Ang Pagtratar sa mga Ulipon
(Deu. 15:12-18)
1Nagsiling ang Ginoo kay Moises, “Amo ini ang mga pagsulundan nga ipatuman mo sa mga Israelinhon:
2“Kon magbakal kamo sang ulipon nga Hebreo, magaalagad siya sa inyo sa sulod sang anom ka tuig. Pero sa ikapito nga tuig, mahilway na siya sa pagkaulipon nga wala siya sing bayaran. 3Kon sang pagbakal sa iya wala pa siya sing asawa kag sang ulihi nagpangasawa siya, siya lang ang mahilway sa ikapito nga tuig. Pero kon may asawa na siya sang pagbakal sa iya, ang iya asawa mahilway man upod sa iya. 4Kon ginpaasawahan siya sang iya agalon kag nakabata sila sang iya asawa, mahilway siya, pero ang iya asawa kag mga bata magapabilin sa iya agalon.
5“Pero kon magsiling ang ulipon nga ginahigugma niya ang iya agalon, ang iya asawa kag mga bata, kag indi niya gusto nga mahilway, 6dal-on siya sang iya agalon sa presensya sang Dios.21:6 Dios: ukon, mga pangulo. Kag didto sa puwertahan ukon hamba tuhugan sang iya agalon ang iya dulunggan sang inugtuhog, kag mangin ulipon siya sang iya agalon sa bug-os niya nga kabuhi.
7“Kon ibaligya sang isa ka tawo ang iya anak nga babayi nga mangin ulipon, indi siya mahilway sa ikapito nga tuig pareho sa mga lalaki nga ulipon. 8Kon wala malipay sa iya ang iya agalon nga nagbakal sa iya, puwede siya nga gawaron sang iya pamilya. Pero indi siya puwede nga ibaligya sang iya agalon sa mga indi Israelinhon, tungod kay ang iya agalon amo ang nagtalikod sa iya. 9Kon ipaasawa sang agalon ini nga ulipon sa iya anak, kinahanglan nga kabigon niya siya bilang iya anak nga babayi. 10Kon pangasaw-on niya mismo ini nga ulipon, kag magpangasawa pa gid siya sang iban nga babayi, kinahanglan padayunon niya ang paghatag sa sini nga ulipon sang pagkaon kag bayo, kag ang paghulid sa iya. 11Kon indi niya matuman ining tatlo ka butang, puwede maghalin ina nga babayi nga wala sing balayran.
Mga Kasuguan Parte sa mga Krimen
12“Ang bisan sin-o nga magsakit sang tawo kag mapatay niya ini, dapat patyon man siya. 13Pero kon wala niya ini ginhungod kag gintugutan ko ini nga matabo, makapalagyo siya sa lugar nga himuon ko nga dalangpan. 14Pero kon ginplano niya kag ginhungod ang pagpatay, patya ninyo siya bisan magpalapit pa siya sa akon halaran.
15“Ang bisan sin-o nga magsakit21:15 magsakit: ukon, magpatay. sa iya amay kag iloy dapat patyon.
16“Ang bisan sin-o nga magkidnap sang tawo dapat patyon, bisan ginbaligya na niya ang iya ginkidnap ukon wala pa.
17“Ang bisan sin-o nga magpakamalaot sa iya amay ukon iloy dapat patyon.
18“Halimbawa, nag-away ang duha ka tawo, kag ginsumbag sang isa ukon ginlampusan sang bato ang iya kontra kag indi na ini makabangon pero wala mapatay. 19Kon sa ulihi makabangon siya kag makalakat-lakat, bisan nagabaston lang, ang tawo nga nagsakit sa iya indi pagsilutan. Pero kinahanglan magbayad ang tawo sa iya, sa iya panahon nga nausik tungod sa iya pagkabalda, kag kinahanglan atipanon siya sang tawo hasta mag-ayo siya.
20“Kon ginbakol sang isa ka tawo ang iya ulipon, lalaki man ukon babayi, kag napatay ini, dapat silutan siya. 21Pero kon wala mapatay ang ulipon kag nakabangon ini pagkaligad sang isa ukon duha ka adlaw, ang tawo indi pagsilutan kay siya man ang tag-iya sang ulipon.
22“Kon may nagaaway kag naigo ang isa ka babayi nga nagabusong, kag nagbata ini sa indi pa oras,21:22 nagbata ini sa indi pa oras: ukon, nahulugan. pero wala man sing may malain nga natabo sa iya, ang nakaigo pabayaron suno sa kantidad nga pangayuon sang bana kag ginatugutan sang mga hukom. 23Pero kon grabe ang natabo sa babayi silutan ang responsable suno man sa natabo sa babayi. Kon napatay ang babayi, patyon man siya. 24Kon nabulag ang babayi, bulagon man siya. Kon nabingaw ang ngipon, bingawon man siya. Kon nabali ang kamot ukon tiil, balion man ang iya kamot ukon tiil. 25Kon napaso, pasuon man siya. Kon napilas, pilason man siya. Kag kon nabagrasan, bagrasan man siya.
26“Kon nasumbag sang agalon ang iya ulipon nga lalaki ukon babayi sa mata kag nabulag ini, hilwayon niya siya sa pagkaulipon bilang bayad sa mata nga iya ginbulag. 27Kon nabingaw niya ang ngipon sang iya ulipon nga lalaki ukon babayi, hilwayon man niya siya sa pagkaulipon bilang bayad sa ngipon nga iya ginbingaw.
28“Kon ang turo nga baka nakasungay sang tawo, lalaki ukon babayi, kag napatay ini, dapat batuhon ang baka, kag indi pagkan-on ang iya unod, pero ang tag-iya sang baka wala sing salabton. 29Pero kon ang baka naanad na nga magpanungay sang tawo kag ginpaandaman na ang tag-iya parte sini, pero ginpabay-an lang niya ang baka, kag nakapatay ini sang tawo, kinahanglan batuhon ini hasta mapatay kag ang tag-iya patyon man. 30Pero kon pabayaron ang tag-iya para mabuhi siya, kinahanglan nga bayaran niya kon pila ang ipabayad sa iya. 31Amo man ini ang pagsulundan kon nakasungay ang baka sang bata, lalaki man ukon babayi. 32Kon nakasungay ang baka sang ulipon, lalaki man ukon babayi, kinahanglan nga magbayad ang tag-iya sini sang 30 ka bilog nga pilak sa agalon sang ulipon, kag kinahanglan nga batuhon ang baka hasta mapatay.
33“Halimbawa, may tawo nga nagkuha sang tabon sang bubon ukon nagkutkot sang bubon kag wala niya ini pagtabuni, kag may nahulog nga baka ukon asno sa amo nga bubon, 34ang tag-iya sang bubon dapat magbayad sa tag-iya sang sapat, kag mangin iya na ang patay nga sapat.
35“Kon ang baka sang isa ka tawo nakapatay sang baka sang iya kapareho, ibaligya nila nga duha ang buhi nga baka kag tungaon ang bili sini. Tungaon man nila ang karne sang napatay nga baka. 36Pero kon ang baka nga nakapatay naanad na nga magpanungay kag ginpabay-an lang ini sang tag-iya, dapat magbayad ang tag-iya sini sang isa man ka baka sa baylo sang napatay, kag ining napatay nga baka mangin iya na.
Other Laws
1“Here are the laws you must explain to the people of Israel.
Set Your Hebrew Servants Free
2“Suppose you buy a Hebrew servant. He must serve you for six years. But in the seventh year, you must set him free. He does not have to pay anything. 3If he does not have a wife when he comes, he must go free alone. But if he has a wife when he comes, she must go with him. 4Suppose his master gives him a wife. And suppose she has sons or daughters by him. Then only the man will go free. The woman and her children will belong to her master.
5“But suppose the servant says, ‘I love my master and my wife and children. I don’t want to go free.’ 6Then his master must take him to the judges. His master must take him to the door or doorpost of his master’s house. His master must poke a hole through his servant’s earlobe into the door or doorpost. Then he will become his servant for life.
7“Suppose a man sells his daughter as a servant. Then she can’t go free as male servants do. 8But what if the master who has chosen her does not like her? Then he must let the man buy her back. He has no right to sell her to strangers. He has broken his promise to her. 9What if he chooses her to marry his son? Then he must grant her the rights of a daughter. 10What if her master marries another woman? He must still give the first one her food and clothes and sleep with her. 11If he does not provide her with those three things, she can go free. She does not have to pay anything.
Laws About Harming Others
12“Anyone who hits and kills someone else must be put to death. 13Suppose they did not do it on purpose. Suppose I let it happen. Then they can escape to a place I will choose. 14But suppose they kill someone on purpose. Then take them away from my altar and put them to death.
15“Anyone who attacks their father or mother must be put to death.
16“Anyone who kidnaps and sells another person must be put to death. If they still have the person with them when they are caught, they must be put to death.
17“Anyone who asks for something bad to happen to their father or mother must be put to death.
18“Suppose two people get into a fight and argue with each other. One hits the other with a stone or his fist. And the person who was hit does not die but has to stay in bed. 19And later that person gets up and walks around outside with a walking stick. Then the person who hit the other person will not be held responsible. But that person must pay the one who was hurt for the time spent in bed. The one who hit the other person must be sure that person is completely healed.
20“Suppose a person beats their male or female slave to death with a club. That person must be punished. 21But they will not be punished if the slave gets up after a day or two. After all, the slave is their property.
22“Suppose some people are fighting and one of them hits a pregnant woman. And suppose she has her baby early but is not badly hurt. Then the one who hurt her must pay a fine. That person must pay what the woman’s husband asks for and the court allows. 23But if someone is badly hurt, a life must be taken for a life. 24An eye must be put out for an eye. A tooth must be knocked out for a tooth. A hand must be cut off for a hand and a foot for a foot. 25A burn must be given for a burn, a wound for a wound, and a bruise for a bruise.
26“Suppose an owner hits a male or female slave in the eye and destroys it. Then the owner must let the slave go free to pay for the eye. 27Suppose an owner knocks out the tooth of a male or female slave. Then he must let the slave go free to pay for the tooth.
28“Suppose a bull kills a man or woman with its horns. Then you must kill the bull by throwing stones at it. Its meat must not be eaten. But the owner of the bull will not be held accountable. 29But suppose the bull has had the habit of attacking people. And suppose the owner has been warned but has not kept it fenced in. Then if it kills a man or woman, you must kill it with stones. The owner must also be put to death. 30But suppose payment is required of him instead. Then the owner can save his life by paying what is required. 31The same law applies if the bull wounds a son or daughter with its horns. 32Suppose the bull wounds a male or female slave. Then the owner must pay the slave’s master about 12 ounces of silver. You must kill the bull with stones.
33“Suppose someone uncovers a pit or digs one and does not cover it. And suppose an ox or donkey falls into it. 34Then the person who opened the pit must pay the animal’s owner for the loss. The dead animal will belong to the person who opened the pit.
35“Suppose someone’s bull wounds a neighbor’s bull and it dies. Then the owner and the neighbor must sell the live one. And they must share the money and the dead animal equally. 36But suppose people knew that the bull had the habit of attacking. And suppose the owner did not keep it fenced in. Then the owner must give another animal to pay for the dead animal. And the dead animal will belong to the owner.
