Ang mga Hulubaton ni Agur
1Amo ini ang mga hulubaton ni Agur nga anak ni Jake nga taga-Masa. Iya ini ginsiling kay Itiel kag kay Ucal:30:1 nga taga-Masa… Ucal: Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sini.
2“Ako ang pinakabalingag sa tanan nga tawo.
Ang akon panghunahuna daw indi iya sang tawo.
3Wala gid ako magtuon nga magmaalamon,
kag wala ako sing may nahibaluan parte sa Dios.
4May tawo bala nga nakasaka sa langit kag nakapanaog sa kalibutan?
May tawo bala nga nakadakop sang hangin ukon nakaputos sang tubig sa iya bayo?
May tawo bala nga nakabutang sang mga dulunan sang kalibutan?
Kon may kilala ka, sugiri ako sang iya ngalan kag sang ngalan sang iya mga anak.
5Ang tagsa ka pulong sang Dios masaligan gid.
Pareho siya sa taming sa mga nagapangayo sang proteksyon sa iya.
6Indi pagdugangi ang iya mga pulong,
kay kon himuon mo ini, sabdungon ka niya kag ipakita niya nga butigon ka.”
7Ginoo, may duha ako ka butang nga pangayuon sa imo. Kon mahimo ihatag ini sa akon sa wala pa ako mapatay. 8Una, buligi ako nga indi ako magbutig. Ikaduha, indi ako pagpamanggaruna ukon pagpaimula, kundi hatagi lang ako sang akon ginakinahanglan. 9Kay kon manggaranon ako, basi kon indi ko ikaw pagkilalahon; kag kon imol ako, basi kon mangawat ako kag mapahuy-an ko ikaw.
Dugang pa nga mga Hulubaton
10Indi pagpakalaina ang isa ka suluguon sa atubangan sang iya agalon, kay pakamalauton ka niya kag magaantos ka.
11May mga kabataan nga wala nagapangamuyo nga pakamaayuhon sang Dios ang ila mga ginikanan kundi ginapakamalaot pa gani nila.
12May mga tawo nga ang pagtan-aw nila sang ila kaugalingon perpekto na gid, pero ang matuod mahigko ang ila kabuhi.
13May mga tawo nga tama gid ka bugalon, nga kon magtulok daw si sin-o gid.
14May mga tawo man nga daw buaya, nga puwerte kapintas sa ila nga pagpamintaha sa mga imol.
15Ang tawo nga dalok-dalok pareho sa linta.30:15 linta: sa iban nga Bisaya, alimatok. Permi lang siya nagasiling, “Hatagi ako!”30:15 Sa literal, Ang linta may duha ka anak nga babayi nga pareho nga ginatawag, “Hatagi ako!”
May tatlo ukon apat pa gani ka butang nga wala nagakaayawan:
16ang lugar sang mga patay,30:16 lugar sang mga patay: ukon, lulubngan; ukon, kamatayon.
ang baw-as nga babayi,
ang duta nga wala sing tubig,
kag ang kalayo.
17Ang tawo nga nagayaguta kag wala nagatuman sa iya ginikanan tuhakon sang mga uwak ang iya mga mata, kag kaunon sang mga agila ang iya bangkay.
18May tatlo ukon apat pa gani ka butang nga makatilingala para sa akon kag indi ko maintiendihan:
19Kon paano nga ang agila makalupad sa kahawaan,
kon paano nga ang man-og makakamang sa kabatuhan,
kon paano nga ang barko makalutaw sa dagat,
kag kon paano nga ang lalaki makapangaluyag sa babayi.
20Amo ini ang ginahimo sang babayi nga nagapanginlalaki: Nagapakighilawas siya sa iban nga lalaki, pagkatapos nagasiling siya nga wala siya sing may nahimo nga malain.
21May tatlo ukon apat pa gani ka butang nga indi maagwantahan sang mga tawo sa kalibutan:
22-23Ang ulipon nga nangin hari,
ang buang-buang nga may bugana nga pagkaon,
ang makaulugot nga babayi nga nakapamana,
kag ang ulipon nga babayi nga nagbulos sa iya ama.
24May apat ka sapat diri sa kalibutan nga magagmay pero tama kaalam:
25Ang mga subay, nga bisan maluya sila, nagatipon sila sang ila pagkaon kon tig-ilinit,
26ang mga badier,30:26 badier: Tan-awa ang footnote sa Lev. 11:4-8. nga bisan indi sila makusog, nagahimo sila sang ila puluy-an sa mga bato,
27ang mga apan, nga bisan wala sila sing pangulo, nagatingob sila kon maglupad,
28ang mga tiki, nga bisan puwede mo sila dakpon sang imo kamot, makita sila sa mga palasyo.
29May tatlo ukon apat pa gani ka tinuga nga daw si sin-o kon maglakat:
30ang leon, nga pinakamakusog sa tanan nga sapat kag wala sing may ginakahadlukan,
31ang sulog nga manok,
ang lalaki nga kanding,
kag ang hari nga nagapanguna sa iya mga soldado.30:31 Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sa sini nga bersikulo.
32Kon sa imo pagkabuang-buang nagapabugal ka kag nagaplano sang malain, untata na ina! 33Indi bala nga kon sige mo kalugay ang malapuyot nga gatas30:33 malapuyot nga gatas: Ang buot silingon sa English, cream. mahimo ini nga butter? Kag indi bala nga kon sumbagon mo ang ilong sang isa ka tawo madugo ini? Amo man kon paakigon mo ang isa ka tawo, makapaumpisa ina sang gamo.
1Dit zijn de woorden van Agur, de zoon van Jake—het zijn woorden van God. De strijder zegt: ‘God, ik heb zoveel moeite gedaan, ik kan niet meer!
2Ik schiet tegenover iedereen tekort en het ontbreekt mij aan verstand.
3Ik heb geen wijsheid verkregen en begrijp ook niets van alles wat heilig is.’
4Wie ging er naar de hemel en kwam weer terug? Wie houdt de wind stevig vast? Wie heeft al het water in een mantel gebonden? Wie gaf de aarde haar vorm en omtrek? Hoe heet Hij en hoe heet zijn Zoon? Zeg het mij als u het weet.
5Gods woorden zijn puur en zuiver, Hij beschermt ieder die op Hem vertrouwt.
6Voeg niets aan zijn woorden toe, want dan straft Hij u, omdat u een leugenaar bent.
7God, ik heb twee dingen aan U gevraagd en geef mij die alstublieft voordat ik sterf:
8houd ongeloof en leugens bij mij weg, geef mij armoe noch rijkdom, maar alleen wat ik nodig heb.
9Want als ik verzadigd zou zijn, zou ik U misschien verloochenen door te zeggen: ‘Wie is de Here?’ En als ik arm was, zou ik misschien gaan stelen en daardoor uw naam oneer aandoen.
10Klaag een knecht niet aan bij zijn meester, anders vervloekt hij u misschien en beschouwt God u als schuldig.
11Er zijn mensen die hun ouders vervloeken,
12mensen die zichzelf goed vinden, maar in werkelijkheid zondig zijn,
13mensen die hooghartig om zich heen kijken en anderen verachten,
14mensen die hun tanden als zwaarden en hun kiezen als messen gebruiken, om daarmee de noodlijdenden en de armen te vermalen.
15De bloedzuiger heeft twee dochters: ze zijn onverzadigbaar en willen steeds meer. Drie dingen zijn absoluut niet te verzadigen, voor de volgende vier dingen is het nooit genoeg:
16het graf, een onvruchtbare baarmoeder, de aarde die nooit genoeg water heeft, en het vuur. Geen van die vier zegt ooit: ‘Nu is het genoeg.’
17Het oog waaruit minachting voor een vader spreekt of dat opstandig kijkt naar een moeder, wordt uitgepikt door de raven bij de beek, wordt voedsel voor de jonge adelaars.
18Veel dingen zijn voor mij onbegrijpelijk, de volgende vier kan ik niet bevatten:
19een adelaar die hoog aan de hemel zweeft, een slang die moeiteloos over een gladde rots kruipt, een schip dat veilig door de golven vaart en wat gebeurt tussen een man en zijn jonge vrouw.
20En minstens zo onbegrijpelijk is het gedrag van een vrouw die overspel pleegt: zij zondigt, kleedt zich weer aan en zegt: ‘Ik heb niets verkeerds gedaan.’
21Mensen hebben een afschuw van veel dingen en de volgende vier dingen zijn onverdraaglijk:
22een knecht die macht krijgt, een dwaas die in weelde leeft,
23een verbitterde vrouw die toch trouwt en een dienares die de plaats van haar meesteres inneemt.
24De volgende vier zijn weliswaar klein, maar hebben van God grote wijsheid gekregen:
25de mieren hebben weliswaar geen verstand, maar zijn toch zo verstandig in de zomer hun voedsel te verzamelen,
26klipdassen mogen dan redeloze dieren zijn, maar hebben wel hun hol in de rotsen,
27hoewel sprinkhanen geen leider hebben, trekken zij op in geordende groepen,
28de hagedis is met de hand te pakken, maar leeft zelfs in koninklijke paleizen.
29Er zijn veel indrukwekkende dingen op aarde, de volgende vier bijvoorbeeld:
30een oude leeuw, een bejaarde koning der dieren die voor niemand aan de kant gaat,
31een soepel rennende windhond, een trotse bok en een onoverwinnelijke koning.
32Hebt u in uw woede dwaas gehandeld of hebt u kwaad in de zin, zwijg dan en voer uw plan niet uit!
33Want door melk te karnen ontstaat boter, door te hard op de neus te drukken ontstaat een bloedneus en door woede op te wekken ontstaat ruzie.
