1Ang maalamon nga asawa nagapalig-on sang iya panimalay, pero ang buang-buang iya nagaguba sang iya panimalay.
2Ang tawo nga nagakabuhi sing husto nagatahod sa Ginoo, pero ang wala nagakabuhi sing husto nagatamay sa iya.
3Ang mga ginahambal sang buang-buang nga tawo makahalit sa iya, pero ang mga ginahambal sang maalamon nga tawo makatipig sa iya.
4Kon wala ka sing sapat nga inug-arado wala ka sing anihon, pero kon may sapat ka, kag makusog pa, madamo ang imo anihon.
5Ang masaligan nga saksi wala nagabutig, pero ang indi masaligan puro kabutigan ang iya ginahambal.
6Ang tawo nga nagapangyaguta indi gid makaangkon sang kaalam bisan ano pa niya katinguha, pero ang tawo nga may pag-intiendi dali lang makatuon.
7Likawi ang mga buang-buang kay wala ka sing may matun-an nga maayo sa ila.
8Ang kaalam sang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi amo ang nagahatag sa iya sang ihibalo kon ano ang iya himuon, pero ang kabuangan sang buang-buang nga tawo nagapatalang sa iya.
9Daw sa wala lang sa mga buang-buang kon makasala sila, pero sa mga matarong nga tawo nga nagakabuhi sing husto, gusto nila nga batunon sila sang Dios.14:9 Indi klaro ang buot silingon sang Hebreo sa sini nga bersikulo.
10Ikaw lang ang nakahibalo kon ano ka gid kamalipayon ukon kamasinulub-on.
11Pagalaglagon ang panimalay sang mga malaot, pero pauswagon ang panimalay sang mga nagakabuhi sing husto.
12Mahimo nga nagahunahuna ka nga ara ka sa husto nga dalan, pero gali ang padulungan sini amo ang kamatayon.
13Puwede mo matago ang imo kasubo sa imo nga pagkadlaw, pero kon tapos ka na kadlaw ang kasubo ara man gihapon.
14Ang tawo pagabalusan sang nagakabagay gid sa iya nga mga ginhimo, maayo man ukon malain.
15Ang tawo nga wala sing alam nagapati sang bisan ano; ang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi nagabantay gid sang iya mga tikang.
16Ang maalamon nga tawo nagahalong sang iya kaugalingon kag nagalikaw sa gamo, pero ang buang-buang nga tawo wala nagahalong kundi nagapadasodaso.
17Ang tawo nga dali lang maakig nagahimo sang kabuangan. Ang tawo nga nagapadihot sing malain ginakaugtan sang Dios. 14:17 Dios: ukon, iya isigkatawo.
18Makita ang kabuangan sa tawo nga wala sing alam, pero makita ang kaalam sa tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi.
19Magasaludo kag magapakitluoy ang mga malaot sa mga matarong.
20Wala kaayo sing may nagapakig-abyan sa mga imol, bisan ang ila mga kaingod, pero ang mga manggaranon iya madamo sing mga abyan.
21Makasasala ang tawo nga nagatamay sa iya isigkatawo nga imol, pero bulahan ang tawo nga maayo sa imol.
22Makasala ka lang kon magplano ka sing malain sa imo isigkatawo, pero kon magplano ka sing maayo, may mga tawo nga magahigugma kag magaunong sa imo.
23Ang pagtrabaho sing tudo may pulos, pero ang pagsagi wakal magapaimol lang sa tawo.
24Ang balos sa mga maalamon amo ang ila manggad, pero ang balos sa mga buang-buang sa ila nga kabuangan amo ang dugang nga kabuangan.
25Ang saksi nga nagasugid sang matuod makaluwas sa kabuhi sang tawo. Traidor ang saksi nga nagabutig.
26Ang pagtahod sa Ginoo nagahatag sang sigurado nga kalig-on kag proteksyon sa tawo kag sa iya mga anak.
27Ang pagtahod sa Ginoo makapaayo kag makapalawig sang imo kabuhi,14:27 makapaayo… kabuhi: sa literal, tuburan nga nagahatag sang kabuhi. kag makapalikaw sa imo sa kamatayon.
28Ang pagkagamhanan sang hari nagadepende sa kadamuon sang iya katawhan; kon wala ang iya katawhan malaglag ang hari.
29Ang mapinasensyahon nga tawo maalamon gid, pero ang tawo nga dali maakig nagapakita sang iya pagkabuang-buang.
30Ang malinong nga panghunahuna makapaayo sa lawas, pero ang kahisa14:30 kahisa: ukon, kaimon. pareho sa sakit nga nagaut-ot sa mga tul-an.
31Ang nagapigos sa mga imol nagainsulto sa Dios nga naghimo sa ila, pero ang nagakaluoy sa mga imol nagapadungog sa Dios.
32Ginalaglag sang Dios ang mga malaot tungod sang ila malaot nga mga binuhatan, pero ginaprotektaran niya ang mga matarong tungod sang ila pagkadiosnon.14:32 tungod sang ila pagkadiosnon: Amo ini sa Septuagint kag sa Syriac. Sa Hebreo, sa ila kamatayon.
33Ang kaalam ara sa hunahuna sang tawo nga may pag-intiendi, pero ang mga buang-buang wala sing14:33 wala sing: Wala ini sa Hebreo, pero ara sa Septuagint kag sa Syriac. may nahibaluan parte sa kaalam.
34Magauswag ang isa ka nasyon kon ang mga pumuluyo sini magkabuhi sing matarong, pero kon magpakasala sila, mahuy-an ang ila nasyon.
35Nagakalipay ang hari sa maalamon nga suluguon, pero ginakaugtan niya ang suluguon nga nagapakahuya sa iya.
1Мудрая женщина дом свой устроит,
а глупая своими руками разрушит.
2Идущий прямым путём боится Вечного,
а тот, чьи пути кривы, презирает Его.
3Речи глупца – плеть для его спины14:3 Или: «В устах глупца плеть гордыни».,
а уста мудрецов хранят их.
4Где нет быков, кормушка пуста,
но где сильные быки, там обильная жатва.
5Правдивый свидетель не станет лгать,
а лживый свидетель дышит ложью.
6Глумливый ищет мудрости, но не находит,
а разумному знание даётся легко.
7Держись от глупца подальше;
от него ты мудрости не дождёшься.
8Мудрость разумных – понимать свой путь,
а коварство – это глупость глупцов.
9Глупцы смеются над приношением за грех,
а к праведным – благоволение Вечного.
10Сердце знает свою беду,
и радости его чужой не разделит.
11Дом нечестивых будет разрушен,
а шатёр праведных будет процветать.
12Бывает путь, который кажется человеку прямым,
но в конце его – гибель.
13Даже при смехе может болеть душа,
и радость может окончиться скорбью.
14По заслугам получит отступивший от путей праведности,
а хороший человек – по своим делам.
15Простак верит всему,
но разумный следит за своими шагами.
16Мудрец осторожен и чуждается зла,
а глупец необуздан и беззаботен.
17Гневливый делает глупости,
и лукавого ненавидят.
18Глупость – удел простаков,
а разумных венчает знание.
19Злодеи будут кланяться перед добрыми,
и нечестивые – у ворот праведных.
20Бедных не любят даже их соседи,
а у богатых много друзей.
21Презирающий ближнего грешит,
но благословен, кто добр к нуждающимся.
22Разве умышляющие зло не сбились с пути?
А те, чьи намерения добры, находят14:22 Или: «выказывают». любовь и верность.
23От всякого тяжёлого труда бывает прибыль,
а пустословие приносит только нужду.
24Богатство – венец мудрых,
а глупость – венок глупцов14:24 Или: «глупость глупцов рождает только глупость»..
25Правдивый свидетель спасает жизни,
а лживый свидетель – предатель.
26Страх перед Вечным – неприступная крепость,
прибежище человеку и детям его.
27Страх перед Вечным – источник жизни,
отводящий от сетей смерти.
28Слава царя – во множестве народа,
а без подданных правителю гибель.
29У терпеливого – великий разум,
а гневливый выказывает глупость.
30Спокойное сердце – здоровье телу,
а от зависти кости гниют.
31Кто притесняет бедных, тот презирает Творца их,
а добрый к нуждающимся чтит Его.
32Нечестивых губит их же злодейство,
а праведникам и в смерти прибежище14:32 Или: «а прибежище праведных – их непорочность»..
33Мудрость покоится в сердце разумных,
и даже среди глупцов она известна14:33 Или: «но не известна среди глупцов»..
34Праведность возносит народ,
а грех – позор для него.
35Царю угоден слуга разумный,
но падёт его гнев на того, кто позорит его.
