1Ang hunahuna sang mga hari pareho sa suba nga ginakontrolar sang Ginoo ang pag-ilig sini. Ginakontrolar niya ini suno sa iya gusto.
2Mahimo nga nagahunahuna kita nga husto na gid ang tanan ta nga ginahimo, pero ang Ginoo lang ang makahukom kon ano gid ang aton motibo.
3Mas nalipay pa ang Ginoo kon maghimo sang husto kag matarong ang isa ka tawo sang sa maghalad siya sang mga halad.
4Sala ang pagpabugal kag ang pagkamatinaas-taason. Makilala mo ang malaot nga mga tawo sa sina nga pamatasan.
5Kon magplano ka sing maayo kag magmapisan, sigurado nga magauswag ka. Kon magpadasodaso ka, sigurado nga magaimol ka.
6Ang manggad nga nakuha sa pagpangdaya dali lang madula, kag magadala ini sang kamatayon sa tawo.
7Ang kapintas sang mga malaot amo ang makapalaglag sa ila, kay indi sila gusto maghimo sang matarong.
8Indi tadlong ang pagginawi sang tawo nga may sala, pero tadlong ang pagginawi sang tawo nga wala sing sala.
9Mas maayo pa nga mag-estar sa ibabaw sang atop sang balay21:9 Matapan ang atop sang mga balay sang mga Israelinhon, kag puwede ini patindugan sang payag-payag. sang sa mag-estar sa sulod sang balay upod sa asawa nga palaaway.
10Ang mga malaot gusto lang gid permi maghimo sang malain; wala sila sing kaluoy sa ila isigkatawo.
11Kon silutan ang mga nagapangyaguta, ang pareho nila nga mga wala sing alam makatuon nga magmaalamon. Ang maalamon nga tawo nagamaalamon pa gid kon ginatudluan siya.
12Nahibaluan sang matarong nga Dios ang ginahimo sang panimalay sang mga malaot, kag pagasilutan niya sila.
13Kon wala mo ginasapak ang mga imol kon magpangayo sila sang bulig, indi ka man pagsapakon kon magpangayo ka sang bulig.
14Kon regaluhan mo sa sekreto ang tawo nga akig sa imo, madula ang iya kaakig.
15Kon magluntad ang hustisya, nagakalipay ang mga matarong, pero ginakulbaan ang mga malain.
16Kamatayon ang dangatan sang tawo nga nagalikaw sa kaalam.
17Ang tawo nga nagapatuyang, nga nagapagusto lang sang papunsyon, indi gid magmanggaranon kundi magaimol pa gani.
18Ginasilutan ang mga malaot kag maluibon agod maluwas ang mga matarong.
19Mas maayo pa nga mag-estar sa desierto sang sa mag-estar sa balay upod sa palaaway kag mainiton nga asawa.
20Ang maalamon nga tawo nagatigana gid para sa palaabuton, pero ang buang-buang nga tawo nagapagusto lang kagasto.
21Ang tawo nga nagatinguha gid nga magkabuhi nga maayo kag matarong magakabuhi sing malawig kag madinalag-on, kag padunggan siya sang mga tawo.
22Ang kumander nga maayo sa taktika makaagaw sang siyudad nga may madamo nga mga soldado, kag makaguba sang mga pader sini nga ginasaligan sang sadto nga mga soldado.
23Ang tawo nga nagahalong sa iya mga ginahambal makalikaw sa gamo.
24Ang bugalon kag matinaas-taason nga tawo makilala mo kay nagapangyaguta siya, kag puwerte siya magpahambog.
25Kon madamo ang imo ginahandom pero matamad ka mag-obra, makalaglag ina sa imo.
26Ang matamad nga tawo permi lang nagahandom nga makabaton, pero ang matarong nga tawo nagahatag nga wala sing hawid-hawid.
27Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga halad sang mga malaot, labi na gid kon ginahalad nila ini nga may malain nga motibo.
28Ang butigon nga saksi indi na pagpahambalon,21:28 indi na pagpahambalon: sa literal, pagalaglagon. pero ang saksi nga nagasugid sang matuod21:28 saksi nga nagasugid sang matuod: sa literal, ang tawo nga nakabati. Siguro ang buot silingon nga kon ano ang iya nabatian amo gid ang iya ginasugid. padayon nga pahambalon.
29Ang malaot nga tawo wala nagakabalaka sa iya mga ginahimo, pero ang matarong iya ginahunahuna niya sing maayo ang iya mga ginahimo.
30Wala sing kaalam, pag-intiendi, ukon laygay nga makatupong sa Ginoo.
31Bisan preparado na ang mga kabayo sa inaway, ang Ginoo lang ang makapadaog.
1Ang isipan ng hari ay parang ilog na pinapadaloy ng Panginoon saan man niya naisin.
2Inaakala ng tao na tama ang lahat ng kanyang ginagawa, ngunit ang Panginoon lang ang nakakaalam kung ano ang ating motibo.
3Ang paggawa ng matuwid at makatarungan ay kalugod-lugod sa Panginoon kaysa sa paghahandog.
4Ang mapagmataas na tingin at palalong isipan ay kasalanan. Ganyan ang ugali ng mga taong makasalanan.
5Ang gawaing plinanong mabuti at pinagsikapan ay patungo sa kaunlaran, ngunit ang gawaing padalos-dalos ay maghahatid ng karalitaan.
6Ang kayamanang nakuha sa pandaraya ay madaling mawala at maaaring humantong sa maagang kamatayan.
7Ang karahasan ng masasama ang magpapahamak sa kanila, sapagkat ayaw nilang gawin ang tama.
8Hindi matuwid ang gawain ng taong may kasalanan, ngunit matuwid ang gawain ng taong walang kasalanan.
9Mas mabuti pang tumirang mag-isa sa bubungan ng bahay21:9 Ang mga bahay noon sa Israel ay may patag na bubong. kaysa sa loob ng bahay na ang kasama ay asawang palaaway.
10Ang masasama ay laging gustong gumawa ng masama at sa kanilang kapwa ay wala silang awa.
11Kapag ang manunuya ay pinarusahan mo, ang mga mangmang ay matututo. Kapag ang marunong naman ang tinuruan mo, lalo pa siyang magiging matalino.
12Alam ng matuwid na Dios kung ano ang ginagawa ng sambahayan ng masasama, at parurusahan niya sila.
13Ang hindi pumansin sa daing ng mahirap, kapag siya naman ang dumaing ay walang lilingap.
14Kapag ang kapwa mo ay may galit sa iyo, mawawala iyon sa palihim na regalo.
15Kapag katarungan ang umiiral, ang mga matuwid ay natutuwa, ngunit natatakot ang masasama.
16Ang taong lumilihis sa karunungan ay hahantong sa kamatayan.
17Ang taong maluho at puro pagdiriwang ay hindi yayaman kundi lalo pang maghihirap.
18Pinarurusahan ang masasama at makasalanan upang iligtas ang taong matuwid.
19Mas mabuti pang manirahan sa disyerto kaysa manirahan sa bahay na kasama ang asawang magagalitin at palaaway.
20Ang taong marunong ay pinaghahandaan ang kanyang kinabukasan, ngunit ang mangmang, winawaldas ang lahat hanggang sa maubusan.
21Ang taong namumuhay sa katuwiran at kabutihan ay hahaba ang buhay, magtatagumpay at pararangalan.
22Mapapasuko ng matalinong pinuno ang bayan na maraming sundalo, at kaya niyang gibain ang mga pader na kanilang inaasahang tanggulan.
23Ang taong nag-iingat sa kanyang mga sinasabi ay nakakaiwas sa gulo.
24Ang taong palalo at mayabang ay makikilala mo dahil nangungutya siya at sukdulan ang kayabangan.
25Kung marami kang ninanais ngunit tamad kang magtrabaho, iyon ang sisira sa iyo.
26Ang taong tamad ay laging naghahangad na makatanggap, ngunit ang taong matuwid ay nagbibigay nang walang alinlangan.
27Kinasusuklaman ng Panginoon ang handog ng taong masama, lalo na kung ihahandog niya ito ng may layuning masama.
28Patitigilin sa pagsasalita ang saksing sinungaling, ngunit ang saksing nagsasabi ng katotohanan ay pakikinggan.
29Ang taong masama ay hindi pinag-iisipan ang kanyang ginagawa, ngunit ang taong matuwid ay pinag-iisipan muna nang mabuti ang kanyang ginagawa.
30Walang karunungan, pang-unawa o payo ang makakapantay sa Panginoon.
31Kahit nakahanda na ang mga kabayo para sa labanan, ang Panginoon pa rin ang nagbibigay ng katagumpayan.
