1Wala sing may makapareho sa maalamon nga tawo, nga nakahibalo magpaathag sang mga butang. Ang kaalam sang tawo nagapanayanaya sa iya guya, kag nagakuha sang iya pagkurisong.
Tumana ang Hari
2Tumana ang sugo sang hari tungod nga ginpromisa mo sa Dios nga himuon mo ini. 3Indi pagpabay-i ang imo katungdanan sa hari, kag indi ka mag-upod sa mga nagaplano sing malain kontra sa iya,8:3 Indi… iya: ukon, Maghalin ka sa presensya sang hari; indi ka magtiner sa sining delikado nga lugar. kay mahimo sang hari ang bisan ano nga luyag niya. 4May awtoridad ang mga sugo sang hari, kag wala sing may makapamatok sini. 5Indi maano ang bisan sin-o nga nagatuman sini. Ang maalamon nga tawo nakahibalo kon san-o kag paano niya himuon ang isa ka butang. 6Kay ang tagsa ka butang may husto nga tion kag pamaagi sa paghimo sini sa pihak sang madamo nga mga kalisod nga ginaatubang sang tawo.
7Tungod nga wala sing tawo nga nakahibalo sang palaabuton, wala sing may makasugid sa kay bisan sin-o kon ano ang matabo. 8Subong nga indi mapunggan sang tawo ang hangin,8:8 ang hangin: ukon, ang iya espiritu kon maghalin na. indi man niya mapunggan ang iya kamatayon. Pareho ini sa inaway nga indi siya makapalagyo. Kag ang iya kalautan indi gid makaluwas sa iya sa kamatayon.
9Nakita ko ini tanan samtang ginahunahuna ko ang parte sa mga butang nga ginahimo diri sa kalibutan, pareho kon ang isa ka tawo may gahom sa paghalit sang iya isigkatawo. 10Nakita ko man ang mga malaot nga ginlubong. Ini sila permi nagasulod sadto sa balaan nga siyudad sang Jerusalem nga sa diin naghimo sila sang kalautan. Kag sa sini mismo nga lugar ginadayaw 8:10 ginadayaw: Amo ini sa Septuagint kag sa iban nga mga kopya sang Hebreo. Sa kalabanan nga mga kopya sang Hebreo, ginakalimtan. sila sang mga tawo. Wala man ini sing pulos.
11Kon indi dayon masentensyahan ang tawo nga nakasala, nagahunahuna ang iban sa paghimo sang malain. 12Bisan makasala ang tawo sing madamo gid,8:12 madamo gid: sa literal, isa ka gatos. mahimo nga magakabuhi siya gihapon sing malawig. Pero nahibaluan ko nga maayo ang dangatan sang tawo nga nagatahod sa Dios, 13kag malain ang dangatan sang malaot nga tawo nga wala nagatahod sa Dios, kag indi maglawig ang iya kabuhi kundi mangin pareho ini sa landong nga dali lang madula. 14Ang problema lang diri sa kalibutan, kon kaisa ang matarong nga mga tawo amo ang nagabaton sang silot nga para kuntani sa mga malaot, kag ang malaot nga mga tawo amo ang nagabaton sang padya nga para kuntani sa mga matarong. Makasiling ako nga wala man ini sing pulos.
15Gani para sa akon, mas maayo pa sa tawo nga magkalipay siya sa iya kabuhi. Wala sing iban nga maayo sa iya diri sa kalibutan kundi ang magkaon, mag-inom kag magkalipay samtang nagatrabaho siya sa bug-os niya nga kabuhi nga ginhatag sang Dios sa iya diri sa kalibutan.
16Adlaw-gab-i wala ako nagatulog sa pagpaninguha nga makaangkon sang kaalam para maintiendihan ko ang mga nagakalatabo sa kalibutan. 17Nakita ko ang tanan nga ginahimo sang Dios diri sa kalibutan, kag wala gid sing tawo nga makaintiendi sini. Bisan ano pa ang pagpaninguha sang tawo nga intiendihon ini, indi niya maintiendihan. Bisan magsiling pa ang maalamon nga tawo nga naintiendihan niya, ang matuod indi gid niya maintiendihan.
1誰像有智慧的人呢？
誰知道事情的原委呢？
智慧能使人容光煥發，
使冷酷的面孔柔和。
2我勸你遵守王的命令，因為你曾在上帝面前這樣發誓。 3不要在王面前魯莽行事，也不要參與惡行，因為王可以隨意行事。 4況且，王的命令至高無上，誰敢質問他呢？ 5遵從王命的必免遭禍患，因為智者心裡懂得做事的時機和方法。 6儘管人面臨重重困難，但做任何事都有時機和方法。 7無人知道未來的事，誰能告訴人將來的事呢？ 8無人能掌管生命8·8 「生命」也可譯作「風」或「氣息」。，留住生命，也無人能掌管死期。無人能免於這場爭戰，邪惡也救不了作惡者。 9這一切我都見過了，我用心思考日光之下的一切事。有時人欺壓人、傷害人。 10我看見惡人生前出入聖所，死後安葬，還在他們作惡的城中受到稱讚，這也是虛空。 11對犯罪者的刑罰不迅速執行，世人便盡情作惡。 12雖然罪人作惡多端仍得長壽，我卻認為敬畏上帝的人必亨通。 13然而，惡人得不到祝福，他們必像幻影一樣不能長久，因為他們不敬畏上帝。 14世上有一件虛空的事，就是義人遭受了惡人當受的報應，惡人卻享受了義人該享的福樂。我認為這也是虛空。 15因此，我便讚賞享樂，因為在日光之下沒有什麼比吃喝快樂更好。這是人在上帝所賜的年日裡，從勞碌中當得的享受。 16我全心去尋求智慧，觀察世上所發生的事，甚至晝夜不眠， 17思想上帝所做的一切，便知道人無法理解日光之下所發生的事。儘管人努力不懈地去尋找，也不能明白；即使智者自以為明白，他其實仍不能參透。
