1Subong nga wala nagakabagay nga magtupa ang snow kon tig-ilinit ukon ang ulan kon tig-alani, wala man nagakabagay nga dayawon ang buang-buang.
2Ang sumpa indi makahalit sa imo kon wala ka sing sala. Pareho ini sa pispis nga nagalabay lang kag wala nagahapon.
3Kinahanglan nga hanuton ang kabayo kag busalan ang asno. Amo man ang buang-buang, kinahanglan nga silutan siya agod magtuman.
4Indi pagsabta ang buang-buang kon nagaestorya siya sa imo sang binuang, kay basi kon magpareho ka man sa iya. 5Pero kon kaisa maayo man kon sabton mo siya, agod mahibaluan niya nga indi siya maalamon pareho sang iya ginahunahuna.
6Kon ginapadala mo ang imo mensahi paagi sa buang-buang, pareho lang nga ginautod mo ang imo mga tiil; nagapangita ka lang sang kasakitan.
7Ang hulubaton nga ginahambal sang mga buang-buang wala sing pulos pareho sa tiil sang tawo nga piang.
8Kabuangan ina kon ihigot mo sa tirador ang bato nga imo ibala; amo man kon padunggan mo ang buang-buang.
9Ang hulubaton nga ginahambal sang mga buang-buang makahalit pareho sa tunukon nga kahoy-kahoy nga ginauyatan sang hubog.
10Kabuangan ina kon panaon mo ang bisan sin-o lang; amo man kon paobrahon mo ang bisan sin-o lang nga buang-buang nga nagaagi.26:10 Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sa sini nga bersikulo.
11Subong nga ginakaon sang ido ang iya suka, ginaliwat sang buang-buang ang iya kabuangan.
12Mas maayo pa ang dangatan sang buang-buang nga tawo sang sa tawo nga nagakabig sang iya kaugalingon nga maalamon siya.
13Ang matamad nga tawo indi magguwa sa balay kay kuno may leon sa guwa.
14Ang matamad nga tawo nagaliso-liso lang sa iya katre pareho sa puwertahan nga nagaliso-liso sa iya bisagra.
15May mga tawo nga tama gid katamad nga bisan magkaon natamaran pa.
16Nagahunahuna ang matamad nga tawo nga mas maalam pa siya sang sa pito ka tawo nga makahatag sang husto nga rason.
17Delikado kon magpasilabot ka sa inaway sang iban; pareho lang nga nagdakop ka sang ido sa dulunggan.
18-19Ang tawo nga nagadaya sa iya isigkatawo, kag dayon nagasiling siya nga lango-lango lang niya ato, pareho siya sa lain-ulo nga tawo nga nagapaniro sang nagadabadaba nga pana nga makamamatay.
20Subong nga nagakapatay ang kalayo kon wala sing gatong, nagauntat man ang inaway kon wala sing kutsokutso.
21Subong nga ang uling makapabaga, kag ang gatong makapasiga sang kalayo, ang palaaway makapaumpisa sang gamo.
22Ang kutsokutso daw pareho sa pagkaon nga namit usangon kag tunlon.
23Kon ginatago mo ang malain mo nga panghunahuna paagi sa manami nga paghambal, pareho ka sang kolon nga ginhaklapan sang pilak nga indi puro.26:23 ginhaklapan sang pilak nga indi puro: ukon, ginsilakan.
24Ang kaaway manami maghambal-hambal, pero gali nagahunahuna siya sa pagpangdaya. 25Bisan makagalanyat siya kon maghambal, indi ka magpati sa iya, kay makangilil-ad gid ang iya mga ginahunahuna. 26Mahimo nga magpakuno-kuno siya agod matago niya ang iya kaakig, pero makita gihapon sang tanan ang malain niya nga mga binuhatan.
27Ang nagakutkot sang buho para mahulog ang iban, siya mismo ang mahulog. Ang nagapaligid sang bato para maligidan ang iban, siya mismo ang maligidan.
28Ginakainitan sang butigon nga tawo ang mga tawo nga biktima sang iya kabutigan.
Ang tawo nga nagadayaw-dayaw sa imo makalaglag sa imo.
1It isn’t proper to honor a foolish person.
That’s like having snow in summer or rain at harvest time.
2A curse given for no reason is like a wandering bird or a flying sparrow.
It doesn’t go anywhere.
3A whip is for a horse, and a harness is for a donkey.
And a beating is for the backs of foolish people.
4Don’t answer a foolish person in keeping with their foolish acts.
If you do, you yourself will be just like them.
5Answer a foolish person in keeping with their foolish acts.
If you do not, they will be wise in their own eyes.
6Sending a message in the hand of a foolish person
is like cutting off your feet or drinking poison.
7A proverb in the mouth of a foolish person
is like disabled legs that are useless.
8Giving honor to a foolish person
is like tying a stone in a slingshot.
9A proverb in the mouth of a foolish person
is like a thorn in the hand of someone who is drunk.
10Anyone who hires a foolish person or someone who is passing by
is like a person who shoots arrows at just anybody.
11Foolish people who do the same foolish things again
are like a dog that returns to where it has thrown up.
12Do you see a person who is wise in their own eyes?
There is more hope for a foolish person than for them.
13A person who doesn’t want to work says, “There’s a lion in the road!
There’s an angry lion wandering in the streets!”
14A person who doesn’t want to work turns over in bed
just like a door that swings back and forth.
15A person who doesn’t want to work leaves his hand in his plate.
He acts as if he is too tired to bring his hand back up to his mouth.
16A person who doesn’t want to work is wiser in his own eyes
than seven people who give careful answers.
17Don’t be quick to get mixed up in someone else’s fight.
That’s like grabbing a stray dog by its ears.
18Suppose a crazy person shoots
flaming arrows that can kill.
19Someone who lies to their neighbor
and says, “I was only joking!” is just like that crazy person.
20If you don’t have wood, your fire goes out.
If you don’t talk about others, arguing dies down.
21Coal glows, and wood burns.
And a person who argues stirs up conflict.
22The words of anyone who talks about others are like tasty bites of food.
They go deep down inside you.
23Warm words that come from an evil heart
are like a shiny coating on a clay pot.
24Enemies use their words as a mask.
They hide their evil plans in their hearts.
25Even though what they say can be charming, don’t believe them.
That’s because seven things God hates fill that person’s heart.
26Their hatred can be hidden by lies.
But their evil plans will be shown to everyone.
27Whoever digs a pit will fall into it.
If someone rolls a big stone, it will roll back on them.
28A tongue that tells lies hates the people it hurts.
And words that seem to praise you destroy you.
