1Mijn zoon, onthoud alles wat ik je leer en bewaar mijn geboden in je hart.
2Zij zullen je leven verlengen, goed als ze zijn voor lichaam en geest.
3Houd liefde en trouw in ere! Draag Gods geboden als een sieraad en prent ze in je hart en geheugen.
4Dat levert je genegenheid en instemming van God en de mensen op.
5Vertrouw met heel je hart op de Here en verwacht het niet van je eigen verstand.
6Laat God delen in alles wat je doet, dan kan Hij je levensweg bepalen.
7Ga niet op je eigen oordeel af, maar koester ontzag voor de Here en ga het verkeerde uit de weg.
8Dat werkt als een medicijn voor je lichaam en dringt diep in de botten door.
9Vereer de Here met wat je bezit en geef Hem zijn deel van je inkomsten.
10Dan zullen je schuren te klein zijn en vloeit de most over de randen van je perskuip.
11Mijn zoon, ga niet voorbij aan de tucht van de Here en laat de moed niet zakken als Hij je straft.
12Want de Here straft degene van wie Hij houdt, net zoals een vader zijn zoon straft die hij liefheeft.
13Gelukkig is de mens die de wijsheid zoekt en haar vindt, en die met verstand leert leven.
14Want wijsheid brengt meer op dan handel in zilver, meer dan het delven van goud.
15Zij is meer en beter dan edelstenen, meer waard dan alles waarvan je ooit droomt.
16Zij gaat gepaard met hoge ouderdom, rijkdom en aanzien.
17Want wijsheid brengt liefde voort en is een voedingsbodem voor vrede en welzijn.
18De wijsheid is als een boom van het leven voor wie haar bezit. Gelukkig zijn zij die zich aan de wijsheid vasthouden.
19Want met wijsheid maakte de Here de aarde en het heelal getuigt van zijn verstand.
20Met zijn kennis gaf Hij het diepe water vorm, maakte Hij wolken die de dauw op aarde brengen.
21Mijn zoon, verlies de wijsheid niet uit het oog! Houd haar vast en toon bedachtzaamheid bij alles wat je doet.
22Dat geeft leven aan je ziel en siert je in ieders ogen.
23Dat geeft je zicht op je levensweg, zodat je niet hoeft te struikelen.
24Als je gaat liggen, zal niets of niemand je doen schrikken, je kunt gaan liggen en rustig slapen.
25Wees niet bang voor plotselinge schrik, laat je niet van de wijs brengen door de ondergang van de goddelozen.
26Want de Here zal een betrouwbaar helper blijken te zijn. Hij zal niet toestaan dat je iets overkomt.
27Geef, als je kunt, ieder wat hem toekomt.
28Zeg niet tegen je naaste: ‘Kom morgen maar terug,’ als je hem het gevraagde ook direct kunt geven.
29En beraam geen kwade plannen tegen iemand die volledig op jou vertrouwt.
30Bind niet zonder reden de strijd aan met iemand die je niets in de weg heeft gelegd.
31Wees niet jaloers op iemand die met ellebogenwerk in deze maatschappij vooruitkomt. Dat mag geen voorbeeld voor je zijn.
32Van zo iemand heeft de Here een afkeer. Vertrouwelijk omgaan doet Hij alleen met mensen die oprecht zijn.
33De Here vervloekt het huis van de goddelozen, maar zegent het huis van de rechtvaardigen.
34Terwijl Hij spotters bespot, is Hij genadig voor de zachtmoedigen.
35Voor wijzen is eer weggelegd, voor dwazen schande.
Emikisa Egiva mu kuba n’amagezi
13:1 Nge 4:5Mwana wange, teweerabiranga bintu bye nakuyigiriza,
era okuumanga ebiragiro byange mu mutima gwo,
23:2 Nge 4:10kubanga bijja kuwangaaza obulamu bwo ku nsi,
era bikukulaakulanye.
33:3 Kuv 13:9; Nge 6:21; 7:3; 2Ko 3:3Amazima n’ekisa tobyerabiranga;
byesibe mu bulago bwo,
obiwandiike ku mutima gwo.
43:4 1Sa 2:26; Luk 2:52Bw’otyo bw’onoofuna okuganja n’okusiimibwa
eri Katonda n’eri abantu.
53:5 Zab 37:3, 5Weesige Mukama n’omutima gwo gwonna,
so teweesigamanga ku magezi go gokka.
63:6 a 1By 28:9 b Nge 16:3; Is 45:13Mukama mukulembezenga mu by’okola byonna,
naye anaakuluŋŋamyanga n’owangula.
73:7 a Bar 12:16 b Yob 1:1; Nge 16:6Amagezi go tegakusigulanga,
naye otyanga Mukama, era weewale okukola ebibi.
83:8 a Nge 4:22 b Yob 21:24Onoofunanga obulamu mu mubiri gwo
n’amagumba go ne gadda buggya.
Amagezi n’Obugagga
93:9 Kuv 22:29; 23:19; Ma 26:1-15Mukama mugulumizenga n’eby’obugagga byo; n’ebibala ebisooka eby’ebintu byo byonna eby’omu nnimiro yo,
103:10 a Ma 28:8 b Yo 2:24olwo amaterekero go lwe ganajjulanga ebintu enkumu,
era n’amasenero go ne gajjula ne gabooga omwenge omusu.
113:11 Yob 5:17Mwana wange tonyoomanga kukangavvula kwa Mukama,
n’okunenya kwe kulemenga okukukooya,
123:12 a Nge 13:24; Kub 3:19 b Ma 8:5; Beb 12:5-6*kubanga Mukama anenya oyo gw’ayagala,
nga kitaawe w’omwana bw’anenya mutabani we gwe yeenyumiririzaamu.
13Aweereddwa omukisa oyo afuna amagezi,
omuntu oyo afuna okutegeera,
143:14 Yob 28:15; Nge 8:19; 16:16kubanga amagezi gasinga ffeeza
era galimu amagoba okusinga zaabu.
153:15 a Yob 28:18 b Nge 8:11Amagezi ga muwendo mungi okusinga amayinja ag’omuwendo omungi:
era tewali kyegombebwa kiyinza kugeraageranyizibwa nago.
163:16 Nge 8:18Mu mukono gwago ogwa ddyo mwe muli obuwanguzi;
ne mu mukono gwago ogwa kkono ne mubaamu obugagga n’ekitiibwa.
173:17 Nge 16:7; Mat 11:28-30Mu magezi mulimu essanyu,
era n’amakubo gaago ga mirembe.
183:18 Lub 2:9; Nge 11:30; Kub 2:7Amagezi muti gwa bulamu eri abo abagakwata ne baganyweza;
abo abagakwata ne baganyweza baliweebwa omukisa.
193:19 a Zab 104:24 b Nge 8:27-29Amagezi, Mukama ge yakozesa okuteekawo emisingi gy’ensi;
n’okutegeera kwe yakozesa okuteekawo eggulu;
20n’okumanya kwe, kwe yakozesa okwawula obuziba bw’ennyanja,
era n’ebire ne bivaamu omusulo.
Ab’amagezi Baweebwa Ekitiibwa
213:21 Nge 4:20-22Mwana wange, beeranga n’okuteesa okulungi n’okusalawo ebisaana,
ebyo biremenga okukuvaako,
223:22 Nge 1:8-9binaabeeranga obulamu eri emmeeme yo,
era ekyokwambala ekirungi ekinaawoomesanga obulago bwo.
233:23 Zab 37:24; Nge 4:12Bw’otyo bw’onootambulanga nga onyweredde mu kkubo lyo,
era ekigere kyo tekijjanga kwesittala.
243:24 a Lv 26:6; Zab 3:5 b Yob 11:18Bw’onoogalamiranga toobenga na kutya,
weewaawo bw’oneebakanga otulo tunaakuwoomeranga.
25Totyanga kabenje kootomanyiridde,
wadde okuzikirira okujjira abakozi b’ebibi,
263:26 1Sa 2:9Kubanga Mukama y’anaabeeranga obwesigwa bwo,
era anaalabiriranga ekigere kyo ne kitakwatibwa mu mutego.
27Tommanga birungi abo be bisaanira
bwe kibeera mu buyinza bwo okukikola.
283:28 Lv 19:13; Ma 24:15Togambanga muliraanwa wo nti,
“Genda, onodda enkya ne nkuwa,”
ate nga kye yeetaaga okirina.
29Totegekanga kukola bulabe ku muliraanwa wo,
atudde emirembe ng’akwesiga.
30Tovunaananga muntu n’omu awatali nsonga
nga talina kabi k’akukoze.
313:31 Zab 37:1; Nge 24:1-2Tokwatirwanga obuggya omuntu ayigganya abalala,
era tokolanga nga ye bw’akola,
323:32 a Nge 11:20 b Yob 29:4; Zab 25:14kubanga omuntu omugwagwa wa muzizo eri Mukama,
naye abo abagolokofu abalinamu obwesige.
333:33 a Ma 11:28; Mal 2:2 b Zek 5:4 c Zab 1:3Ekikolimo kya Mukama kiri ku nnyumba y’ababi,
naye awa omukisa ennyumba y’abatuukirivu.
343:34 Yak 4:6*; 1Pe 5:5*Ddala ddala, Mukama anyooma abanyoomi,
naye abeetoowaza abawa ekisa.
35Ab’amagezi balisikira ekitiibwa,
naye abasirusiru baliswazibwa.
