Si Abimelec
1Isa ka adlaw, nagkadto si Abimelec nga anak ni Gideon9:1 Gideon: sa Hebreo, Jerubaal. Amo man ini sa bersikulo 2, 5, 24, 28, 57. sa mga paryente sang iya iloy sa Shekem kag ginsilingan sila, 2“Pamangkuta ninyo ang tanan nga taga-Shekem kon ano ang gusto nila: panguluhan sila sang 70 ka anak ni Gideon ukon sang isa lang niya ka anak? Dumdumon ninyo nga ako mismo paryente ninyo.”
3Gani nagpakighambal ang mga paryente ni Abimelec sa mga taga-Shekem. Nagsugot sila nga si Abimelec ang magapangulo sa ila, tungod kay paryente nila siya. 4Ginhatagan nila si Abimelec sang 70 ka bilog nga pilak halin sa templo ni Baal Berit, kag gin-gamit niya ini sa pagsuhol sa mga bugoy sa pagsunod sa iya. 5Dayon nagkadto si Abimelec sa balay sang iya amay sa Ofra. Kag didto, sa ibabaw sang isa ka bato, ginpamatay niya ang iya 709:5 70: Ang buot silingon, mga (approximately) 70. ka utod sa amay nga si Gideon. Pero ang kamanghuran nga si Jotam wala mapatay tungod kay nakapanago siya. 6Nagkadto ang mga taga-Shekem kag taga-Bet Millo sa may dako nga kahoy sa Shekem kag didto ginhimo nila nga hari si Abimelec.
7Sang mabatian ini ni Jotam, nagtaklad siya sa ibabaw sang Bukid sang Gerizim kag nagsinggit sa ila, “Mga taga-Shekem, pamatii ninyo ako kon gusto ninyo nga pamatian kamo sang Dios. 8Sugiran ko kamo sang isa ka estorya parte sa mga kahoy nga nagpangita sang magahari sa ila. Nagsiling sila sa kahoy nga olibo, ‘Ikaw ang maghari sa amon.’ 9Nagsabat ang olibo, ‘Mas pilion ko pa bala ang maghari sa inyo sang sa maghatag sang lana nga ginagamit sa pagpadungog sa mga dios kag sa mga tawo? Indi gid!’
10“Dayon nagsiling sila sa kahoy nga higera, ‘Ikaw na lang ang maghari sa amon.’ 11Nagsabat ang higera, ‘Mas pilion ko pa bala ang maghari sa inyo sang sa maghatag sang manamit nga bunga? Indi gid!’
12“Dayon nagsiling sila sa ubas, ‘Ikaw na lang ang maghari sa amon.’ 13Nagsabat ang ubas, ‘Mas pilion ko pa bala ang maghari sa inyo sang sa maghatag sang bino nga makapalipay sa mga dios kag sa mga tawo? Indi gid!’
14“Gani nagsiling na lang sila tanan sa tunukon nga kahoy-kahoy, ‘Ikaw na lang ang maghari sa amon.’ 15Nagsabat ang tunukon nga kahoy-kahoy, ‘Kon gusto gid ninyo nga ako ang maghari sa inyo, magpahandong kamo sa akon. Pero kon indi gani kamo, mapaguwa ako sang kalayo nga magasunog sa mga kahoy nga sedro sang Lebanon.’ ”
16Dayon nagsiling si Jotam, “Matarong bala kag husto ang inyo paghimo kay Abimelec nga hari? Maayo bala ang inyo ginhimo sa akon amay nga si Gideon kag sa iya pamilya? Kag nagakabagay man bala sa iya hinimuan? 17Dumduma ninyo nga nagpakig-away ang akon amay para luwason kamo sa mga Midianhon. Gintaya niya ang iya kabuhi para sa inyo. 18Pero karon ginkontra ninyo ang pamilya sang akon amay. Ginpamatay ninyo ang 70 niya ka anak sa ibabaw sang isa ka bato. Kag ginhimo ninyo nga hari si Abimelec, nga anak sang akon amay sa iya suluguon nga babayi, tungod lamang kay paryente ninyo siya. 19Gani kon para sa inyo matarong kag husto ang ginhimo ninyo sa akon amay kag sa iya pamilya, kabay pa nga malipay kamo kay Abimelec kag siya amo man sa inyo. 20Pero kon indi, kabay pa nga laglagon kamo ni Abimelec nga daw sa lamunon kamo sang kalayo. Kag kamo nga mga taga-Shekem kag taga-Bet Millo, laglagon man ninyo si Abimelec nga daw sa lamunon man siya sang kalayo.” 21Pagkahambal sadto ni Jotam, nagpalagyo siya pakadto sa Beer kag didto nag-estar tungod kay nahadlok siya sa iya utod nga si Abimelec.
22Pagkatapos sang tatlo ka tuig nga pagdumala ni Abimelec sa mga Israelinhon, 23ginpaaway sang Dios si Abimelec kag ang katawhan sang Shekem. Nagrebelde ang mga taga-Shekem kay Abimelec. 24Natabo ini agod pabayaron si Abimelec kag ang mga taga-Shekem nga nagbulig sa iya sa pagpamatay sa 70 ka anak ni Gideon nga iya mga utod. 25Nagbutang ang mga taga-Shekem sang mga tawo sa bukid sa pag-ambus kay Abimelec, kag ginahold-ap nila ang mga nagaagi didto. Nabalitaan ini ni Abimelec.
26Sadto nga tion, si Gaal nga anak ni Ebed nagsaylo sa Shekem upod ang iya mga utod. Nagsalig sa iya ang mga taga-Shekem. 27Sang tion sang tigpamupo sang ubas, naghimo ang mga tawo sang bino halin sa sini nga mga ubas. Kag naghiwat sila sang piesta sa templo sang ila dios. Kag samtang nagakinaon sila didto kag nagaininom, ginalibak nila si Abimelec. 28Nagsiling si Gaal, “Ano kita nga klase sang mga tawo sa Shekem? Ngaa nagapasakop kita kay Abimelec? Sin-o gid bala siya? Indi bala nga anak lang siya ni Gideon? Ti, ngaa magpasakop kita sa iya ukon kay Zebul nga nagadumala para sa iya? Dapat magpasakop kamo sa kaliwat sang inyo katigulangan nga si Hamor. 29Kon sakop ko lang kamo, sigurado gid nga mapahalin ko si Abimelec. Hambalon ko gid siya nga ipreparar niya ang iya mga soldado kag magpakig-away sa aton.”
30Sang mabatian ni Zebul nga pangulo sang banwa ang ginsiling ni Gaal, naakig gid siya. 31Gani sekreto nga nagpasugo siya sang mga mensahero nga magkadto kay Abimelec. Amo ini ang ginpasiling niya, “Si Gaal kag ang iya mga utod nagsaylo diri sa Shekem, kag ginaganyat nila ang mga tawo nga magkontra sa imo. 32Gani karon sa gab-i, upda ang imo mga tinawo kag magpanago anay kamo sa kaumahan sa guwa sang banwa. 33Buwas, pagbutlak sang adlaw, dali-dalia ninyo salakay ang banwa. Kon magpakig-away sila ni Gaal, himua ang gusto mo nga himuon sa ila.”
34Pagkagab-i, naglakat si Abimelec kag ang iya mga tinawo. Naggrupo sila sa apat ka grupo kag nagpanago sa guwa lang sang Shekem. 35Sang makita nila nga nagguwa si Gaal kag nagtindog sa may puwertahan sang banwa, nagguwa sila sa ila ginapanaguan agod magsalakay. 36Sang makita sila ni Gaal, nagsiling siya kay Zebul, “Tan-awa! May mga tawo nga nagapadulhog halin sa mga putokputokan sang mga bukid.” Nagsabat si Zebul, “Mga landong lang ina sang mga bukid. Panan-awan mo lang ina nga daw mga tawo.”
37Nagsiling si Gaal, “Pero tan-awa! May mga tawo man nga nagahalin sa tunga sang duha ka bukid, kag may ara pa gid sa alagyan malapit sa dako nga kahoy sang mga manugpakot!”
38Nagsabat si Zebul sa iya, “Diin na karon ang imo ginapahambog? Indi bala nga nagsiling ka, ‘Sin-o gid bala si Abimelec nga magpasakop kita sa iya?’ Karon ara na ang ginayaguta mo! Ngaa indi ka magpakig-away sa ila?”
39Gani gintipon ni Gaal ang mga taga-Shekem kag nagpakig-away sila kay Abimelec. 40Sang ulihi nagpalagyo si Gaal, kag ginlagas siya ni Abimelec. Madamo ang nagkalamatay sa inaway; ang mga pilason naglalapta hasta sa may puwertahan sang banwa.
41Pagkatapos sadto, nagtiner si Abimelec sa Aruma. Wala gintugutan ni Zebul nga magbalik sa Shekem si Gaal kag ang iya mga utod.
42Pagkaaga, nabalitaan ni Abimelec nga makadto sa kaumahan ang mga taga-Shekem. 43Gani gin-grupo niya sa tatlo ka grupo ang iya mga tinawo kag nagkadto sila sa kaumahan kag naghulat sa pagsalakay. Sang makita nila ang mga taga-Shekem nga nagapaguwa sa banwa, nagsugod sila sa pagsalakay. 44Ang grupo ni Abimelec nagplastar sa may puwertahan dampi sang banwa samtang ginpamatay sang duha niya ka grupo ang mga taga-Shekem sa may kaumahan. 45Bilog gid nga adlaw ang pagpakig-away nila ni Abimelec. Sang ulihi nasakop gid man nila ang banwa, kag ginpamatay nila ang mga pumuluyo sini. Pagkatapos gin-guba nila ang banwa kag ginsabwagan dayon sang asin.
46Sang mabalitaan ini sang mga nagaestar sa Tore sang Shekem, nagpanago sila sa mabakod nga lugar sang templo ni El Berit.9:46 El Berit: ukon, Baal Berit. 47Pagkahibalo sini ni Abimelec, 48gindala niya ang iya mga tinawo sa Bukid sang Zalmon. Pag-abot nila didto, nagkuha si Abimelec sang wasay kag nagpang-utod sang mga sanga sang kahoy kag ginpas-an. Ginsilingan man niya ang iya mga tinawo, “Magdali-dali kamo kag himua ninyo ang akon ginhimo.” 49Gani ang kada isa sa ila nagpas-an sang kahoy kag nagsunod kay Abimelec. Gintumpok nila ang mga kahoy sa mabakod nga lugar sang templo ni El Berit kag gintutdan. Gani nagkalamatay ang tanan nga tawo nga nagaestar sadto sa Tore sang Shekem. Mga 1,000 sila tanan pati mga babayi.
50Pagkatapos nagkadto sila ni Abimelec sa Tebez kag ginsakop man nila ini. 51Pero may mapag-on didto nga tore nga sa diin nagpalagyo ang mga taga-Tebez. Ginsiradhan nila ini kag nagsaka sila sa atop sang tore. 52Ginsalakay ni Abimelec ang tore. Kag sang sunugon na niya kuntani ini, 53ginhulugan siya sang babayi sing galingan nga bato, kag naglitik ang iya ulo. 54Dali-dali niya nga gintawag ang manugdala sang iya armas kag ginsilingan, “Gabuta ang imo espada kag patya ako agod indi sila makasiling nga isa lang ka babayi ang nakapatay sa akon.” Gani ginbuno siya sang iya suluguon kag napatay siya. 55Sang makita sang mga tinawo ni Abimelec9:55 mga tinawo ni Abimelec: sa literal, mga Israelinhon. nga patay na siya, nagpalauli sila.
56Sa amo nga paagi, ginpabayad sang Dios si Abimelec sa ginhimo niya nga malaot sa iya amay nga amo ang pagpatay sa 70 niya ka utod. 57Ginpabayad man sang Dios ang mga taga-Shekem sa tanan nila nga kalautan. Gani natuman ang sumpa ni Jotam nga anak ni Gideon.
1And Abimelech the son of Jerubbaal went to Shechem unto his mother’s brethren, and communed with them, and with all the family of the house of his mother’s father, saying, 2Speak, I pray you, in the ears of all the men of Shechem, Whether is better for you, either that all the sons of Jerubbaal, which are threescore and ten persons, reign over you, or that one reign over you? remember also that I am your bone and your flesh.9.2 Whether…: Heb. What is good? whether, etc 3And his mother’s brethren spake of him in the ears of all the men of Shechem all these words: and their hearts inclined to follow Abimelech; for they said, He is our brother.9.3 to follow: Heb. after 4And they gave him threescore and ten pieces of silver out of the house of Baal-berith, wherewith Abimelech hired vain and light persons, which followed him. 5And he went unto his father’s house at Ophrah, and slew his brethren the sons of Jerubbaal, being threescore and ten persons, upon one stone: notwithstanding yet Jotham the youngest son of Jerubbaal was left; for he hid himself. 6And all the men of Shechem gathered together, and all the house of Millo, and went, and made Abimelech king, by the plain of the pillar that was in Shechem.9.6 plain: or, oak
7¶ And when they told it to Jotham, he went and stood in the top of mount Gerizim, and lifted up his voice, and cried, and said unto them, Hearken unto me, ye men of Shechem, that God may hearken unto you. 8The trees went forth on a time to anoint a king over them; and they said unto the olive tree, Reign thou over us. 9But the olive tree said unto them, Should I leave my fatness, wherewith by me they honour God and man, and go to be promoted over the trees?9.9 go…: or, go up and down for other trees 10And the trees said to the fig tree, Come thou, and reign over us. 11But the fig tree said unto them, Should I forsake my sweetness, and my good fruit, and go to be promoted over the trees? 12Then said the trees unto the vine, Come thou, and reign over us. 13And the vine said unto them, Should I leave my wine, which cheereth God and man, and go to be promoted over the trees? 14Then said all the trees unto the bramble, Come thou, and reign over us.9.14 bramble: or, thistle 15And the bramble said unto the trees, If in truth ye anoint me king over you, then come and put your trust in my shadow: and if not, let fire come out of the bramble, and devour the cedars of Lebanon. 16Now therefore, if ye have done truly and sincerely, in that ye have made Abimelech king, and if ye have dealt well with Jerubbaal and his house, and have done unto him according to the deserving of his hands; 17(For my father fought for you, and adventured his life far, and delivered you out of the hand of Midian:9.17 adventured…: Heb. cast his life 18And ye are risen up against my father’s house this day, and have slain his sons, threescore and ten persons, upon one stone, and have made Abimelech, the son of his maidservant, king over the men of Shechem, because he is your brother;) 19If ye then have dealt truly and sincerely with Jerubbaal and with his house this day, then rejoice ye in Abimelech, and let him also rejoice in you: 20But if not, let fire come out from Abimelech, and devour the men of Shechem, and the house of Millo; and let fire come out from the men of Shechem, and from the house of Millo, and devour Abimelech. 21And Jotham ran away, and fled, and went to Beer, and dwelt there, for fear of Abimelech his brother.
22¶ When Abimelech had reigned three years over Israel, 23Then God sent an evil spirit between Abimelech and the men of Shechem; and the men of Shechem dealt treacherously with Abimelech: 24That the cruelty done to the threescore and ten sons of Jerubbaal might come, and their blood be laid upon Abimelech their brother, which slew them; and upon the men of Shechem, which aided him in the killing of his brethren.9.24 aided…: Heb. strengthened his hands to kill 25And the men of Shechem set liers in wait for him in the top of the mountains, and they robbed all that came along that way by them: and it was told Abimelech. 26And Gaal the son of Ebed came with his brethren, and went over to Shechem: and the men of Shechem put their confidence in him. 27And they went out into the fields, and gathered their vineyards, and trode the grapes, and made merry, and went into the house of their god, and did eat and drink, and cursed Abimelech.9.27 merry: or, songs 28And Gaal the son of Ebed said, Who is Abimelech, and who is Shechem, that we should serve him? is not he the son of Jerubbaal? and Zebul his officer? serve the men of Hamor the father of Shechem: for why should we serve him? 29And would to God this people were under my hand! then would I remove Abimelech. And he said to Abimelech, Increase thine army, and come out.
30¶ And when Zebul the ruler of the city heard the words of Gaal the son of Ebed, his anger was kindled.9.30 kindled: or, hot 31And he sent messengers unto Abimelech privily, saying, Behold, Gaal the son of Ebed and his brethren be come to Shechem; and, behold, they fortify the city against thee.9.31 privily: Heb. craftily or, to Tormah 32Now therefore up by night, thou and the people that is with thee, and lie in wait in the field: 33And it shall be, that in the morning, as soon as the sun is up, thou shalt rise early, and set upon the city: and, behold, when he and the people that is with him come out against thee, then mayest thou do to them as thou shalt find occasion.9.33 as thou shalt…: Heb. as thine hand shall find
34¶ And Abimelech rose up, and all the people that were with him, by night, and they laid wait against Shechem in four companies. 35And Gaal the son of Ebed went out, and stood in the entering of the gate of the city: and Abimelech rose up, and the people that were with him, from lying in wait. 36And when Gaal saw the people, he said to Zebul, Behold, there come people down from the top of the mountains. And Zebul said unto him, Thou seest the shadow of the mountains as if they were men. 37And Gaal spake again and said, See there come people down by the middle of the land, and another company come along by the plain of Meonenim.9.37 middle: Heb. navel9.37 Meonenim: or, the regarders of times 38Then said Zebul unto him, Where is now thy mouth, wherewith thou saidst, Who is Abimelech, that we should serve him? is not this the people that thou hast despised? go out, I pray now, and fight with them. 39And Gaal went out before the men of Shechem, and fought with Abimelech. 40And Abimelech chased him, and he fled before him, and many were overthrown and wounded, even unto the entering of the gate. 41And Abimelech dwelt at Arumah: and Zebul thrust out Gaal and his brethren, that they should not dwell in Shechem. 42And it came to pass on the morrow, that the people went out into the field; and they told Abimelech. 43And he took the people, and divided them into three companies, and laid wait in the field, and looked, and, behold, the people were come forth out of the city; and he rose up against them, and smote them. 44And Abimelech, and the company that was with him, rushed forward, and stood in the entering of the gate of the city: and the two other companies ran upon all the people that were in the fields, and slew them. 45And Abimelech fought against the city all that day; and he took the city, and slew the people that was therein, and beat down the city, and sowed it with salt.
46¶ And when all the men of the tower of Shechem heard that, they entered into an hold of the house of the god Berith. 47And it was told Abimelech, that all the men of the tower of Shechem were gathered together. 48And Abimelech gat him up to mount Zalmon, he and all the people that were with him; and Abimelech took an axe in his hand, and cut down a bough from the trees, and took it, and laid it on his shoulder, and said unto the people that were with him, What ye have seen me do, make haste, and do as I have done.9.48 me do: Heb. I have done 49And all the people likewise cut down every man his bough, and followed Abimelech, and put them to the hold, and set the hold on fire upon them; so that all the men of the tower of Shechem died also, about a thousand men and women.
50¶ Then went Abimelech to Thebez, and encamped against Thebez, and took it. 51But there was a strong tower within the city, and thither fled all the men and women, and all they of the city, and shut it to them, and gat them up to the top of the tower. 52And Abimelech came unto the tower, and fought against it, and went hard unto the door of the tower to burn it with fire. 53And a certain woman cast a piece of a millstone upon Abimelech’s head, and all to brake his skull. 54Then he called hastily unto the young man his armourbearer, and said unto him, Draw thy sword, and slay me, that men say not of me, A woman slew him. And his young man thrust him through, and he died. 55And when the men of Israel saw that Abimelech was dead, they departed every man unto his place.
56¶ Thus God rendered the wickedness of Abimelech, which he did unto his father, in slaying his seventy brethren: 57And all the evil of the men of Shechem did God render upon their heads: and upon them came the curse of Jotham the son of Jerubbaal.
