Ang mga Hulubaton ni Solomon
1Amo ini ang mga hulubaton ni Solomon:
Ang anak nga maalamon nagahatag sang kalipay sa iya ginikanan, pero ang anak nga buang-buang nagahatag sang kasubo sa ila.
2Ang manggad nga nakuha sa malain nga paagi indi makahatag sang kaayuhan, pero ang matarong nga pagkabuhi makahatag sing kaayuhan kay makaluwas ini sa imo sa kamatayon.
3Indi pagpabay-an sang Ginoo nga magutuman ang mga matarong, pero ang mga malaot iya indi niya pagtugutan nga matuman ang ila malain nga mga handom.
4Ang pagkatamad makapaimol sa tawo, pero ang pagkapisan makapamanggaranon sa iya.
5Ang nagatipon sang pagkaon kon tig-alani maalamon nga tawo,10:5 tawo: sa literal, anak. Tan-awa ang footnote sa 1:8. pero ang nagasagi lang katulog makahuluya.
6Ginapakamaayo ang matarong nga tawo; ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.
7Ang matarong nga tawo mangin pagpakamaayo sa iban kag dumdumon siya hasta san-o, pero ang malaot nga tawo kalimtan.
8Ang maalamon nga tawo nagatuman sang mga sugo. Ang tawo nga nagahambal sing kabuangan malaglag.
9Ang tawo nga nagakabuhi nga matarong indi maano, pero ang tawo nga nagakabuhi sing indi husto mahibaluan ang iya ginahimo.
10Ang tawo nga nagapangdaya makahatag sing gamo, kag ang tawo nga nagahambal sang kabuangan malaglag.
11Ang ginahambal sang matarong nga tawo makapaayo sa kabuhi sang iban,10:11 makapaayo… sang iban: sa literal, tuburan nga nagahatag sang kabuhi. pero ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.
12Ang kaugot makapaumpisa sang gamo, pero ang gugma makapatawad sang tanan nga sala.
13Ang tawo nga may pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga may kaalam, pero ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga mangin kabangdanan nga silutan siya.
14Ginadugangan pa gid sang mga maalamon ang ila nahibaluan, pero ang mga buang-buang sagi hambal sang mga pulong nga makapalaglag mismo sa ila sa indi madugay.
15Ang manggad sang manggaranon makaprotektar sa iya, pero ang kaimulon sang imol makalaglag sa iya.
16Ang balos sa matarong nga tawo amo ang maayo kag malawig nga kabuhi, pero ang balos sa malaot nga tawo amo ang silot.
17Ang tawo nga nagapamati sa mga pagtadlong sa iya pamatasan magaayo kag magalawig ang iya kabuhi, pero ang tawo nga wala nagapamati magatalang.
18Butigon ang tawo nga nagatago sang iya kaakig, kag buang-buang ang mga nagapanglibak.
19Ang tawo nga palahambal madali makasala. Maalamon ang tawo nga makahibalo magpugong sang iya baba.
20Ang mga pulong sang matarong nga tawo bilidhon pareho sa pilak, pero ang hunahuna sang malaot nga tawo wala sing pulos.
21Ang pulong sang matarong nga tawo makahatag sang kaayuhan sa madamo nga mga tawo luwas sa mga buang-buang nga magakalamatay tungod kay wala sila sing pag-intiendi.
22Nagamanggaranon ang tawo tungod sa pagpakamaayo sang Ginoo, kag indi ini madugangan paagi sa tudo nga pagpangabudlay.10:22 kag… pagpangabudlay: ukon, kag wala nagahatag ang Ginoo sang kalisod sa iya pagmanggaranon.
23Ang kalipayan sang buang-buang amo ang paghimo sang malain, pero ang kalipayan sang tawo nga may pag-intiendi amo ang pagkabuhi nga mainalamon.
24Subong nga ang ginakahadlukan sang malaot nga tawo matabo sa iya, ang ginahandom sang matarong nga tawo mabaton niya.
25Kon mag-abot sa kabuhi ang pagtilaw nga pareho sang bagyo, malaglag ang malaot nga tawo, pero ang matarong nga tawo magapabilin nga malig-on.
26Subong nga ang langgaw makapangilo sa ngipon kag ang aso makapapait sa mata, ang matamad nga tawo makapaugtas sa nagasugo sa iya.
27Ang nagatahod sa Ginoo magakabuhi sing malawig, pero ang malaot nga tawo magakabuhi sing malip-ot.
28Ang paglaom sang mga matarong makahatag sa ila sang kalipay, pero ang paglaom sang mga malaot wala sing katumanan.
29Ang pagsunod sang mga matarong sa pamaagi sang Ginoo makaprotektar sa ila, pero ang pagsupak sini sang mga malaot makapalaglag sa ila.
30Ang mga matarong indi pagpahalinon sa aton duta, pero ang mga malaot pahalinon.
31Ang mga ginahambal sang matarong nga tawo may kaalam, pero ang mga ginahambal sang dayaon nga tawo makapalaglag sa iya.
32Ang matarong nga tawo nakahibalo kon ano ang husto nga ihambal, pero ang malaot nga tawo, ang iya lang nahibaluan nga ihambal amo ang sayop.
Engero za Sulemaani
110:1 a Nge 1:1 b Nge 15:20; 29:3Engero za Sulemaani:
Omwana ow’amagezi asanyusa kitaawe;
naye omwana omusirusiru anakuwaza nnyina.
210:2 a Nge 21:6 b Nge 11:4, 19Eby’obugagga ebifuniddwa mu makubo amakyamu tebirina kye bigasa,
naye abatuukirivu banunulwa okuva mu kufa.
310:3 Mat 6:25-34Mukama taalekenga mutuukirivu we kufa njala,
naye aziyiza abakozi b’ebibi okufuna bye beetaaga.
410:4 a Nge 19:15 b Nge 12:24; 13:4; 21:5Emikono emigayaavu gyavuwaza,
naye emikono eminyiikivu gireeta obugagga.
5Omuvubuka ow’amagezi akungulira mu biseera ebituufu,
naye oyo eyeebakira mu biro eby’okukunguliramu mwana aswaza ennyo.
610:6 nny 8, 11, 14Omukisa gubeera ku mutwe gw’omutuukirivu,
naye akamwa k’omukozi w’ebibi kajjula obukambwe.
710:7 a Zab 112:6 b Zab 109:13 c Zab 9:6Omutuukirivu anajjukirwanga n’essanyu,
naye erinnya ly’omubi linaavundanga.
810:8 Mat 7:24-27Alina omutima ogw’amagezi agondera ebiragiro,
naye omusirusiru ayogerayogera, azikirizibwa.
910:9 a Is 33:15 b Zab 23:4 c Nge 28:18Atambulira mu bwesimbu y’atambula emirembe,
naye akwata amakubo amakyamu alitegeerebwa.
1010:10 Zab 35:19Oyo atta ku liiso ng’akweka amazima aleeta ennaku,
n’omusirusiru ayogerayogera alizikirizibwa.
1110:11 a Zab 37:30; Nge 13:12, 14, 19 b nny 6Akamwa ak’omutuukirivu nsulo ya bulamu,
naye akamwa k’omukozi w’ebibi kajjula bulabe.
1210:12 Nge 17:9; 1Ko 13:4-7; 1Pe 4:8Obukyayi buleeta enjawukana,
naye okwagala kubikka ku bibi bingi.
1310:13 a nny 31 b Nge 26:3Amagezi gasangibwa ku mimwa gy’oyo alina okutegeera,
naye omuggo gukangavvula oyo atamanyi kusalawo bulungi.
1410:14 Nge 18:6, 7Abantu ab’amagezi batereka okumanya,
naye akamwa k’omusirusiru kaaniriza kuzikirira.
1510:15 a Nge 18:11 b Nge 19:7Obugagga bw’omugagga kye kibuga kye ekiriko ebigo,
naye obwavu kwe kuzikirira kw’omwavu.
1610:16 Nge 11:18-19Empeera y’omutuukirivu bulamu,
naye empeera y’omukozi w’ebibi emuleetera kubonerezebwa.
1710:17 Nge 6:23Oyo assaayo omwoyo eri okubuulirirwa aba mu kkubo ery’obulamu,
naye oyo atassaayo mwoyo ku kunenyezebwa aleetera abalala okuwaba.
18Oyo akisa obukyayi alina emimwa egirimba,
era omuntu akonjera, musirusiru.
1910:19 Nge 17:28; Mub 5:3; Yak 1:19; 3:2-12Mu bigambo ebingi temubula kwonoona,
naye akuuma olulimi lwe aba wa magezi.
20Olulimi lw’omutuukirivu ffeeza ya muwendo,
naye omutima gw’omukozi w’ebibi gugasa katono.
2110:21 Nge 5:22-23; Kos 4:1, 6, 14Ebigambo by’omutuukirivu biriisa abantu bangi,
naye abasirusiru bazikirira olw’okubulwa amagezi.
2210:22 Lub 24:35; Zab 37:22Omukisa gwa Mukama guleeta obugagga
era tagwongerako buyinike.
Okuwangaala Okuli mu Kutya Mukama
2310:23 Nge 2:14; 15:21Omusirusiru asanyukira okukola ebibi,
naye omuntu alina okutegeera asanyukira eby’amagezi.
2410:24 a Is 66:4 b Zab 145:17-19; Mat 5:6; 1Yk 5:14-15Omukozi w’ebibi ky’atayagala kirimutuukako,
naye abatuukirivu bye baagala biribaweebwa.
2510:25 a Zab 15:5 b Nge 12:3, 7; Mat 7:24-27Embuyaga bw’ejja, abakozi b’ebibi batwalibwa,
naye abatuukirivu banywera emirembe gyonna.
2610:26 Nge 26:6Ng’omususa bwe gunyeenyeza amannyo, n’omukka nga bwe gubalagala mu maaso,
n’omugayaavu bw’abeera bw’atyo eri abamutuma.
2710:27 a Nge 9:10-11 b Yob 15:32Okutya Mukama kuwangaaza omuntu,
naye emyaka gy’ababi girisalibwako.
2810:28 Yob 8:13; Nge 11:7Essuubi ly’abatuukirivu livaamu ssanyu,
naye okusuubira kw’abakozi b’ebibi tekulivaamu kantu.
2910:29 Nge 21:15Ekkubo lya Mukama kye kiddukiro ky’abatuukirivu, naye abakozi b’ebibi libasaanyaawo.
3010:30 Zab 37:9, 28-29; Nge 2:20-22Abatuukirivu tebajjululwenga ennaku zonna,
naye abakozi b’ebibi tebalisigala mu nsi.
3110:31 Zab 37:30Akamwa k’omutuukirivu koogera eby’amagezi,
naye olulimi olwogera eby’obubambavu lulisalibwamu.
3210:32 Mub 10:12Emimwa gy’omutuukirivu gyogera ebisaanidde;
naye emimwa gy’omukozi w’ebibi gyogera eby’obubambavu.
