1Ginpamalandungan ko gid ato tanan nga mga butang kag nareyalisar ko nga ara sa pagbuot sang Dios ang ginahimo sang matarong kag maalamon nga tawo. Pero wala nakahibalo ang ini nga tawo kon gugma ukon kaugot ang nagahulat sa iya. 2Pareho lang ang dangatan sang tanan nga klase sang tawo—ang matarong kag ang malaot, ang maayo kag ang malain,9:2 kag ang malain: Wala ini sa Hebreo, pero makita sa iban nga dumaan nga mga teksto. ang matinlo kag ang mahigko,9:2 matinlo kag ang mahigko: Ang takos kag ang indi takos nga magpartisipar sa mga seremonya sang relihiyon sang mga Israelinhon. kag ang nagahalad kag ang wala nagahalad. Pareho lang ang maayo nga tawo kag ang makasasala, kag pareho lang ang nagapanumpa kag ang wala nagapanumpa. 3Amo ini ang indi maayo sa tanan nga nagakalatabo sa kalibutan: pareho lang ang dangatan sang tanan. Indi lang ina, kundi puro lang kalautan kag kabuangan ang ginahunahuna sang tawo samtang nagakabuhi siya; kag sa ulihi mapatay man siya. 4Subong nga ang buhi nga ido mas maayo sang sa patay nga leon, ang buhi nga tawo mas maayo sang sa patay nga tawo. Kay ang buhi may paglaom pa, 5kag nahibaluan niya nga mapatay siya. Pero ang patay wala sing may nahibaluan kag wala na siya sing balos pa nga batunon, kag nalimtan na siya. 6Ang iya gugma, kaugot kag kaimon nadula na. Wala na siya sing labot hasta san-o sa tanan nga nagakalatabo diri sa kalibutan.
7Sige, magkaon ka kag mag-inom sang bino nga may kalipay, kay ginbuot na sang Dios sang una pa nga himuon mo ini. 8Magmasinadyahon kag magmalipayon ka permi.9:8 Magmasinadyahon… permi: sa literal, magsuksok ka sang bayo nga puti kag haplasan mo ang imo ulo sang lana. 9Magpangalipay ka upod sa imo hinigugma nga asawa sa bug-os mo nga kabuhi nga wala sing pulos, nga ginhatag sang Dios sa imo diri sa kalibutan. Kay para ina sa imo, sa imo pagpangabudlay diri sa kalibutan. 10Himua ang bisan ano nga imo ginahimo sa imo masarangan, kay didto sa lugar sang mga patay, nga sa diin ikaw nagapakadto, wala na sing trabaho. Wala na man sing pagplano didto, kag wala man sing kaalam ukon ihibalo.
11May nakita pa gid ako diri sa kalibutan: Indi tanan nga madasig magdalagan nagadaog sa palumba, kag indi tanan nga makusog nagadaog sa inaway. Indi tanan nga maalamon makakita sang palangabuhian, indi tanan nga maalam nagamanggaranon, kag indi tanan nga may abilidad ginapaboran. Kay nagaabot sa tagsa ka tawo ang iya kapalaran. 12Indi lang ina, kundi wala man siya nakahibalo kon san-o magaabot ang iya tion.9:12 ang iya tion sang kamatayon ukon/kag kalisod. Pareho siya sa pispis nga nasiod ukon sa isda nga napukot; nagakabiktima siya sa malain nga tion nga gulpi lang nagaabot sa iya.
Ang Kaalam mas Maayo pa sang sa Kabuangan
13Nakita ko man diri sa kalibutan ang isa ka halimbawa sang kaalam nga nanamian ko gid: 14May isa ka gamay nga siyudad, kag gamay lang ang mga pumuluyo sini. Ginkibon ini sang isa ka gamhanan nga hari kaupod ang iya mga soldado. Naghimo sila sang dalagko nga pangwasak sa pader, kag dayon ginsalakay nila ang siyudad. 15Didto sa amo nga siyudad may isa ka tawo nga imol pero maalamon, nga sarang kuntani makaluwas sa sini nga siyudad paagi sa iya kaalam. Pero wala gid sing may nakadumdom sa iya.9:15 nga sarang… sa iya: ukon, kag ginluwas niya ang ato nga siyudad paagi sa iya kaalam. Pero pagkatapos sadto, wala na siya pagdumduma sang mga tawo. 16Nagsiling ako nga mas maayo pa ang kaalam sang sa kusog, pero ang kaalam sang imol nga tawo wala ginahatagan sang importansya kag wala sing may nagasapak sa iya ginahambal. 17Mas maayo pa nga magpamati sa hinay nga hambal sang maalamon nga tawo sang sa magpamati sa singgit sang buang-buang nga pangulo.9:17 buang-buang nga pangulo: ukon, pangulo sang mga buang-buang. 18Ang kaalam mas maayo pa sang sa mga armas sa inaway. Pero ang isa ka makasasala makaguba sa madamo nga kaayuhan.
O Destino de Todos
1Refleti nisso tudo e cheguei à conclusão de que os justos e os sábios, e aquilo que eles fazem, estão nas mãos de Deus. O que os espera, seja amor ou ódio, ninguém sabe. 2Todos partilham um destino comum: o justo e o ímpio, o bom e o mau9.2 Conforme a Septuaginta, a Vulgata e a Versão Siríaca. O Texto Massorético não traz o mau., o puro e o impuro, o que oferece sacrifícios e o que não os oferece.
O que acontece com o homem bom,
acontece com o pecador;
o que acontece com quem faz juramentos,
acontece com quem teme fazê-los.
3Este é o mal que há em tudo o que acontece debaixo do sol: o destino de todos é o mesmo. O coração dos homens, além do mais, está cheio de maldade e de loucura durante toda a vida; e por fim eles se juntarão aos mortos. 4Quem está entre os vivos tem esperança;9.4 Ou O que se deve escolher então? Para todos os que vivem existe esperança; até um cachorro vivo é melhor do que um leão morto!
5Pois os vivos sabem que morrerão,
mas os mortos nada sabem;
para eles não haverá mais recompensa,
e já não se tem lembrança deles.
6Para eles o amor, o ódio e a inveja
há muito desapareceram;
nunca mais terão parte em nada
do que acontece debaixo do sol.
7Portanto, vá, coma com prazer a sua comida e beba o seu vinho de coração alegre, pois Deus já se agradou do que você faz. 8Esteja sempre vestido com roupas de festa9.8 Hebraico: de branco., e unja sempre a sua cabeça com óleo. 9Desfrute a vida com a mulher a quem você ama, todos os dias desta vida sem sentido que Deus dá a você debaixo do sol; todos os seus dias sem sentido! Pois essa é a sua recompensa na vida pelo seu árduo trabalho debaixo do sol. 10O que as suas mãos tiverem que fazer, que o façam com toda a sua força, pois na sepultura9.10 Hebraico: Sheol. Essa palavra também pode ser traduzida por profundezas, pó ou morte., para onde você vai, não há atividade nem planejamento, não há conhecimento nem sabedoria.
11Percebi ainda outra coisa debaixo do sol:
Os velozes nem sempre vencem a corrida;
os fortes nem sempre triunfam na guerra;
os sábios nem sempre têm comida;
os prudentes nem sempre são ricos;
os instruídos nem sempre têm prestígio;
pois o tempo e o acaso afetam a todos.
12Além do mais, ninguém sabe quando virá a sua hora:
Assim como os peixes são apanhados numa rede fatal
e os pássaros são pegos numa armadilha,
também os homens são enredados pelos tempos de desgraça
que caem inesperadamente sobre eles.
O Valor da Sabedoria
13Também vi debaixo do sol este exemplo de sabedoria que muito me impressionou: 14Havia uma pequena cidade, de poucos habitantes. Um rei poderoso veio contra ela, cercou-a com muitos dispositivos de guerra. 15Ora, naquela cidade vivia um homem pobre mas sábio, e com sua sabedoria ele salvou a cidade. No entanto, ninguém se lembrou mais daquele pobre. 16Por isso pensei: Embora a sabedoria seja melhor do que a força, a sabedoria do pobre é desprezada, e logo suas palavras são esquecidas.
17As palavras dos sábios devem ser ouvidas com mais atenção
do que os gritos de quem domina sobre tolos.
18A sabedoria é melhor do que as armas de guerra,
mas um só pecador destrói muita coisa boa.
