Instelling van het sabbatsjaar
1-2 Toen Mozes op de berg Sinaï was, gaf de Here hem de volgende aanwijzingen voor het volk Israël: ‘Wanneer u in het land dat Ik u ga geven aankomt, moet u het land een jaar voor de Here laten rusten. 3Zes jaren mag u uw land inzaaien, uw wijngaard snoeien en uw oogsten binnenhalen, 4maar het zevende jaar moet u het land rust geven en onbewerkt laten. Zaai uw land niet in en snoei uw wijngaard niet in dat jaar. 5Zelfs de gewassen die uit zichzelf opkomen en de druiven die wild groeien, mag u niet oogsten, want het is een jaar van rust voor het land. 6-7 Van wat er in het sabbatsjaar vanzelf opkomt mag iedereen eten. Uzelf, uw slaven, bedienden en de vreemdelingen onder u. Het vee en de wilde dieren mogen op het land grazen.
Het jubeljaar
8Na zeven maal zeven sabbatsjaren, moet u in het erop volgende jaar op de tiende dag van de zevende maand, dus op de Grote Verzoendag, 9de bazuinen luid en lang over het land laten schallen. 10Want dit vijftigste jaar is een heilig jaar, een jaar van vrijheid voor alle inwoners van het land. Voor iedere schuldenaar die slaaf is geworden om zijn schuld te betalen, zal de vrijheid worden afgekondigd en alle publieke en onderlinge schulden zullen vervallen. Elk familiebezit dat aan anderen is verkocht, zal worden teruggegeven aan de vroegere eigenaars of aan hun erfgenamen. 11Zo zal elk vijftigste jaar een jubeljaar zijn! In dat jaar zult u niet zaaien en ook geen veldgewassen of druiven oogsten, want het is een heilig jubeljaar voor u. 12In dat heilige jubeljaar zal uw voedsel bestaan uit de gewassen die vanzelf op het land opkomen. 13Ja, in dat jubeljaar zal ieder terugkeren naar zijn oorspronkelijk familiebezit. 14-16Als u iets koopt of verkoopt, mag u de ander niet benadelen. Daarom zal de prijs van een te verkopen stuk land worden bepaald aan de hand van het aantal jaren tussen de koop en het jubeljaar. Als het aantal jaren groot is, is de prijs hoog, als het aantal jaren klein is, is de prijs ook lager. Want in werkelijkheid verkoopt u het aantal oogsten dat voor het jubeljaar kan worden binnengehaald, want in het jubeljaar krijgt u uw eigendom weer terug.
17-18 Vrees uw God en overvraag elkaar niet! Want Ik ben de Here. Gehoorzaam mijn wetten als u veilig in het land wilt leven. 19Het land zal een goede opbrengst geven, zodat u genoeg te eten hebt terwijl u daar in veiligheid woont. 20Als u vraagt: “Maar wat moeten wij in dat zevende jaar eten, als we niet mogen zaaien en oogsten?” 21-22 zal het antwoord zijn: in het zesde jaar zal Ik de oogst zegenen en deze zal zó groot zijn dat u genoeg hebt tot de oogst in het negende jaar wordt binnengehaald, dus voor drie jaar.
23Vergeet niet dat dit land van Mij is, dus verkoop het niet voor altijd. U bent slechts vreemdelingen en gasten in mijn land. 24In elk verkoopcontract moet de bepaling worden opgenomen dat het land op elk gewenst moment door de verkoper kan worden teruggekocht. 25Als iemand verarmt en een stuk van zijn land verkoopt, mogen zijn naaste familieleden het aflossen. 26Als er niemand is die het voor hem kan aflossen en hij zelf genoeg geld bijeen brengt, 27mag hij altijd zijn land terugkopen voor een redelijke prijs, die wordt vastgesteld aan de hand van het aantal jaren dat nog moet verstrijken voor het jubeljaar aanbreekt. De eigenaar van het land moet het geld aannemen en het land aan hem teruggeven. 28Maar als de oorspronkelijke eigenaar niet in staat is het terug te kopen, zal het tot het jubeljaar aan de nieuwe eigenaar toebehoren, in het jubeljaar moet het weer worden teruggegeven.
29Als een man een huis in de stad verkoopt, heeft hij maximaal één jaar de tijd het terug te kopen, met het volledige recht van terugkoop gedurende die periode. 30Maar als het binnen een jaar niet is teruggekocht, behoort het voor altijd aan de nieuwe eigenaar, het wordt in het jubeljaar niet aan de oorspronkelijke eigenaar teruggegeven. 31Maar voor dorpshuizen—een dorp is een nederzetting zonder verdedigingsmuren er omheen—geldt hetzelfde als voor land, ze kunnen elk gewenst moment worden teruggekocht en komen in het jubeljaar bij de oorspronkelijke eigenaar terug. 32Er is één uitzondering: de huizen van de Levieten, ook al staan ze in ommuurde steden, kunnen te allen tijde worden teruggekocht 33en moeten in het jubeljaar aan de oorspronkelijke eigenaar worden teruggegeven. Want de Levieten krijgen geen bouwland, zoals de andere stammen, maar alleen huizen in hun steden en in de omgeving van die steden. 34De Levieten mogen de grond rond hun steden niet verkopen, want dat is hun blijvend eigendom en mag aan niemand anders toebehoren.
35Als uw broeder verarmt, bent u verplicht hem te helpen, nodig hem uit als gast onder uw dak. Ongeacht of hij Israëliet of buitenlander is. 36Vrees uw God en laat uw broeder bij u wonen en bereken geen rente over het geld dat u hem leent. 37Onthoud dat goed: geen rente! Geef hem wat hij nodig heeft uit uw eigen beurs, probeer geen voordeel te behalen! 38Want Ik, de Here, uw God, haalde u uit het land Egypte om u het land Kanaän te geven en om uw God te zijn. 39Als een mede-Israëliet verarmt en zich aan u verkoopt, moet u hem niet als een gewone slaaf behandelen, 40maar als een gehuurde knecht of een gast, en hij zal u slechts dienen tot het jubeljaar. 41In dat jaar mag hij weggaan met zijn kinderen en teruggaan naar zijn familie en zijn bezittingen. 42Want Ik haalde hen uit het land Egypte en zij zijn mijn dienaren. Daarom mogen zij niet worden verkocht als gewone slaven. 43Ook mogen zij niet wreed worden behandeld, vrees uw God. 44U mag echter wel slaven en slavinnen kopen in de landen rondom u 45en u mag de kinderen van de buitenlanders die onder u wonen, kopen ook al zijn ze in uw land geboren. 46Zij zullen voor altijd slaven van u zijn, die u kunt nalaten aan uw kinderen, maar uw broeders die bij het volk Israël horen, zult u niet op die manier behandelen.
47Als een buitenlander die bij u woont, rijk wordt en een Israëliet verarmt en verkoopt zich aan die buitenlander of aan familie van die buitenlander, 48mag hij worden teruggekocht door een van zijn broeders: 49zijn oom, zijn neef of een van zijn andere naaste familieleden. Hij mag zichzelf ook aflossen als hij het geld ervoor kan bemachtigen. 50De prijs voor zijn vrijheid zal afhangen van het aantal jaren tot het jubeljaar: het bedrag dat nodig zou zijn om voor dat aantal jaren een knecht te huren. 51Als nog veel jaren moeten verstrijken voor het jubeljaar aanbreekt, zal de prijs bijna gelijk zijn aan die hij kreeg toen hij zichzelf verkocht. 52Als al een flink aantal jaren is verstreken en er nog maar weinig jaren zijn vóór het jubeljaar aanbreekt, zal de prijs slechts een klein deel zijn van de prijs die hij kreeg toen hij zichzelf verkocht. 53Als hij zich verkoopt aan een buitenlander, moet die hem behandelen als een gehuurde knecht en niet als een slaaf of een eigendom. 54Als hij niet is afgelost vóór het jubeljaar aanbreekt, zal hij met zijn kinderen in dat jaar vrij komen. 55Want de Israëlieten zijn mijn dienaren. Ik haalde hen uit het land Egypte, Ik ben de Here, uw God.’
Ang Tuig nga Inugpahuway sang Duta
1Sang didto si Moises sa Bukid sang Sinai, ginsugo siya sang Ginoo 2nga ihambal ini sa mga Israelinhon:
Kon mag-abot na kamo sa duta nga ihatag ko sa inyo, indi ninyo pagtamnan ang duta kada ikapito nga tuig agod mapadunggan ninyo ako. 3-4Sa sulod sang anom ka tuig makatanom kamo kag makaani, pero sa ikapito nga tuig kinahanglan nga papahuwayon ninyo ang duta. Indi ninyo pagtamnan ang inyo mga uma kag indi man ninyo pagtapsan sang mga sanga ang inyo tanom nga mga ubas. 5Kag indi man ninyo pag-anihon ang mga uhay ukon pagduguson ang mga bunga sang mga tanom nga nagatubo lang. 6Pero puwede kamo magpanguha sini para lang kaunon ninyo sang inyo mga suluguon, sang inyo mga trabahador, sang mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo, 7sang inyo mga kasapatan, kag sang mga talunon nga mga sapat sa inyo duta.
Ang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli
8-9Sa kada 49 ka tuig,25:8-9 Sa kada 49 ka tuig: sa literal, pito ka tuig nga inugpahuway, pito ka pito ka tuig. sa ikanapulo nga adlaw sang ikapito nga bulan nga amo ang Adlaw sang Pagtubos, patunugon ninyo ang mga budyong sa bug-os nga lugar. 10Kabigon ninyo ang ika-50 nga tuig nga pinasahi nga tuig, kay tion ini sang paghilway sa mga ulipon agod makabalik na sila sa ila pamilya kag sa pag-uli sa tag-iya sang iya mga duta nga iya ginbaligya. 11-12Sa sini nga Tuig sang Paghilway kag Pag-uli, indi kamo magtanom, kag indi man kamo mag-ani ukon magdugos sang mga bunga sang mga tanom nga nagatubo lang, pero puwede kamo makapanguha para lang kaunon. Balaan ini nga tuig para sa inyo.
13Sa sini nga tuig, ang tanan nga pagkabutang nga ginbaligya sa inyo ibalik ninyo sa tag-iya. 14Gani kon magbaligya kamo ukon magbakal sang duta sa inyo kasimanwa, indi kamo magdinayaay. 15Kinahanglan nga ang bili sang duta suno sa kadamuon sang mga tinuig nga makapatubas ini sa wala pa ang sunod nga Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. 16Kon madamo pa ang mga tinuig antes mag-abot ang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli, pataasan ninyo ang presyo sang duta, pero kon gamay na lang, panubuan ninyo. Kay ang matuod, ang ginabakal indi ang duta mismo kundi ang kadamuon sang mapatubas sang duta. 17Indi kamo magdinayaay kundi tahura ninyo ako, kay ako ang Ginoo nga inyo Dios. 18-19Tumana gid ninyo ang akon mga pagsulundan kag mga sugo agod magkabuhi kamo nga malinong sa duta nga inyo estaran kag indi kamo mawad-an sang pagkaon tungod sa bugana nga mga patubas sang duta. 20Indi kamo magkabalaka kon ano ang inyo kaunon sa ikapito nga tuig nga indi kamo makatanom ukon makaani. 21Kay bendisyunan ko ang inyo duta sa ikaanom nga tuig agod magpatubas ini sang madamo nga kalan-on nga para sa tatlo ka tuig. 22Gani samtang nagatanom kamo sa ikawalo nga tuig, ang inyo kaunon amo pa ang inyo inani sang ikaanom nga tuig, kag madamo pa ang inyo kalan-on hasta sa tig-alani sa ikasiyam nga tuig.
23Indi dapat ibaligya ang duta nga indi na mabawi pa, kay ang ini nga duta akon; ginapaestaran kag ginapaagsahan ko lang ini sa inyo. 24Gani tugutan ninyo nga mabawi pa sang tag-iya ang iya duta sa inyo. Himuon ninyo ini sa tanan nga duta nga inyo ginbakal.
25Kon nag-imol ang kapareho ninyo nga Israelinhon, kag tungod sini ginbaligya niya ang iya duta, ang iya pinakamalapit nga paryente amo ang maggawad sang iya ginbaligya. 26Pero kon wala siya sing paryente nga maggawad sini para sa iya, puwede niya gihapon ini mabawi kon may ikasarang na siya sa paggawad sini. 27Kon matabo ini bayaran niya ang nagbakal sang iya duta sang kantidad nga suno sa mapatubas sang duta hasta sa pag-abot sang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli, dayon puwede na niya mabawi ang iya duta. 28Pero kon kulang pa ang iya inuggawad, magapabilin ini sa nagbakal hasta sa pag-abot sang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. Sa sina nga tuig, mabawi na niya ang iya duta nga wala sing bayad.
29Kon ang isa ka tawo magbaligya sang iya balay nga ara sa banwa nga napalibutan sang pader, magawad pa niya ini sa sulod sang isa ka tuig halin sang tion sang iya pagbaligya. 30Pero kon indi niya ini magawad sa sulod sang isa ka tuig, ang amo nga balay mangin iya na sang nagbakal kag sang iya mga kaliwat hasta san-o. Indi na ini mabawi sang tag-iya sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. 31Pero ang mga balay sa mga baryo nga wala sing pader pagakabigon nga pareho sang mga uma, nga puwede magawad kag mabawi sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli.
32Ang mga kaliwat ni Levi puwede nga makagawad bisan san-o sang ila mga balay nga ara sa mga banwa nga ginapanag-iyahan nila. 33Kon indi nila ini magawad, iuli ini sa ila sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. Kay ang mga balay dira sa ila mga banwa ila ina nga bahin halin sa ila kapareho nga mga Israelinhon. 34Ang mga palahalban nga ara dampi sa ila mga banwa kinahanglan nga indi pag-ibaligya, kay ila ina nga pagkabutang hasta san-o.
35Kon nag-imol ang kapareho ninyo nga Israelinhon kag indi na siya makasarang nga magsuporta sa iya kaugalingon, buligan ninyo siya pareho sang pagbulig ninyo sa mga indi Israelinhon nga permanente nga nagaestar upod sa inyo ukon temporaryo lang, agod makapadayon siya sa pag-estar upod sa inyo. 36-37Pahulama ninyo siya sang kuwarta nga wala sing saka, kag baligyai ninyo siya sang pagkaon nga wala sing ganansya, agod makapadayon siya sa pag-estar upod sa inyo. Himua ninyo ina sa pagpakita nga nagatahod kamo sa akon nga inyo Dios. 38Ako ang Ginoo nga inyo Dios nga nagpaguwa sa inyo sa Egipto agod ihatag ko sa inyo ang duta sang Canaan kag agod mangin Dios ninyo ako.
39Kon nag-imol ang kapareho ninyo nga Israelinhon, kag tungod sini ginbaligya niya ang iya kaugalingon sa inyo bilang ulipon, indi ninyo siya pagpaobrahon pareho sang isa ka ordinaryo lang nga ulipon. 40Kabigon ninyo siya nga isa ka sinuhulan nga trabahador ukon isa ka bisita nga nagaestar lang sa inyo. Magaobra siya sa inyo hasta sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. 41Sa sina nga tuig, hilway na siya kag ang iya mga anak, kag makabalik na sila sa ila mga kaparyentihan kag mangin ila liwat ang mga pagkabutang sang ila mga katigulangan. 42Mga ulipon ko kamo, kamo nga mga Israelinhon nga ginpaguwa ko sa Egipto. Gani indi dapat nga ibaligya ninyo ang inyo kaugalingon nga ulipon hasta san-o. 43Indi ninyo pagpintasan ang kapareho ninyo nga Israelinhon nga ulipon ninyo. Himua ninyo ina sa pagpakita nga nagatahod kamo sa akon nga inyo Dios.
44Kon gusto ninyo nga may mga ulipon kamo, magbakal kamo sa mga nasyon sa palibot ninyo. 45Puwede man ninyo baklon ang mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo ukon ang mga miyembro sang ila panimalay nga natawo sa inyo lugar. Ang mga ulipon nga nabakal ninyo sa ila mangin pagkabutang na ninyo, 46kag puwede ninyo sila ipanubli sa inyo mga anak agod magserbisyo sa ila samtang buhi sila. Pero indi gid ninyo pagpintasan ang kapareho ninyo nga Israelinhon nga ulipon ninyo.
47Kon ang isa ka imol nga Israelinhon nagbaligya sang iya kaugalingon bilang ulipon sa isa ka manggaranon nga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo ukon sa iya sini paryente, 48ang ina nga Israelinhon puwede pa nga magawad. Puwede siya nga gawaron sang iya utod, 49tiyo, pakaisa, ukon sang bisan sin-o sa malapit niya nga mga paryente. Puwede man nga siya mismo ang maggawad sang iya kaugalingon kon may ikasarang na siya. 50-52Ang iya himuon sumahon niya kag sang nagbakal sa iya kon pila ka tuig ang iya pagserbisyo kag kon pila ang maiguan sini kon bayaran siya pareho sa ginahimo sa isa ka sinuhulan nga trabahador. Ang maiguan nga kantidad ibuhin niya sa kantidad nga ginbayad sa iya sadto anay sang pagbakal sa iya bilang isa ka ulipon. (Ang amo nga kantidad ginabasi sa kadamuon sang tinuig halin sa pagbakal sa iya hasta sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli.) Kag kon pila ang mabilin amo ina ang ibayad niya para magawad siya. 53Kinahanglan nga kabigon siya sang nagbakal sa iya nga daw isa ka sinuhulan nga trabahador kag indi niya siya pagpintasan. 54Kon indi siya magawad sa sini nga mga paagi, mahilway gihapon siya kag ang iya mga anak sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. 55Gani indi kamo magpaulipon sa inyo isigkatawo hasta san-o, kay mga ulipon ko kamo, kamo nga ginpaguwa ko sa Egipto. Ako amo ang Ginoo nga inyo Dios.
