Het eerste bezoek van Jozefs broers
1Toen Jakob hoorde dat in Egypte graan te koop was, zei hij tegen zijn zonen: ‘Waarom staan jullie elkaar nog aan te kijken? 2Ik heb gehoord dat in Egypte graan te krijgen is. Jullie moeten daar voedsel gaan kopen, voordat we allemaal verhongeren.’ 3Zo trokken Jozefs tien oudere broers naar Egypte om graan te kopen. 4Jakob hield zijn jongste zoon, Benjamin, thuis omdat hij bang was dat hem een ongeluk zou overkomen.
5Te midden van talloze andere buitenlanders kwamen Israëls zonen in Egypte aan, want overal heerste honger. 6Als leider van Egypte ging Jozef over de verkoop van graan en zo verschenen ook zijn broers voor hem. Zij bogen diep, met hun gezichten vlakbij de grond. 7Jozef herkende hen direct, maar deed net alsof zij vreemdelingen waren. ‘Waar komt u vandaan?’ vroeg hij. ‘Uit het land Kanaän,’ antwoordden zij. ‘Wij zijn gekomen om graan te kopen.’
8-9 Op dat moment herinnerde Jozef zich de dromen uit zijn jeugd! Maar hij vroeg verder: ‘U bent spionnen, u bent hier om te zien of de honger ons land heeft verzwakt.’ 10‘Nee, nee!’ riepen zij. ‘Wij zijn hier echt om voedsel te kopen. 11Wij zijn allemaal broers en eerlijke mannen! Wij zijn echt geen spionnen!’ 12‘Jawel, dat bent u wel,’ hield Jozef vol. ‘U bent hier om onze zwakke plekken te ontdekken.’ 13‘Dat is niet zo,’ zeiden zij, ‘wij zijn thuis met twaalf zonen en onze vader woont in het land Kanaän. Onze jongste broer is bij hem achtergebleven en een andere broer van ons is dood.’ 14‘Dat bewijst natuurlijk niets,’ vond Jozef. ‘U blijft spionnen voor mij. 15Maar u kunt uw verhaal bewijzen: ik zweer bij het leven van de farao dat u hier niet wegkomt voordat ik die jongste broer heb gezien. 16Eén van u kan hem gaan halen! De rest blijft hier achter in de gevangenis. Dan zullen we zien of uw verhaal klopt. En als er geen jongste broer blijkt te zijn, bent u spionnen!’ 17Hij liet de tien broers drie dagen lang in de gevangenis zetten.
18De derde dag zei Jozef tegen hen: ‘Ik ben een godvrezend man en daarom zal ik u een kans geven. 19Ik ga ervan uit dat u eerlijk bent en daarom: één blijft hier in de boeien achter, de rest mag terugkeren naar huis met graan voor uw gezinnen. 20Maar kom wel terug met die jongste broer! Op die manier zal ik weten of u de waarheid hebt gesproken. Als dat zo is, zal ik uw leven sparen.’ De broers konden niets anders doen dan ja-knikken.
21Onderling praatten ze opgewonden: ‘Dit hebben we allemaal te danken aan wat we Jozef vroeger hebben aangedaan. Wij zagen zijn angst en hoorden hem smeken, maar we wilden niet luisteren.’ 22‘Heb ik het jullie niet gezegd?’ zei Ruben. ‘Maar jullie wilden niet naar mij luisteren. Nu worden wij voor zijn dood gestraft.’ 23De broers konden niet weten dat Jozef, die erbij stond, alles had verstaan, want hij had via een tolk met hen gesproken. 24Nu liep hij het vertrek uit en huilde. Toen hij terugkwam, wees hij Simeon aan als degene die moest achterblijven en liet hem vastbinden waar zijn broers bij stonden.
25Jozef gaf zijn dienaren opdracht de zakken van de mannen met graan te vullen en liet in het geheim het bedrag dat elke broer hem voor het graan had betaald, bovenin de zakken leggen! Bovendien zorgde hij voor voedsel voor onderweg. 26De broers laadden de zakken op hun ezels en begonnen aan de terugtocht.
27Maar toen zij tegen de avond stopten en een van hen zijn zak opende om wat graan voor de ezels te pakken, vond hij zijn geld bovenop het graan! 28‘Kijk nu eens!’ riep hij naar de anderen. ‘Mijn geld zit hier in de zak.’ Het klamme zweet brak hen uit. ‘Wat heeft God ons nu aangedaan?’ vroegen zij zich angstig af.
29Zo kwamen ze ten slotte terug bij hun vader Jakob in het land Kanaän en vertelden hem het hele verhaal. 30‘Die leider van Egypte die over het graan gaat, sloeg gelijk een bitse toon tegen ons aan,’ vertelden zij Jakob. ‘Hij beschuldigde ons ervan spionnen te zijn. 31Wij hebben hem verteld dat wij eerlijke mannen zijn en geen spionnen. 32Wij zijn thuis met twaalf broers, allen zonen van één vader. Een van onze broers is dood en de andere is achtergebleven bij onze vader in het land Kanaän. 33Toen zei die man tegen ons: “U zult moeten bewijzen dat uw verhaal waar is. Een van u blijft hier. De anderen gaan met graan voor uw gezinnen naar huis 34en komen bij mij terug met uw jongste broer. Dan zal ik weten wat u bent: eerlijke mannen of spionnen. Als u bewijst dat u eerlijk bent, zal ik uw broer teruggeven en kunt u hier te allen tijde komen om graan te kopen.” ’ 35Toen zij de zakken met graan leegden, bleek in elke zak het geld te zitten dat zij hadden betaald! De vader en zijn zonen keken elkaar angstig aan.
36Toen riep Jakob uit: ‘Jullie hebben mij van mijn kinderen beroofd! Jozef kwam nooit terug. Simeon zit gevangen en nu willen jullie Benjamin ook nog meenemen! Waar heb ik dat toch aan verdiend!’ 37Ruben probeerde zijn vader te overreden: ‘Als ik Benjamin niet terugbreng, mag u mijn twee zonen doden. Ik neem de verantwoording voor hem op mij.’ 38Maar Jakob weigerde: ‘Mijn zoon gaat niet mee. Zijn broer Jozef is dood en hij is de enige die is overgebleven van zijn moeders kinderen. Als hem iets overkomt, zou dat mijn dood betekenen.’
Nagkadto sa Egipto ang mga Utod ni Jose agod Magbakal sang Pagkaon
1Pagkahibalo ni Jacob nga may ginabaligya nga pagkaon42:1 pagkaon: sa literal, uyas. Amo man sa masunod nga mga bersikulo. sa Egipto, ginsilingan niya ang iya mga anak nga lalaki, “Ano pa ang ginahulat ninyo? 2Nakabati ako nga may ginabaligya kuno nga pagkaon sa Egipto, gani magkadto kamo didto kag magbakal agod indi kita mapatay sa gutom.” 3Gani naglakat ang napulo ka utod ni Jose sa Egipto agod magbakal sang pagkaon. 4Pero wala pagpaupda ni Jacob si Benjamin nga manghod ni Jose kay nahadlok siya nga basi may malain nga matabo sa iya.
5Gani nagkadto ang mga anak ni Jacob42:5 Jacob: sa Hebreo, Israel. sa Egipto kaupod sang mga taga-iban nga lugar agod magbakal sang pagkaon, kay naglapnag na ang gutom sa duta sang Canaan. 6Bilang gobernador sang Egipto, responsibilidad ni Jose ang pagbaligya sang pagkaon sa bug-os nga duta. Gani pag-abot sang iya mga utod, nagluhod sila kay Jose bilang pagtahod sa iya. 7-9Pagkakita ni Jose sa ila, nakilala niya dayon sila, pero sila iya wala makakilala sa iya. Wala lang siya nagpahalata nga siya si Jose. Nagpakigsugilanon siya sa ila sing masakit. Nagpamangkot siya, “Taga-diin kamo?” Nagsabat sila, “Taga-Canaan kami, kag nagkadto kami diri agod magbakal sang pagkaon.” Nadumduman dayon ni Jose ang iya damgo parte sa ila nga nakapaakig sa ila. Nagsiling siya, “Mga espiya kamo! Nagkadto kamo diri agod tan-awon kon sa diin nga parte sang amon nasyon ang maluya sang depensa.”
10Nagsabat sila, “Indi, sir! Indi kami mga espiya. Nagkadto kami diri agod magbakal sang pagkaon. 11Mag-ulutod kami tanan sa isa lang ka amay, kag nagasugid kami sing matuod. Indi kami mga espiya.” 12Pero nagsiling si Jose, “Indi ako magpati! Nagkadto kamo diri agod tan-awon kon sa diin nga parte sang amon nasyon ang maluya sang depensa.” 13Nagsabat sila, “Sir, dose kami tanan ka mag-ulutod, kag isa lang ang amon amay nga ara subong sa Canaan. Ang amon kamanghuran didto nabilin sa iya. Ang isa namon ka utod wala na.”
14Nagsiling si Jose, “Pareho sa akon ginsiling, mga espiya gid kamo. 15Pero testingan ko kamo kon matuod gid inang inyo ginasiling. Ginasumpa ko sa ngalan sang hari sang Egipto42:15 hari sang Egipto: sa Hebreo, Faraon. nga indi kamo makahalin diri hasta indi ninyo madala diri ang inyo kamanghuran. 16Magpauli ang isa sa inyo agod kuhaon ang inyo utod. Ang mabilin sa inyo prisohon hasta mapamatud-an ninyo ang inyo ginasiling, kay kon indi gani, matuod gid nga mga espiya kamo.” 17Ginpapriso niya sila sa sulod sang tatlo ka adlaw.
18Sa ikatlo nga adlaw, nagsiling si Jose sa ila, “Nagatahod ako sa Dios, gani hatagan ko pa kamo sang kahigayunan nga mabuhi kon tumanon lang ninyo ang akon isugo sa inyo. 19Kon nagasugid kamo sing matuod, magpabilin diri ang isa sa inyo kag magpauli kamo kag magdala sang pagkaon para sa ginagutom ninyo nga mga pamilya. 20Pagkatapos dal-on ninyo diri sa akon ang inyo kamanghuran agod mapamatud-an ko nga wala kamo nagabutig kag agod indi ko kamo pag-ipapatay.” Kag ginhimo nila ini.
21Sang wala pa sila makahalin, nagsiling sila sa isa kag isa, “Ginasilutan na kita sa ginhimo naton sa aton utod. Nakita ta ang iya kasakit sang nagpakitluoy siya sa aton, pero wala gid naton siya ginkaluoyan. Amo ina ang kabangdanan kon ngaa nag-abot ini nga kalisod sa aton.” 22Nagsiling si Reuben, “Indi bala nga ginsilingan ko kamo sadto nga indi ninyo pag-anha ang bata? Pero wala gid kamo nagpamati sa akon. Gani ginasukot na kita subong sang iya kamatayon.” 23Wala sila nakahibalo nga maintiendihan ni Jose ang ila ginahambal tungod kay kon magpakighambal siya sa ila may manugsaysay siya. 24Naghalin anay si Jose sa ila kag naghibi. Pero sang ulihi nagbalik siya kag nagpakigsugilanon sa ila. Ginpain niya si Simeon sa ila kag ginpagapos sa ila atubangan.
Nagbalik sa Canaan ang mga Utod ni Jose
25Dayon nagsugo si Jose nga pun-on sang pagkaon ang mga sako sang iya mga utod kag ibalik sa ila mga sako ang ila bayad, kag pabalunan sila sang ila mga kinahanglanon sa ila pagpanglakaton. Natuman ang tanan nga ginsugo ni Jose. 26Ginkarga dayon sang mga utod ni Jose ang ila mga sako sa ila mga asno kag naglakat.
27Sang nagpalipas sila sang kagab-ihon sa isa ka lugar, may isa sa ila nga nagbukas sang iya sako agod pakan-on ang iya asno. Pagbukas niya, nakita niya didto ang kuwarta nga iya ginbayad. 28Nagsinggit siya sa iya mga utod, “Gin-uli ang akon ginbayad! Ari diri sa akon sako.” Nagpalangluya sila tanan kag kinulbaan.42:28 Kinulbaan sila kay basi pasibangdan sila nga gintago nila ang kuwarta kag wala sila nagbayad. Nagpinamangkutanay sila, “Ano bala ining ginhimo sang Dios sa aton?”
29Pag-abot nila sa Canaan, ginsugid nila sa ila amay nga si Jacob ang tanan nga natabo sa ila. 30Siling nila kay Jacob, “Ginhambalan kami sing masakit sang gobernador sang Egipto kag ginpasibangdan nga mga espiya kuno kami. 31Pero ginsabat namon siya nga indi kami mga espiya kag nagasugid kami sing matuod. 32Nagsiling man kami nga dose kami ka mag-ulutod kag isa lang ang amon amay. Ginsugid man namon sa iya nga ang isa namon ka utod patay na kag ang amon nga kamanghuran ari diri sa imo sa Canaan. 33Pero amo ini ang iya ginsiling sa amon, ‘Testingan ko kamo kon matuod ang inyo ginasiling. Magpabilin diri ang isa sa inyo kag magpauli kamo nga may dala nga pagkaon para sa inyo mga pamilya nga ginagutom. 34Pero dal-on ninyo diri sa akon ang inyo kamanghuran agod mahibaluan ko nga nagasugid kamo sing matuod kag indi kamo mga espiya. Pagkatapos ibalik ko sa inyo ang inyo utod nga si Simeon, kag tugutan ko kamo nga magpakadto-pakari diri sa Egipto.’ ”
35Sang ginbubo na nila ang unod sang ila mga sako, nakita nila didto sa ila mga sako ang kuwarta nga ila ginbayad. Pagkakita nila sini kag sang ila amay, kinulbaan sila tanan.
36Nagsiling si Jacob sa ila, “Gusto bala ninyo nga madulaan ako sang mga kabataan? Wala na si Jose, wala na si Simeon kag karon gusto naman ninyo nga kuhaon si Benjamin. Ako iya ang nagaantos.” 37Nagsiling si Reuben, “Tay, ako ang bahala kay Benjamin. Patya ang duha ko ka anak nga lalaki kon indi ko siya mabalik sa imo.” 38Pero nagsabat si Jacob, “Indi ko pagpaupdon sa inyo ang akon anak. Patay na ang iya utod kag siya na lang isa ang nabilin. Basi malain pa ang matabo sa iya sa dalan, kag sa katigulangon ko nga ini mapatay na lang ako nga nagapangasubo.”
