大衛對所羅門的叮囑
1大衛臨終時，叮囑他兒子所羅門說： 2「我要走世人都必走的那條路了。你要剛強，做大丈夫。 3你要遵從你的上帝耶和華的話，遵行祂的道，照摩西的律法遵守上帝的律例、誡命、典章和法度。這樣，你無論做什麼、去哪裡都必亨通， 4耶和華必履行給我的應許，祂對我說，『如果你的子孫謹慎自守，忠心地事奉我，你的王朝必世代相傳。』
5「你知道洗魯雅的兒子約押怎樣對我，他殺了以色列的兩名元帥——尼珥的兒子押尼珥和益帖的兒子亞瑪撒。他在太平的時候把他們當作戰場的敵手殺害，腰帶和鞋子上沾滿了他們的血。 6你要用智慧處置他，不可讓他安享天年。
7「你要恩待基列人巴西萊的眾子，讓他們成為你的座上賓，因為我逃避你哥哥押沙龍的時候，他們曾接待我。
8「別放過巴戶琳的便雅憫人基拉的兒子示每。我逃亡到瑪哈念的時候，他曾用惡毒的話咒罵我。後來他到約旦河迎接我的時候，我曾憑耶和華起誓不殺他。 9但你不要放過他。你是個聰明人，應該知道怎樣處置他。你要讓他白頭落地，不得善終。」
10大衛與祖先同眠後，葬在大衛城。 11他做以色列王四十年，在希伯崙做王七年，在耶路撒冷做王三十三年。 12所羅門繼承大衛的王位，國勢強盛。
所羅門鞏固王位
13一天，哈姬的兒子亞多尼雅來見所羅門的母親拔示芭，拔示芭問他：「你是為平安而來嗎？」亞多尼雅說：「是為平安而來。」 14又說：「我有事稟告。」拔示芭說：「你說吧。」 15亞多尼雅說：「你知道，王位本該是我的，整個以色列原指望我做王。不料，王位歸了我兄弟，因為這是上帝的旨意。 16現在我有一個請求，請你不要推辭。」拔示芭說：「你說吧。」 17他說：「請你求所羅門王將那書念女子雅比莎賜我為妻，他不會拒絕你。」 18拔示芭說：「好吧，我會為你向王請求。」
19拔示芭就為亞多尼雅的事去見所羅門王，王離座迎接，向她下拜，然後坐回位上，命人在自己右邊為她擺設座位。 20拔示芭說：「我有一件小事求你，請你不要推辭。」王說：「母親請說，我必不推辭。」 21拔示芭說：「請將書念女子雅比莎賜給你哥哥亞多尼雅為妻。」
22所羅門王回答說：「為何只為亞多尼雅求書念女子雅比莎呢？你也為他求整個國家吧！他是我哥哥，又有亞比亞他祭司和洗魯雅的兒子約押支持。」 23所羅門王就憑耶和華起誓說：「亞多尼雅若不為他這樣的要求付出性命，願上帝重重地懲罰我。 24耶和華讓我穩穩地坐在父親大衛的寶座上，照祂的應許為我建立了王朝，我憑永活的耶和華起誓，亞多尼雅今天必被處死。」 25於是，所羅門王命令耶何耶大的兒子比拿雅殺死亞多尼雅。
26王對亞比亞他祭司說：「你回亞拿突的老家去吧。你本是該死的，但我念你在我父大衛面前抬過主耶和華的約櫃，曾經與我父親患難與共，才饒你一命。」 27所羅門就罷免了亞比亞他的職位，不許他再做耶和華的祭司。這事應驗了耶和華在示羅所說的有關以利家的預言。
28約押雖然沒有支持押沙龍，但卻支持了亞多尼雅。他聽見風聲，就逃進聖幕，抓住祭壇的角。 29有人把這消息告訴所羅門王，說約押已經逃進聖幕，躲在祭壇旁邊。所羅門就派耶何耶大的兒子比拿雅去殺他。 30比拿雅來到耶和華的聖幕，對約押說：「王吩咐你出來！」約押卻回答說：「不，我要死在這裡。」比拿雅回去稟告王。
31王說：「你就照他的話成全他吧，你要埋葬他，把他濫殺無辜的罪從我和我父親家清除。 32耶和華要讓他血債血還。因為他背著我父親殺了兩名比他良善正直的人，即尼珥的兒子以色列元帥押尼珥和益帖的兒子猶大元帥亞瑪撒。 33所以，殺這二人的血債必永遠歸到約押和他後代身上。願耶和華的平安永遠伴隨大衛和他的後代、他的家、他的國。」 34耶何耶大的兒子比拿雅就去把約押殺死，葬在曠野約押自己的墓地。 35王委派耶何耶大的兒子比拿雅替代約押為元帥，命撒督祭司代替亞比亞他。
36王又派人將示每召來，對他說：「你要在耶路撒冷建屋居住，不得出城去其他地方。 37你哪天越過汲淪溪，哪天必死無疑，你的死是咎由自取。」 38示每說：「好，僕人必照我主我王說的做。」示每就一直住在耶路撒冷。 39過了三年，示每的兩個僕人逃到迦特王瑪迦的兒子亞吉那裡。示每知道後， 40就備上驢到迦特的亞吉那裡找他的僕人，並把他們帶了回來。
41所羅門聽說示每從耶路撒冷前往迦特，已經返回， 42就派人召來示每，問道：「我不是叫你憑耶和華起誓不離開耶路撒冷嗎？我警告過你，你哪天離開這裡，哪天必死無疑。當時你也同意。 43現在你為何不守你向耶和華起的誓，不遵行我的命令？」 44王又說：「你以前如何惡待我父大衛，你自己心裡明白，現在耶和華要追究你的罪行了。 45但所羅門王必蒙祝福，大衛的王位在耶和華面前必永遠穩固。」
46於是，王命令耶何耶大的兒子比拿雅殺死示每。這樣所羅門的江山得以穩固。
Daudi Gũtaara Solomoni
12:1 Kĩam 27:2; Ndar 27:13Rĩrĩa ihinda rĩa Daudi rĩakuhĩrĩirie rĩa gũkua-rĩ, agĩatha mũriũ Solomoni, akĩmwĩra atĩrĩ,
22:2 Josh 23:14“Rĩu ndĩ hakuhĩ gũthiĩ na njĩra ĩrĩa ĩgeragwo nĩ andũ othe a thĩ; nĩ ũndũ ũcio-rĩ, gĩa na hinya, wonanie atĩ ũrĩ mũndũ mũrũme ki, 32:3 Gũcook 4:6; 1Maũ 22:13na ũmenyagĩrĩre ũrĩa Jehova Ngai waku endaga: Ũthiiage na njĩra ciake, na ũmenyagĩrĩre irĩra cia watho wake wa kũrũmĩrĩrwo na maathani make, na mawatho make na maũndũ marĩa endaga, o ta ũrĩa maandĩkĩtwo Watho-inĩ wa Musa, nĩgeetha ũgaacĩre maũndũ-inĩ mothe marĩa ũrĩĩkaga na kũrĩa guothe ũrĩthiiaga, 42:4 2Sam 7:13, 25; 2Ath 20:3; Thab 132:12nĩgeetha Jehova atũũrie kĩĩranĩro kĩrĩa aanjĩĩrĩire, akiuga ũũ: ‘Njiaro ciaku ingĩkaamenyerera mũtũũrĩre wacio, na ithiiage irĩ na wĩhokeku mbere yakwa na ngoro ciao ciothe, na meciiria macio mothe, gwaku gũtikaga mũndũ wa gũikarĩra gĩtĩ kĩa ũnene gĩa Isiraeli.’
52:5 2Sam 2:18; 2Sam 3:27“Rĩu wee mwene nĩũĩ ũrĩa Joabu mũrũ wa Zeruia aanjĩkire, na ũrĩa eekire anene eerĩ a mbũtũ cia ita cia Isiraeli, nĩo Abineri mũrũ wa Neri, na Amasa mũrũ wa Jetheri. Nĩamooragire, agĩita thakame yao hĩndĩ ya thayũ, o taarĩ hĩndĩ ya mbaara, nayo thakame ĩyo ĩkĩgĩa mũcibi-inĩ wake wa njohero, na iraatũ-inĩ cia magũrũ make. 6Ĩka ũrĩa ũkuona kwagĩrĩire kũringana na ũũgĩ waku, no ndũkanareke mũtwe ũcio wake ũrĩ mbuĩ ũkinye mbĩrĩra-inĩ na thayũ.
72:7 Kĩam 40:14; 2Sam 17:27“No ariũ a Barizilai wa Gileadi ũmatugage wega, na ũreke matuĩke amwe a arĩa mũrĩrĩĩaga nao metha-inĩ yaku. Nĩo mandũgamĩrĩire rĩrĩa ndooragĩra mũrũ wa thoguo Abisalomu.
82:8 2Sam 16:5-13; Kĩam 32:2“Na ũririkane Shimei mũrũ wa Gera, ũrĩa Mũbenjamini kuuma Bahurimu, arĩ gũkũ nawe, na nĩwe wanumire na irumi ndũrũ mũthenya ũrĩa ndaathiiaga Mahanaimu. Rĩrĩa ookire kũndũnga hau Jorodani, nĩndehĩtire kũrĩ we na rĩĩtwa rĩa Jehova, ngĩmwĩra atĩrĩ, ‘Ndigakũũraga na rũhiũ rwa njora.’ 9No rĩrĩ, tiga kuona ta atarĩ na ihĩtia. Wee ũrĩ mũndũ mũũgĩ; nĩũkamenya ũrĩa ũkaamwĩka. Ndũkanareke mũtwe ũcio wake ũrĩ mbuĩ ũgaathikwo ũtarĩ na thakame.”
102:10 Atũm 2:29; 2Sam 5:7Na rĩrĩ, Daudi akĩhurũka hamwe na maithe make, na agĩthikwo thĩinĩ wa Itũũra inene rĩa Daudi. 112:11 2Sam 5:4, 5Aathamakĩire Isiraeli mĩaka mĩrongo ĩna: mĩaka mũgwanja aathamakire arĩ Hebironi, nayo mĩaka mĩrongo ĩtatũ na ĩtatũ agĩthamaka arĩ Jerusalemu. 122:12 1Maũ 29:23; 2Maũ 1:1Nĩ ũndũ ũcio Solomoni agĩikarĩra gĩtĩ kĩa ũnene kĩa ithe Daudi, naguo wathani wake ũkĩĩhaanda, ũkĩrũma biũ.
Ũthamaki wa Solomoni Kwĩhaanda
132:13 1Sam 16:4Na rĩrĩ, Adonija mũrũ wa Hagithu, agĩthiĩ harĩ Bathisheba nyina wa Solomoni. Bathisheba akĩmũũria atĩrĩ, “Ũũkĩte na thayũ?”
Nake agĩcookia atĩrĩ, “Ĩĩ, ndooka na thayũ.” 14Agĩcooka akiuga atĩrĩ, “Ndĩ na ũndũ ngũkwĩra.”
Nake akĩmũcookeria atĩrĩ, “Njĩĩra.”
15Agĩkiuga atĩrĩ, “O ta ũrĩa wee ũũĩ-rĩ, ũthamaki ũyũ warĩ wakwa. Andũ a Isiraeli othe nĩ niĩ meetagĩrĩra nduĩke mũthamaki wao. No maũndũ makĩgarũrũka, naguo ũthamaki nĩũthiĩte kũrĩ mũrũ wa Baba; tondũ ũheanĩtwo kũrĩ we nĩ Jehova. 16Na rĩrĩ, ndĩ na ihooya ngwenda gũkũhooya, na ndũkarege.”
Nake akĩmũcookeria atĩrĩ, “No ũrĩhooye.”
172:17 1Ath 1:3Agĩthiĩ na mbere, akiuga atĩrĩ, “Ĩtĩkĩra kũũria Mũthamaki Solomoni, nĩ ũndũ wee ndangĩkũregera, aahe Abishagi ũrĩa Mũshunami atuĩke mũtumia wakwa.”
18Bathisheba agĩcookia atĩrĩ, “Nĩ wega, nĩ ngũkwarĩrĩria harĩ mũthamaki.”
192:19 Jer 13:18; Thab 45:9Rĩrĩa Bathisheba aathiire kũrĩ Mũthamaki Solomoni akamũhe ũhoro wa Adonija-rĩ, mũthamaki agĩũkĩra na igũrũ akĩmũtũnga, akĩmũinamĩrĩra, na agĩikarĩra gĩtĩ gĩake kĩa ũnene. Akĩrehithĩria nyina gĩtĩ kĩa ũnene, nake nyina akĩmũikara guoko gwake kwa ũrĩo.
20Nake nyina akiuga atĩrĩ, “Ndĩ na kaũndũ kanini ngwenda gũkũhooya, na ndũkae kũrega.”
Mũthamaki akĩmũcookeria atĩrĩ, “Maitũ, ũria ndikũrega.”
21Nĩ ũndũ ũcio nyina akiuga atĩrĩ, “Reke Abishagi ũrĩa Mũshunami ahikio nĩ mũrũ wa thoguo Adonija.”
22Mũthamaki Solomoni akĩĩra nyina atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ gĩgũtũma ũrie Abishagi ũrĩa Mũshunami ahikio nĩ Adonija? Ndũkĩmũũrĩrie ũthamaki o naguo, o na ti we ũkĩrĩ mũkũrũ kũrĩ niĩ, ĩĩ-ni, ũgĩtuĩke wake, na wa Abiatharu ũrĩa mũthĩnjĩri-Ngai na wa Joabu mũrũ wa Zeruia!”
232:23 Ruth 1:17Hĩndĩ ĩyo Mũthamaki Solomoni akĩĩhĩta na rĩĩtwa rĩa Jehova, akiuga ũũ: “Ngai arooherithia o na anjĩhĩre mũno, aakorwo Adonija ndekũrĩha na muoyo wake nĩ ũndũ wa ũndũ ũcio orĩtie! 242:24 2Sam 7:11Na rĩrĩ, ti-itherũ o ta ũrĩa Jehova atũũraga muoyo, o we ũtũmĩte ngaacĩre ũthamaki-inĩ wa baba, Daudi, na agetĩkĩra nduĩke wa rũciaro rwa nyũmba ya ũthamaki, o ta ũrĩa eranĩire-rĩ, Adonija no ekũũragwo ũmũthĩ!” 252:25 2Sam 8:18; 2Sam 12:10Nĩ ũndũ ũcio Mũthamaki Solomoni agĩatha Benaia mũrũ wa Jehoiada, nake agĩthiĩ akĩgũtha Adonija, akĩmũũraga.
262:26 1Sam 22:20; Josh 21:18; 2Sam 15:24Mũthamaki akĩĩra Abiatharu ũrĩa mũthĩnjĩri-Ngai atĩrĩ, “Cooka mũgũnda-inĩ gwaku kũu Anathothu. Wee wagĩrĩirwo nĩ gũkua, no ndigũkũũraga rĩu, tondũ nĩwakuuaga ithandũkũ rĩa Mwathani Jehova hĩndĩ ya baba Daudi, na nĩwagwatanĩire na baba moritũ-inĩ make mothe.” 272:27 1Sam 2:27-36Nĩ ũndũ ũcio Solomoni akĩeheria Abiatharu atige gũtuĩka mũthĩnjĩri-Ngai wa Jehova, nakĩo kiugo kĩa Jehova kĩrĩa aarĩirie kũu Shilo, gĩkoniĩ nyũmba ya Eli, gĩkĩhinga.
282:28 Thaam 27:2Rĩrĩa ũhoro ũcio wakinyĩire Joabu, ũrĩa waciirĩire gwĩka ũũru marĩ na Adonija, o na gũtuĩka ndaanyiitanĩire na Abisalomu, akĩũrĩra hema-inĩ ya Jehova na akĩĩnyiitĩrĩra hĩa cia kĩgongona. 29Mũthamaki Solomoni akĩĩrwo atĩ Joabu orĩire hema-inĩ ya Jehova na aarĩ hakuhĩ na kĩgongona. Hĩndĩ ĩyo Solomoni agĩatha Benaia mũrũ wa Jehoiada atĩrĩ, “Thiĩ, ũmũũrage!”
302:30 Thaam 21:14; 2Ath 11:15Nĩ ũndũ ũcio Benaia akĩingĩra hema ĩyo ya Jehova akĩĩra Joabu atĩrĩ, “Mũthamaki oiga atĩrĩ, ‘Uma na nja!’ ”
No Joabu agĩcookia atĩrĩ, “Aca, ngũkuĩra haha.”
Benaia agĩcookeria mũthamaki ũhoro, akĩmwĩra atĩrĩ, “Joabu anjĩĩra ũna na ũna.”
312:31 Gũcook 19:13Hĩndĩ ĩyo mũthamaki agĩatha Benaia, akĩmwĩra atĩrĩ, “Ĩka o ũguo oiga. Mũũrage na ũmũthike, nĩgeetha niĩ na nyũmba ya baba tũthirwo nĩ ihĩtia rĩa thakame ĩrĩa yaitirwo tũhũ nĩ Joabu. 322:32 Kĩam 4:14; 2Maũ 21:13Jehova nĩegũtũma acookererwo nĩ thakame ĩrĩa aaitire, tondũ nĩatharĩkĩire andũ eerĩ, na akĩmooraga na rũhiũ rwa njora, baba Daudi atooĩ akĩmooraga marĩ eerĩ, Abineri mũrũ wa Neri, ũrĩa warĩ mũnene wa mbũtũ cia ita cia Isiraeli, na Amasa mũrũ wa Jetheri, ũrĩa warĩ mũnene wa mbũtũ cia ita cia Juda, nao maarĩ andũ ega na arũngĩrĩru kũmũkĩra. 33Ihĩtia rĩu rĩa gũita thakame yao rĩrocookerera Joabu na njiaro ciake nginya tene. No kũrĩ Daudi na njiaro ciake, na nyũmba yake na ũthamaki wake, thayũ wa Jehova ũrogĩa kũrĩ o nginya tene.”
342:34 2Sam 2:18Nĩ ũndũ ũcio Benaia mũrũ wa Jehoiada agĩthiĩ akĩgũtha Joabu akĩmũũraga, nake agĩthikwo mũgũnda-inĩ wake kũu werũ-inĩ. 352:35 2Sam 8:18; 1Sam 2:35Mũthamaki akĩnenehia Benaia mũrũ wa Jehoiada akĩmũtua mũnene wa mbũtũ cia ita handũ ha Joabu, na agĩcookia Zadoku atuĩke mũthĩnjĩri-Ngai ithenya rĩa Abiatharu.
362:36 2Sam 16:5Ningĩ mũthamaki agĩtũmana Shimei eetwo, akĩmwĩra atĩrĩ, “Wĩakĩre nyũmba Jerusalemu na ũtũũre kuo, no ndũkanathiĩ kũndũ kũngĩ. 372:37 2Sam 15:23; Alaw 20:9Mũthenya ũrĩa ũkoima kuo ũringe Mũkuru wa Kidironi, ũmenye wega no ũgaakua; nayo thakame yaku nĩĩgagũcookerera wee mwene.”
38Shimei agĩcookeria mũthamaki atĩrĩ, “Ũguo woiga nĩ wega. Ndungata yaku nĩĩgwĩka o ta ũrĩa mũthamaki mwathi wakwa oiga.” Nake Shimei agĩikara Jerusalemu ihinda iraaya.
392:39 1Sam 27:2No mĩaka ĩtatũ yathira-rĩ, ngombo igĩrĩ cia Shimei ikĩũra igĩthiĩ kwa Akishi, mũrũ wa Maaka, mũthamaki wa Gathu, nake Shimei akĩĩrwo atĩrĩ, “Ngombo ciaku irĩ Gathu.” 40Kũigua ũguo-rĩ, Shimei agĩtandĩka ndigiri yake, agĩthiĩ kwa Akishi kũu Gathu gwetha ngombo ciake. Nĩ ũndũ ũcio Shimei agĩthiĩ na agĩcookia ngombo ciake kuuma Gathu.
41Rĩrĩa Solomoni eerirwo atĩ Shimei nĩoimĩte Jerusalemu agathiĩ Gathu na agacooka-rĩ, 422:42 2Sam 19:23mũthamaki agĩtũmanĩra Shimei, akĩmwĩra atĩrĩ, “Githĩ ndiakwĩhĩtithirie na rĩĩtwa rĩa Jehova na ngĩgũkaania, ngĩkwĩra atĩrĩ, ‘Mũthenya ũrĩa ũkoimagara ũthiĩ handũ hangĩ, ũmenye kũna no ũgaakua’? Nawe hĩndĩ ĩyo ũkĩnjookeria atĩrĩ, ‘Ũguo woiga nĩ wega. Niĩ nĩngwathĩka.’ 43Rĩu-rĩ, nĩ kĩĩ gĩtũmĩte wage kũhingia mwĩhĩtwa waku harĩ Jehova, na wathĩkĩre watho ũrĩa ndaakũheire?”
442:44 2Sam 16:5-13Ningĩ mũthamaki akĩĩra Shimei atĩrĩ, “Wee nĩũũĩ ngoro-inĩ yaku ũũru ũrĩa wothe wekire baba Daudi. Rĩu Jehova nĩegũtũma ũcookererwo nĩ ũũru waku. 452:45 2Sam 7:13No Mũthamaki Solomoni nĩekũrathimwo, nakĩo gĩtĩ kĩa ũnene wa Daudi gĩtũũre gĩkĩgitĩre mbere ya Jehova nginya tene.”
462:46 2Sam 8:18Hĩndĩ ĩyo mũthamaki agĩatha Benaia mũrũ wa Jehoiada, nake agĩthiĩ akĩgũtha Shimei akĩmũũraga.
Ũthamaki naguo ũkĩĩhaanda ũrũmĩte biũ moko-inĩ ma Solomoni.
