金像和火窯
1尼布甲尼撒王造了一尊高二十七米、寬二點七米的金像，立在巴比倫省的杜拉平原。 2他派人召集總督、行政官、省長、謀士、庫房官、審判官、司法官及各省的所有官員，前來參加他所立之像的奉獻禮。 3於是總督、行政官、省長、謀士、庫房官、審判官、司法官及各省的官員齊來參加尼布甲尼撒王所立之像的奉獻禮，站在那像面前。
4傳令官大聲宣佈說：「各族、各邦、各語種的人啊，王有令， 5『你們一聽見角、笛、弦琴、豎琴、瑟、笙等各種樂器奏響，就要叩拜尼布甲尼撒王所立的金像。 6不叩拜的人必立刻被拋進烈焰熊熊的火窯。』」 7於是，各族、各邦、各語種的人一聽見角、笛、弦琴、豎琴、瑟等各種樂器的聲音，就都叩拜尼布甲尼撒王所立的金像。
8那時，有幾個占星家前來控告猶大人。 9他們對尼布甲尼撒王說：「願王萬歲！ 10王啊，你曾下令，角、笛、弦琴、豎琴、瑟、笙等各種樂器一奏響，每個人都要叩拜金像。 11不叩拜的人必被扔進烈焰熊熊的火窯。 12然而，王啊，有幾個猶大人，就是王委派負責巴比倫省事務的沙得拉、米煞、亞伯尼歌，卻不理會你的命令，不事奉你的神明，也不祭拜你立的金像。」 13尼布甲尼撒王勃然大怒，下令將沙得拉、米煞、亞伯尼歌帶來。於是他們被帶到王面前。 14尼布甲尼撒問他們：「沙得拉、米煞、亞伯尼歌啊，你們真的不事奉我的神明，不祭拜我立的金像嗎？ 15現在你們準備好，一聽見角、笛、弦琴、豎琴、瑟、笙等各種樂器的聲音，就要叩拜我造的像。不然，必立刻將你們扔進烈焰熊熊的火窯。那時什麼神明能從我手中救你們呢？」
16沙得拉、米煞、亞伯尼歌答道：「尼布甲尼撒啊，我們無需為此事回答你。 17王啊，我們若真被扔進烈焰熊熊的火窯，我們所事奉的上帝必能救我們脫離火窯，祂必從你手中救我們。 18即或不然，王啊，你要明白，我們也不會事奉你的神明或祭拜你立的金像。」
19尼布甲尼撒怒氣填胸，向沙得拉、米煞、亞伯尼歌大發雷霆，下令將火窯燒得比平時熱七倍， 20又命令軍中的勇士將沙得拉、米煞、亞伯尼歌綁起來，扔進烈焰熊熊的火窯。 21這三人穿著外袍、褲子等衣物，戴著頭巾，被綁著扔進烈焰熊熊的火窯。 22因為王的命令緊急，窯燒得非常熱，火焰燒死了那些抬沙得拉、米煞、亞伯尼歌的人。 23沙得拉、米煞、亞伯尼歌三人被綁著落入烈焰熊熊的火窯。
24這時，尼布甲尼撒王驚奇地跳起來，問謀士：「我們綁起來扔進火裡的不是三個人嗎？」他們答道：「王啊，是的。」 25王說：「看啊，我見有四個人在火中走來走去，沒有被綁著，也沒有被燒傷，第四個人的面貌好像神明的兒子。」
26於是，尼布甲尼撒走近火窯的門，喊道：「至高上帝的僕人沙得拉、米煞、亞伯尼歌啊，出來吧，到這裡來吧。」沙得拉、米煞、亞伯尼歌便從火中出來。 27那些總督、行政官、省長和王的謀士上前圍觀，見火焰沒有燒傷他們的身體，他們的頭髮沒有燒焦，衣服沒有燒壞，身上甚至沒有火燎的氣味。 28尼布甲尼撒說：「沙得拉、米煞、亞伯尼歌的上帝當受稱頌！祂差遣天使拯救那些信靠祂的僕人。他們無視王命，寧肯死也不供奉、祭拜其他神明。 29現在我下令，不論何民、何邦、何族，若譭謗沙得拉、米煞、亞伯尼歌的上帝，必被碎屍萬段，他們的家必淪為廢墟，因為沒有別的神明能這樣施行拯救。」 30於是，王讓沙得拉、米煞、亞伯尼歌在巴比倫省身居高位。
Mũhianano wa Thahabu, na Icua rĩa Mwaki
13:1 Isa 46:6; Hab 2:19Na rĩrĩ, Mũthamaki Nebukadinezaru nĩathondekithirie mũhianano wa thahabu, wa mĩkono mĩrongo ĩtandatũ3:1 nĩ ta mita 27 kũraiha na igũrũ, na mĩkono ĩtandatũ3:1 nĩ ta mita igĩrĩ na robo ithatũ (2:75) kwarama, na akĩũhaandithia werũ-inĩ wa Dura kũu bũrũri wa Babuloni. 23:2 Dan 6:7Nebukadinezaru agĩcooka agĩĩta anene, na anyabara, na abarũthi, na ataari a mũthamaki, na aigi kĩgĩĩna, na aciirithania, na mawakiri, na anene a mabũrũri make mothe moke kĩamũro-inĩ gĩa kwamũra mũhianano ũcio aahandithĩtie. 3Nĩ ũndũ ũcio, anene, na anyabara, na abarũthi, na ataari a mũthamaki, na aigi kĩgĩĩna, na aciirithania, na mawakiri, na anene othe a mabũrũri makĩgomana nĩ ũndũ wa kwamũra mũhianano ũcio Mũthamaki Nebukadinezaru aahaandithĩtie, nao makĩrũgama mbere yaguo.
43:4 Dan 4:1; Kũg 10:11Nake mũhuhi coro akĩanĩrĩra na mũgambo mũnene, akiuga atĩrĩ, “Inyuĩ andũ a iruka ciothe na a ndũrĩrĩ ciothe, na a mĩario yothe ta thikĩrĩriai ũrĩa mũthamaki aathanĩte mwĩke. 53:5 Kũg 13:12Rĩrĩa mũrĩigua mũgambo wa coro, na mĩtũrirũ, na thethe, na kĩnanda gĩa kĩnũbi, na kĩnanda kĩa mũgeeto, na mĩtũrirũ ĩrĩa mĩariĩ, o hamwe na ũini wa mĩthemba yothe-rĩ, o rĩmwe mwĩgũithie thĩ mũhooe mũhianano ũcio wa thahabu ũrĩa Mũthamaki Nebukadinezaru aahaandithĩtie. 63:6 Jer 29:22; Math 13:42, 50Mũndũ ũrĩa wothe ũtekwĩgũithia thĩ na ahooe, o hĩndĩ ĩyo nĩegũikio icua-inĩ rĩa mwaki ũgwakana mũno.”
7Nĩ ũndũ ũcio, rĩrĩa andũ acio maiguire mũgambo wa coro, na mĩtũrirũ, na thethe, na kĩnanda gĩa kĩnũbi, na kĩnanda kĩa mũgeeto, na ũini wa mĩthemba yothe, andũ othe, na ndũrĩrĩ, na andũ a mĩario yothe makĩĩgũithia thĩ, makĩhooya mũhianano ũcio wa thahabu ũrĩa Mũthamaki Nebukadinezaru aahaandithĩtie.
83:8 Isa 19:3; Dan 2:10Ihinda o rĩu arori a njata amwe makĩyumĩria, magĩcuuka Ayahudi, 93:9 Neh 2:3makĩĩra Mũthamaki Nebukadinezaru atĩrĩ, “Wee mũthamaki ũrotũũra tene na tene! 10Atĩrĩrĩ, wee mũthamaki nĩũrutĩte uuge waku, ũkoiga atĩ rĩrĩa mũndũ o wothe akaigua mũgambo wa coro, na mĩtũrirũ, na thethe, na kĩnanda gĩa kĩnũbi, na kĩnanda kĩa mũgeeto, na mĩtũrirũ ĩrĩa mĩariĩ, na ũini wa mĩthemba yothe no nginya egũithie thĩ, ahooe mũhianano ũcio wa thahabu, 11na ũkoiga atĩ mũndũ ũrĩa wothe ũtekwĩgũithia thĩ aũhooe, nĩagaikio icua-inĩ rĩa mwaki ũgwakana mũno. 123:12 Dan 2:49; Esit 3:3No rĩrĩ, nĩ harĩ Ayahudi amwe arĩa wee ũigĩte a kũrora maũndũ ma bũrũri wa Babuloni, na nĩo Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego, arĩa matakũiguaga, wee mũthamaki. Matitungatagĩra ngai ciaku, kana makahooya mũhianano wa thahabu ũcio ũhandithĩtie.”
133:13 Dan 2:12Nĩ ũndũ ũcio Nebukadinezaru agĩcinwo nĩ marakara, nake agĩtũmanĩra Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego mareehwo harĩ we. Nĩ ũndũ ũcio andũ acio makĩreehwo mbere ya mũthamaki, 143:14 Isa 46:1; Jer 50:2nake Nebukadinezaru akĩmooria atĩrĩ, “Nĩ ũhoro wa ma wee Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego, atĩ mũtitungatagĩra ngai ciakwa, o na kana mũkahooya mũhianano wa thahabu ũcio handithĩtie? 153:15 Isa 36:18-20; 2Maũ 32:15Rĩu-rĩ, mũngĩĩhaarĩria nĩgeetha rĩrĩa mũrĩigua mũgambo wa coro, na mĩtũrirũ, na thethe, na kĩnanda gĩa kĩnũbi, na kĩnanda kĩa mũgeeto, na mĩtũrirũ ĩrĩa mĩariĩ, na ũini wa mĩthemba yothe, mwĩgũithie thĩ, mũhooe mũhianano ũcio niĩ thondekithĩtie, nĩ wega mũno. No rĩrĩ, mũngĩrega kũhooya mũhianano ũcio-rĩ, nĩmũgũikio o ro rĩmwe icua-inĩ rĩa mwaki ũgwakana mũno. Na rĩrĩ, hihi nĩ ngai ĩrĩkũ ĩngĩhota kũmũhonokia kuuma guoko-inĩ gwakwa?”
16Nao Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego magĩcookeria mũthamaki, makĩmwĩra atĩrĩ, “Wee Nebukadinezaru, ithuĩ tũtibataire kwĩyarĩrĩria tũrĩ mbere yaku igũrũ rĩa ũhoro ũyũ. 173:17 Kĩam 48:16; Ayub 5:19Tũngĩikio icua-inĩ rĩa mwaki ũgwakana mũno-rĩ, Ngai ũrĩa ithuĩ tũtungataga e na ũhoti wa gũtũruta thĩinĩ warĩo, na nĩwe ũgũtũhonokia kuuma guoko-inĩ gwaku, wee mũthamaki. 183:18 Thaam 1:17; Josh 24:15No rĩrĩ, o na angĩaga gũtũhonokia-rĩ, nĩtũkwenda ũmenye, wee mũthamaki, atĩ ithuĩ tũtingĩtungatĩra ngai ciaku, kana tũhooe mũhianano wa thahabu ũcio wee ũhandithĩtie.”
193:19 Alaw 26:18-28Hĩndĩ ĩyo Nebukadinezaru akĩrakara mũno nĩ ũndũ wa Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego, na agĩtukia gĩthiithi nĩ ũndũ wao. Agĩcooka agĩathana, akiuga icua rĩu rĩongererwo ngũ nĩguo rĩhiũhe maita mũgwanja ma ũrĩa rĩakoragwo rĩhiũhĩte. 20Nebukadinezaru agĩatha thigari imwe iria ciarĩ na hinya mũno ita-inĩ rĩake ciohe Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego, imaikie icua-inĩ rĩu rĩa mwaki wakanĩte mũno. 21Nĩ ũndũ ũcio andũ acio, mehumbĩte kanjũ ciao, na thuruarĩ, na iremba, o na nguo icio ingĩ-rĩ, makĩohwo na magĩikio icua-inĩ rĩu rĩa mwaki wakanĩte mũno. 22Watho ũcio wa mũthamaki warĩ wa ihenya mũno, narĩo icua rĩkahiũha mũno, ũũ atĩ nĩnĩmbĩ cia mwaki ũcio cioragire thigari iria cianyiitĩte Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego, 23nao andũ acio atatũ, moohetwo makarũmio, makĩgũa icua-inĩ rĩu rĩa mwaki wakanĩte mũno.
24Hĩndĩ ĩyo Mũthamaki Nebukadinezaru akĩgega, akĩrũgama na igũrũ o rĩmwe, akĩũria andũ arĩa maamũheaga kĩrĩra atĩrĩ, “Githĩ ti andũ atatũ tuohire na twamaikia mwaki-inĩ?”
Nao makĩmũcookeria atĩrĩ, “Ĩĩ, nĩ ma ũguo nĩguo, mũthamaki.”
25Nake mũthamaki akiuga atĩrĩ, “Hĩ, ta rorai! Niĩ ndĩrona andũ ana magĩcangacanga mwaki-inĩ, matarĩ ohe kana makahutio nĩ mwaki, nake ũcio wa kana ahaana ta ũmwe wa ariũ a ngai.”
263:26 Dan 4:2, 34Nebukadinezaru agĩkuhĩrĩria mũromo-inĩ wa icua rĩu rĩakanaga mwaki, akĩanĩrĩra, akiuga atĩrĩ, “Inyuĩ Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego, inyuĩ ndungata cia Ngai-Ũrĩa-ũrĩ Igũrũ-Mũno, umĩrai, mũũke haha!”
Nĩ ũndũ ũcio Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego makiumĩra mwaki-inĩ ũcio, 273:27 Ahib 11:32-34; Thab 91:3-11nao anene, na anyabara, na abarũthi, na arĩa maataaraga mũthamaki othe makĩmarigiicĩria, makĩĩonera atĩ mwaki ndwamekĩte ũũru mĩĩrĩ yao, kana rũcuĩrĩ rwa mĩtwe yao rũkahĩa, o na nguo iria mehumbĩte itiahĩte, na matianungaga mwaki o na atĩa.
283:28 Thab 34:7; Atũm 12:11Nake Nebukadinezaru akiuga atĩrĩ, “Ngai wa Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego arogoocwo, ũrĩa ũtũmĩte mũraika wake, ateithũre ndungata ciake! Mamwĩhokire, magĩkararia watho wa mũthamaki, na nĩmekwĩhaarĩirie kũruta mĩoyo yao handũ ha gũtungatĩra kana kũhooya ngai ingĩ, tiga Ngai ũcio wao. 293:29 Dan 6:26-27; Ezar 6:11Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, nĩndaruta watho atĩ andũ a rũrĩrĩ o ruothe kana rwario arĩa makaaria ũndũ o wothe wa gũũkĩrĩra Ngai wa Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego magatinangio icunjĩ, na nyũmba ciao imomorwo ituĩke hĩba ya mahiga, nĩgũkorwo gũtirĩ ngai ĩngĩ ĩngĩhonokania na njĩra ĩno.”
303:30 Dan 2:49Nake mũthamaki agĩtũũgĩria Shadiraka, na Meshaki, na Abedinego kũu bũrũri wa Babuloni.
