1Ang hunahuna sang mga hari pareho sa suba nga ginakontrolar sang Ginoo ang pag-ilig sini. Ginakontrolar niya ini suno sa iya gusto.
2Mahimo nga nagahunahuna kita nga husto na gid ang tanan ta nga ginahimo, pero ang Ginoo lang ang makahukom kon ano gid ang aton motibo.
3Mas nalipay pa ang Ginoo kon maghimo sang husto kag matarong ang isa ka tawo sang sa maghalad siya sang mga halad.
4Sala ang pagpabugal kag ang pagkamatinaas-taason. Makilala mo ang malaot nga mga tawo sa sina nga pamatasan.
5Kon magplano ka sing maayo kag magmapisan, sigurado nga magauswag ka. Kon magpadasodaso ka, sigurado nga magaimol ka.
6Ang manggad nga nakuha sa pagpangdaya dali lang madula, kag magadala ini sang kamatayon sa tawo.
7Ang kapintas sang mga malaot amo ang makapalaglag sa ila, kay indi sila gusto maghimo sang matarong.
8Indi tadlong ang pagginawi sang tawo nga may sala, pero tadlong ang pagginawi sang tawo nga wala sing sala.
9Mas maayo pa nga mag-estar sa ibabaw sang atop sang balay21:9 Matapan ang atop sang mga balay sang mga Israelinhon, kag puwede ini patindugan sang payag-payag. sang sa mag-estar sa sulod sang balay upod sa asawa nga palaaway.
10Ang mga malaot gusto lang gid permi maghimo sang malain; wala sila sing kaluoy sa ila isigkatawo.
11Kon silutan ang mga nagapangyaguta, ang pareho nila nga mga wala sing alam makatuon nga magmaalamon. Ang maalamon nga tawo nagamaalamon pa gid kon ginatudluan siya.
12Nahibaluan sang matarong nga Dios ang ginahimo sang panimalay sang mga malaot, kag pagasilutan niya sila.
13Kon wala mo ginasapak ang mga imol kon magpangayo sila sang bulig, indi ka man pagsapakon kon magpangayo ka sang bulig.
14Kon regaluhan mo sa sekreto ang tawo nga akig sa imo, madula ang iya kaakig.
15Kon magluntad ang hustisya, nagakalipay ang mga matarong, pero ginakulbaan ang mga malain.
16Kamatayon ang dangatan sang tawo nga nagalikaw sa kaalam.
17Ang tawo nga nagapatuyang, nga nagapagusto lang sang papunsyon, indi gid magmanggaranon kundi magaimol pa gani.
18Ginasilutan ang mga malaot kag maluibon agod maluwas ang mga matarong.
19Mas maayo pa nga mag-estar sa desierto sang sa mag-estar sa balay upod sa palaaway kag mainiton nga asawa.
20Ang maalamon nga tawo nagatigana gid para sa palaabuton, pero ang buang-buang nga tawo nagapagusto lang kagasto.
21Ang tawo nga nagatinguha gid nga magkabuhi nga maayo kag matarong magakabuhi sing malawig kag madinalag-on, kag padunggan siya sang mga tawo.
22Ang kumander nga maayo sa taktika makaagaw sang siyudad nga may madamo nga mga soldado, kag makaguba sang mga pader sini nga ginasaligan sang sadto nga mga soldado.
23Ang tawo nga nagahalong sa iya mga ginahambal makalikaw sa gamo.
24Ang bugalon kag matinaas-taason nga tawo makilala mo kay nagapangyaguta siya, kag puwerte siya magpahambog.
25Kon madamo ang imo ginahandom pero matamad ka mag-obra, makalaglag ina sa imo.
26Ang matamad nga tawo permi lang nagahandom nga makabaton, pero ang matarong nga tawo nagahatag nga wala sing hawid-hawid.
27Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga halad sang mga malaot, labi na gid kon ginahalad nila ini nga may malain nga motibo.
28Ang butigon nga saksi indi na pagpahambalon,21:28 indi na pagpahambalon: sa literal, pagalaglagon. pero ang saksi nga nagasugid sang matuod21:28 saksi nga nagasugid sang matuod: sa literal, ang tawo nga nakabati. Siguro ang buot silingon nga kon ano ang iya nabatian amo gid ang iya ginasugid. padayon nga pahambalon.
29Ang malaot nga tawo wala nagakabalaka sa iya mga ginahimo, pero ang matarong iya ginahunahuna niya sing maayo ang iya mga ginahimo.
30Wala sing kaalam, pag-intiendi, ukon laygay nga makatupong sa Ginoo.
31Bisan preparado na ang mga kabayo sa inaway, ang Ginoo lang ang makapadaog.
1Assim como a água pode ser canalizada para onde for preciso,
assim o Senhor pode dirigir, segundo a sua vontade, os pensamentos de quem governa.
2O que uma pessoa faz parece-lhe bem feito,
mas só o Senhor sabe avaliar corretamente as intenções.
3O Senhor tem ainda mais alegria, quando se pratica a justiça e se julga com retidão,
do que quando lhe fazemos ofertas.
4O orgulho, a altivez para com os outros,
é o sinal claro do pecado dos ímpios.
5O trabalho refletido de uma pessoa diligente leva certamente à prosperidade,
mas a impaciência e a precipitação vêm a dar unicamente na pobreza.
6Dinheiro obtido por meio da mentira, torna-se prosperidade ilusória,
que arrasta para a morte.
7A violência dos homens perversos leva-os à ruína,
porque recusam comportar-se com retidão.
8O homem revela-se pelos seus atos e os do mau são tortuosos;
mas aquele que é honesto tem uma conduta reta.
9Vale mais morar num canto dum sótão
do que com uma mulher conflituosa numa bela casa.
10A alma do pecador anseia por praticar o mal,
até mesmo para com o seu amigo.
11Uma pessoa inteligente aprende quando é instruída;
o simples só aprende quando vê o escarnecedor castigado.
12Deus, o Justo, atenta para o que se passa na casa dos perversos,
e atira com eles para a desgraça.
13Os que fecham os ouvidos aos apelos dos pobres
também virão a ser esquecidos, quando chegar a hora de gritarem por auxílio.
14Um presente dado discretamente é capaz de sanar uma zanga,
de acalmar uma indignação violenta.
15Para o justo, é uma alegria quando se faz justiça,
mas para os que praticam a iniquidade isso é um espanto.
16Quem se afasta do caminho do bom senso
acabará por ir descansar na companhia dos mortos.
17Os que amam os prazeres caem na pobreza;
os escravos das bebidas alcoólicas e do luxo
nunca virão a saber o que é a verdadeira prosperidade.
18O perverso será castigado no lugar do justo
e o traidor no lugar do fiel.
19Vale mais viver num deserto
do que com uma mulher rixosa e irascível.
20Na casa duma pessoa de bom senso há bem-estar e poupanças;
o insensato dá cabo de tudo quanto ganha.
21Quem segue a justiça e a bondade
terá vida, honra e também justiça.
22A sabedoria do sábio dá-lhe força,
para tomar até uma cidade fortificada e anular a força dos que a defendem.
23Aquele que sabe guardar a sua boca, e controlar o que diz,
protege a sua alma de muitos aborrecimentos.
24Os soberbos são, em geral, pessoas zombadoras e presumidas;
no fundo, é uma questão de orgulho.
25Os desejos do preguiçoso acabam por matá-lo,
porque as suas mãos recusam-se a trabalhar.
26Ele passa o tempo a cobiçar mais e mais;
o justo é diferente, pois gosta de dar com generosidade.
27Deus recusa sacrifícios dos pecadores;
muito mais se esses sacrifícios são feitos com intenções desonestas.
28Uma falsa testemunha morrerá;
aquele que escutar e obedecer à verdade poderá falar para sempre.
29Uma pessoa malvada age de forma orgulhosa e confiante;
os retos sabem considerar corretamente as situações.
30Não há sabedoria, nem inteligência, nem reflexão, por mais profundas,
que possam opor-se ao Senhor.
31Os homens podem preparar os seus cavalos para o dia da batalha,
mas o certo é que só o Senhor dá a vitória.
