1Wala sing may makapareho sa maalamon nga tawo, nga nakahibalo magpaathag sang mga butang. Ang kaalam sang tawo nagapanayanaya sa iya guya, kag nagakuha sang iya pagkurisong.
Tumana ang Hari
2Tumana ang sugo sang hari tungod nga ginpromisa mo sa Dios nga himuon mo ini. 3Indi pagpabay-i ang imo katungdanan sa hari, kag indi ka mag-upod sa mga nagaplano sing malain kontra sa iya,8:3 Indi… iya: ukon, Maghalin ka sa presensya sang hari; indi ka magtiner sa sining delikado nga lugar. kay mahimo sang hari ang bisan ano nga luyag niya. 4May awtoridad ang mga sugo sang hari, kag wala sing may makapamatok sini. 5Indi maano ang bisan sin-o nga nagatuman sini. Ang maalamon nga tawo nakahibalo kon san-o kag paano niya himuon ang isa ka butang. 6Kay ang tagsa ka butang may husto nga tion kag pamaagi sa paghimo sini sa pihak sang madamo nga mga kalisod nga ginaatubang sang tawo.
7Tungod nga wala sing tawo nga nakahibalo sang palaabuton, wala sing may makasugid sa kay bisan sin-o kon ano ang matabo. 8Subong nga indi mapunggan sang tawo ang hangin,8:8 ang hangin: ukon, ang iya espiritu kon maghalin na. indi man niya mapunggan ang iya kamatayon. Pareho ini sa inaway nga indi siya makapalagyo. Kag ang iya kalautan indi gid makaluwas sa iya sa kamatayon.
9Nakita ko ini tanan samtang ginahunahuna ko ang parte sa mga butang nga ginahimo diri sa kalibutan, pareho kon ang isa ka tawo may gahom sa paghalit sang iya isigkatawo. 10Nakita ko man ang mga malaot nga ginlubong. Ini sila permi nagasulod sadto sa balaan nga siyudad sang Jerusalem nga sa diin naghimo sila sang kalautan. Kag sa sini mismo nga lugar ginadayaw 8:10 ginadayaw: Amo ini sa Septuagint kag sa iban nga mga kopya sang Hebreo. Sa kalabanan nga mga kopya sang Hebreo, ginakalimtan. sila sang mga tawo. Wala man ini sing pulos.
11Kon indi dayon masentensyahan ang tawo nga nakasala, nagahunahuna ang iban sa paghimo sang malain. 12Bisan makasala ang tawo sing madamo gid,8:12 madamo gid: sa literal, isa ka gatos. mahimo nga magakabuhi siya gihapon sing malawig. Pero nahibaluan ko nga maayo ang dangatan sang tawo nga nagatahod sa Dios, 13kag malain ang dangatan sang malaot nga tawo nga wala nagatahod sa Dios, kag indi maglawig ang iya kabuhi kundi mangin pareho ini sa landong nga dali lang madula. 14Ang problema lang diri sa kalibutan, kon kaisa ang matarong nga mga tawo amo ang nagabaton sang silot nga para kuntani sa mga malaot, kag ang malaot nga mga tawo amo ang nagabaton sang padya nga para kuntani sa mga matarong. Makasiling ako nga wala man ini sing pulos.
15Gani para sa akon, mas maayo pa sa tawo nga magkalipay siya sa iya kabuhi. Wala sing iban nga maayo sa iya diri sa kalibutan kundi ang magkaon, mag-inom kag magkalipay samtang nagatrabaho siya sa bug-os niya nga kabuhi nga ginhatag sang Dios sa iya diri sa kalibutan.
16Adlaw-gab-i wala ako nagatulog sa pagpaninguha nga makaangkon sang kaalam para maintiendihan ko ang mga nagakalatabo sa kalibutan. 17Nakita ko ang tanan nga ginahimo sang Dios diri sa kalibutan, kag wala gid sing tawo nga makaintiendi sini. Bisan ano pa ang pagpaninguha sang tawo nga intiendihon ini, indi niya maintiendihan. Bisan magsiling pa ang maalamon nga tawo nga naintiendihan niya, ang matuod indi gid niya maintiendihan.
1谁像有智慧的人呢？
谁知道事情的原委呢？
智慧能使人容光焕发，
使冷酷的面孔柔和。
2我劝你遵守王的命令，因为你曾在上帝面前这样发誓。 3不要在王面前鲁莽行事，也不要参与恶行，因为王可以随意行事。 4况且，王的命令至高无上，谁敢质问他呢？ 5遵从王命的必免遭祸患，因为智者心里懂得做事的时机和方法。 6尽管人面临重重困难，但做任何事都有时机和方法。 7无人知道未来的事，谁能告诉人将来的事呢？ 8无人能掌管生命8:8 “生命”也可译作“风”或“气息”。，留住生命，也无人能掌管死期。无人能免于这场争战，邪恶也救不了作恶者。 9这一切我都见过了，我用心思考日光之下的一切事。有时人欺压人、伤害人。 10我看见恶人生前出入圣所，死后安葬，还在他们作恶的城中受到称赞，这也是虚空。 11对犯罪者的刑罚不迅速执行，世人便尽情作恶。 12虽然罪人作恶多端仍得长寿，我却认为敬畏上帝的人必亨通。 13然而，恶人得不到祝福，他们必像幻影一样不能长久，因为他们不敬畏上帝。 14世上有一件虚空的事，就是义人遭受了恶人当受的报应，恶人却享受了义人该享的福乐。我认为这也是虚空。 15因此，我便赞赏享乐，因为在日光之下没有什么比吃喝快乐更好。这是人在上帝所赐的年日里，从劳碌中当得的享受。 16我全心去寻求智慧，观察世上所发生的事，甚至昼夜不眠， 17思想上帝所做的一切，便知道人无法理解日光之下所发生的事。尽管人努力不懈地去寻找，也不能明白；即使智者自以为明白，他其实仍不能参透。
