Nagbisita ang Rayna sang Sheba kay Haring Solomon
(1 Har. 10:1-13)
1Sang mabatian sang rayna sang Sheba ang pagkabantog ni Solomon, nagkadto siya sa Jerusalem agod testingan ang kaalam ni Solomon paagi sa mabudlay nga mga pamangkot. Nag-abot siya sa Jerusalem nga may upod nga madamo nga mga tinawo, kag may dala siya nga mga kamelyo nga kargado sang mga regalo nga panakot, bulawan nga puwerte kadamo, kag malahalon nga mga bato. Pagkitaay nila ni Solomon, ginpamangkot niya siya sang tanan nga gusto niya nga ipamangkot. 2Ginsabat ni Solomon ang tanan niya nga pamangkot kag wala gid sing bisan ano nga butang nga indi niya mapaathag sa iya. 3Sang mapamatud-an sang rayna sang Sheba ang kaalam ni Solomon, kag sang makita niya ang katahom sang palasyo nga iya ginpatindog, 4daw indi siya makapati. Amo man sang makita niya ang pagkaon sa lamisa sang hari, ang pagdumala sang iya mga opisyal, ang pag-alagad sang iya mga suluguon kag mga manugserbi sang iya ilimnon nga may matahom nga mga uniporme, kag ang mga halad nga ginasunog nga iya ginhalad sa templo sang Ginoo.
5Nagsiling siya sa hari, “Matuod gid man ang nabatian ko sa akon nasyon parte sa imo mga hinimuan kag kaalam. 6Wala ako nagpati sini hasta nga nagkadto ako diri kag nakita ko ini mismo. Ang matuod, wala gani sa katunga sang akon nabatian parte sa imo ang akon nakita. Ang imo kaalam labaw pa sang sa akon nabatian. 7Daw ano ka suwerte sang imo mga tinawo! Daw ano ka suwerte sang imo mga opisyal nga nagaalagad sa imo kay permi nila mabatian ang imo kaalam. 8Dalayawon ang Ginoo nga imo Dios, nga nalipay sa imo kag nagbutang sa imo sa trono agod maghari para sa iya. Tungod sa gugma sang imo Dios sa Israel kag sa iya handom nga padayunon niya ini nga nasyon hasta san-o, ginhimo niya ikaw nga hari sini, agod himuon mo ang husto kag matarong sa mga tawo.”
9Dayon ginhatagan niya si Haring Solomon sing mga lima ka tonelada nga bulawan, madamo nga mga panakot kag malahalon nga mga bato. Wala na gid sing may makatupong sa kadamuon sang panakot nga ginhatag sang rayna sang Sheba kay Haring Solomon.
10May dala man ang mga tinawo ni Haring Solomon kag ang mga tinawo ni Hiram sang mga bulawan, mga kahoy nga almug, kag malahalon nga mga bato halin sa Ofir. 11Gin-gamit ni Haring Solomon ang mga kahoy nga almug nga mga hagdanan sa templo sang Ginoo kag sa palasyo, kag ang iban ginhimo nga mga arpa kag mga lira para sa mga musikero. Wala gid sing pareho sina9:11 sina: Posible ang ginatumod amo ang almug, ukon ang mga instrumento, ukon ang mga hagdanan. nga nakita sang una sa Juda.
12Ginhatag ni Haring Solomon sa rayna sang Sheba ang bisan ano nga ginpangayo niya. Mas sobra pa ang ginhatag ni Solomon sa iya sang sa gindala niya. Dayon nagpauli ang rayna sa iya lugar upod sang iya mga tinawo.
Ang Manggad ni Solomon
(1 Har. 10:14-29)
13Kada tuig nagabaton si Solomon sing mga 23 ka tonelada nga bulawan, 14wala labot sa mga buhis nga halin sa mga negosyante. Nagahatag man sa iya sang mga bulawan kag pilak ang tanan nga hari sang Arabia kag ang mga gobernador sang Israel.
15Nagpahimo si Haring Solomon sang 200 ka dalagko nga mga taming nga ang kada taming nahaklapan sing mga pito9:15 pito: ukon, tatlo kag tunga. ka kilo nga bulawan. 16Nagpahimo man siya sang 300 ka magagmay nga mga taming nga ang kada taming nahaklapan sing mga tatlo kag tunga9:16 tatlo kag tunga: ukon, lapit duha. ka kilo nga bulawan. Ginpabutang niya ini tanan didto sa bahin sang palasyo nga ginatawag Kagulangan sang Lebanon.
17Nagpahimo man ang hari sang isa ka dako nga trono nga halin sa mga bangkil sang mga elepante, kag ginhaklapan ini sang puro nga bulawan. 18May anom ka halintang ang trono, kag may bulawan ini nga tulungtungan sang tiil. Sa kada kilid sang halambuyan sini may ara nga estatwa sang leon nga nagatindog. 19Kag may ara man nga estatwa sang leon sa kada kilid sang halintang. Dose tanan ka estatwa sa anom ka halintang. Wala sing may makapareho sini nga trono sa bisan diin nga ginharian. 20Ang tanan nga ilimnan ni Haring Solomon puro bulawan, kag ang tanan nga kagamitan sa bahin sang palasyo nga ginatawag Kagulangan sang Lebanon puro man bulawan. Wala ini ginhimo sa pilak kay gamay lang ang bili sang pilak sang panahon ni Solomon. 21May mga barko man si Solomon nga pangnegosyo,9:21 pangnegosyo: sa Hebreo, pa-Tarshish. nga ginadala sang mga tinawo ni Hiram. Ini nga mga barko nagapauli isa ka bes sa kada tatlo ka tuig, nga may dala nga mga bulawan, pilak, bangkil sang elepante, kag dalagko kag magagmay nga klase sang mga amo.
22Wala sing bisan sin-o nga hari sa kalibutan nga makatupong sa kaalam kag sa manggad ni Haring Solomon. 23Ang tanan nga hari sa kalibutan nagatinguha nga makita si Solomon agod makapamati sila sa kaalam nga ginhatag sang Dios sa iya. 24Kada tuig, ang kada isa nga nagabisita sa iya may dala nga mga regalo—mga butang nga hinimo halin sa pilak kag bulawan, mga bayo, mga armas, mga panakot, mga kabayo, kag mga mula.9:24 mula: sa English, mule. Ini nga sapat kaanggid sa kabayo.
25May 4,000 ka kuwadra si Solomon para sa iya mga kabayo kag mga karwahe. May 12,000 siya ka kabayo9:25 kabayo: ukon, manugkabayo. nga ginbutang niya sa mga banwa nga bulutangan sang iya mga karwahe, kag ang iban didto sa iya sa Jerusalem. 26Ginsakop niya ang tanan nga hari halin sa Suba sang Eufrates hasta sa duta sang mga Filistinhon kag sa dulunan sang Egipto. 27Sang panahon nga siya ang hari, ang pilak sa Jerusalem daw pareho lang ka ordinaryo sa mga bato, kag ang kahoy nga sedro daw pareho kabugana sa ordinaryo nga mga kahoy nga sikomoro sa mga bulobukid sa nakatundan. 28Ang mga kabayo ni Solomon naghalin pa sa Egipto kag sa iban pa nga mga nasyon.
Ang Katapusan sang Paghari ni Solomon
(1 Har. 11:41-43)
29Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Solomon halin sa umpisa hasta sa katapusan nasulat sa Sinulatan ni Propeta Natan, sa Mensahi ni Ahia nga Taga-Shilo, kag sa Mga Palanan-awon ni Propeta Ido, nga nagasugid man parte sa paghari ni Jeroboam nga anak ni Nebat. 30Sa Jerusalem nag-estar si Solomon samtang nagahari siya sa bug-os nga Israel sa sulod sang 40 ka tuig. 31Sang napatay siya, ginlubong siya sa banwa sang iya amay nga si David. Kag si Rehoboam nga iya anak ang nagbulos sa iya bilang hari.
1And when the queen of Sheba heard of the fame of Solomon, she came to prove Solomon with hard questions at Jerusalem, with a very great company, and camels that bare spices, and gold in abundance, and precious stones: and when she was come to Solomon, she communed with him of all that was in her heart. 2And Solomon told her all her questions: and there was nothing hid from Solomon which he told her not. 3And when the queen of Sheba had seen the wisdom of Solomon, and the house that he had built, 4And the meat of his table, and the sitting of his servants, and the attendance of his ministers, and their apparel; his cupbearers also, and their apparel; and his ascent by which he went up into the house of the LORD; there was no more spirit in her.9.4 cupbearers: or, butlers 5And she said to the king, It was a true report which I heard in mine own land of thine acts, and of thy wisdom:9.5 report: Heb. word9.5 acts: or, sayings 6Howbeit I believed not their words, until I came, and mine eyes had seen it: and, behold, the one half of the greatness of thy wisdom was not told me: for thou exceedest the fame that I heard. 7Happy are thy men, and happy are these thy servants, which stand continually before thee, and hear thy wisdom. 8Blessed be the LORD thy God, which delighted in thee to set thee on his throne, to be king for the LORD thy God: because thy God loved Israel, to establish them for ever, therefore made he thee king over them, to do judgment and justice. 9And she gave the king an hundred and twenty talents of gold, and of spices great abundance, and precious stones: neither was there any such spice as the queen of Sheba gave king Solomon. 10And the servants also of Huram, and the servants of Solomon, which brought gold from Ophir, brought algum trees and precious stones.9.10 algum…: also called, almug trees 11And the king made of the algum trees terraces to the house of the LORD, and to the king’s palace, and harps and psalteries for singers: and there were none such seen before in the land of Judah.9.11 terraces: or, stairs: Heb. highways 12And king Solomon gave to the queen of Sheba all her desire, whatsoever she asked, beside that which she had brought unto the king. So she turned, and went away to her own land, she and her servants.
13¶ Now the weight of gold that came to Solomon in one year was six hundred and threescore and six talents of gold; 14Beside that which chapmen and merchants brought. And all the kings of Arabia and governors of the country brought gold and silver to Solomon.9.14 governors: or, captains
15¶ And king Solomon made two hundred targets of beaten gold: six hundred shekels of beaten gold went to one target. 16And three hundred shields made he of beaten gold: three hundred shekels of gold went to one shield. And the king put them in the house of the forest of Lebanon. 17Moreover the king made a great throne of ivory, and overlaid it with pure gold. 18And there were six steps to the throne, with a footstool of gold, which were fastened to the throne, and stays on each side of the sitting place, and two lions standing by the stays:9.18 stays: Heb. hands 19And twelve lions stood there on the one side and on the other upon the six steps. There was not the like made in any kingdom.
20¶ And all the drinking vessels of king Solomon were of gold, and all the vessels of the house of the forest of Lebanon were of pure gold: none were of silver; it was not any thing accounted of in the days of Solomon.9.20 pure: Heb. shut up9.20 none were of silver: or, there was no silver in them 21For the king’s ships went to Tarshish with the servants of Huram: every three years once came the ships of Tarshish bringing gold, and silver, ivory, and apes, and peacocks.9.21 ivory: or, elephants’ teeth 22And king Solomon passed all the kings of the earth in riches and wisdom.
23¶ And all the kings of the earth sought the presence of Solomon, to hear his wisdom, that God had put in his heart. 24And they brought every man his present, vessels of silver, and vessels of gold, and raiment, harness, and spices, horses, and mules, a rate year by year.
25¶ And Solomon had four thousand stalls for horses and chariots, and twelve thousand horsemen; whom he bestowed in the chariot cities, and with the king at Jerusalem.
26¶ And he reigned over all the kings from the river even unto the land of the Philistines, and to the border of Egypt.9.26 river: that is, Euphrates 27And the king made silver in Jerusalem as stones, and cedar trees made he as the sycomore trees that are in the low plains in abundance.9.27 made silver: Heb. gave silver 28And they brought unto Solomon horses out of Egypt, and out of all lands.
29¶ Now the rest of the acts of Solomon, first and last, are they not written in the book of Nathan the prophet, and in the prophecy of Ahijah the Shilonite, and in the visions of Iddo the seer against Jeroboam the son of Nebat?9.29 book: Heb. words 30And Solomon reigned in Jerusalem over all Israel forty years. 31And Solomon slept with his fathers, and he was buried in the city of David his father: and Rehoboam his son reigned in his stead.
