Ũhoro wa Gũtongoria
1Andũ aingĩ nĩmarĩkĩtie kwandĩka ũhoro wa maũndũ marĩa mahingĩtio gatagatĩ-inĩ gaitũ, 21:2 Joh 15:27; Ahib 2:3o ta ũrĩa twaheirwo ũhoro wamo nĩ arĩa meyoneire maũndũ macio kuuma o kĩambĩrĩria marĩ aira na ndungata cia ũhoro ũcio. 31:3 Atũm 11:4; Atũm 1:1Nĩ ũndũ ũcio, tondũ niĩ mwene nĩnduĩrĩtie maũndũ macio mothe wega kuuma kĩambĩrĩria-rĩ, ngakĩona arĩ wega o na niĩ ngwandĩkĩre mũtaratara mwega wa maũndũ macio, wee mũnene mũgaathe Theofilo, 4nĩgeetha ũmenye na ma maũndũ marĩa warutirwo.
Gũciarwo kwa Johana Mũbatithania Kũmenyithanio
51:5 Math 2:1; 1Maũ 24:10Na rĩrĩ, hĩndĩ ĩrĩa Herode aarĩ mũthamaki wa Judea, nĩ kwarĩ mũthĩnjĩri-Ngai wetagwo Zakaria, warĩ wa gĩkundi kĩa athĩnjĩri-Ngai kĩa Abija; mũtumia wake eetagwo Elizabethi na aarĩ wa rũciaro rwa Harũni. 61:6 Kĩam 6:9; Gũcook 5:33O eerĩ maarĩ arũngĩrĩru maitho-inĩ ma Ngai, na nĩmathĩkagĩra maathani ma Mwathani na mawatho mothe matarĩ na ũcuuke. 7Nao matiarĩ na twana tondũ Elizabethi aarĩ thaata; na eerĩ maarĩ akũrũ mũno.
81:8 1Maũ 24:19Na rĩrĩ, mũthenya ũmwe Zakaria nĩarutaga wĩra wa mũthĩnjĩri-Ngai arĩ mbere ya Ngai, tondũ rĩarĩ ihinda rĩa gĩkundi gĩake gũtungata-rĩ, 91:9 Atũm 1:26; Thaam 30:7, 8nĩathuurirwo na njĩra ya gũcuukĩrwo mĩtĩ, kũringana na mũtugo wa ũthĩnjĩri-Ngai, athiĩ thĩinĩ wa hekarũ ya Mwathani agacine ũbumba. 101:10 Alaw 16:17Na rĩrĩa ihinda rĩa gũcina ũbumba rĩakinyire, kĩrĩndĩ gĩothe kĩrĩa kĩonganĩte nĩ ũndũ wa kũhooya, nĩ kĩahooyagĩra na kũu nja.
11Hĩndĩ ĩyo mũraika wa Mwathani akiumĩrĩra Zakaria, na akĩrũgama mwena wa ũrĩo wa kĩgongona kĩrĩa gĩa gũcinĩra ũbumba. 12Rĩrĩa Zakaria aamuonire, akĩhahũka na akĩiyũrwo nĩ guoya. 131:13 Math 14:27; Luk 1:60, 63No mũraika ũcio akĩmwĩra atĩrĩ: “Zakaria, tiga gwĩtigĩra; mahooya maku nĩmaiguĩtwo. Mũtumia waku Elizabethi nĩagagũciarĩra mwana wa kahĩĩ, nawe nĩũkamũtua Johana. 14Nĩũgakena na ũcanjamũke, nĩ ũndũ wake na andũ aingĩ nĩmagakenio nĩgũciarwo gwake, 151:15 Ndar 6:3; Jer 1:5nĩgũkorwo nĩagatuĩka mũndũ mũnene maitho-inĩ ma Mwathani. Ndarĩ hĩndĩ akaanyua ndibei o na kana kĩndũ o kĩngĩ kĩgagatu kĩngĩtũma mũndũ arĩĩo, na nĩakaiyũrwo nĩ Roho Mũtheru kuuma o gũciarwo gwake. 16Nake nĩakagarũra andũ aingĩ a Isiraeli macookerere Mwathani Ngai wao. 171:17 Mal 4:5; Math 11:14Na nĩagathiĩ mbere ya Mwathani arĩ na roho na hinya wa Elija, nĩguo agarũre ngoro cia maithe mendane na ciana ciao, nao arĩa aremi amagarũre magĩe na ũũgĩ wa andũ arĩa athingu, nĩgeetha ahaarĩrie andũ mahote gweterera Mwathani.”
18Zakaria akĩũria mũraika ũcio atĩrĩ, “Ingĩmenya ma ya ũhoro ũcio atĩa? Niĩ ndĩ mũthuuri mũkũrũ o na mũtumia wakwa arĩ na mĩaka mĩingĩ.”
191:19 Dan 8:16; Dan 9:21Mũraika ũcio akĩmũcookeria atĩrĩ, “Niĩ nĩ niĩ Gaburieli, ũrĩa ũrũgamaga mbere ya Ngai, na nĩ gũtũmwo ndũmĩtwo ngwarĩrie na ngwĩre ũhoro ũyũ mwega. 20Na rĩu nĩũgũkira ũremwo nĩ kwaria nginya mũthenya ũrĩa ũndũ ũcio ũkaahinga, tondũ ndũnetĩkia ciugo ciakwa, o icio ikaahinga ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire rĩakinya.”
21Hĩndĩ ĩyo yothe, andũ nĩmetereire Zakaria na makarigagwo nĩ kĩrĩa gĩatũmĩte aikare mũno ũguo thĩinĩ wa hekarũ.1:21 Andũ meetereire Zakaria oime Handũ-harĩa-Hatheru oke amarathime na kĩrathimo kĩa Harũni kĩrĩa kĩrĩ Ndar 6:24-26. 221:22 Luk 1:62Rĩrĩa oimire, ndaigana kũhota kũmaarĩria; magĩkĩmenya atĩ nĩonete kĩoneki arĩ thĩinĩ wa hekarũ, nĩgũkorwo no kũmaheneria aamahenagĩria na guoko, agĩikara o ũguo atekũhota kwaria.
23Rĩrĩa ihinda rĩake rĩa gũtungata1:23 Mũthĩnjĩri-Ngai aatungataga hekarũ-inĩ kiumia kĩmwe harĩ mĩeri ĩtandatũ, nĩ kuuga maita meerĩ harĩ mwaka ũmwe. rĩathirire-rĩ, akĩinũka gwake mũciĩ. 24Thuutha ũcio Elizabethi mũtumia wake akĩgĩa nda, na handũ ha mĩeri ĩtano agĩikara ehithĩte. 251:25 Kĩam 30:23; Isa 4:1Akiuga atĩrĩ, “Nĩ Mwathani ũnjĩkĩire ũũ. Matukũ-inĩ maya nĩanjĩkĩte wega na akanjehereria thoni cia kũmenwo nĩ andũ.”
Gũciarwo kwa Jesũ Kũmenyithanio
26Naguo mweri wa ĩtandatũ wa Elizabethi gũkorwo arĩ na nda-rĩ, Ngai nĩatũmire mũraika Gaburieli athiĩ Nazarethi itũũra rĩarĩ kũu Galili, 271:27 Math 1:16, 18, 20akĩmũtũma kũrĩ mũirĩtu gathirange worĩtio nĩ mũndũ wetagwo Jusufu, wa rũciaro rwa Daudi. Mũirĩtu ũcio gathirange eetagwo Mariamu. 28Mũraika ũcio akĩmuumĩrĩra, akĩmwĩra atĩrĩ, “Nĩndakũgeithia, wee ũrathimĩtwo mũno! Mwathani arĩ hamwe nawe.”
29Nake Mariamu agĩthĩĩnĩka mũno nĩ ũndũ ũcio, na akĩgega akĩrigwo nĩ ũhoro wa ngeithi icio. 30Nowe mũraika ũcio akĩmwĩra atĩrĩ, “Mariamu tiga gwĩtigĩra, nĩgũkorwo nĩũkinyĩirwo nĩ wega wa Ngai. 311:31 Isa 7:14; Math 1:21, 25Nawe nĩũkũgĩa nda na nĩũgaaciara mwana wa kahĩĩ, nawe nĩũkamũtua Jesũ. 321:32 Math 1:1; Mar 5:7Nake nĩagatuĩka mũnene na ageetagwo Mũrũ-wa-Ũrĩa-ũrĩ-Igũrũ-Mũno. Mwathani Ngai nĩakamũhe gĩtĩ kĩa ũnene kĩrĩa gĩa ithe Daudi, 331:33 2Sam 7:6; Dan 2:44nake nĩagathamakĩra nyũmba ya Jakubu nginya tene; ũthamaki wake ndũgaathira o na rĩ.”
34Mariamu akĩũria mũraika ũcio atĩrĩ, “Ũndũ ũyũ ũngĩhoteka atĩa, kuona atĩ ndĩ o mũirĩtu gathirange?”
351:35 Luk 1:32, 76; Math 4:3Nake mũraika ũcio akĩmũcookeria, akĩmwĩra atĩrĩ, “Roho Mũtheru nĩagooka igũrũ rĩaku naguo hinya wa Ũrĩa-ũrĩ-Igũrũ-Mũno nĩũgakũhumbĩra, nĩ ũndũ ũcio mwana ũrĩa ũgaaciarwo nĩ mũtheru na ageetagwo Mũrũ wa Ngai. 36O na Elizabethi, ũrĩa wa mbarĩ cianyu, o nake nĩekũgĩa kaana arĩ mũkũrũ, o ũcio weragwo atĩ nĩ thaata, nĩgũkorwo rĩu arĩ na nda ya mĩeri ĩtandatũ. 371:37 Math 19:26Nĩgũkorwo gũtirĩ ũndũ ũngĩrema Ngai.”
38Nake Mariamu akĩmũcookeria atĩrĩ, “Niĩ ndĩ ndungata ya Mwathani. Ndĩrogĩĩkwo o ta ũguo woiga.” Hĩndĩ ĩyo mũraika akĩmũtiga agĩthiĩ.
Mariamu Gũceerera Elizabethi
391:39 Luk 1:65Matukũ-inĩ o ro macio, Mariamu akĩĩhaarĩria, agĩthiĩ ahiũhĩte nginya itũũra rĩarĩ bũrũri ũrĩa ũrĩ irĩma wa Judea, 40agĩtoonya mũciĩ gwa Zakaria, na akĩgeithia Elizabethi. 41Rĩrĩa Elizabethi aiguire ngeithi cia Mariamu-rĩ, kaana gake gakĩambarara karĩ nda yake, nake Elizabethi akĩiyũrwo nĩ Roho Mũtheru. 421:42 Atiir 5:14Akĩanĩrĩra na mũgambo mũnene, akiuga atĩrĩ, “Wee wĩ mũrathime gatagatĩ ka atumia othe, nako kaana karĩa ũgaaciara nĩkarathime! 43No nĩ kĩĩ gĩtũmĩte njĩkwo wega ũũ, atĩ nyina wa Mwathani wakwa no ooke kũnjeerera? 44Ndaigua mũgambo wa ngeithi ciaku wakinya matũ-inĩ makwa, nako kaana karĩa karĩ nda yakwa kambarara nĩ ũndũ wa gũkena. 45Kũrathimwo-rĩ, nĩ mũndũ ũcio wĩtĩkĩtie atĩ maũndũ marĩa Mwathani amwĩrĩte nĩmakahingio!”
Rwĩmbo rwa Mariamu
461:46 Thab 34:2, 3Nake Mariamu akiuga atĩrĩ:
“Ngoro yakwa nĩĩragooca Mwathani,
471:47 Thab 18:46; Hab 3:8naguo roho wakwa nĩũrakenera Ngai Mũhonokia wakwa,
48nĩgũkorwo nĩaririkanĩte
kwĩnyiihia kwa ndungata yake.
Kuuma rĩu njiarwa ciothe irĩĩnjĩtaga mũrathime,
491:49 Thab 71:19nĩgũkorwo Ũcio ũrĩ Hinya nĩanjĩkĩire maũndũ manene,
narĩo rĩĩtwa rĩake nĩ rĩtheru.
501:50 Thaam 20:6; Thab 103:17Tha ciake nĩikinyagĩra arĩa mamwĩtigagĩra,
kuuma njiarwa nginya njiarwa.
511:51 Thab 98:1; Isa 40:10Nĩekĩte maũndũ ma hinya na guoko gwake;
na arĩa etĩĩi aharaganagia meciiria ma ngoro ciao.
52Nĩaharũrũkĩtie aathani kuuma itĩ-inĩ ciao cia ũnene,
no agatũũgĩria arĩa menyiihagia.
53Nĩahũũnĩtie arĩa ahũtu na maũndũ mega,
no arĩa itonga akamaingata matarĩ na kĩndũ.
541:54 Thab 98:3Nĩateithĩtie Isiraeli ndungata yake,
akaririkana ũhoro wake wa kũiguanĩra tha,
551:55 Agal 3:16o ta ũrĩa eerire maithe maitũ,
atĩ nĩakaiguĩra Iburahĩmu hamwe na njiaro ciake tha, nginya tene.”
56Nake Mariamu agĩikara na Elizabethi ta mĩeri ĩtatũ, agĩcooka akĩinũka kwao.
Gũciarwo kwa Johana Mũbatithania
57Na rĩrĩ, ihinda rĩa Elizabethi rĩakinya rĩa gũciara, agĩciara kahĩĩ. 58Andũ a itũũra rĩake na a mbarĩ ciao makĩigua atĩ Mwathani nĩakĩrĩrĩirie kũmũiguĩra tha, nao magĩkena hamwe nake.
591:59 Kĩam 17:12; Alaw 12:3Mũthenya wa ĩnana wakinya, magĩũka nĩguo maruithie kaana kau, nao meendaga gũgatua Zakaria o ta ũrĩa ithe eetagwo, 60no nyina akĩaria, akiuga atĩrĩ, “Aca! Gegwĩtwo Johana.”
61Nao andũ makĩmwĩra atĩrĩ, “Gũtirĩ mũndũ wa mbarĩ cianyu wĩtagwo rĩĩtwa rĩu!”
621:62 Luk 1:22Nao makĩũria ithe ũrĩa angĩenda gatuuo na ũndũ wa kũmũheneria na moko. 63Akĩmeetia kahengere ga kwandĩkwo, nake akĩandĩka atĩrĩ, “Rĩĩtwa rĩako nĩ Johana.” Naguo ũndũ ũcio ũkĩgegia andũ othe. 64O hĩndĩ ĩyo akĩhingũka kanua, naruo rũrĩmĩ rwake rũkĩregera, akĩambĩrĩria kwaria, akĩgooca Ngai. 65Nao andũ othe a itũũra makĩiyũrwo nĩ guoya, makaaragia ũhoro wa maũndũ macio mothe, namo makĩhunja bũrũri-inĩ ũcio wothe wa irĩma wa Judea. 661:66 Kĩam 39:2; Atũm 11:21Nao arĩa othe maiguire ũhoro ũcio makĩgegio nĩguo makĩũria atĩrĩ, “Kaĩ kaana gaka gagaatuĩka ũ? Nĩgũkorwo guoko kwa Mwathani kwarĩ hamwe nako.”
Rwĩmbo rwa Zakaria
671:67 Joel 2:28Nake ithe Zakaria akĩiyũrwo nĩ Roho Mũtheru, akĩratha ũhoro, akiuga atĩrĩ,
681:68 Thab 111:9; Luk 7:16“Mwathani Ngai wa Isiraeli arogoocwo,
tondũ nĩokĩte na agakũũra andũ ake.
691:69 Thab 18:2; 132:17Nĩatwambararĩirie rũhĩa rwa ũhonokio
thĩinĩ wa nyũmba ya Daudi, ndungata yake
701:70 Arom 1:2; Jer 23:5(o ta ũrĩa aarĩtie matukũ ma tene na tũnua twa anabii ake atheru),
71rwa gũtũhonokia kuuma kũrĩ thũ ciitũ,
na kuuma kũrĩ guoko kwa arĩa othe matũmenaga,
72nĩguo aiguĩre maithe maitũ tha,
na aririkane kĩrĩkanĩro gĩake gĩtheru,
73o mwĩhĩtwa ũrĩa eehĩtĩire ithe witũ Iburahĩmu:
741:74 1Joh 4:18; Ahib 9:14atĩ nĩagatũhonokia kuuma guoko-inĩ gwa thũ ciitũ,
na atũhotithie kũmũtungatagĩra tũtarĩ na guoya,
751:75 Aef 4:24tũrĩ atheru na athingu mbere yake matukũ-inĩ maitũ mothe.
761:76 Math 11:9“O nawe, kaana gakwa, nĩũgetagwo mũnabii wa Ũrĩa-ũrĩ-Igũrũ-Mũno;
nĩgũkorwo nĩũgaathiiaga mbere ya Mwathani nĩguo ũmũthondekagĩre njĩra ciake,
771:77 Mar 1:4na ũmenyithie andũ ake ũhoro wa ũhonokio
nĩ ũndũ wa kũrekerwo mehia mao,
78na tondũ wa tha nyingĩ cia Ngai witũ,
tha icio nĩigatũma riũa rĩtũrathĩre kuuma igũrũ,
791:79 Isa 9:2; Math 4:16nĩgeetha rĩarĩre arĩa matũũraga nduma-inĩ,
o na arĩa matũũraga kĩĩruru-inĩ gĩa gĩkuũ,
nĩguo rĩtongorie magũrũ maitũ njĩra-inĩ ya thayũ.”
801:80 Luk 2:40, 52Nako kaana kau gagĩkũra, na gakĩgĩa hinya roho-inĩ wako; nake agĩtũũra werũ-inĩ nginya hĩndĩ ĩrĩa eyumĩririe kũrĩ andũ a Isiraeli.
1-2提阿非羅大人,已經有很多人根據最初的目擊者和傳道者給我們的口述,把我們中間發生的事記載下來。 3我把一切事情從頭至尾仔細查考之後,決定按次序寫出來, 4使你知道自己所學的道都是有真憑實據的。
天使預告施洗者約翰出生
5猶太王希律執政期間,亞比雅的班裡有位祭司名叫撒迦利亞,他妻子伊莉莎白是亞倫的後裔。 6夫妻二人遵行主的一切誡命和條例,無可指責,在上帝眼中是義人。 7但他們沒有孩子,因為伊莉莎白不能生育,二人又年紀老邁。
8有一天,輪到撒迦利亞他們那一班祭司當值, 9他們按照祭司的規矩抽籤,抽中撒迦利亞到主的殿裡去燒香。 10眾百姓都在外面禱告。 11那時,主的天使在香壇的右邊向撒迦利亞顯現, 12撒迦利亞見了,驚慌害怕起來。
13天使對他說:「撒迦利亞,不要害怕,你的禱告已蒙垂聽。你的妻子伊莉莎白要為你生一個兒子,你要給他取名叫約翰。 14你必歡喜快樂,許多人也會因為他的誕生而欣喜雀躍, 15因為他將成為主偉大的僕人。他必滴酒不沾,並且在母腹裡就被聖靈充滿。 16他將勸導許多以色列人回心轉意,歸順主——他們的上帝。 17他將以先知以利亞的心志和能力作主的先鋒,使父親的心轉向兒女,使叛逆的人回轉、順從義人的智慧,為主預備合用的子民。」
18撒迦利亞對天使說:「我已經老了,我的妻子也上了年紀,我如何知道這是真的呢?」 19天使回答說:「我是侍立在上帝面前的加百列,奉命來向你報這喜訊。 20我說的這些話到時候必定應驗。但因為你不肯相信我的話,所以這事成就以前,你將變成啞巴,不能說話。」
21人們在等候撒加利亞,見他在聖殿裡遲遲不出來,都感到奇怪。 22後來他出來了,卻成了啞巴,不能說話,只能打手勢,大家意識到他在聖殿裡看見了異象。 23撒迦利亞供職期滿,就回家去了。 24不久,伊莉莎白果然懷了孕,她有五個月閉門不出。 25她說:「主真是眷顧我,除掉了我不生育的羞恥。」
天使預告耶穌降生
26伊莉莎白懷孕六個月的時候,天使加百列又奉上帝的命令到加利利的拿撒勒, 27去見一位童貞女,她叫瑪麗亞。瑪麗亞已經和大衛的後裔約瑟訂了婚。
28天使到了瑪麗亞那裡,說:「恭喜你!蒙大恩的女子,主與你同在!」
29瑪麗亞聽了覺得十分困惑,反覆思想這話的意思。
30天使對她說:「瑪麗亞,不要害怕,你在上帝面前已經蒙恩了。 31你要懷孕生子,並給祂取名叫耶穌。 32祂偉大無比,將被稱為至高者的兒子,主上帝要把祂祖先大衛的王位賜給祂。 33祂要永遠統治以色列1·33 「以色列」希臘文是「雅各的家」。,祂的國度永無窮盡。」
34瑪麗亞對天使說:「這怎麼可能呢?我還是童貞女。」
35天使回答說:「聖靈要臨到你身上,至高者的能力要蔭庇你,所以你要生的那聖嬰必稱為上帝的兒子。 36看啊,你的親戚伊莉莎白年紀老邁,一向不能生育,現在已經懷男胎六個月了。 37因為上帝無所不能。」
38瑪麗亞說:「我是主的婢女,願你所說的話在我身上成就。」於是天使離開了她。
瑪麗亞看望伊莉莎白
39不久,瑪麗亞便動身趕到猶太山區的一座城, 40進了撒迦利亞的家,向伊莉莎白請安。 41伊莉莎白一聽見瑪麗亞的問安,腹中的胎兒便跳動起來,伊莉莎白被聖靈充滿, 42高聲喊著說:「在婦女中你是最蒙福的!你腹中的孩子也是蒙福的! 43我主的母親來探望我,我怎麼敢當呢? 44我一聽到你問安的聲音,腹中的孩子就歡喜跳動。 45相信主所說的話必實現的女子有福了!」
46瑪麗亞說:
「我的心尊主為大,
47我的靈因我的救主上帝而歡喜,
48因祂眷顧我這卑微的婢女,
從今以後,
世世代代都要稱我是有福的。
49全能者在我身上行了奇事,
祂的名是神聖的。
50祂憐憫敬畏祂的人,
直到世世代代。
51祂伸出臂膀,施展大能,
驅散心驕氣傲的人。
52祂使當權者失勢,
叫謙卑的人升高。
53祂使饑餓的得飽足,
叫富足的空手而去。
54祂扶助了自己的僕人以色列,
55祂要施憐憫給亞伯拉罕和他的子孫,
直到永遠,
正如祂對我們祖先的應許。」
56瑪麗亞和伊莉莎白同住了約三個月,便回家去了。
施洗者約翰出生
57伊莉莎白的產期到了,生下一個兒子。 58親戚和鄰居聽見主向她大施憐憫,都和她一同歡樂。 59到了第八天,他們來給孩子行割禮,想照他父親的名字給他取名叫撒迦利亞。
60但伊莉莎白說:「不!要叫他約翰。」
61他們說:「你們家族中沒有人用這個名字啊!」 62他們便向他父親打手勢,問他要給孩子起什麼名字。 63撒迦利亞就要了一塊寫字板,寫上:「他的名字叫約翰。」大家看了都很驚奇。 64就在那時,撒迦利亞恢複了說話的能力,便開口讚美上帝。 65住在周圍的人都很懼怕,這消息很快就傳遍了整個猶太山區。 66聽見的人都在想:「這孩子將來會怎樣呢?因為主與他同在。」
撒迦利亞的預言
67孩子的父親撒迦利亞被聖靈充滿,便預言說:
68「主——以色列的上帝當受稱頌,
因祂眷顧、救贖了自己的子民,
69在祂僕人大衛的家族中為我們興起了一位大能的拯救者1·69 「拯救者」希臘文是「拯救的角」。,
70正如祂從亙古藉著祂聖先知們的口所說的。
71祂要從仇敵和一切恨我們之人手中拯救我們。
72祂憐憫我們的祖先,
持守自己的聖約,
73就是祂對我們的先祖亞伯拉罕所起的誓,
74要把我們從仇敵手中拯救出來,
75使我們一生一世在聖潔和公義中坦然無懼地事奉祂。
76至於你,我的兒子啊!
你將要被稱為至高者的先知,
因為你要走在主的前面,
為祂預備道路,
77使百姓因罪得赦免而明白救恩的真諦。
78由於上帝的憐憫,
清晨的曙光必從高天普照我們,
79照亮那些生活在黑暗中和死亡陰影下的人,
帶領我們走平安的道路。」
80那孩子漸漸長大,心靈強健,在向以色列人公開露面之前,一直住在曠野。