Nadaog sang mga Judio ang Ila mga Kaaway
1Karon, nag-abot na ang ika-13 nga adlaw sang ika-12 nga bulan, nga amo ang bulan sang Adar. Amo na ini ang adlaw nga himuon ang mando sang hari. Sa sini nga adlaw nagalaom ang mga kaaway sang mga Judio nga malaglag nila ang mga Judio. Pero suli ang natabo; ang mga kaaway amo ang napierdi sa mga Judio. 2Kay sang sina nga adlaw, nagtilipon ang mga Judio sa mga lugar nga ila ginaestaran, sa tanan nga probinsya nga sakop ni Haring Ahasuerus, agod pamatyon ang bisan sin-o nga magsalakay sa ila. Wala sing may makabato sa ila tungod kay nahadlok sa ila ang tanan nga tawo. 3Bisan gani ang tanan nga opisyal sang mga probinsya, pati ang ila mga gobernador, mga pangulo kag mga administrador, nagbulig sa mga Judio tungod kay nahadlok man sila kay Mordecai. 4Kay si Mordecai isa na ka gamhanan nga tawo sa palasyo sang hari; bantog na siya sa bug-os nga ginharian. Kag nagdugang pa gid ang iya pagkagamhanan.
5Gani ginpamatay sang mga Judio ang tanan nila nga kaaway paagi sa espada. Ginhimo nila ang ila gusto sa sining mga nagakontra sa ila. 6Sa siyudad lang sang Susa, 500 ang ila napatay. 7Ginpatay man nila sila ni Parshandata, Dalfon, Aspata, 8Porata, Adalia, Aridata, 9Parmashta, Arisai, Aridai, kag Vayzata. 10Sila amo ang napulo ka anak ni Haman nga kaaway sang mga Judio, nga anak ni Hamedata. Pero wala pagkuhaa sang mga Judio ang mga pagkabutang sang ila mga kaaway.
11Sadto man nga adlaw, ginsugid sa hari ang kadamuon sang ginpamatay sa siyudad sang Susa. 12Kag nagsiling ang hari kay Rayna Ester, “Sa Susa lang, 500 ang napatay sang mga Judio, kag ginpamatay man nila ang napulo ka anak ni Haman. Ano ayhan ang natabo sa iban nga mga probinsya? Karon, ano pa gid ang pangayuon mo kay ihatag ko sa imo.” 13Nagsiling si Ester, “Kon gusto mo, Mahal nga Hari, tuguti ang mga Judio diri sa Susa sa pagdepensa liwat sang ila kaugalingon sa buwas, pareho sang ila ginhimo subong. Kag ipabitay sa kahoy ang mga bangkay sang napulo ka anak ni Haman.”
14Gani nagsugo ang hari nga himuon ang pangabay ni Ester. Ginpahibalo sa Susa ang mando sang hari, kag ginpabitay ang mga bangkay sang napulo ka anak ni Haman. 15Pagkaaga, ika-14 nga adlaw sang bulan sang Adar, nagtipon liwat ang mga Judio nga ara sa Susa, kag nakapatay sila sang 300 ka tawo. Pero wala nila pagkuhaa ang pagkabutang sang ila mga kaaway.
16-17Sang nagligad nga adlaw, nagtilipon ang mga Judio nga ara sa nagkalain-lain nga mga parte sang ginharian agod depensahan kag luwason ang ila kaugalingon sa ila mga kaaway. Nakapatay sila sing 75,000 ka tawo, pero wala nila pagkuhaa ang mga pagkabutang sang ila mga kaaway. Pagkasunod nga adlaw, ika-14 nga adlaw, nagpahuway sila kag naghiwat sang piesta nga may pagsinadya. 18(Pero sa Susa iya, duha ka adlaw ang pagpamatay sang mga Judio sa ila mga kaaway, sang ika-13 kag sang ika-14 nga adlaw. Kag sang ika-15 nga adlaw, nagpahuway sila kag naghiwat man sang piesta nga may pagsinadya). 19Amo ina nga ang mga Judio nga nagaestar sa mga baryo nagasaulog sang piesta kada ika-14 nga adlaw sang bulan sang Adar. Sa sina nga adlaw nagahinatagay sila sang regalo.9:19 regalo: ukon, regalo nga pagkaon.
Ang Piesta nga Ginatawag “Purim”
20Ginsulat ni Mordecai ang tanan nga natabo, kag nagpadala siya sang sulat sa tanan nga Judio, malayo man ukon malapit, sa tanan nga probinsya nga sakop ni Haring Ahasuerus. 21Sa sini nga sulat, ginhambalan ni Mordecai ang mga Judio nga saulugon nila kada tuig ang ika-14 kag ika-15 nga adlaw sang bulan sang Adar, 22sa pagdumdom sang tion nga nakaluwas sila sa ila mga kaaway, kag ginbayluhan ang ila kasubo sang kalipay kag ang paghibi sang pagsinadya. Ginhambalan man sila ni Mordecai sa sulat nga saulugon nila ang piesta nga may pagsinadya, kag maghinatagay sila sang regalo,9:22 regalo: Tan-awa ang footnote sa bersikulo 19. kag hatagan man nila ang mga imol.
23Ginsunod sang mga Judio ang mando ni Mordecai nga padayunon nila ang pagsaulog sang amo nga piesta kada tuig.
Ang Rason kon ngaa may Piesta nga Ginatawag “Purim”
24Si Haman nga anak ni Hamedata nga Agagnon, nga kaaway sang tanan nga Judio, nagplano sa pagpatay sa mga Judio. Naggabot-gabot siya agod mahibaluan niya kon san-o niya sila laglagon. Ang butang nga gin-gamit sa paggabot-gabot ginatawag nga “pur.” 25Pero sang mabalitaan sang hari ang ato nga plano paagi kay Rayna Ester, nagpasulat siya sang mando nga ang malain nga plano ni Haman kontra sa mga Judio himuon sa iya. Kag ginbitay si Haman pati ang iya mga anak nga lalaki. 26Gani ang pagsaulog sang sina nga tion ginatawag nga Purim,9:26 Purim: Amo ini ang tawag sa sobra sa isa nga “pur.” halin sa pulong nga “pur.” Kag tungod sa sulat ni Mordecai kag tungod sa ila naeksperiensyahan, 27naghilisugot ang mga Judio nga saulugon nila sa husto nga tion kada tuig ang inang duha ka adlaw nga piesta sa pamaagi nga ginsiling ni Mordecai. Nagdesisyon sila nga himuon nila ini kag sang ila mga kaliwat, kag sang tanan nga nangin Judio. 28Ining duha ka adlaw sang Purim dumdumon kag saulugon sang kada pamilya sang mga Judio sa kada henerasyon, sa tanan nga probinsya kag siyudad sang ginharian. Indi nila ini pag-untatan ukon pagkalimtan, bisan sang ila mga kaliwat.
29Agod mapalig-on ang sulat ni Mordecai parte sa Purim, nagsulat man si Rayna Ester nga anak ni Abihail, parte sa sini nga piesta. Kaupod niya si Mordecai sa pagsulat sini. 30Ginpadala ini ni Mordecai sa 127 ka probinsya nga sakop sang ginharian ni Haring Ahasuerus. Nakahatag ini sang kalinong kag kalig-on sa mga Judio, 31kag nagasugo sa ila nga saulugon nila ang Purim sa husto nga tion, subong sang ginmando ni Mordecai, nga ginmando man ni Rayna Ester. Sundon nila ini, subong nga ginasunod nila kag sang ila mga kaliwat ang pagsulundan parte sa pagpuasa kag pagpangasubo. 32Ang mando ni Ester nga nagpalig-on sa mga pagsulundan parte sa Purim ginsulat sa libro.
1On the thirteenth day of the twelfth month, the month of Adar, the edict commanded by the king was to be carried out. On this day the enemies of the Jews had hoped to overpower them, but now the tables were turned and the Jews got the upper hand over those who hated them. 2The Jews assembled in their cities in all the provinces of King Xerxes to attack those determined to destroy them. No-one could stand against them, because the people of all the other nationalities were afraid of them. 3And all the nobles of the provinces, the satraps, the governors and the king’s administrators helped the Jews, because fear of Mordecai had seized them. 4Mordecai was prominent in the palace; his reputation spread throughout the provinces, and he became more and more powerful.
5The Jews struck down all their enemies with the sword, killing and destroying them, and they did what they pleased to those who hated them. 6In the citadel of Susa, the Jews killed and destroyed five hundred men. 7They also killed Parshandatha, Dalphon, Aspatha, 8Poratha, Adalia, Aridatha, 9Parmashta, Arisai, Aridai and Vaizatha, 10the ten sons of Haman son of Hammedatha, the enemy of the Jews. But they did not lay their hands on the plunder.
11The number of those killed in the citadel of Susa was reported to the king that same day. 12The king said to Queen Esther, ‘The Jews have killed and destroyed five hundred men and the ten sons of Haman in the citadel of Susa. What have they done in the rest of the king’s provinces? Now what is your petition? It will be given you. What is your request? It will also be granted.’
13‘If it pleases the king,’ Esther answered, ‘give the Jews in Susa permission to carry out this day’s edict tomorrow also, and let Haman’s ten sons be impaled on poles.’
14So the king commanded that this be done. An edict was issued in Susa, and they impaled the ten sons of Haman. 15The Jews in Susa came together on the fourteenth day of the month of Adar, and they put to death in Susa three hundred men, but they did not lay their hands on the plunder.
16Meanwhile, the remainder of the Jews who were in the king’s provinces also assembled to protect themselves and get relief from their enemies. They killed seventy-five thousand of them but did not lay their hands on the plunder. 17This happened on the thirteenth day of the month of Adar, and on the fourteenth they rested and made it a day of feasting and joy.
18The Jews in Susa, however, had assembled on the thirteenth and fourteenth, and then on the fifteenth they rested and made it a day of feasting and joy.
19That is why rural Jews – those living in villages – observe the fourteenth of the month of Adar as a day of joy and feasting, a day for giving presents to each other.
Purim established
20Mordecai recorded these events, and he sent letters to all the Jews throughout the provinces of King Xerxes, near and far, 21that they should celebrate annually the fourteenth and fifteenth days of the month of Adar 22as the time when the Jews got relief from their enemies, and as the month when their sorrow was turned into joy and their mourning into a day of celebration. He wrote to them to observe the days as days of feasting and joy and giving presents of food to one another and gifts to the poor.
23So the Jews agreed to continue the celebration they had begun, doing what Mordecai had written to them. 24For Haman son of Hammedatha, the Agagite, the enemy of all the Jews, had plotted against the Jews to destroy them and had cast the pur (that is, the lot) for their ruin and destruction. 25But when the plot came to the king’s attention,9:25 Or when Esther came before the king he issued written orders that the evil scheme Haman had devised against the Jews should come back on to his own head, and that he and his sons should be impaled on poles. 26(Therefore these days were called Purim, from the word pur.) Because of everything written in this letter and because of what they had seen and what had happened to them, 27the Jews took it on themselves to establish the custom that they and their descendants and all who join them should without fail observe these two days every year, in the way prescribed and at the time appointed. 28These days should be remembered and observed in every generation by every family, and in every province and in every city. And these days of Purim should never fail to be celebrated by the Jews – nor should the memory of these days die out among their descendants.
29So Queen Esther, daughter of Abihail, along with Mordecai the Jew, wrote with full authority to confirm this second letter concerning Purim. 30And Mordecai sent letters to all the Jews in the 127 provinces of Xerxes’ kingdom – words of goodwill and assurance – 31to establish these days of Purim at their designated times, as Mordecai the Jew and Queen Esther had decreed for them, and as they had established for themselves and their descendants in regard to their times of fasting and lamentation. 32Esther’s decree confirmed these regulations about Purim, and it was written down in the records.
