Mapatay ang Nagapakasala
1Nagsiling ang Ginoo sa akon, 2“Ngaa bala ginahambal ninyo ini nga hulubaton sa Israel: ‘Nagkaon ang ginikanan sang maaslom nga ubas, kag ang kaaslom sini matilawan pati sang ila mga kabataan?’
3“Ako, ang Ginoong Dios nga buhi, nagasumpa nga indi na ninyo pag-ihambal ini nga hulubaton sa Israel. 4Pamatii ninyo ini! Ang tanan nga kabuhi akon—ang kabuhi sang ginikanan kag sang kabataan. Ang tawo lang nga nakasala amo ang mapatay. 5Halimbawa, may isa ka tawo nga matarong kag husto ang iya mga ginahimo. 6Wala siya nagasimba sa mga dios-dios sang Israel ukon nagakaon sang mga halad para sa sini nga mga dios-dios sa mga simbahan sa mga bukid. Wala siya nagahulid sa asawa sang iban ukon sa babayi nga ginaregla. 7Wala siya nagapamigos, kag ginauli niya ang garantiya sang mga nakautang sa iya. Wala siya nagapangawat, kundi ginapakaon niya ang mga ginagutom kag ginahatagan sang bayo ang mga wala sing bayo. 8Wala siya nagapasaka kon magpautang siya. Wala siya nagahimo sang malain, kag wala siya sang may ginapaboran sa iya nga paghukom. 9Ginasunod niya sing maayo ang akon mga pagsulundan kag mga sugo. Matarong ina nga tawo kag padayon siya nga mabuhi. Ako, ang Ginoong Dios, ang nagasiling sini.
10“Pero halimbawa, ina nga tawo may anak nga lalaki nga mapintas kag nagapamatay ukon ginahimo niya ini nga mga butang 11nga wala ginahimo sang iya amay: Nagakaon siya sang mga halad para sa mga dios-dios sa mga simbahan sa mga bukid, kag nagahulid siya sa asawa sang iban. 12Ginapigos niya ang mga kubos kag imol. Nagapangawat siya, kag wala niya ginauli ang garantiya sang mga nakautang sa iya. Nagasimba siya sa mga dios-dios, kag nagahimo sang makangilil-ad nga mga butang. 13Nagapautang siya nga may saka. Ti, mabuhi ayhan siya? Indi! Mapatay gid ini nga tawo tungod sa tanan nga makangilil-ad nga mga butang nga iya ginhimo. Siya ang responsable sa iya kamatayon.
14“Pero halimbawa, ina nga malaot nga tawo may anak nga lalaki, kag nakita sang sini nga anak ang tanan nga sala nga ginhimo sang iya amay, pero wala niya pagsunda. 15Wala siya nagasimba sa mga dios-dios sang Israel ukon nagakaon sang mga halad para sa sini nga mga dios-dios sa mga simbahan sa mga bukid. Wala siya nagahulid sa asawa sang iban. 16Wala siya nagapamigos, kag wala siya nagakuha sang garantiya sang mga nakautang sa iya. Wala siya nagapangawat kundi ginapakaon niya ang mga ginagutom kag ginahatagan sang bayo ang mga wala sing bayo. 17Wala siya nagahimo sang malain, kag wala siya nagapasaka kon magpautang siya. Ginatuman niya ang akon mga sugo kag mga pagsulundan. Ini nga tawo indi mapatay tungod sa sala sang iya amay kundi padayon siya nga mabuhi. 18Pero ang iya amay mapatay tungod sa iya sala, kay nagpanguwarta siya, nagpangawat kag naghimo sing malain sa iya kasimanwa.
19“Pero basi mamangkot kamo, ‘Ngaa bala indi dapat silutan ang anak tungod sa sala sang iya amay?’ Kon ang anak nagahimo sing matarong kag husto, kag ginasunod niya sing maayo ang akon mga pagsulundan, padayon siya nga mabuhi. 20Ang tawo lang nga nakasala amo ang mapatay. Ang anak indi dapat silutan tungod sa sala sang iya amay, kag ang amay indi dapat silutan tungod sa sala sang iya anak. Ang matarong nga tawo pagabalusan sa iya matarong nga mga ginahimo, kag ang malaot nga tawo pagasilutan sa iya malaot nga mga ginahimo.
21“Pero kon ang malaot maghinulsol sa tanan nga sala nga iya nahimo kag magtuman sang akon pagsulundan kag maghimo sing matarong kag husto, indi siya mapatay kundi padayon nga mabuhi. 22Indi na siya pagsukton sa tanan nga sala nga iya nahimo, kag tungod sa iya matarong nga ginahimo, padayon siya nga mabuhi. 23Ako, ang Ginoong Dios, wala nalipay kon mapatay ang isa ka malaot nga tawo. Malipay ako kon maghinulsol siya kag padayon nga magkabuhi.
24“Pero kon ang isa ka matarong nga tawo magbiya sa iya matarong nga kabuhi kag magpakasala, kag maghimo sang makangilil-ad nga mga butang nga ginahimo sang mga malaot, padayon bala siya nga mabuhi? Siyempre indi! Kalimtan na ang iya matarong nga mga ginhimo. Kag tungod sa iya pagluib sa akon kag sa mga sala nga iya nahimo, mapatay siya.
25“Pero basi magsiling kamo, ‘Indi matarong ang pamaagi sang Ginoo.’ Pamati kamo, katawhan sang Israel: Ang akon bala pamaagi ang indi matarong ukon ang inyo? 26Kon ang isa ka matarong nga tawo magbiya sa iya matarong nga kabuhi kag magpakasala, mapatay siya tungod sa iya sala. 27Pero kon ang isa ka malaot nga tawo magbiya sa iya malaot nga kabuhi kag maghimo sing matarong kag husto, maluwas niya ang iya kabuhi. 28Indi siya mapatay kundi padayon siya nga mabuhi tungod kay nareyalisar niya ang tanan niya nga sala kag ginbayaan niya ini. 29Pero basi magsiling kamo mga katawhan sang Israel, ‘Indi matarong ang pamaagi sang Ginoo.’ Katawhan sang Israel, ang akon bala mga pamaagi ang indi matarong ukon ang inyo?
30“Gani nagasiling ako sa inyo, katawhan sang Israel, nga ako, ang Ginoong Dios, magahukom sa kada isa sa inyo suno sa iya binuhatan. Karon, maghinulsol na kamo kag bayai na ang tanan ninyo nga mga sala agod indi kamo malaglag. 31Katawhan sang Israel, ngaa gusto ninyo nga mapatay? Untati na ninyo ang pagpakasala kag bag-uha na ninyo ang inyo kabuhi. 32Wala ako nalipay kon may mapatay. Gani maghinulsol na kamo agod padayon kamo nga mabuhi. Ako, ang Ginoong Dios, ang nagasiling sini.”
La responsabilidad personal
1El Señor me habló diciendo: 2«¿A qué viene tanta repetición de este proverbio tan conocido en Israel: “Los padres comieron uvas agrias, y a los hijos les produjo dentera?” 3Yo, el Señor omnipotente, juro por mí mismo que jamás se volverá a repetir este proverbio en Israel. 4La persona que peque morirá. Sabed que todas las vidas me pertenecen, tanto la del padre como la del hijo.
5»Quien es justo practica el derecho y la justicia; 6no participa de los banquetes idolátricos en los cerros, ni eleva plegarias a los ídolos de Israel. No deshonra a la mujer de su prójimo, ni se acuesta con su mujer en los días de su menstruación. 7No oprime a nadie, ni roba, sino que devuelve la prenda al deudor, da de comer al hambriento y viste al desnudo. 8No presta dinero con usura ni exige intereses. Se abstiene de hacer el mal y juzga imparcialmente entre los rivales. 9Obedece mis decretos y cumple fielmente mis leyes. Tal persona es justa, y ciertamente vivirá. Lo afirma el Señor omnipotente.
10»Pero bien puede suceder que esa persona tenga un hijo violento y homicida, que no siga su ejemplo 11y participe de los banquetes idolátricos en los cerros; que deshonre a la mujer de su prójimo, 12oprima al pobre y al indigente, robe y no devuelva la prenda al deudor, y eleve plegarias a los ídolos e incurra en actos repugnantes; 13que, además, preste dinero con usura y exija intereses. ¿Tal hijo merece vivir? ¡Claro que no! Por haber incurrido en estos actos asquerosos, será condenado a muerte, y de su muerte solo él será responsable.
14»Ahora bien, ese hijo podría a su vez tener un hijo que observa todos los pecados de su padre, pero no los imita, 15pues no participa de los banquetes idolátricos en los cerros, ni eleva plegarias a los ídolos de Israel, ni deshonra a la mujer de su prójimo; 16no oprime a nadie, no roba, devuelve la prenda al deudor, da de comer al hambriento y viste al desnudo; 17se abstiene de hacer el mal, no presta dinero con usura ni exige intereses; cumple mis leyes y obedece mis decretos. Un hijo así no merece morir por la maldad de su padre; ¡merece vivir! 18En cuanto a su padre, que fue un opresor, que robó a su prójimo y que hizo lo malo en medio de su pueblo, ¡morirá por su propio pecado!
19»Pero vosotros preguntáis: “¿Por qué no carga el hijo con las culpas de su padre?” ¡Porque el hijo era justo y recto, pues obedeció mis decretos y los puso en práctica! ¡Tal hijo merece vivir! 20Todo el que peque merece la muerte, pero ningún hijo cargará con la culpa de su padre, ni ningún padre con la del hijo: al justo se le pagará con justicia y al malvado se le pagará con maldad.
21»Si el malvado se arrepiente de todos los pecados que ha cometido, y obedece todos mis decretos y practica el derecho y la justicia, no morirá; 22vivirá por practicar la justicia, y Dios se olvidará de todos los pecados que ese malvado haya cometido. 23¿Acaso creéis que me complace la muerte del malvado? ¿No quiero más bien que abandone su mala conducta y que viva? Yo, el Señor, lo afirmo.
24»Si el justo se aparta de la justicia y hace lo malo y practica los mismos actos repugnantes del malvado, ¿merece vivir? No, sino que morirá por causa de su infidelidad y de sus pecados, y no se recordará ninguna de sus obras justas.
25»Vosotros decís: “El Señor es injusto”. Pero escucha, pueblo de Israel: ¿En qué soy injusto? ¿No sois más bien vosotros los injustos? 26Cuando el justo se aparta de la justicia, cae en la maldad y muere, ¡pero muere por su maldad! 27Por otra parte, si el malvado se aleja de su maldad y practica el derecho y la justicia, salvará su vida. 28Si recapacita y se aparta de todas sus maldades, no morirá, sino que vivirá.
29»Sin embargo, el pueblo de Israel anda diciendo: “El Señor es injusto”. Pueblo de Israel, ¿en qué soy injusto? ¿No sois más bien vosotros los injustos? 30Por tanto, a cada uno de vosotros, los israelitas, os juzgaré según vuestra conducta. Lo afirma el Señor omnipotente. Arrepentíos y apartaos de todas vuestras maldades, para que el pecado no os acarree la ruina. 31Arrojad de una vez por todas las maldades que cometisteis contra mí, y haceos de un corazón y de un espíritu nuevos. ¿Por qué habrás de morir, pueblo de Israel? 32Yo no quiero la muerte de nadie. ¡Convertíos, y viviréis! Lo afirma el Señor omnipotente.
