Ang Damgo ni Nebucadnezar
1Sang ikaduha nga tuig sang paghari ni Nebucadnezar, kapila siya nagdamgo. Nakapalibog gid sa iya ang iya mga damgo gani indi siya makatulog. 2Ginpatawag niya ang iya mga madyikero, babaylan, sorhano, kag mga manugpakot,2:2 manugpakot: sa literal, Kaldeanhon. agod ipasaysay ang iya mga damgo. 3Pag-abot nila nagsiling ang hari sa ila, “Nagdamgo ako kag nakapalibog gid ini sa akon, gani ginpatawag ko kamo kay gusto ko mahibaluan kon ano ang kahulugan sang sadto nga damgo.”
4Nagsabat ang mga manugpakot sa hari sa lingguahe nga Aramico,2:4 Halin sa sini nga bersikulo hasta sa katapusan sang kapitulo 7 ang gin-gamit nga lingguahe sa pagsulat amo ang Aramico. “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. Sugiri kami nga imo mga alagad sang imo damgo, kag isaysay namon sa imo ang kahulugan.”
5Pero nagsiling siya sa ila, “Amo ini ang akon desisyon: Kon indi ninyo mapakot kon ano ang akon damgo kag ang kahulugan sini, ipahiwa-hiwa ko ang inyo mga lawas kag ipaguba ang inyo mga balay. 6Pero kon mapakot gani ninyo ang akon damgo kag masaysay ang kahulugan sini, regaluhan ko kamo kag hatagan sang dako nga kadungganan. Sige, pakta na ninyo kag isaysay dayon ang kahulugan.”
7Nagsabat liwat sila sa hari, “Mahal nga Hari, sugiri na lang kami sang imo damgo kay isaysay namon sa imo ang kahulugan.” 8Nagsiling ang hari, “Nakahibalo ako nga ginapadugay-dugay lang ninyo ang oras kay nakahibalo kamo nga tumanon ko gid ang akon ginsiling sa inyo, 9nga kon indi gani ninyo mapakot kag masaysay ang akon damgo silutan ko gid kamo sadtong akon ginsiling. Nagsugtanay kamo nga magbutig sa akon kay nagapinsar kamo nga magbag-o pa ang situasyon. Pakta na ninyo kon ano ang akon damgo agod mapati ako nga makahibalo gid kamo magsaysay sang kahulugan sini.”
10Nagsabat sila sa hari, “Wala gid sing tawo sa bug-os nga kalibutan nga makahimo sinang imo ginapangayo. Kag wala man sing hari, bisan ano pa siya ka gamhanan, nga nagasugo sa mga madyikero, babaylan, ukon manugpakot sa paghimo sang pareho sina. 11Kabudlay gid sang imo ginapangayo, Mahal nga Hari. Ang mga dios lang gid ang makahimo sina, pero wala man sila nagapuyo upod sa mga tawo.”
12Tungod sa ila ginsabat, puwerte gid ang kaakig sang hari. Kag nagmando siya nga pamatyon ang tanan nga maalamon2:12 maalamon: ang mga tawo nga pareho sa ginasiling sang bersikulo 2. nga mga tawo sa Babilonia. 13Sang ginpaguwa ang sugo nga ang mga maalamon pamatyon, ginpangita si Daniel kag ang iya mga kaupod agod patyon man.
14-15Karon, nagpalapit si Daniel kay Arioc nga kapitan sang mga guwardya sang hari. Ining si Arioc amo ang ginsugo sang hari sa pagpatay sa maalamon nga mga tawo sang Babilonia. Mahinalungon nga nagpamangkot si Daniel sa iya kon ano ang kabangdanan sining mabug-at nga mando sang hari. Gani ginsugiran siya ni Arioc sang natabo.
16Pagkabati sadto ni Daniel, nagkadto siya sa hari kag nagpangabay nga hatagan siya sang tion agod masaysay niya ang kahulugan sang damgo sini. 17Nagsugot ang hari, gani nagpauli dayon si Daniel kag ginsugiran niya ang iya mga kaupdanan nga sila ni Hanania, Mishael, kag Azaria parte sa natabo. 18Ginsilingan sila ni Daniel nga magpangamuyo agod kaluoyan sila sang Dios sang langit2:18 Dios sang langit: ukon, Dios nga ara sa langit; ukon, Dios nga naghimo sang langit; ukon, Dios nga labaw sa tanan. nga mahibaluan nila ang kahulugan sang damgo sang hari, agod indi sila pagpatyon upod sang iban pa nga maalamon nga mga tawo sa Babilonia.
19Sadto nga gab-i, ginpahayag sang Dios kay Daniel ang damgo sang hari kag ang kahulugan sini paagi sa palanan-awon. Gindayaw dayon ni Daniel ang Dios sang langit. 20Nagsiling siya,
“Ang Dios maalam kag gamhanan;
dayawon naton siya sa wala sing katapusan.
21Siya ang nagabaylo sang mga panahon.
Siya ang nagabuot kon sin-o ang magahari kag siya man ang nagailis sa ila.
Siya ang nagahatag sang kaalam sa mga maalamon.
22Ginapahayag niya ang kahulugan sang madalom nga mga butang nga mabudlay intiendihon.
Ara sa iya ang kasanag, kag kahibalo siya kon ano ang ara sa kadulom.
23Gani ginadayaw ko ikaw kag ginapasalamatan, O Dios sang akon mga katigulangan.
Ikaw ang naghatag sa akon sang kaalam kag ikasarang.
Kag ginhatag mo ang amon ginpangayo sa imo paagi sa pagpahayag mo sa amon sang kahulugan sang damgo sang hari.”
Ginsaysay ni Daniel ang Kahulugan sang Damgo sang Hari
24Dayon nagbalik si Daniel kay Arioc nga amo ang gintugyanan sang hari sa pagpatay sa maalamon nga mga tawo sa Babilonia. Nagsiling si Daniel sa iya, “Indi anay pagpatya ang maalamon nga mga tawo, kundi updi anay ako sa hari kay isaysay ko sa iya ang kahulugan sang iya damgo.”
25Gani dali-dali nga gindala ni Arioc si Daniel sa hari. Nagsiling si Arioc, “Mahal nga Hari, may nakita ako nga bihag nga halin sa Juda nga makasaysay kon ano ang kahulugan sang imo damgo.” 26Ginpamangkot sang hari si Daniel nga ginatawag man nga Belteshazar, “Masugid mo bala sa akon kon ano ang akon damgo kag masaysay ang iya kahulugan?” 27Nagsabat si Daniel, “Mahal nga Hari, wala sing bisan sin-o nga maalamon, babaylan, madyikero, ukon manughimalad nga makasaysay sang imo damgo. 28Pero may Dios sa langit nga nagapahayag sang mga tinago nga kamatuoran. Paagi sa imo damgo, Mahal nga Hari, ginpahibalo sang Dios sa imo kon ano ang matabo sa palaabuton. Karon, isugid ko sa imo ang mga palanan-awon nga nakita mo sa imo damgo.
29“Samtang nagakatulog ka, Mahal nga Hari, nagdamgo ka parte sa matabo sa palaabuton. Ginpahibalo ina sa imo sang Dios nga nagapahayag sang mga tinago nga kamatuoran. 30Kag ang imo damgo ginpahayag sa akon sang Dios, indi tungod nga mas maalam ako sang sa iban nga mga tawo, kundi agod masaysay ko sa imo kag maintiendihan mo kon ano ang kahulugan sang nag-abot sa imo hunahuna.
31“Ang imo damgo amo ini: May nakita ka nga isa ka dako nga estatwa nga nagatindog sa imo atubangan. Puwerte ini kasilaw kag makahaladlok tan-awon. 32Ang iya sini nga ulo puro nga bulawan kag ang iya dughan kag mga kamot pilak,2:32 pilak: sa English, silver. kag halin sa iya tiyan hasta sa paa saway. 33Ang iya mga batiis salsalon kag ang iya mga tiil salsalon kag tisa.2:33 tisa: sa iban nga Bisaya, daga. Sa English, clay. 34Kag samtang nagatan-aw ka sa estatwa, may isa ka bato nga gintiphag, pero indi tawo ang nagtiphag. Nagtupa ini nga bato sa salsalon kag tisa nga mga tiil sang estatwa, kag nadugmok ang iya mga tiil. 35Sa gilayon nagkaladugmok ang bilog nga estatwa nga salsalon, tisa, saway, pilak, kag bulawan. Kag nangin pareho na lang ini sang upa sa linasan nga ginapalid sang hangin kon diin-diin. Pero ang bato nga nagdugmok sa tiil sang estatwa nangin dako nga bukid kag naglikop sa bug-os nga kalibutan.
36“Amo ato ang imo damgo, kag amo ini ang iya kahulugan: 37Mahal nga Hari, ikaw ang hari nga labaw sa tanan nga hari. Ginhimo ka nga hari sang Dios sang langit, kag ginhatagan ka niya sang gahom, kusog, kag kadungganan. 38Ginpagamhan niya sa imo ang mga tawo, mga sapat, kag mga pispis, bisan diin man sila. Ikaw amo ang ginarepresentar sadtong bulawan nga ulo sang estatwa.
39“Ang masunod sa imo nga ginharian indi pareho kagamhanan sa imo ginharian. Ang ikatatlo nga ginharian amo ang ginarepresentar sadtong saway nga parte sang estatwa, kag magagahom ini nga ginharian sa bug-os nga kalibutan. 40Kag ang sunod amo ang ikaapat nga ginharian nga daw pareho sang salsalon. Kay subong nga ang salsalon makadugmok sang tanan, ini nga ginharian magadugmok sang iban nga mga ginharian. 41Kag subong nga ang mga tiil sang estatwa salsalon kag tisa, ini nga ginharian mabahin. Pero magapabilin ini nga mabakod, tungod kay nakita mo man nga ang mga tiil sang estatwa may lakot nga salsalon. 42Ang salsalon kag tisa nga mga tudlo sang mga tiil nagakahulugan nga may bahin sang sini nga ginharian nga mabakod kag may bahin man nga maluya. 43Ang pag-impon sang salsalon kag tisa nagakahulugan man nga magaisa ang mga hari sang sini nga ginharian paagi sa pag-inasawahay. Pero indi magdugay ang ila pag-isa, pareho bala sang salsalon kag tisa nga indi puwede mikslahon.
44“Sa panahon sang sini nga mga hari, magatukod ang Dios sang langit sang isa ka ginharian nga indi gid mapukan hasta san-o. Indi gid ini madaog sang iban, kundi laglagon pa gani niya ang tanan nga ginharian kag magapabilin ini hasta san-o. 45Pareho bala sang imo nakita nga bato nga gintiphag halin sa bukid (pero indi tawo ang nagtiphag) nga nagdugmok sang estatwa nga salsalon, saway, tisa, pilak, kag bulawan.
“Mahal nga Hari, nagpahayag ang gamhanan nga Dios sa imo kon ano ang matabo sa palaabuton. Amo ato ang imo damgo kag ang iya kahulugan. Matuod gid ang tanan ko nga ginsiling.”
46Nagluhod dayon si Haring Nebucadnezar sa pagpadungog kay Daniel. Pagkatapos nagmando siya nga maghalad kag magsunog sang insenso kay Daniel. 47Nagsiling siya kay Daniel, “Tungod sang imo pagsugid sang akon damgo kag pagsaysay sang iya kahulugan, matuod gid man nga ang imo Dios labaw sa tanan nga dios. Siya ang dapat kilalahon nga Ginoo sang mga hari. Kag siya gid lang ang makapahayag sang mga tinago nga kamatuoran.”
48Ginhatagan dayon sang hari si Daniel sang madamo kag matahom nga mga regalo. Kag ginhatagan man niya siya sang mataas nga posisyon bilang manugdumala sang bug-os nga probinsya sang Babilonia kag pangulo sang tanan nga maalamon didto. 49Ginpangabay ni Daniel sa hari nga himuon sila ni Shadrac, Meshac, kag Abednego nga kabulig niya sa pagdumala sang probinsya sang Babilonia. Kag nagsugot man ang hari. Si Daniel iya nagpabilin didto sa palasyo sang hari.
느부갓네살왕의 꿈
1느부갓네살왕은 왕위에 오른 지 2년째가 되는 해에 꿈을 꾸고 그것으로 번민 하여 잠을 이루지 못하였다.
2그래서 왕은 자기 꿈을 해몽할 점쟁이와 마법사와 무당과 점성가를 불러오게 하였다. 그들이 들어와서 왕 앞에 섰을 때
3왕은 이상한 꿈을 꾸고 그 뜻을 알고자 번민하고 있다고 그들에게 말하였다.
4그러자 점성가들이 아람 말로 왕에게 이렇게 말하였다. “대왕이시여, 아무쪼록 오래오래 사십시오. 그 꿈이 무엇인지 말씀해 주시면 우리가 해몽해 드리겠습니다.”
5“내 명령이다. 너희는 내가 꾼 꿈을 말하고 해몽하라. 그렇지 않으면 내가 너희 몸을 갈기갈기 찢고 너희 집을 잿더미로 만들어 버릴 것이다.
6그러나 만일 너희가 그 꿈을 나에게 말하고 해몽하면 내가 너희에게 많은 선물과 상을 주고 큰 영예를 주겠다. 그러니 내 꿈과 뜻을 말하라.”
7“대왕께서 그 꿈을 먼저 말씀해 주십시오. 그러면 우리가 해몽해 드리겠습니다.”
8“너희는 내 명령이 취소될 수 없음을 알고 시간을 벌려는 속셈이 분명하다.
9너희가 내 꿈을 말하지 않으면 내가 어차피 너희를 처벌할 수밖에 없다. 너희는 내 앞에서 못된 거짓말을 꾸며 말하기로 합의하고 때가 바뀌기를 기다리고 있다. 이제 너희는 그 꿈을 나에게 말하라. 그러면 너희가 그 꿈을 해몽할 수 있다는 것을 내가 알게 될 것이다.”
10“이 세상에는 대왕께서 알고자 하시는 일을 말할 사람이 하나도 없습니다. 세상의 그 어떤 왕이나 통치자도 점쟁이나 마법사나 점성가에게 이런 것을 물어본 적은 없습니다.
11대왕께서 물으신 것은 너무 어려워서 신이 아니면 그것을 왕께 말할 자가 아무도 없으며 또 그런 신은 사람들 가운데 살지도 않습니다.”
12이 말을 듣고 왕은 몹시 화를 내며 바빌론의 박사들을 모조리 죽이라고 명령하였다.
13박사들을 죽이라는 왕의 명령이 떨어지자 궁중에서는 다니엘과 그의 친구들도 찾고 있었다.
14왕의 경호대장 아리옥이 바빌론의 박사들을 죽이려고 나갈 때 다니엘이 그에게 가서 아주 지혜로운 말로
15왕이 어째서 그처럼 가혹한 명령을 내렸는지 묻자 아리옥이 다니엘에게 일어난 일을 설명해 주었다.
16그래서 다니엘은 즉시 왕에게 가서 꿈을 해몽할 수 있도록 얼마간의 시간을 달라고 요청하였다.
17그러고서 다니엘은 자기 집으로 돌아가 자기 친구 하나냐와 미사엘과 아사랴에게 그 일을 설명하고
18그들이 바빌론에 있는 다른 박사들과 함께 죽음을 당하지 않도록 하늘의 하나님께 자비를 구하고 이 비밀을 알게 해 달라고 기도하자고 하였다.
19그런데 그 날 밤 환상 가운데 그 비밀이 다니엘에게 나타났다. 그래서 다니엘은 하나님께 이렇게 찬양하였다.
20“하나님에게
지혜와 능력이 있으니
그의 이름을 영원히 찬양하라.
21그는 때와 시대를 바꾸시며
왕을 세우고 폐하시며
지혜로운 자에게 지혜를 주시고
총명한 자에게
지식을 주시는 분이시다.
22그는 깊고 은밀한 일을 드러내시며
어둠 속에 감추어진 것을 아시고
빛 가운데 계신다.
23“내 조상들의 하나님이시여,
내가 주께 감사하고
주를 찬양합니다.
주께서는 나에게
지혜와 능력을 주시고
우리의 기도에 응답하셔서
왕의 꿈에 대한 비밀을
알게 하셨습니다.”
다니엘의 해몽
24그러고서 다니엘은 바빌론의 박사들을 처형하라는 왕의 명령을 받은 아리옥에게 가서 이렇게 말하였다. “바빌론의 박사들을 죽이지 말고 나를 왕에게 데려가 주십시오. 그러면 내가 그 꿈을 왕에게 해몽해 드리겠습니다.”
25그러자 아리옥은 즉시 다니엘을 데리고 느부갓네살왕 앞에 가서 “제가 유다 포로 가운데 왕의 꿈을 해몽할 사람을 찾아냈습니다” 하였다.
26그때 왕이 벨드사살이라는 다니엘에게 “내가 꿈에 본 것을 네가 말하고 해몽할 수 있겠느냐?” 하고 물었다.
27그래서 다니엘은 이렇게 대답하였다. “그 어떤 점쟁이와 마법사와 무당과 점성가도 대왕께서 물으신 신비스러운 일을 설명할 수가 없습니다.
28그러나 그 비밀을 밝힐 수 있는 하나님이 하늘에 계십니다. 그분이 앞으로 일어날 일을 왕에게 보여 주셨습니다. 지금부터 제가 왕의 꿈을 말씀드리겠습니다.
29대왕께서 잠자리에 누워 장래 일을 생각하실 때에 비밀을 알게 하시는 하나님이 장차 일어날 일을 왕에게 보여 주셨습니다.
30하나님이 나에게 이 비밀을 알게 하신 것은 내가 다른 사람들보다 더 지혜롭기 때문이 아니라 대왕께 그 꿈의 뜻을 알려서 마음에 생각하시던 일을 이해할 수 있도록 하기 위해서입니다.
31“왕이시여, 대왕께서는 사람 모양의 거대한 신상을 보셨습니다. 그 신상은 크고 번쩍번쩍 광채가 나며 그 모양이 무섭게 생겼는데
32그 머리는 순금이고 가슴과 팔은 은이며 배와 넓적다리는 놋이요
33다리는 철이었습니다. 그리고 그 발은 일부분이 철이며 일부분은 진흙으로 되어 있었습니다.
34대왕께서 그 신상을 보고 계실 때 사람이 손도 대지 않았는데 산에서 큰 돌 하나가 날아와 철과 진흙으로 된 발을 쳐서 부숴 버렸습니다.
35그러자 철과 진흙과 놋과 은과 금이 일시에 다 부서져서 여름철 타작 마당의 겨와 같이 되어 바람에 다 날아가 버리고 흔적조차 없어졌으며 그 신상을 친 돌은 하나의 큰 산이 되어 온 세상을 가득 채웠습니다.
36“지금까지 제가 그 꿈을 말씀드렸는데 이제부터 그것을 해몽해 드리겠습니다.
37왕이시여, 대왕께서는 세상의 모든 왕들 중에서도 가장 위대한 왕이십니다. 이것은 하늘의 하나님이 왕에게 나라와 권세와 능력과 영광을 주셨기 때문입니다.
38하나님이 왕에게 온 세상 사람들과 심지어 들짐승과 공중의 새들까지 다스리게 하셨으므로 그 신상의 금 머리는 바로 왕이십니다.
39왕의 다음에는 왕의 나라보다 못한 다른 한 나라가 일어날 것이며 그 다음 세 번째에는 놋과 같은 나라가 일어나서 온 세계를 다스릴 것입니다.
40그리고 마지막으로 네 번째 일어날 나라는 철처럼 강력한 나라가 될 것입니다. 철이 다른 모든 물건을 부수고 박살내듯이 그 나라가 세상의 모든 나라를 쳐서 부숴 버릴 것입니다.
41대왕께서는 그 발과 발가락이 일부는 진흙으로 되었고 또 일부는 철로 된 것을 보셨는데 이것은 그 나라가 나누어질 것을 뜻합니다. 그러나 대왕께서 보신 대로 거기에는 철과 진흙이 섞여 있었으므로 그 나라에는 철처럼 강한 점도 있을 것입니다.
42그 발가락이 일부는 철이요 일부는 진흙으로 되었다는 것은 그 나라의 일부는 강하고 일부는 약한 것을 뜻하며
43또 이것은 사람들이 서로 다른 인종과 섞일 것이나 철이 진흙과 합해지지 않는 것처럼 그들이 하나로 결속되지 못할 것을 뜻합니다.
44그리고 2:44 또는 ‘이 열왕의 때에’여러 왕들이 나라를 통치하는 시대에 하늘의 하나님이 영원히 멸망하지 않을 한 나라를 세우실 것입니다. 그 나라는 결코 정복당하지 않을 것이며 세상의 모든 나라를 쳐서 멸망시키고 영원히 존속할 것입니다.
45대왕께서는 사람이 손도 대지 않았는데 산에서 떨어진 돌이 날아와 철과 놋과 진흙과 은과 금을 쳐서 부수뜨린 것을 보셨습니다. 이것은 크신 하나님이 장차 일어날 일을 왕에게 보여 주신 것입니다. 제가 왕에게 말씀드린 꿈과 해몽은 확실하고 믿을 만합니다.”
46그러자 느부갓네살왕은 엎드려 다니엘에게 경배하고 그에게 예물과 향품을 갖다 바치라고 2:46 암시됨.신하들에게 명령하였다.
47그리고 왕은 다니엘에게 이렇게 말하였다. “네가 이 비밀을 밝혀내는 것을 보니 참으로 너의 하나님은 모든 신들의 신이시며 모든 왕들의 주가 되시고 비밀을 밝혀내는 분이시구나.”
48그러고서 왕은 다니엘에게 많은 선물을 주고 그를 높은 지위에 앉혀 바빌론도를 다스리게 하였으며 또 박사들을 관리하게 하였다.
49그리고 다니엘의 요구에 따라 왕은 사드락과 메삭과 아벳느고를 세워 바빌론도의 모든 업무를 감독하게 하였다. 그러나 다니엘은 왕궁에 머물러 있었다.
