Deuteronomio 32 – HLGN & NVI

Ang Pulong Sang Dios

Deuteronomio 32:1-52

1O langit, pamati kay mahambal ako!

O duta, pamatii ang akon mga pulong.

2Ang akon mga pagpanudlo magatupa pareho sa ulan ukon tun-og.

Ang akon mga pulong pareho sa dabodabo sa mga hilamon ukon talithi sa mga tanom.

3Ibantala ko ang ngalan sang Ginoo.

Dayawon ko ang pagkagamhanan sang aton Dios!

4Siya ang akon palalipdan nga bato;

husto gid ang iya mga binuhatan, kag matarong ang tanan niya nga mga pamaagi.

Matutom siya nga Dios kag wala nagakasala; matarong siya kag husto ang iya mga ginahimo.

5Pero kamo nagpakasala sa iya kag wala na niya kamo pagkabiga nga iya mga anak tungod sa inyo kalautan.

Mga makasasala kag balingag nga henerasyon!

6Amo bala ini ang inyo ibalos sa Ginoo?

Mga buang-buang gid kamo kag kulang sang pag-intiendi.

Indi bala nga siya ang inyo Amay nga nagtuga sa inyo?

7Dumduma ninyo ang nagligad nga mga tinuig; hunahunaa ninyo ang mga nagligad nga henerasyon.

Pamangkuta ninyo ang inyo mga katigulangan kon ano ang mga natabo kay sugiran nila kamo.

Pamangkuta ninyo ang inyo mga manugdumala kay ipaathag nila ini sa inyo.

8Sang ginhatagan sang Labing Mataas nga Dios ang mga nasyon sang ila duta kag sang ginbahin-bahin niya ang mga katawhan,

ginbutangan niya sila sang mga dulunan suno sa kadamuon sang mga anghel sang Dios.32:8 mga anghel sang Dios: Amo ini sa Septuagint. Sa Dead Sea Scrolls, mga anak sang Dios. Sa Masoretic Text, mga kaliwat ni Israel.

9Pero ang bahin sang Ginoo amo ang iya katawhan; sila nga mga kaliwat ni Jacob amo ang iya palanublion.

10Nakita niya sila sa desierto, sa lugar nga halos wala sing may nagatubo nga tanom.

Gin-atipan niya sila kag ginhalungan pareho sa paghalong sang tawo sa iya mata.

11Ginbantayan niya sila pareho sa agila nga nagabantay sang iya mga buto samtang iya ini ginatudluan sa paglupad.

Ginahumlad niya ang iya mga pakpak sa pagsalo kag pagdala sa ila.

12Ang Ginoo lang gid ang nagtuytoy sa iya katawhan, nga wala ang bulig sang iban nga dios.

13Ginpagahom niya sila sa mga kabukiran, kag ginpakaon sang mga patubas sang duta.

Ginsagod niya sila sang dugos halin sa banglid kag sang lana halin sa mga olibo nga nagatubo sa batuhon nga duta.

14Ginhatagan niya sila sang mga keso kag gatas halin sa mga baka kag karnero,

kag ginhatagan sang matambok nga mga karnero kag mga kanding halin sa Bashan.

Ginhatagan man niya sila sang pinakamaayo nga mga trigo kag ginpainom sang pinakamaayo nga bino halin sa ubas.

15Nagmauswagon ang mga Israelinhon32:15 mga Israelinhon: sa Hebreo, Jeshurun, nga ang buot silingon, matarong. pero nagrebelde sila.

Nagtambok sila kag nagbakod, pero gintalikdan nila ang Dios nga nagtuga sa ila,

kag ginsikway nila ang ila palalipdan nga bato nga amo ang ila Manluluwas.

16Ginpaimon nila kag ginpaakig ang Ginoo sa ila makangilil-ad nga mga dios.

17Naghalad sila sa mga demonyo nga indi matuod nga dios—mga dios nga indi nila kilala kag bag-o lang nagtuhaw, kag wala pagtahura sang ila mga katigulangan.

18Ginkalimtan nila ang Dios nga ila palalipdan nga bato nga nagtuga sa ila.

19Nakita ini sang Ginoo, kag tungod sa iya kaakig ginsikway niya sila nga iya mga anak.

20Nagsiling siya, “Talikdan ko sila, kag tan-awon ko abi kon ano ang ila madangatan,

kay malaot sila nga henerasyon, mga anak nga indi matutom.

21Ginpaimon nila ako sa indi matuod nga dios,

kag ginpaakig nila ako sa ila wala sing pulos nga mga dios-dios.

Gani paimunon ko man sila sa iban nga katawhan.

Paakigon ko sila paagi sa pagpakamaayo sa buang-buang nga nasyon.

22Kay ang akon kaakig nagadabadaba nga daw kalayo.

Magasunog ini sa duta kag sa tanan nga patubas sini,

pati sa kadadalman sang duta,32:22 kadadalman sang duta: ukon, lugar sang mga patay. kag sa mga pundasyon sang mga bukid.

23Padal-an ko sila sang mga kalamidad, kag iguon ko sila sang akon mga pana.

24Pagutuman ko sila; magakalamatay sila sa gutom kag sa balatian.

Padal-an ko sila sang mapintas nga mga sapat sa paghalit sa ila kag mga man-og nga dalitan sa pagkagat sa ila.

25Sa guwa sang ila balay madamo ang magakalamatay sa inaway, kag sa sulod magahari ang kahadlok.

Magakalamatay ang mga tigulang, mga pamatan-on, kag mga kabataan.

26Nagsiling ako nga laptahon ko sila hasta nga indi na sila madumduman sa kalibutan.

27Pero indi ko pagtugutan nga magpabugal ang ila mga kaaway kag magsiling, ‘Napierdi naton sila. Indi ang Ginoo ang naghimo sini.’ ”

28Ang Israel isa ka nasyon nga wala sing kaalam kag pag-intiendi.

29Kon maalamon lang sila, maintiendihan kuntani nila ang ila madangatan.

30Paano bala malagas sang isa ka tawo ang isa ka libo nga mga Israelinhon?

Paano madaog sang duha ka tawo ang napulo ka libo sa ila?

Luwas lang kon gintugyan sila sang Ginoo nga ila palalipdan nga bato.

31Kay ang palalipdan nga bato sang aton mga kaaway indi pareho sang aton palalipdan nga bato, kag bisan sila nakahibalo sini.

32Ang aton mga kaaway, nga pareho kalaot sa mga pumuluyo sang Sodom kag Gomora, kaangay sang ubas nga mapait kag makahililo ang bunga,

33kag kaangay sang bino nga halin sa dalit sang man-og.

34Nakahibalo ang Ginoo sang ila ginahimo;

ginasupot niya lang anay ini kag nagahulat sang husto nga tion sa pagsilot sa ila.

35Nagsiling siya, “Ako ang magatimalos kag magasilot sa ila,

kay magaabot ang tion nga makadalin-as gid sila.

Madali na lang mag-abot ang ila kalaglagan. Indi na ini magdugay.”

36Magahukom ang Ginoo pabor sa iya katawhan;

kaluoyan niya sila nga iya mga alagad, kon makita niya nga wala na sila sang kusog kag diutay na lang ang nabilin sa ila, ulipon man ukon indi ulipon.

37Dayon mamangkot ang Ginoo sa iya katawhan, “Diin na karon ang ila mga dios, ang bato nga ila palalipdan?

38Diin na karon ang ila mga dios nga nagakaon sang tambok kag nagainom sang bino sang ila mga halad?

Pabuliga sila sa inyo, kag himua ninyo sila nga inyo proteksyon!

39Tan-awa ninyo karon; ako amo lang gid ang Dios!

Wala na sing iban nga dios luwas sa akon.

Ako ang nagapatay kag ako man ang nagahatag sang kabuhi; ako ang nagapilas kag ako man ang nagaayo,

kag wala sing may makaluwas sa akon mga kamot.

40Karon, bayawon ko ang akon mga kamot kag magsumpa,

‘Subong nga buhi ako sa wala sing katapusan,

41bairon ko ang nagaidlak ko nga espada kag gamiton ko ini sa pagsilot.

Balusan ko ang akon mga kaaway kag pabayaron ang mga nagasikway sa akon.

42Ang akon pana mabulit sang ila mga dugo, kag ang akon espada magapanglabo sang ila mga lawas.

Magakalamatay pati ang mga madakpan sa ila kag ang ila mga pangulo.’ ”

43Kamo nga mga nasyon, dayawa ninyo ang katawhan sang Ginoo,32:43 Kamo… Ginoo: ukon, Kamo nga mga nasyon, magkalipay kamo kaupod sa katawhan sang Ginoo. Sa Dead Sea Scrolls kag Griego nga teksto, Magkalipay kamo upod sa iya, O kalangitan, kag ang tanan nga anghel sang Dios dapat magsimba sa iya. kay balusan sang Ginoo ang nagpatay sa ila nga iya mga alagad.

Balusan niya ang iya mga kaaway, kag tinluan niya ang iya duta kag ang iya katawhan.

44Ginhambal ni Moises kaupod ni Josue32:44 Josue: sa Hebreo, Hoseas. nga anak ni Nun ang mensahi sang sini nga kanta sa mga tawo. 45Pagkatapos hambal ni Moises sini, 46nagsiling siya sa mga tawo, “Itanom gid ninyo sa inyo mga tagipusuon ang tanan nga ginhambal ko sa inyo subong. Itudlo man ninyo ini sa inyo mga anak agod matuman nila sing maayo ang tanan nga ginasiling sa sini nga mga sugo. 47Ini nga mga sugo indi ordinaryo lang nga mga pulong; ini magahatag sa inyo sang kabuhi. Kon tumanon ninyo ini magakabuhi kamo sing malawig sa duta nga inyo panag-iyahan sa tabok sang Jordan.”

Ginsugid ang Kamatayon ni Moises

48Sa sina mismo nga adlaw nagsiling ang Ginoo kay Moises, 49“Magkadto ka sa Moab, sa kabukiran sang Abarim kag magsaka ka sa Bukid sang Nebo nga nagaatubang sa Jerico. Tan-awa didto ang Canaan, ang duta nga ginahatag ko sa mga Israelinhon nga ila panag-iyahan. 50Kag dira sa sina nga bukid mapatay ka, kag isimpon ka sa imo mga paryente nga nagkalamatay na, subong nga si Aaron nga imo utod napatay sa Bukid sang Hor kag ginsimpon man sa iya mga paryente. 51Kay duha kamo nadulaan sang pagsalig sa akon sa atubangan sang mga Israelinhon sang didto kamo sa tuburan sang Meriba Kadesh,32:51 Meriba Kadesh: ukon, Meriba sa Kadesh. sa kamingawan sang Zin. Wala ninyo pagpadunggi ang akon pagkabalaan sa ila atubangan. 52Gani makita mo lang sa malayo ang duta nga ginahatag ko sa mga Israelinhon, pero indi ka makasulod didto.”

Nueva Versión Internacional

Deuteronomio 32:1-52

1Escuchen, cielos, y hablaré;

oye, tierra, las palabras de mi boca.

2Que caiga mi enseñanza como lluvia

y desciendan mis palabras como rocío,

como aguacero sobre el pasto nuevo,

como lluvia abundante sobre plantas tiernas.

3Proclamaré el nombre del Señor.

¡Alaben la grandeza de nuestro Dios!

4Él es la Roca, sus obras son perfectas,

y todos sus caminos son justos.

Dios es fiel; no practica la injusticia.

Él es recto y justo.

5Actuaron contra él de manera corrupta;

para vergüenza de ellos, ya no son sus hijos; ¡son una generación torcida y perversa!

6¿Y así pagas al Señor,

pueblo tonto y sin sabiduría?

¿Acaso no es tu Padre, tu Creador,

el que te hizo y te formó?

7Recuerda los días de antaño;

considera las generaciones pasadas.

Pídele a tu padre que te lo diga,

y a los jefes que te lo expliquen.

8Cuando el Altísimo dio su herencia a las naciones,

cuando dividió a toda la humanidad,

estableció límites a los pueblos

según el número de los hijos de Israel.

9Porque la porción del Señor es su pueblo;

Jacob es su herencia asignada.

10Lo halló en una tierra desolada,

en la rugiente soledad del yermo.

Lo protegió y lo cuidó;

lo guardó como a la niña de sus ojos;

11como un águila que agita el nido

y revolotea sobre sus polluelos,

que despliega su plumaje

y los lleva sobre sus alas.

12Solo el Señor lo guiaba;

ningún dios extraño iba con él.

13Lo hizo cabalgar sobre las alturas de la tierra

y lo alimentó con el fruto de los campos.

Lo nutrió con miel de la peña,

y con aceite que hizo brotar de la más dura roca;

14con mantequilla y leche de las vacas y ovejas,

y con cebados corderos y cabritos;

con toros selectos de Basán

y las mejores espigas del trigo.

Bebió la sangre espumosa de la uva.

15Jesurún32:15 En hebreo, Jesurún significa el justo, es decir, Israel. engordó y pateó;

se hartó de comida, y se puso corpulento y rollizo.

Abandonó al Dios que le dio vida

y rechazó a la Roca de su salvación.

16Lo provocó a celos con dioses extraños

y lo hizo enojar con sus ídolos detestables.

17Ofreció sacrificios a los demonios, que no son Dios;

dioses que no había conocido,

dioses recién aparecidos,

dioses que jamás sus antepasados adoraron.

18¡Despreciaste a la Roca que te engendró!

¡Olvidaste al Dios que te dio vida!

19Al ver esto, el Señor los rechazó

porque sus hijos y sus hijas lo irritaron.

20«Les voy a dar la espalda» —dijo—,

«a ver en qué terminan;

son una generación perversa,

¡son unos hijos infieles!

21Me provocaron celos con lo que no es Dios como yo

y me enojaron con sus ídolos inútiles.

Pues yo haré que ustedes sientan envidia de los que no son pueblo;

voy a irritarlos con una nación insensata.

22Se ha encendido el fuego de mi ira,

que quema hasta lo profundo de los dominios de la muerte.32:22 dominios de la muerte. Lit. Seol.

Devorará la tierra y sus cosechas,

y consumirá la raíz de las montañas.

23»Amontonaré calamidades sobre ellos

y contra ellos lanzaré mis flechas.

24Enviaré a que los consuman el hambre,

la pestilencia nauseabunda y la plaga mortal.

Lanzaré contra ellos los colmillos de las fieras

y el veneno de las víboras que se arrastran por el polvo.

25En la calle, la espada los dejará sin hijos,

y en sus casas reinará el terror.

Perecerán los jóvenes y las doncellas,

los que aún maman y los que ya se peinan canas.

26Me dije: “Voy a dispersarlos;

borraré de la tierra su memoria”.

27Pero temí las provocaciones del enemigo;

temí que el adversario no entendiera

y llegara a pensar: “Hemos triunfado;

nada de esto lo ha hecho el Señor”».

28Como nación, han perdido el juicio;

carecen de discernimiento.

29¡Si tan solo fueran sabios, entendieran esto

y comprendieran cuál será su fin!

30¿Cómo podría un hombre perseguir a mil

si su Roca no los hubiera vendido?

¿Cómo podrían dos hacer huir a diez mil

si el Señor no los hubiera entregado?

31Su roca no es como nuestra Roca.

¡Aun nuestros enemigos lo reconocen!

32Su viña es un retoño de Sodoma,

de los campos de Gomorra.

Sus uvas están llenas de veneno;

sus racimos, preñados de amargura.

33Su vino es veneno de víboras,

ponzoña mortal de serpientes.

34«¿No he tenido esto en reserva

y lo he sellado en mis archivos?

35Mía es la venganza; yo pagaré.

A su debido tiempo, su pie resbalará.

Se apresura su desastre,

y el día del juicio se avecina».

36El Señor defenderá a su pueblo

cuando lo vea sin fuerzas;

tendrá compasión de sus siervos

cuando ya no queden ni esclavos ni libres.

37Y les dirá: «¿Dónde están ahora sus dioses,

la roca en la cual se refugiaron?

38¿Dónde están los dioses que comieron la gordura de sus sacrificios

y bebieron el vino de sus ofrendas líquidas?

¡Que se levanten a ayudarles!

¡Que les den abrigo!

39»¡Vean ahora que yo soy único!

No hay otro dios fuera de mí.

Yo doy la muerte y devuelvo la vida,

causo heridas y doy sanidad.

Nadie puede librarse de mi mano.

40Alzo la mano al cielo y solemnemente juro:

Tan cierto como que vivo para siempre,

41cuando afile mi espada reluciente

y en el día del juicio la tome en mis manos,

me vengaré de mis adversarios;

¡les daré su merecido a los que me odian!

42Mis flechas se embriagarán de sangre

y mi espada se hartará de carne:

sangre de heridos y de cautivos,

cabezas de líderes enemigos».

43Alégrense, naciones, con el pueblo de Dios;32:43 Alégrense, … de Dios. Alt. Hagan regocijar al pueblo de Dios, naciones.

él vengará la sangre de sus siervos.

¡Sí! Dios se vengará de sus enemigos,

y perdonará a su tierra y a su pueblo.

44Acompañado de Josué,32:44 Lit. Oseas, que es una variante del nombre Josué. hijo de Nun, Moisés fue y recitó ante el pueblo todas las palabras de este cántico. 45Cuando terminó, dijo a todos los israelitas: 46«Guarden en su corazón todo lo que les he declarado solemnemente este día, y digan a sus hijos que obedezcan fielmente todas las palabras de esta ley. 47Porque no son palabras vanas para ustedes, sino que de ellas depende su vida; por ellas vivirán mucho tiempo en la tierra que van a poseer al otro lado del Jordán».

Anuncio de la muerte de Moisés

48Ese mismo día el Señor dijo a Moisés: 49«Sube a las montañas de Abarín y contempla desde allí el monte Nebo, en el territorio de Moab, frente a Jericó, y el territorio de Canaán, el cual voy a dar en posesión a los israelitas. 50En el monte al que vas a subir morirás y te reunirás con los tuyos, así como tu hermano Aarón murió y se reunió con sus antepasados en el monte Hor. 51Esto será así porque, a la vista de todos los israelitas, ustedes dos me fueron infieles en las aguas de Meribá Cades; en el desierto de Zin no honraron mi santidad. 52Por eso no entrarás en el territorio que voy a darle al pueblo de Israel; solamente podrás verlo de lejos».