撒种的比喻
1当天，耶稣离开房子，坐在湖边。 2有一大群人聚集到祂周围，祂只好上船坐下，众人都站在岸上。 3祂用比喻给他们讲许多道理，说：“有一个农夫出去撒种。 4撒种的时候，有些种子落在路旁，被飞鸟吃掉了； 5有些落在石头地上，因为泥土不深，种子很快就发芽了，然而因为没有根， 6被太阳一晒，就枯萎了； 7有些落在荆棘丛中，荆棘长起来便把嫩苗挤住了； 8有些落在沃土里，就结出果实，收成多达三十倍、六十倍、一百倍。 9有耳朵的，都应当听。”
用比喻的目的
10门徒上前问耶稣：“你为什么要用比喻来教导他们呢？”
11耶稣回答说：“天国的奥秘只让你们知道，不让他们知道。 12因为凡有的，还要给他更多，他就丰富有余；凡没有的，连他仅有的也要夺去。 13我用比喻教导他们是因为他们视而不见，听而不闻，闻而不悟。 14以赛亚的预言正应验在他们身上，
“‘你们听了又听，却不明白；
看了又看，却不领悟。
15因为这些人心灵麻木，
耳朵发背，眼睛昏花，
以致眼睛看不见，耳朵听不见，
心里不明白，无法回心转意，
得不到我的医治。’
16“但你们的眼睛是有福的，因为看得见；你们的耳朵也是有福的，因为听得见。 17我实在告诉你们，以前有许多先知和义人曾渴望看见你们所看见的，听见你们所听见的，却未能如愿。
解释比喻
18“所以，你们应当留心这撒种的比喻。 19种子落在路旁，是指人听了天国的道理却不明白，魔鬼乘虚而入，把撒在他心里的夺走了； 20种子落在石头地上，是指人听了道后，立刻欢喜地接受了， 21但因为他心里没有根基，不过是暂时接受，一旦为道遭受患难或迫害，就立刻放弃了信仰； 22种子落在荆棘丛中，是指人虽然听过道，但生活的忧虑和钱财的迷惑把道挤住了，以致不能结出果实。 23种子落在沃土里，是指人听了道，并明白了道，就结出果实来，有的多达一百倍，有的六十倍，有的三十倍。”
毒麦的比喻
24耶稣又给他们讲了一个比喻，说：“天国就像一个人，将好种子撒在田里。 25人们睡觉的时候，仇敌过来把毒麦撒在他的麦田里，就走了。 26当麦子长苗吐穗时，毒麦也长起来了。 27奴仆看见了就来问主人，‘主人啊！你不是把好种子撒在田里了吗？从哪里来的毒麦呢？’
28“主人回答说，‘这是仇敌做的。’奴仆问道，‘要我们去拔掉它们吗？’
29“主人说，‘不用了，因为拔毒麦会连麦子一起拔掉。 30让它们跟麦子一起生长吧，到收割的时候，我会吩咐收割的工人先把毒麦收集起来，扎成捆，留着烧，然后将麦子存入谷仓。’”
芥菜种和面酵的比喻
31耶稣又给他们讲了一个比喻：“天国就像一粒芥菜种，人把它种在田里。 32它虽然是种子中最小的，却长得比其他蔬菜都大，并且长成一棵树，天空的飞鸟也来栖息。”
33祂又给他们讲了个比喻：“天国就像面酵，妇人拿来掺在三斗面里，使整盆面都发起来。”
34耶稣总是用比喻对众人讲这些事，祂每次对他们讲话时都用比喻。 35这是要应验先知的话：“我要开口讲比喻，道出创世以来隐藏的事。”
解释毒麦的比喻
36后来，耶稣离开人群，进到屋里。门徒也跟着进去，对耶稣说：“请为我们解释毒麦的比喻。”
37耶稣说：“那撒下好种子的就是人子， 38麦田代表整个世界，那些好种子就是天国的子民。毒麦就是那些属于魔鬼的人， 39撒毒麦的仇敌就是魔鬼。收割的日子便是世界的末日，收割的工人就是天使。
40“毒麦怎样被拔出来丢在火里烧，同样，在世界末日的时候， 41人子也将派天使把一切引人犯罪和作孽的人从祂国里挑出来， 42丢进火里。那时，他们将在那里哀哭切齿。 43那时，义人要在他们天父的国度像太阳一样发出光辉。有耳朵的，都应当听。
宝藏与珍珠的比喻
44“天国就像藏在地里的宝贝，有人发现了，就把它埋好，然后欢然变卖他所有的财产去买那块地。
45“天国就像一个四处搜购贵重珍珠的商人。 46他找到一颗极贵重的珍珠，就变卖了一切的产业，把它买下来。
撒网的比喻
47“天国就像一张渔网，撒在海里捕到了各种鱼。 48网满了，人们把网拉上岸，然后坐下来挑选，好的就收起来，不好的就丢掉。 49世界末日的时候也是这样。天使必把恶人从义人中拣出来， 50丢在火炉里，让恶人在那里哀哭切齿。 51你们明白这些事了吗？”
他们回答说：“我们明白了。”
52耶稣说：“律法教师成为天国的门徒后，就像一个家的主人，能从他的库房里拿出新的和旧的东西来。”
拿撒勒人厌弃耶稣
53耶稣讲完了这些比喻，就离开那里， 54回到自己的家乡拿撒勒，在会堂里教导人。人们很惊奇，说：“这个人从哪里得到如此的智慧和神奇的能力呢？ 55这不是那木匠的儿子吗？祂母亲不是玛丽亚吗？祂的弟弟不是雅各、约瑟、西门和犹大吗？ 56祂的妹妹们不也是住在我们这里吗？祂究竟从哪里得来这一身本领呢？” 57他们就对祂很反感。
耶稣对他们说：“先知到处受人尊敬，只有在本乡本家例外。” 58因为他们不信，耶稣就没有在那里多行神迹。
Olugero lw’Omusizi
113:1 nny 36; Mat 9:28Ku lunaku olwo Yesu n’afuluma mu nnyumba n’agenda n’atuula ku lubalama lw’ennyanja. 213:2 Luk 5:3Ekibiina kinene ne kimukuŋŋaanirako. Kwe kuyingira mu lyato n’atuula omwo abantu bonna ne bayimirira ku lubalama. 3N’ababuulira ebintu bingi mu ngero ng’agamba nti, “Omulimi yali asiga ensigo mu nnimiro ye. 4Bwe yagenda ng’amansa ensigo, ezimu ne zigwa ku mabbali g’ekkubo, ennyonyi ne zijja ne zizirya. 5Endala ne zigwa ku lwazi okutali ttaka lingi era ne zimera mangu kubanga ettaka teryali ggwanvu. 6Naye omusana bwe gwayaka ne ziwotoka kubanga emirandira gyazo gyali kumpi. 7Endala ne zigwa mu maggwa, bwe zaamera amaggwa nago ne gakula ne gazisinga amaanyi, obulimi obwali bwakamera ne bukala. 813:8 Lub 26:12Endala ne zigwa ku ttaka eddungi, ne zimera ne zibala bulungi, ne zivaamu emirundi amakumi asatu, n’endala emirundi nkaaga n’endala emirundi kikumi. 913:9 Mat 11:15Alina amatu agawulira, awulire.”
10Abayigirizwa be ne bamusemberera ne bamubuuza nti, “Lwaki oyogera nabo mu ngero?”
1113:11 Mat 11:25; 16:17; 19:11; Yk 6:65; 1Ko 2:10, 14; Bak 1:27; 1Yk 2:20, 27N’abaddamu nti, “Mmwe mulina omukisa kubanga mwaweebwa okutegeera ebyama eby’obwakabaka obw’omu ggulu, naye bo tebaakiweebwa. 1213:12 Mat 25:29; Luk 19:26Kubanga buli alina alyongerwako abeerere ddala na bingi, naye oyo atalina aliggyibwako n’ako akatono k’alina. 1313:13 Ma 29:4; Yer 5:21; Ez 12:2Kyenva njigiriza mu ngero:
“Abalaba baleme okulaba,
n’abawulira baleme okuwulira wadde okutegeera.
14Kino kituukiriza nnabbi Isaaya kye yagamba nti,
“ ‘Muliwulira naye temulitegeera
n’okulaba muliraba naye temulimanya.
1513:15 Is 6:9, 10; Yk 12:40; Bik 28:26, 27; Bar 11:8Kubanga omutima gw’abantu bano
gwesibye,
n’amatu gaabwe tegawulira bulungi.
N’amaaso gaabwe gazibiridde baleme okulaba n’amaaso wadde okuwulira n’amatu,
wadde omutima gwabwe okutegeera,
ne bakyuka
ne mbawonya.’
1613:16 Mat 16:17Naye amaaso gammwe galina omukisa, kubanga galaba, n’amatu gammwe kubanga gawulira. 1713:17 Yk 8:56; Beb 11:13; 1Pe 1:10-12Ddala ddala mbagamba nti, Waaliwo bannabbi bangi, n’abatuukirivu bangi abeegombanga okulaba ku bino bye mulaba, n’okuwulira bye muwulira kyokka ne batafuna mukisa ogwo.
18“Noolwekyo muwulirize olugero lw’omulimi eyasiga ensigo. 1913:19 a Mat 4:23 b Mat 5:37Ensigo eyagwa ku mabbali g’ekkubo efaanana ng’omuntu awulira ekigambo kya Katonda n’atakitegeera era omulabe Setaani n’ajja n’akimusikulako okuva ku mutima. 20Ensigo eyagwa ku byaziyazi efaanana ng’omuntu awulira ekigambo, amangwago n’akyaniriza n’essanyu, 2113:21 Mat 11:6naye olw’okuba nga talina mmizi mu ye, wa kaseera buseera, ennaku n’okuyigganyizibwa bwe bijja olw’ekigambo, amangwago n’agwa. 2213:22 Mat 19:23; 1Ti 6:9, 10, 17N’ensigo eyagwa mu maggwa efaanana ng’omuntu awulira ekigambo naye okweraliikirira kw’ebintu by’ensi n’obugagga obutaliimu ne bibuutikira ekigambo ne kitabala bibala. 2313:23 nny 8Naye ensigo eyagwa ku ttaka eddungi efaanana ng’omuntu awulira ekigambo n’akitegeera, n’abalira ddala ebibala, n’abala ebibala amakumi asatu, oba nkaaga oba kikumi.”
2413:24 nny 31, 33, 45, 47; Mat 18:23; 20:1; 22:2; 25:1; Mak 4:26, 30N’abagerera olugero olulala nti, “Obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana n’omuntu eyasiga ensigo ennungi mu nnimiro ye, 25naye ekiro nga yeebase abasajja abalabe ne bajja ne basiga omuddo wakati mu ŋŋaano ye ne bagenda. 26Naye eŋŋaano ennungi bwe yamera, n’omuddo ne gumerera wamu nayo.
27“Naye abaddu b’omwami w’ennyumba bwe baamusemberera ne bamugamba nti, ‘Mukama waffe, tewasiga nsigo nnungi mu nnimiro yo? Naye ate omuddo guvudde wa?’
28“Ye n’abaddamu nti, ‘Omulabe ye yakola ekyo.’ Abaddu kyebaava bamubuuza nti, ‘Tugende tugukoolemu?’
29“N’abaddamu nti, ‘Nedda, kubanga bwe munaaba mukuulamu omuddo mujja kukuuliramu n’eŋŋaano. 3013:30 Mat 3:12Kale mubireke byonna bikulire wamu, okukungula bwe kulituuka ne ndyoka ndagira abakunguzi basooke bakuŋŋaanye omuddo bagusibeko n’oluvannyuma bagwokye, naye yo eŋŋaano bagikuŋŋaanyize mu tterekero lyange.’ ”
Olugero lw’Akaweke ka Kaladaali n’olw’Ekizimbulukusa
3113:31 a nny 24 b Mat 17:20; Luk 17:6N’abagerera olugero olulala ng’agamba nti, “Obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana ng’akaweke ka kaladaali, omusajja ke yasiga mu nnimiro. 3213:32 Zab 104:12; Ez 17:23; 31:6; Dan 4:12Kaladaali kaweke katono nnyo okusinga ensigo endala zonna. Naye bwe kasimbibwa ne kakula kavaamu omuti omunene ennyo, n’ennyonyi ez’omu bbanga ne zijja ne zibeera ku matabi gaagwo.”
3313:33 a nny 24 b Lub 18:6 c Bag 5:9N’abongerayo olugero olulala nti, “Obwakabaka obw’omu ggulu buyinza okugeraageranyizibwa n’ekizimbulukusa omukazi kye yakweka mu buwunga bw’eŋŋaano, n’apima ebigero bisatu okutuusa lwe bwazimbulukuka bwonna.”
3413:34 Mak 4:33; Yk 16:25Bino byonna Yesu yabyogerera mu ngero eri ebibiina era teyayogera gye bali awatali ngero. 3513:35 Zab 78:2; Bar 16:25, 26; 1Ko 2:7; Bef 3:9; Bak 1:26Ekyayogerwa nnabbi ne kiryoka kituukirira nti,
“Ndyogerera mu ngero,
njogere ebintu ebyakwekebwa okuva ku kutondebwa kw’ensi.”
Okunnyonnyola Olugero lw’Eŋŋaano y’omu Nsiko
3613:36 Mat 15:15Awo bwe yamala okusiibula ekibiina n’ayingira mu nnyumba, abayigirizwa be ne bamusemberera ne bamusaba abannyonnyole amakulu g’olugero lw’omuddo ogwali mu nnimiro.
3713:37 Mat 8:20N’abannyonnyola ng’agamba nti, “Omwana w’Omuntu ye yasiga ensigo ennungi. 3813:38 Yk 8:44, 45; 1Yk 3:10Ennimiro y’ensi, n’ensigo ennungi be baana b’obwakabaka, naye omuddo be baana ba Setaani. 3913:39 a Yo 3:13 b Mat 24:3; 28:20 c Kub 14:15Omulabe eyasiga ensigo ez’omuddo ye Setaani, amakungula y’enkomerero y’ensi n’abakunguzi be bamalayika.
40“Noolwekyo ng’omuddo bwe gwakuŋŋaanyizibwa ne gwokebwa mu muliro, bwe kityo bwe kiriba ku nkomerero y’ensi. 4113:41 a Mat 8:20 b Mat 24:31Omwana w’Omuntu alituma bamalayika be mu bwakabaka bakuŋŋaanye ebintu byonna ebyesittaza, n’abajeemu, 4213:42 nny 50; Mat 8:12babasuule mu nkoomi y’omuliro. Omwo mwe muliba okukaaba n’okuluma obujiji. 4313:43 a Dan 12:3 b Mat 11:15Naye abatuukirivu balyakaayakana ng’enjuba mu bwakabaka bwa Kitaabwe. Alina amatu agawulira, awulire.
4413:44 a nny 24 b Is 55:1; Baf 3:7, 8“Obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana n’ekyobugagga ekyakwekebwa13:44 Mu biro ebyo eby’obugagga byakwekebwanga mu ttaka, kubanga tewaalingawo bbanka, newaakubadde nga waaliwo abawola ensimbi mu nnimiro omuntu omu bwe yakigwikiriza. Olw’essanyu lye yafuna n’agenda n’atunda bye yalina byonna, n’agula ennimiro eyo.
4513:45 nny 24“Ate era obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana ng’omusuubuzi w’amayinja ag’omuwendo omungi eyali anoonya amayinja ag’omuwendo, 46bwe yazuula ejjinja erimu ery’omuwendo n’agenda n’atunda bye yalina byonna n’aligula.
Olugero lw’Akatimba
4713:47 a nny 24 b Mat 22:10“Era obwakabaka obw’omu ggulu bufaanana ng’akatimba akategebwa mu nnyanja ne kakwasa ebyennyanja ebya buli ngeri, 48akatimba bwe kajjula ne bakawalulira ku lubalama ne balondamu ebirungi nga babikuŋŋaanyiza mu bisero, ebibi nga babisuula. 4913:49 Mat 25:32Bwe kiriba bwe kityo ne ku nkomerero y’ensi, bamalayika balijja ne baawulamu abantu abatuukirivu n’ababi. 5013:50 Mat 8:12Ababi balibasuula mu nkoomi y’omuliro eriba okukaaba n’okuluma obujiji.”
51Yesu n’ababuuza nti, “Ebintu bino byonna mubitegedde?”
Ne bamuddamu nti, “Weewaawo.”
52Kyeyava abagamba nti, “Noolwekyo omuwandiisi eyayiga obulungi amateeka g’Ekiyudaaya ate n’afuuka omuyigiriza w’obwakabaka obw’omu ggulu, ali ng’omusajja nnyini nnyumba, aggyayo mu tterekero lye ebipya n’ebikadde.”
Yesu Bamwegana e Nazaaleesi
5313:53 Mat 7:28Awo Yesu bwe yamala okugera engero ezo n’avaayo, 5413:54 a Mat 4:23 b Mat 7:28n’addayo mu kibuga ky’ewaabwe n’ayigiriza mu kuŋŋaaniro lyabwe. N’abeewuunyisa ne bagamba nti, “Yaggya wa amagezi n’ebyamagero ebyo?” 5513:55 a Luk 3:23; Yk 6:42 b Mat 12:46Ne beebuuza nti, “Ono si ye mutabani w’omubazzi? Nnyina ye Maliyamu ne baganda be ba Yakobo, ne Yusufu, ne Simooni ne Yuda. 56Ne bannyina babeera kuno. Kale, ebyo byonna yabiggya wa?” 5713:57 a Yk 6:61 b Luk 4:24; Yk 4:44Ne bamunyiigira nga balowooza nti abeeragirako. Naye Yesu n’abagamba nti, “Nnabbi aweebwa ekitiibwa mu buli kifo, okuggyako mu kitundu ky’ewaabwe ne mu nnyumba y’ewaabwe.”
58Era yakolerayo ebyamagero bitono olw’obutakkiriza bwabwe.
