1美好的名聲勝過珍貴的膏油，
人死之日勝過出生之時。
2探望喪家勝過參加宴席，
因為死亡是每個人的結局，
活著的人要把這事銘記在心。
3哀傷勝過歡笑，
因為哀傷磨煉人的心靈。
4智者的心思考生死大事，
愚人的心只顧作樂。
5聽智者的責備，
勝過聽愚人的頌歌。
6愚人的笑聲像鍋底下燒荊棘的噼啪聲。
這也是虛空。
7欺壓使智者變愚昧，
賄賂敗壞人心。
8事情的結局勝過事情的開端；
恆久忍耐勝過心驕氣傲。
9不要輕易發怒，
因為愚人心懷怒氣。
10不要問為什麼過去比現在好，
因為這樣問不明智。
11智慧如同產業一樣美好，
有益於得見日光的世人。
12智慧如同金錢，
是一種保障，
能保全智者的生命。
這就是知識的好處。
13你應當思想上帝的作為，
因為上帝弄彎的，
誰能使它變直呢？
14順境時要快樂，
逆境時要思想：
兩者都是上帝的安排，
好叫人不能預知將來。
15在我虛空的一生中，我見過義人行義，反而滅亡；惡人行惡，卻享長壽。 16為人不要過分正直，也不要過於聰明，何必自取毀滅呢？ 17不要過分邪惡，也不要做愚人，何必時候未到就死呢？ 18最好是持守這個教訓也不放鬆那個教訓，因為敬畏上帝的人必避免兩個極端。 19智慧使一個智者比城裡十個官長更有能力。 20誠然，在地上無法找到一個一生行善、從未犯罪的義人。 21你不要斤斤計較別人所說的每一句話，免得聽見你的僕人咒詛你， 22因為你心裡知道自己也曾多次咒詛別人。 23我用智慧試驗過這一切。我說：「我要做智者」，誰知智慧卻離我甚遠。 24智慧如此遙不可及、深不可測，誰能找得到呢？ 25我用心去認識、探究、追尋智慧和事物的原委，並去認識邪惡帶來的愚昧和無知帶來的狂妄。 26我發現有的婦人比死亡更苦毒，她是個陷阱，心如網羅，手像鎖鏈。敬畏上帝的人避開她，罪人卻被她俘虜。 27-28傳道者說：「看啊，我事事反復探索，要查明萬事之理，卻沒有尋獲。但我發現在一千個男子中還可以找到一位正直人，在眾女子中卻未找到一位。 29我只發現一件事，上帝造的人本來正直，人卻找出各種詭計。」
Ang mga Tambag sa Kinabuhi
1Maingon nga ang maayong reputasyon mas maayo kaysa mahalong pahumot, ang adlaw sa pagkamatay mas maayo kaysa adlaw sa pagkahimugso.
2Mas maayo pa nga moadto sa balay nga may nagbangotan kaysa moadto sa balay nga may kombira, kay ang tanan mamatay man, busa kinahanglan hatagan kinig pagtagad sa matag usa.
3Ang kasubo mas maayo pa kaysa kalipay tungod kay ang kasubo makatudlo kanato bahin sa kinabuhi.
4Ang tawong maalamon nagahunahuna kanunay bahin sa kamatayon, apan ang tawong buang-buang nagahunahuna bahin sa kalingawan.
5Mas maayo pa nga mamati ka sa pagbadlong sa tawong maalamon kaysa mamati sa pagdayeg sa tawong buang-buang.
6Ang bahakhak sa tawong buang-buang sama ra sa pagpiti-piti sa sampinit diha sa kalayo. Wala kini kapuslanan.
7Sigurado nga mahimong sama sa buang-buang ang tawong maalamon kon manglimbong7:7 manglimbong: o, mangdaog-daog. siya. Kon modawat ka ug suborno daoton mo lang ang imong kaugalingon. 8Mas maayo pa ang kataposan sa usa ka butang kaysa sinugdanan niini. Ang pagpailob mas maayo pa kaysa pagpasigarbo.
9Ayaw dayon kasuko, kay ang kasuko kinaiya sa mga tawong buang-buang.
10Ayawg pangutana, “Nganong mas maayo man ang kaniadto kaysa karon?” Kay dili kana maalamon nga pangutana.
11Ang kaalam maayo, sama kini sa panulondon. Nagahatag kini sa mga nagakinabuhi dinhi sa kalibotan ug kaayohan nga nagalungtad, 12ug makahatag kini kanilag kasigurohan sama sa kuwarta. Busa makatabang gayod ang kaalam; makatipig kini sa kinabuhi sa tawo nga nakaangkon niini.
13Hunahunaa kon unsa ang gihimo sa Dios. Kinsay makatul-id sa iyang gibaliko?
14Kon maayo ang imong kahimtang, paglipay. Apan kon anaa ka sa kalisod, pamalandong. Hinumdomi nga ang Dios ang nagahatag sa maayo nga kahimtang ug sa kalisod. Busa dili gayod kita masayod kon unsa ang mahitabo sa umaabot.
15Niining akong kinabuhi nga walay pulos, nakita ko ang tanan: may mga tawong matarong nga nangamatay luyo sa ilang matarong nga kinabuhi, ug may mga daotan nga nagakinabuhi ug taas luyo sa ilang daotang kinabuhi.
16Ayaw pagpalabig hunahuna nga labihan ka na kamatarong ug kamaalamon kay basig madaot ka. 17Ayaw usab pagpasulabi sa pagpakadaotan ug pagpakabuang. Kon imo kining himuon, basin mamatay ka sa dili pa nimo panahon. 18Likayi ang pagpakaaron-ingnon nga matarong ka ug ang pagbuhat ug daotan kay ang tawong may pagtahod sa Dios makahimo sa paglikay niining mga butanga.
19Ang kaalam makahatag sa tawong maalamon ug gahom nga mas dako kaysa gahom sa napulo ka tigdumala sa usa ka lungsod.
20Wala gayoy tawong matarong dinhi sa kalibotan nga dili makasala ug kanunayng maayo ang binuhatan.
21Ayaw tagda ang tanang gisulti sa mga tawo kay tingalig makadungog ka nga gitunglo ka sa imong sulugoon, 22kay ikaw mismo nahibalo nga sa makadaghang higayon nakapanunglo ka usab sa uban.
23Gisulayan ko pagsabot kining mga butanga pinaagi sa akong kaalam. Naghunahuna ako nga akong masabtan, apan dili diay ingon niini kasayon. 24Dili ko matugkad ang mga panghitabo; lisod gayod kini sabton. Wala gayoy makasabot niini. 25Apan padayon akong nagtuon, nagsusi, ug nangita sa kaalam aron maangkon ko ang tubag sa akong mga pangutana, ug aron masabtan ko nga binuang ang pagbuhat ug daotan ug hinungog ang pagbinuang.
26Nadiskobrehan ko nga ang babayeng maninintal mas mapait pa kaysa kamatayon. Ang iyang gugma sama sa lit-ag, ug ang iyang mga bukton sama sa kadena. Makaikyas kaniya ang tawo nga nagatuman sa Dios sa iyang kinabuhi, apan ang makasasala malit-agan gayod niya. 27-28Ako, ang magwawali nagaingon, “Gisuta ko gayod pag-ayo ang matag butang sa akong pagpangita sa tubag sa akong mga pangutana. Sa gihapon, wala nako makita ang mga tubag. Apan akong nadiskobrehan nga sa 1,000 ka mga lalaki aduna ray usa nga matarong,7:27-28 matarong: o, maalamon. apan wala gayoy ni usa ka babaye nga matarong. 29Labaw sa tanan, nadiskobrehan ko nga gihimo sa Dios ang tawo nga matarong apan nagtinguha kini sa pagbuhat ug daotan.”
