て、あたりの草を食べ始めるのです。 3次に、また別の雌牛が七頭出て来ます。骨と皮だけで、あばら骨が浮いて見えるようなやせた牛ばかりです。それが、歩いて行って太った牛の隣に立ったかと思うと、 4その太った牛を食べてしまったのです。王は、そこで目が覚めました。
5やがて、またうとうとと寝入ると、別の夢を見ました。今度は、一本の茎に穀物の穂が七つ出て来るのです。一つ一つはみな形も良く、実がいっぱいに詰まっています。 6ところが突然、同じ茎にまた別の穂が七つ現れました。どれもこれも熱い東風にやられてちりちりに焼け、実が入っていません。 7なんと、このしなびた穂が、実のたっぷり入った形の良い七つの穂をのみ込んでしまいました。そこでまた目が覚めました。全部、夢だったのです。
8夜が明けると、王はあれこれ考えましたが、考えれば考えるほど、夢のことが気になってしかたありません。国中の魔術師や学者を呼び集め、夢の意味を解かせようとしましたが、だれにも何のことかわかりません。 9その時、王の毒味役が口をはさみました。「実は、うっかりしておりましたが、とうに申し上げておかなければならないことがありました。 10いつでしたか、王様のお怒りを買って、私と料理長とがポティファル様の屋敷内の監獄に入れられたことがございました。 11ある夜、私どもは夢を見たのです。 12その夢を、ポティファル様の奴隷だったあるヘブル人の青年に話しましたところ、夢の意味をちゃんと説明してくれました。 13そしてすべてがそのとおりになりました。私はお赦しを得てお毒味役に復帰できましたし、料理長は死刑にされ、木につるされてしまいました。」
14王はすぐさまヨセフを呼びにやりました。さっそく地下牢から呼び出されたヨセフは、急いでひげをそり、服を着替えて王の前に出ました。
15「わしはゆうべ夢を見たのだが、それがどういう意味か、ここにいる連中は一人もわからんのだ。話によると、おまえはそういうことにくわしいそうだな。わざわざ呼び寄せたのはほかでもない、その夢の意味を説明してほしいのだ。」
16「王様、私が自分の力でそうするわけではありません。神様が王様の幸せについて教えてくださるのです。」
17そこで、王は夢の話をしました。「わしはナイル川のほとりに立っていた。 18すると突然、川から丸々と太った健康そうな雌牛が七頭出て来て、川岸のあたりの草を食べ始めた。 19ところが、別の雌牛が七頭また川から出て来た。やせて骨が浮いて見えるようなやつばかりだ。全く、あんなやせこけた牛は、エジプト中どこを捜してもいないだろう。 20ところが、そのやせた牛が、最初の太った牛をぺろりとたいらげてしまった。 21それなのに、まだやせたままなのだ。その時、目が覚めた。 22しばらくして、もう一つ夢を見た。今度は一本の茎に七つの穂が出て来たのだ。たっぷり実の入った穂ばかりだった。 23そのあと同じ茎から、やせた実のない穂が七つ出て来た。 24そして、やせた穂が、実の入ったものをのみ込んでしまった。この話を魔術師どもにしたのだが、満足に説明できる者は一人もいなかったのだ。」
25「夢は二つとも同じ意味でございます。神様が、これからエジプトでなさろうとしていることをお告げになったのです。 26七頭の太った雌牛と、実のよく入った七つの穂はどちらも、これから七年の間、豊作が続くということです。 27七頭のやせた雌牛と七つのしおれた実のない穂は、その七年間の豊作のあと、七年間ききんが続くことを表しています。 28神様は、今からしようとしておられることを、そのように王様に示されたのです。 29これから七年間は、エジプト中が豊かな繁栄を楽しむ時となりましょう。 30しかしそのあと、七年間のききんに見舞われます。以前の繁栄がすっかり忘れられ、跡形もなくなるほどの大ききんです。国土はすっかり荒れ果て、 31あまりのひどさに、豊作の年があったことなど信じられなくなるでしょう。 32同じ夢を二度ごらんになったのは、今お話ししたことが間違いなく起こるという証拠です。神様がそうお決めになったからには、すぐに夢のとおりになります。 33あまり猶予はありません。さっそくエジプト一の人材を探して、国全体の農業計画を管理させたらよろしいと存じます。 34-35エジプトを五つの管轄区に分けます。七年間は各地区の役人に命じて、余った穀物を王様の倉庫へ納めさせたらいかがでしょうか。 36そうすれば、大ききんになっても困りません。でないと、国中が災害にやられて、とんでもないことになるでしょう。」
総理大臣になるヨセフ
37ヨセフの提言に、王も家臣たちもうなずきました。 38では、この仕事の責任者をだれにしたらよいのか、一同が相談を始めると、王が言いました。「ヨセフがよい。彼は神様の特別の力を頂いている。まさにうってつけではないか。」 39そして、ヨセフのほうに向き直り、こう続けました。「夢の意味を神様がおまえにお示しになったからには、おまえがわが国で一番の知恵者に違いない。 40したがってわしは今、おまえをこの仕事全体の責任者に任命する。何でもおまえの命令どおりすることにしよう。この国でおまえの上に立つ者は、わしだけだ。」
41-42王は自分の印のついた指輪を、権威のしるしとしてヨセフの指にはめ、美しい服を着せて、首には王がつける金の首飾りをかけました。「おまえをエジプトの総理大臣に任命する。王のわしがそう宣言する。」
43王はまた、国で第二の地位にあることを示す車を、ヨセフに与えました。ヨセフがどこかへ出かける時は、必ずだれかが、「総理大臣閣下のお通りーっ！」と叫ぶのです。 44王はヨセフに言いました。「エジプトの王であるわしが誓う。わが国を治める全責任をおまえにゆだねる。」
45王はまた、ヨセフに、「生死をつかさどる神のような権力を持つ者」という意味のエジプト名を与えました。また、オンの祭司〔当時の有力な宗教的・政治的指導者〕ポティ・フェラの娘アセナテを、妻として与えました。ヨセフの名はたちまちエジプト中に知れ渡りました。 46この時、彼はまだ三十歳でした。王の前から下がると、さっそく国中の巡察を始めました。
47ヨセフの言ったとおり、初めの七年間はどこも豊作でした。 48その間にヨセフは、収穫の一部を国が買い上げ、近くの町々にたくわえるようにしました。 49七年たつと、倉庫はあふれるほどいっぱいになり、いったいどれほどあるのか見当もつきませんでした。
50祭司ポティ・フェラの娘アセナテは、男の子を二人産みました。ききんが来る前のことです。 51ヨセフは長男をマナセ〔「忘れさせてくださった」の意〕と名づけました。自分の青年時代のいろいろな苦しみや、父の家から離れた悲しみなどを忘れるほどに、神がよくしてくださったからです。 52次男はエフライム〔「豊かな実り」の意〕としました。「以前は奴隷だったこの国で、神様は私を豊かにしてくださった」と、彼が言ったからです。
53こうしてついに、七年の豊作期は終わりました。 54そのあと、ヨセフの言ったとおり七年間のききんが始まりました。近隣の国々もひどい不作でした。しかし、エジプト中の倉庫には穀物がたっぷりたくわえてありました。 55やがて飢える人が出始めると、王のもとには、食物を求める人たちがひっきりなしにやって来ました。すると、王は決まって、「総理大臣の指示どおりにせよ」と命じ、ヨセフのところへ行かせるのです。
56-57ききんはますますひどくなり、全世界を覆い尽くす勢いです。ヨセフは倉庫を開け、穀物をエジプト人に売ることにしました。また、ほかの国々から、ぞくぞくと買い求めに来る人々にも売りました。
Gisaysay ni Jose ang Kahulogan sa Damgo sa Hari
1Paglabay sa duha ka tuig, nagdamgo ang hari sa Ehipto41:1 hari sa Ehipto: sa Hebreo, Faraon. Mao usab sa mosunod nga mga bersikulo. nga nagtindog siya sa daplin sa Suba sa Nilo, 2ug sa kalit lang mitungha gikan sa suba ang pito ka himsog ug tambok nga mga baka, ug nanabsab kini sa kasagbotan. 3Wala madugay, mitunga usab gikan sa suba ang pito ka daot ug niwang nga mga baka, ug miduol sa pito ka himsog ug tambok nga mga baka nga didto sa daplin sa suba. 4Gipangaon sa daot ug niwang nga mga baka ang himsog ug tambok nga mga baka, ug unya nakamata ang hari.
5Nakatulog ug balik ang hari ug nagdamgo na usab siya. Sa iyang damgo nakita niya ang pito ka himsog ug bus-ok nga mga uhay nga misibol diha sa usa lang ka punoan. 6Ug sa mao gihapong punoan, misubol ang laing pito ka mga uhay nga niwang ug nanguyos tungod sa kainit sa hangin gikan sa sidlakan.41:6 hangin gikan sa sidlakan: Kining init nga hangin nagagikan sa sidlakan kon didto sa Israel, apan nagagikan kini sa habagatan kon didto sa Ehipto. 7Unya gilamoy sa niwang nga mga uhay ang pito ka himsog nga mga uhay. Unya nakamata ang hari. Abi niyag tinuod apan damgo lang diay kadto.
8Nianang pagkabuntag, nahasol ang hunahuna sa hari tungod sa iyang mga damgo, busa gipatawag niya ang tanang mga madyikero ug maalamon nga mga tawo sa Ehipto. Gisugilon niya kanila ang iyang mga damgo, apan wala gayoy usa kanila nga nakasaysay sa kahulogan niadto. 9Unya miduol sa hari ang pangulo sa iyang mga tigsilbi ug bino ug miingon, “Nahinumdom na ako karon sa akong mga sala. 10Dili ba nasuko ka man kaniadto kanako ug sa pangulo sa mga panadero, ug gipapriso mo man gani kami didto sa bilanggoan, sa lugar nga binantayan sa kapitan sa mga guwardya? 11Usa niadto ka gabii, nagdamgo kaming duha, ug lain-lain ang kahulogan sa among mga damgo. 12May kauban kami didto nga batan-ong Hebreo, nga sulugoon sa kapitan sa mga guwardya sa palasyo. Gisugilon namo kaniya ang among damgo ug gisaysay niya kanamo ang kahulogan niini. 13Nahitabo gayod ang iyang giingon kanamo: Gipabalik mo ako sa akong naandang trabaho ug gipatuhog sa kahoy ang pangulo sa mga panadero.”
14Busa gipatawag sa hari si Jose, ug diha-diha gipagawas siya sa prisohan. Human siya nakapatupi ug nakapamalbas, nagailis siya sa iyang bisti ug miadto sa hari. 15Miingon ang hari kaniya, “Nagdamgo ako apan wala gayoy nakasaysay kon unsa ang kahulogan niadto. May nagsulti kanako nga makahibalo kang mosaysay sa kahulogan sa mga damgo.” 16Mitubag si Jose, “Dili ako, Mahal nga Hari, kondili ang Dios ang maghatag sa kahulogan sa imong mga damgo alang sa imong kaayohan.”
17Unya gisulti sa hari ang iyang damgo kang Jose. Miingon siya, “Nagdamgo ako nga nagtindog ako sa daplin sa Suba sa Nilo. 18Nakita ko nga mitunga gikan sa suba ang pito ka himsog ug tambok nga mga baka, ug nanabsab kini sa kasagbotan. 19Wala madugay mitunga usab ang laing pito ka daot ug niwang nga mga baka. Wala gayod akoy nakitang baka sa tibuok Ehipto nga sama kanila ka daot. 20Unya gikaon niadtong daot ug niwang nga mga baka ang pito ka tambok nga mga baka nga unang mitunga. 21Apan pagkahuman nila ug kaon, morag wala lang gihapon sila makakaon kay niwang man gihapon sila. Unya nakamata ako. 22Apan nakatulog ako pagbalik ug nagdamgo pag-usab. Nakita ko sa akong damgo ang pito ka himsog ug bus-ok nga uhay nga misubol sa usa lang ka punoan. 23Ug niadto usab nga punoan, misalingsing ang laing pito ka uhay nga niwang ug nanguyos tungod sa kainit sa hangin gikan sa sidlakan. 24Unya gilamoy sa niwang nga mga uhay ang pito ka himsog nga mga uhay. Gisulti ko na kini sa mga madyikero, apan wala gayoy usa kanila nga nakasaysay kanako kon unsa ang kahulogan.”
25Miingon si Jose sa hari, “Mahal nga hari, usa ray kahulogan sa duha mo ka damgo. Gipadayag kanimo sa Dios kon unsa ang iyang pagabuhaton. 26Ang pito ka tambok nga mga baka ug ang pito ka himsog nga mga uhay managsama nga nagkahulogan ug pito ka tuig. 27Ang pito ka niwang ug daot nga mga baka ug ang pito ka niwang nga mga uhay nga nanguyos tungod sa kainit sa hangin gikan sa sidlakan nagkahulogan ug pito ka tuig nga kagutom. 28Sumala sa giingon ko na kanimo, Mahal nga Hari, gipadayag kanimo sa Dios kon unsa ang iyang pagabuhaton. 29Moabot ang pito ka tuig nga labihan gayod kaabunda sa tibuok Ehipto. 30Ug mosunod dayon ang pito ka tuig nga kagutom, ug malimtan sa mga tawo ang nasinati nila nga kaabunda sa Ehipto. Ang kagutom mohimo ug dakong kadaot sa yuta sa Ehipto. 31Tungod sa makalilisang nga kagutom nga moabot, walay makita nga timailhan sa milabay nga panahon sa kaabunda sa yuta sa Ehipto. 32Nagdamgo ka sa duha gayod ka higayon, Mahal nga Hari, aron nga mahibaloan mo nga pagbuot kini sa Dios nga mahitabo ug mahitabo gayod kini sa dili madugay.
33“Busa karon, Mahal nga Hari, pagpili ug usa ka tawong maalamon nga padumalahon mo sa yuta sa Ehipto. 34Pagbutang usab ug mga opisyal sa tibuok yuta sa Ehipto aron mangolekta sa ikalima nga bahin sa abot sa kaumahan sulod sa pito ka tuig nga abunda ang abot. 35Sulod nianang mga tuiga, ipatigom kanila ang tanan nga bahin nga makolekta ninyo gikan sa mga abot.41:35 Tan-awa ang 47:24. Ug ilalom sa imong pagdumala, patipigi kanila ang mga abot diha sa mga bodega sa mga lungsod. 36Kini nga mga pagkaon itagana alang sa moabot nga pito ka tuig nga kagutom sa Ehipto, aron dili magutman ang katawhan.”
Gitudlo si Jose Isip Tigdumala sa Ehipto
37Nakauyon ang hari ug ang iyang mga opisyal sa plano ni Jose. 38Miingon siya sa iyang mga opisyal, “May makita pa ba kitang sama kang Jose nga gigiyahan sa espiritu sa Dios?” 39Busa miingon ang hari kang Jose, “Tungod kay gipadayag sa Dios kining mga butanga kanimo, wala nay laing tawo nga may kaalam ug salabotan nga sama kanimo. 40-41Himuon ko ikaw karon nga tigdumala sa akong palasyo ug gobernador sa tibuok Ehipto, ug motuman kanimo ang tanan kong katawhan. Ako ray labaw kanimo kay hari man ako.” 42Unya gihuslo sa hari ang iyang singsing nga pangtimbre ug gisul-ob kini sa tudlo ni Jose. Gipasul-oban niya si Jose ug pinasahi nga bisti nga linen ug gipakuwintas ug bulawan. 43Gipasakay niya si Jose sa iyang ikaduhang karwahe,41:43 iyang ikaduhang karwahe: o, karwahe nga alang sa iyang luyo-luyong opisyal. ug may mga tigpahibalo nga nagauna kaniya ug nagsinggit, “Yukboi ninyo ang gobernador!” Busa sukad niadto nahimong gobernador si Jose sa tibuok Ehipto.
44Unya miingon ang hari kang Jose, “Ako ang hari dinhi sa Ehipto, apan walay bisan kinsa nga makahimo ug bisan unsa dinhi sa Ehipto gawas kon may pagtugot gikan kanimo.” 45Unya ginganlan niya si Jose ug Zafenat Panea. Gipaasawa usab niya kang Jose si Asenat nga anak ni Potifera nga pari sa lungsod sa On. Ingon nga gobernador, si Jose na ang nagdumala sa Ehipto.41:45 Ingon… nagdumala sa Ehipto: o, Gilibot ni Jose ang Ehipto. 46Nagaedad si Jose ug 30 ka tuig sa dihang nagsugod siya sa pag-alagad sa hari sa Ehipto. Usa ka higayon niana, mibiya si Jose sa palasyo ug milibot sa tibuok Ehipto.
47Sulod sa pito ka tuig nga kaabunda, dako kaayo ang abot sa kaumahan. 48Ug niadtong mga tuiga, gipatigom ni Jose ang tanang mga bahin nga nakolekta gikan sa mga abot.41:48 Tan-awa ang 47:24. Gipatipigan niya sa matag lungsod ang mga bahin sa abot nga nakolekta gikan sa mga uma sa palibot niini. 49Labihan gayod kadaghan sa trigo nga natigom ni Jose; daw sama kini kadaghan sa balas sa baybayon. Tungod sa kadaghan niini giundangan na niya ang pagtakos.
50Sa wala pa moabot ang tinggutom, natawo ang duha ka anak ni Jose kang Asenat, nga anak ni Potifera nga pari sa On. 51Ginganlan ni Jose ang kamagulangan ug Manase41:51 Manase: Posible nga ang buot ipasabot sa Hebreo, gikalimtan. kay miingon siya, “Tungod sa tabang sa Dios, nalimtan ko ang akong mga pag-antos ug ang kamingaw ko sa panimalay sa akong amahan.” 52Ginganlan niya ang ikaduha niyang anak ug Efraim41:52 Efraim: Posible nga ang buot ipasabot sa Hebreo, miuswag. kay miingon siya, “Tungod sa tabang sa Dios, gihatagan ako ug kaliwat sa dapit diin nahiagom ako sa mga kasakit.”
53Nahuman ang pito ka tuig sa kaabunda sa Ehipto, 54ug nagsugod ang pito ka tuig nga kagutom sumala sa giingon ni Jose. May kagutom sa uban nga mga dapit apan ang tibuok Ehipto may pagkaon. 55Wala madugay, nakasinati na usab sa kagutom ang mga taga-Ehipto, busa nangayo sila ug pagkaon gikan sa hari. Miingon ang hari kanila, “Adto kamo kang Jose ug buhata ninyo kon unsay iyang isulti.”
56Mikuyanap ang kagutom sa tibuok kayutaan. Ug tungod sa labihan nga kagutom sa tibuok Ehipto, gipaablihan ni Jose ang tanang mga bodega ug gibaligyaan ug pagkaon ang mga taga-Ehipto. 57Nangadto usab sa Ehipto ang katawhan sa ubang mga nasod aron pagpalit ug pagkaon kang Jose tungod kay labihan na gayod ang kagutom sa tibuok kalibotan.
