19.
1Sei nicht neidisch auf böse Menschen und bemühe dich nicht um ihre Freundschaft! 2Denn sie trachten nur nach Gewalt, ihre Worte verletzen und richten Schaden an.
20.
3Wer ein Haus baut, braucht Weisheit und Verstand; 4wer dazu noch Geschick besitzt, kann es mit wertvollen und schönen Dingen füllen.
21.
5Ein weiser Mann verfügt über große Macht, und ein verständiger gewinnt immer mehr an Stärke hinzu. 6Denn nur mit Strategie gewinnt man einen Kampf, und wo viele Ratgeber sind, da stellt sich der Sieg ein.
22.
7Für den Dummkopf ist Weisheit unerreichbar; wenn man im Rat der Stadt wichtige Dinge bespricht, dann muss er den Mund halten!
23.
8Wer nur darauf aus ist, Böses zu tun, der ist bald als Lump verschrien. 9Wer Gemeines plant und sich nicht ermahnen lässt, macht sich schuldig; und wer für alles nur Spott übrig hat, zieht sich den Hass der Menschen zu.
24.
10Wenn du schwach und mutlos bist, sobald du unter Druck gerätst, dann bist du es auch sonst!
25.
11Greif ein, wenn das Leben eines Menschen in Gefahr ist; tu, was du kannst, um ihn vor dem Tod zu retten! 12Vielleicht sagst du: »Wir wussten doch nichts davon!« – aber du kannst sicher sein: Gott weiß Bescheid! Er sieht dir ins Herz! Jedem gibt er das, was er verdient.
26.
13Mein Sohn, iss Honig, denn das ist gut! So süß wie Honig für deinen Gaumen, 14so wertvoll ist Weisheit für dein Leben. Suche sie, dann hast du eine sichere Zukunft, und deine Hoffnung wird nicht enttäuscht!
27.
15Lauere einem ehrlichen Menschen nicht wie ein Gottloser auf und versuche nicht, seinen Grund und Boden mit Gewalt an dich zu reißen! 16Denn der Aufrichtige mag zwar vom Unglück verfolgt werden, aber er steht immer wieder auf. Der Gottlose dagegen kommt darin um.
28.
17Freue dich nicht über das Unglück deines Feindes; juble nicht über seinen Sturz! 18Denn der Herr sieht alles, und Schadenfreude missfällt ihm – er könnte deshalb sogar deinen Feind verschonen!
29.
19Sei nicht entrüstet über die Gottlosen und beneide sie nicht! 20Denn sie haben keine Zukunft; ihr Leben gleicht einer Lampe, die erlischt.
30.
21Mein Sohn, hab Ehrfurcht vor dem Herrn und achte den König! Lass dich nicht mit Aufrührern ein, die gegen sie rebellieren! 22Denn ganz plötzlich kann Gott oder der König sie alle zusammen ins Verderben stürzen!
Weitere Sprüche weiser Männer
23Auch die folgenden Sprüche stammen von weisen Männern:
Vor Gericht soll es gerecht zugehen und keine Parteilichkeit herrschen! 24Wenn jemand den Schuldigen für unschuldig erklärt, wird er vom Volk verachtet und gehasst. 25Wenn er sich aber für das Recht einsetzt, dann genießt er Ansehen und Glück.
26Eine aufrichtige Antwort ist ein Zeichen echter Freundschaft24,26 Wörtlich: ist ein Kuss auf die Lippen.!
27Bestelle erst dein Feld und sorge für deinen Lebensunterhalt, bevor du eine Familie gründest!
28Sag nicht ohne Grund als Zeuge gegen jemanden aus, betrüge nicht mit deinen Worten!
29Sprich nicht: »Wie du mir, so ich dir! Ich zahle jedem heim, was er mir angetan hat!«
30Ich ging am Feld und am Weinberg eines Mannes vorbei, der nicht nur dumm, sondern dazu noch faul war. 31Der Boden war mit Dornengestrüpp übersät, und überall wucherte Unkraut. Die Schutzmauer ringsum war schon verfallen. 32Als ich das sah, dachte ich nach und zog eine Lehre daraus:
33»Lass mich noch ein bisschen schlafen«, sagst du,
»ich will nur noch ein Weilchen die Augen zumachen
und kurz verschnaufen!« –
34und während du dich ausruhst,
ist die Armut plötzlich da,
und die Not überfällt dich wie ein Räuber.
1Chớ ganh tị người ác,
cũng đừng mong kết bạn với họ.
2Vì lòng chúng đầy âm mưu bạo tàn,
môi nói ra toàn lời nguy hại.
3Nhà cửa xây trên nền khôn ngoan
và được vững vàng do hiểu biết.
4Do tri thức các phòng
được đầy vật quý hiếm.
5Người khôn ngoan là người có sức lớn,
người tri thức lại càng thêm năng lực.
6Đánh giặc phải nhờ mưu khôn ngoan;
muốn chiến thắng, cần nhiều mưu sĩ.
7Với người dại, khôn ngoan là điều cao xa quá.
Nơi cổng thành, nó chẳng dám hé miệng ra.
8Ai mưu tính điều ác,
sẽ nổi danh là người gian xảo.
9Âm mưu của người dại là tội lỗi;
người nhạo báng bị người ta ghê tởm.
10Chỉ người yếu hèn
mới sờn lòng trong ngày hoạn nạn.
11Hãy cứu người bị đưa đến cõi chết;
hãy ngăn bước người lảo đảo đi đến chỗ tử vong.
12Đừng tự nói: “Chúng tôi chẳng biết chuyện gì cả.”
Vì Đức Chúa Trời hiểu rõ lòng người, và Ngài nhìn thấy.
Đấng canh giữ mạng sống con biết rõ con đã biết.
Ngài sẽ báo trả mỗi người tùy việc họ đã làm.
13Con ơi, hãy ăn mật ong vì nó tốt,
mật của tàn ong ngon ngọt cho miệng con.
14Cũng hãy biết rằng khôn ngoan ngọt ngào cho linh hồn con.
Nếu con tìm được khôn ngoan, con sẽ tràn đầy hy vọng,
và hy vọng của con sẽ không bị cắt đứt.
15Đừng rình rập nhà người công chính,
cũng đừng cướp phá nơi ở của người,
16Vì người công chính vẫn đứng dậy, dù bị ngã bảy lần.
Nhưng chỉ một tai vạ, người ác đã bại liệt ngay.
17Khi kẻ địch sa cơ, con chớ mừng;
khi nó ngã, lòng con đừng hớn hở.
18Kẻo e Chúa Hằng Hữu không bằng lòng
và ngưng ra tay trừng phạt nó chăng.
19Chớ nóng lòng vì công việc người ác,
đừng ganh tị khi người dữ thành đạt.
20Đời người ác không có tương lai;
đèn người dữ nay mai sẽ tắt.
21Con ơi, phải kính sợ Chúa và tôn trọng vua.
Đừng liên kết với bọn người phản loạn,
22vì họa tai sẽ đến bất ngờ.
Ai lường được hình phạt của Chúa Hằng Hữu và vua?
Một Vài Châm Ngôn Khác
23Đây là lời của người khôn ngoan:
Khi xét xử, đừng thiên vị ai cả.
24Ai tuyên bố với người ác rằng “Anh vô tội,”
sẽ bị mọi người nguyền rủa không thôi.
25Ai trách phạt người ác, sẽ được mọi người ưa thích;
và tràn đầy phước hạnh.
26Lời nói thẳng
xuất phát từ tình thương.
27Lo làm ăn trong ngoài chu tất,
rồi hãy tính đến việc cất nhà.
28Đừng vô cớ làm chứng hại láng giềng;
môi miệng con đừng thốt ra lời dối trá.
29Chớ nói: “Tôi báo trả lại điều nó làm cho tôi!
Tôi chỉ tốt với người tốt với tôi thôi!”
30Ta có qua ruộng một người kém siêng năng,
và vườn nho của người ngu dại.
31Cỏ mọc um tùm, gai phủ giăng.
Rào dậu điêu tàn nghiêng ngửa đổ.
32Quan sát cảnh ấy, ta để ý,
suy xét, và học được rằng:
33Ngủ một chút, mơ màng thêm một chút,
khoanh tay nghỉ một chút nữa thôi—
34cảnh nghèo đến như kẻ trộm;
bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.
