安息日的主
1有一個安息日，耶穌和門徒走過一片麥田，門徒隨手摘下一些麥穗搓了吃。 2有些法利賽人說：「你們為什麼做在安息日不准做的事？」
3耶穌答道：「你們沒有讀過大衛的事嗎？有一天，大衛和他的部下餓了， 4他進入上帝的殿，拿了獻給上帝的供餅。這餅只有祭司才可以吃，大衛不但自己吃了，還分給他的部下吃。」 5耶穌又對他們說：「人子是安息日的主。」
6又有一個安息日，耶穌進入會堂教導人，座中有一個右手萎縮的人。 7律法教師和法利賽人密切地監視耶穌，看祂會不會在安息日醫治病人，好找個藉口控告祂。 8耶穌知道他們的心思，就對那個右手萎縮的人說：「起來，站在大家面前！」那人就起來站在那裡。
9耶穌問眾人：「我問你們，在安息日應該行善呢，還是作惡呢？救人呢，還是害人呢？」 10祂環視眾人，然後對那人說：「把手伸出來！」那人的手一伸就復原了。
11但法利賽人和律法教師卻怒火中燒，開始商議對付耶穌的辦法。
揀選十二使徒
12一天，耶穌到山上整夜向上帝禱告。 13天明時分，祂召集門徒，從中選出十二人立為使徒。 14他們是：西門——耶穌給他取名叫彼得、西門的兄弟安得烈、雅各、約翰、腓力、巴多羅買、 15馬太、多馬、亞勒腓的兒子雅各、激進黨人6·15 當時激進的民族主義者，常以行動反抗統治他們的羅馬政府。西門、 16雅各的兒子猶大和出賣耶穌的加略人猶大。
17耶穌和他們下了山，站在一處平地上，身邊有一大群門徒，還有大批從猶太、耶路撒冷以及泰爾和西頓沿海地區來的人，要聽祂講道，盼望祂醫治他們的疾病。 18那些被污鬼纏身的人也得到了祂的醫治。 19大家都想去摸祂，因為有能力從祂身上發出來，可以治好人們的疾病。
論四福
20耶穌抬頭望著門徒，對他們說：
「貧窮的人有福了，
因為上帝的國屬於你們！
21現在饑餓的人有福了，
因為你們將得飽足！
現在哀哭的人有福了，
因為你們將要歡笑！
22你們為人子的緣故而遭人憎恨、棄絕、侮辱、毀謗，就有福了！ 23那時你們要歡喜雀躍，因為你們在天上有大賞賜！他們的祖先也曾這樣惡待以前的先知。
論四禍
24「富有的人有禍了，
因為你們已經享盡了人世間的安逸！
25現在飽足的人有禍了，
因為你們將要挨餓！
現在歡笑的人有禍了，
因為你們將要哀哭！
26人人都誇讚你們的時候，
你們就有禍了，
因為他們的祖先也是這樣誇讚假先知！
論愛仇敵
27「但是，我告訴你們這些聽道的人，要愛你們的仇敵，要善待恨你們的人， 28要為咒詛你們的人祝福，要替惡待你們的人禱告。 29如果有人打你一邊的臉，連另一邊也轉過來讓他打。如果有人奪你的外衣，連內衣也由他拿去。 30有人向你求什麼，就給他；有人拿了你的東西，不要追討。 31你們想要別人怎樣對待你們，你們就要怎樣對待別人。 32如果你們只愛那些愛你們的人，有什麼功勞呢？就是罪人也會這樣做。 33如果你們只善待那些善待你們的人，有什麼功勞呢？就是罪人也會這樣做。 34如果你們借錢給人，指望收回，有什麼功勞呢？即使罪人也會借貸給罪人，日後再如數收回。
35「然而，要愛你們的仇敵，善待他們；無論借出什麼，都不要指望歸還。這樣，你們將有大賞賜，並且將成為至高者的兒子，因為祂以恩慈待那些忘恩負義和作惡的人。 36你們要憐憫人，像你們的天父憐憫人一樣。
責人先責己
37「不要論斷人，免得你們被人論斷；不要定人的罪，免得自己也被定罪。要饒恕人，這樣你們也必蒙饒恕。 38你們要給他人，這樣上帝必給你們，並且會用大號升斗搖勻壓實，滿滿地倒給你們，因為你們用什麼樣的量器量給別人，上帝也會用什麼樣的量器量給你們。」
39耶穌又給他們講了個比喻，說：「瞎子豈能給瞎子帶路？二人豈不是要雙雙掉進坑裡嗎？ 40學生不會高過老師，學成之後不過像老師一樣。 41為什麼你只看見你弟兄眼中的小刺，卻看不見自己眼中的大樑呢？ 42你既看不見自己眼中的大樑，又怎能對弟兄說『讓我除去你眼中的小刺』呢？你這偽君子啊！要先除掉自己眼中的大樑，才能看得清楚，以便清除弟兄眼中的小刺。
樹和果子
43「好樹不結壞果子，壞樹也結不出好果子。 44樹的好壞從果子就可以分辨出來。人不會從荊棘中採集無花果，也不會在蒺藜上摘取葡萄。 45善人心存良善，就從他裡面發出良善；惡人心存邪惡，就從他裡面發出邪惡。因為心裡充滿的，口裡自然會說出來。
兩種蓋房子的人
46「你們為什麼『主啊，主啊』地稱呼我，卻不遵行我的話呢？ 47我要告訴你們那到我這裡來，聽了我的話又去遵行的人是什麼樣。 48他好比一個人蓋房子，把地挖深，根基立在磐石上。當河流氾濫，洪水沖擊房子時，房子卻屹立不搖，因為它的根基穩固。 49但聽了我的話卻不遵行的人，好比一個人沒有打根基，便將房子蓋在地面上，洪水一沖，房子立刻倒塌，完全毀壞了。」
Jesusca sabadopipish ima allitaca rurachun mandai tucunmi
(Mat 12:1-8; Mar 2:23-28)
1Shuj sabadopimi Jesusca, chagracuna chaupita ricurca. Chaita ricujpimi Paipaj yachacujcunaca, trigo umata cʼutsashpa, cʼacushpa micurcacuna. 2Chaimantami maijan fariseocunaca:
—¿Ima nishpataj sabadopi ama rurachun nishcata ruracunguichij?— nircacuna.
3Chashna nijpi Jesusca, cashnami nirca:
—David paipaj runacunandij yaricaihuan cashpa, imata rurashcataca, ¿manachu reźarcanguichij? 4Illu paicunaca yaricaihuan cashpami, Diospaj huasiman yaicushpa, chaipi Diosman cushca tiyacuj tandacunata japishpa micurcacuna. Chai tandataca pipish mana micunallachu carca, curacunalla micunami carca— nircami.
5Shinallataj:
—Runa Aichayuj Ñucaca, sabadopipish ima allita rurachunca mandai tucunimi— nircapishmi.
Chaquishca maquiyuj runatami Jesús alliyachishca
(Mat 12:9-14; Mar 3:1-6)
6Shujtaj sabadopica cashnami tucurca: Tandanacuna huasiman yaicushpami, Jesusca yachachicurca. Chai ucupica, alli lado maqui chaquishca runami tiyacurca. 7Chai runata sabadopi Jesús alliyachijpica juchachingapajmi, Mandashcata yachachijcunapish, fariseocunapish chapacurcacuna. 8Ashtahuanpish Jesusca, paicuna yuyacushcata yachashpami, chaquishca maquiyuj runataca:
—Jatari, cai chaupipi shayari— nirca.
Shina nijpica, chai runaca shayarircallami. 9Chai runataca Jesusca, cashnami nirca:
—Cancunataca shujta tapusha: Sabadocunapica, ¿allita ruranachu, mana cashpaca mana allita ruranachu, huañuimanta quishpichinachu, mana cashpaca huañuchinachu, imata ruranataj alli?— nircami.
10Chashna nishpaca, chaipi cajcunata muyundijta ricushpami, chai runataca:
—Cambaj maquita chutai— nirca.
Ña chutajpica, chai runapaj maquica alli tucurcallami. 11Chashna rurajpica, juchachishun nicujcunaca yallitaj pʼiñarishpami, Jesusta ima shina llaquichinata paicunapura parlanacurcacuna.
Huillagrichun mingangapajmi chunga ishquita agllashca
(Mat 10:1-4; Mar 3:13-19)
12Chai punllacunapimi Jesusca, Taita Diosta mañangapaj urcuman rirca. Chaipica tucui tutami mañarca. 13Ña achijyajpica Paipaj yachacujcunata cayashpami, chunga ishquita agllarca. Paicunatami, huillagrijcuna cachun mingarca. 14Paillataj Pedrota shutichishca Simonta, paipaj huauqui Andresta, Jacobota, Juanta, Felipeta, Bartolometa, 15Mateota, Tomasta, Alfeopaj churi Jacobota, Cananista nishcapuramanta Simonta, 16Jacobopaj huauqui Judasta, Judas Iscariotetapishmi agllarca. Paimi qʼuipataca, Jesusta japichirca.
Ima shina cajcunapaj cushicui tiyanatapish ima shina cajcunapaj llaquicuna shamunatapishmi huillashca
(Mat 5:1-12; 4:23-25)
17Jesusca yachacujcunandij urcumanta uriyamushpaca, shuj pambapimi saquirircacuna. Chaipica Jesuspaj achca yachacujcunandij, tucui Judeamanta, Jerusalenmanta, shinallataj yacu uripi caj Tiro shuti, Sidón shuti llajtacunamanta shamushcacunandijmi chaipi carca. 18Tucui chaicunaca yachachishcata uyangapajpish, ungüicunamanta alliyachichunpishmi tandanacurcacuna. Mapa espiritucuna japishpa achcata llaquichicushcacunatapishmi alliyachirca. 19Alliyachi tucunata charijta ricushpami, tucuicuna Jesuspi tuparingapaj cʼuchuyarcacuna.
20Jesusca, Paipaj yachacujcunapaj ñahuita ricushpami, cashna nirca:
«Cushicuichij, huajchacuna
Taita Dios mandacunca cancunapajmi.
21Cushicuichij, cunan yaricaihuan cajcuna.
Diosca cancunamanmi mana nijta caranga.
Cushicuichij, cunan huacacujcuna,
cancunapajca asina shamungami.
22Runa Aichayuj Ñucata caticushcamanta pʼiñajpi,
cancunahuan mana tandanacushun nijpi,
cʼamijpi, ima millananata shina cancunapaj shutillatapish mana rimasha nijpica, cushicuichijlla.
23Chashna llaquichi punllapica, cushicuichijlla. Jahua pachapica, jatun allitami chasquinguichij. Paicunapaj ñaupa yayacunapish, Dios ima nishcata huillajcunataca chashnallatajmari llaquichijcuna carca.
24¡Ai! Cunan achcata charijcunalla, cancunaca caillapimi
cushicushpa causanguichij.
25¡Ai! Cunan sajsajta micujcunalla,
qʼuipataca yaricai shamungami.
¡Ai! Cunan asicujcunalla,
qʼuipataca caparirishpami huacanguichij.
26¡Ai! Cunan tucuicuna alli nishca causajcunalla,
cancunapaj ñaupa yayacunapish
llulla huillajcunatami, chashnallataj alli nijcuna carca.
Pʼiñajcunatapish cʼuyanami
(Mat 5:38-48; 7:12)
27Shina cajpipish, Ñucata uyacuj tucui cancunatami caitaca mandani: Cancunata pʼiñajcunata cʼuyaichij, mana ricunachijcunapajpish allita ruraichij. 28Cancunata llaqui tucushca cachun nijcunatapish bendicianguichij, yanga juchachijcunamantapish Diosta mañaichij. 29Maijan canta quijadospi huajtajpica, caishuj ladopipish huajtachun ricuchinguilla. Cambaj jahua churashcata maijan quichujpica, ucu churashcatapish cushpa cachanguilla. 30Maijan imata mañajpica, mañashcata cuilla. Imatapish cambajta maijan quichujpica, ama tigrachichun mañaichu. 31Ima shinami shujtajcuna cancunapaj allita rurachun ninguichij, chashnallataj cancunapish shujtajcunapajca ruraichij.
32Ashtahuanpish cancunata cʼuyajcunallata cʼuyashpaca, ima allita mana ruranguichijchu. Juchayujcunapish paicunata cʼuyajcunataca cʼuyantajmari. 33Allita rurajcunallata cʼuyashpapish, ima allita mana ruranguichijchu. Juchayujcunapish chashnaca ruranllatajmi. 34Imata tigra japina yuyaillahuan imatapish mañachishpaca, ima allita mana ruranguichijchu. Juchayujcunapish cushca shinallataj cutin japina yuyaillahuanca, paicunapura mañachinacunllami. 35Ashtahuanpish cancunaca, pʼiñajcunata cʼuyashpa allita ruraichij. Ama imatapish chaimanta tigra japina yuyaillahuan ruraichijchu. Chashna rurashpami, cancunaca jatun chasquinata charinguichij. Shinallataj jahua pacha Diospaj huahuacunataj cashcatami ricuringuichij. Paillamari mana pagui nijcunahuanpish, millaicunahuanpish alli. 36Cancunapaj Yayaca llaquijmari, cancunapish Pai shinallataj shujtajcunata llaquij caichij.
Shujtajcunata ama juchachinguichij
(Mat 7:1-5)
37Cancunata ama juchachichunca, cancunapish ama pita juchachichijchu. Ama pita, “Jatun llaquiman rishca canman” ninguichij. Diospish cancunataca, mana jatun llaquiman cachana tucungachu. Shujtajcunata perdonaichij, Diospish cancunata perdonangami. 38Imatapish shujtajcunaman cuichij, Diospish cancunaman cungami. Paica jatun jatunllapi, tushuchishpa, talliricujta marcachingallami. Cancuna imapimi shujtajcunaman cunguichij, chaillapitajmi cancunamanpish cunga» nircami.
39Jesusca cai parlohuanpishmi, chʼimbapurashpa yuyachirca: «¿Mana ricuj runaca, shujtaj mana ricuj runataca pushaipajchu imatagari? ¿Manachu ishquindijtaj mai jutcupi huashicunman? 40Yachacujca, mana paita yachachijta yallichu. Shina cashpapish, tucuipi paita yachachij shinallataj tucushpaca, pai shinallataj canaman chayanmanmi.
41¿Ima nishpataj cambaj huauquipaj ñahuipi tiyacuj ujshataraj ricungui? ¡Cambaj ñahuipi tiyacuj jatun caspitarajmari mana ricungui! 42Cambaj ñahuipi jatun caspi tiyacujta manaraj llujshichishpaca, ¿ima shinataj cambaj huauquitaca: “Huauqui, shuyai, cambaj ñahuipi tiyacuj ujshata llujshichisha” ninguiari? Mishqui shimi jayaj shungu, cambaj ñahuipi tiyacuj caspitaraj llujshichi. Chashna rurashpami, cambaj huauquipaj ñahuipi tiyacuj uchilla ujshataca alli ricushpa llujshichi tucungui.
Ima yura cashcataca pʼucushcapi rijsinallami
(Mat 7:17-20; 12:34-35)
43Alli yurapica, ima mana alli granoca mana pʼucunchu. Shinallataj mana alli yurapish, ima alli granota mana pʼucunchu. 44Ima yura cashcataca, pʼucushcapi ricunallami. Higotaca, mana casha yuramanta pallancunachu. Uvastapish, mana zarza yuramanta tandanchu. 45Shinallataj alli runaca, paipaj shungupi alli yuyai tiyashcamantami allillata riman. Ashtahuanpish millai runaca, paipaj shungupi millai yuyaicuna tiyashcamanta, millaillatami riman. Shimica, shungupi ima tiyacujtami riman.
Ishqui huasichijcunahuanmi chʼimbapurashca
(Mat 7:24-27)
46¿Ñuca mandashcata manapish rurashpaca, ima nishpataj Ñucataca: “Ñuca Apu, Ñuca Apu” ninguichigari? 47Pipish Ñucapajman shamushpa, mandashcata uyashpa chaitataj rurajtaca, piman rijchaj cashcata huillasha. 48Paica ucujta allashpa, sinchi rumi jahuapi pircashpa, huasita ruraj runaman rijchajmi. Chai huasichishcataca, tamyajpi yacu jundashpa sinchita huajtarishpapish, callarimanta rumi jahuapi alli rurashca cashcamantaca mana cuyuchi tucurcachu. 49Ashtahuanpish, pipish Ñuca huillashcata uyashca jahua mana caźujca, allpa jahuallapi pircashpa huasita shayachij runaman rijchajmi. Yacu jundashpa sinchita huajtapica, chai huasi tucui urmajpi jatun llaquimi tucurca» nircami.
