警戒门徒
1这时，成千上万的人聚集在一起，甚至互相践踏。耶稣先对门徒说：“你们要提防法利赛人的酵，就是他们的伪善。 2掩盖的事终会暴露出来，隐藏的秘密终会被人知道。 3你们在暗处说的，将在明处被人听见；你们在密室里的私语，将在屋顶上被人宣扬。
4“朋友们，我告诉你们，不要惧怕那些杀害人的身体后再也无计可施的人。 5我告诉你们应该惧怕谁，要惧怕上帝——祂有权终结人的生命，并把人丢在地狱里。是的，我告诉你们，要惧怕祂！
6“五只麻雀不是只卖两个铜钱吗？但上帝连一只麻雀也不会遗忘。 7其实就连你们的头发都被数过了。不要害怕，你们比许多麻雀要贵重！
8“我告诉你们，凡在人面前承认我的，人子在上帝的天使面前也必承认他。 9凡在人面前否认我的，人子在上帝的天使面前也要否认他。 10说话得罪人子的，还可以得到赦免，但亵渎圣灵的，必得不到赦免！ 11当人押你们到会堂，或到官员和当权者面前时，不要顾虑如何辩解，或说什么话， 12因为到时候圣灵必指示你们当说的话。”
无知富翁的比喻
13这时，人群中有人对耶稣说：“老师，请你劝劝我的兄长跟我分家产吧。”
14耶稣答道：“朋友，谁派我做你们的审判官或仲裁，为你们分家产呢？” 15接着，祂对众人说：“你们要小心防范一切的贪心，因为人的生命并不在于家道富足。”
16耶稣又讲了一个比喻，说：“有一个富翁，他的田里大丰收， 17于是心里盘算，‘我储藏农产的地方不够了，怎么办呢？’ 18于是他说，‘不如把原有的仓库拆掉，建几座更大的，好储藏我所有的粮食和财物！ 19那时，我就可以对自己说，“你积存这么多财产，一生享用不尽，现在大可高枕无忧、尽情地吃喝玩乐吧！”’ 20但上帝对他说，‘无知的人啊，今晚就要取走你的命！你所预备的一切留给谁享用呢？’”
21耶稣说：“这就是那些只顾为自己积财、在上帝面前却不富足之人的写照。”
不要为衣食忧虑
22耶稣继续对门徒说：“所以，我告诉你们，不要为生活忧虑，如吃什么，也不要为身体忧虑，如穿什么。 23因为生命比饮食重要，身体比穿着重要。 24你们看，乌鸦不种也不收，没仓也没库，上帝尚且养活它们，你们比飞鸟不知要贵重多少！
25“你们谁能用忧虑使自己多活片刻呢？ 26既然你们连这样的小事都无能为力，又何必为其余的事忧虑呢？ 27看看百合花如何生长吧，它们既不劳苦，也不纺织，但我告诉你们，就连所罗门王最显赫时的穿戴还不如一朵百合花！
28“野地的草今天还在，明天就要被丢在炉中，上帝还这样装扮它们，何况你们呢？你们的信心太小了！ 29你们不要为吃什么喝什么忧虑， 30因为这些都是外族人的追求，你们的天父知道你们需要这些。 31你们要寻求祂的国，祂必供给你们的需要。
32“你们这一小群人啊，不要怕！因为你们的天父乐意把祂的国赐给你们。 33要变卖你们的家产去周济穷人，要为自己预备永不破损的钱袋，在天上积攒取之不尽的财宝，那里没有贼偷，也没有虫蛀。 34因为你们的财宝在哪里，你们的心也在哪里。
警醒预备
35“你们要束上腰带，准备服侍，要点亮灯， 36像奴仆们等候主人从婚宴回来。主人回来一叩门，奴仆就可以立即给他开门。 37主人回来，看见奴仆警醒等候，奴仆就有福了！我实在告诉你们，主人必束上腰带请他们坐席，并亲自服侍他们。 38无论主人在深夜或黎明回家，若发现奴仆警醒等候，奴仆就有福了。
39“你们都知道，一家的主人若预先知道贼什么时候来，一定不会让贼入屋偷窃。 40同样，你们也要做好准备，因为在你们意想不到的时候，人子就来了。”
忠仆和恶仆
41彼得问：“主啊！你这比喻是讲给我们听的，还是讲给众人听的呢？”
42主说：“谁是那个受主人委托管理家中大小仆役、按时分粮食给他们、又忠心又精明的管家呢？ 43主人回家时，看见他尽忠职守，他就有福了。 44我实在告诉你们，主人一定会把所有产业都交给他管理。 45但如果他以为主人不会那么快回来，就殴打仆婢、吃喝醉酒， 46主人会在他想不到的日子、不知道的时辰回来，严厉地惩罚12:46 “严厉地惩罚”或作“腰斩”。他，使他和不忠不信的人同受严刑。 47明知主人的意思却不准备，也不遵行主人吩咐的仆人，必受更重的责打。 48但因不知道而做了该受惩罚之事的仆人，必少受责打。多给谁，就向谁多取；多托付谁，就向谁多要。
家庭分裂
49“我来是要把火丢在地上，我多么希望这火已经燃烧起来。 50我有要受的‘洗礼’，我何等迫切地想完成这‘洗礼’啊！ 51你们以为我来是要使天下太平吗？不，我告诉你们，我来是要使地上起纷争。 52从今以后，一家五口会彼此相争，三个人反对两个人，或是两个人反对三个人， 53父子相争，母女对立，婆媳反目。”
明辨是非
54然后，祂又对众人说：“你们看见云从西方升起，就说，‘快下雨了！’果然如此。 55南风一起，你们就说，‘天必燥热’，你们也说对了。 56你们这些伪善的人！既然知道观察天色、预测天气，为什么不知道观察这个世代呢？ 57你们为什么不自己明辨是非呢？ 58如果你和控告你的人要去对薄公堂，要尽量在路上跟对方和解，以免被拉到审判官面前，审判官派差役把你关进监牢。 59我告诉你，除非你付清所欠的每一分钱，否则休想出监牢。”
Gũkaanio na Kũũmĩrĩrio
112:1 Math 16:6, 11, 12O hĩndĩ ĩyo, rĩrĩa kĩrĩndĩ kĩa andũ ngiri nyingĩ kĩonganĩte hamwe, nginya makarangana-rĩ, Jesũ akĩamba kwarĩria arutwo ake, akĩmeera atĩrĩ, “Mwĩmenyererei ndawa ya kũimbia mĩgate ya Afarisai, na nĩyo ũhinga. 212:2 Mar 4:22Gũtirĩ ũndũ mũhithanie ũtakaguũrio, o na kana ũndũ mũhithe ũtakamenyeka. 3Maũndũ marĩa mwarĩirie nduma-inĩ, makaiguuo mũthenya barigici, na ũrĩa wothe mwanahehanĩrĩra matũ-inĩ mũrĩ tũnyũmba twa thĩinĩ, nĩũkanĩrĩrwo kuuma nyũmba igũrũ.
412:4 Joh 15:14-15“Ngũmwĩra atĩrĩ arata akwa, tigagai gwĩtigĩra arĩa mooragaga mwĩrĩ na thuutha ũcio gũtirĩ ũndũ mangĩhota gwĩka. 512:5 Ahib 10:31No nĩ ngũmuonia ũrĩa inyuĩ mwagĩrĩirwo nĩ gwĩtigĩra: Mwĩtigagĩrei ũrĩa ũngĩũraga mwĩrĩ na thuutha wa ũguo arĩ na ũhoti wa gũikia mũndũ Jehanamu. Ngũmwĩra atĩrĩ na ma, mwĩtigagĩrei ũcio. 6Githĩ tũnyoni tũtano tũtiendagio tũthendi twĩrĩ? No rĩrĩ, gũtirĩ o na kamwe gatuo Ngai ariganagĩrwo nĩko. 712:7 Math 10:30; Math 12:12No ti-itherũ, o na njuĩrĩ cianyu cia mũtwe nĩ ndare. Tigagai gwĩtigĩra, inyuĩ mũrĩ a bata gũkĩra tũnyoni tũingĩ.
8“Ngũmwĩra atĩrĩ, ũrĩa wothe ũkanyumbũra mbere ya andũ, o nake Mũrũ wa Mũndũ nĩakamumbũra mbere ya araika a Ngai. 9No ũrĩa ũkangaana mbere ya andũ ũcio nĩagakaanwo mbere ya araika a Ngai. 1012:10 Math 12:31, 32; 1Joh 5:16Nake mũndũ o wothe ũrĩa ũgaacambia Mũrũ wa Mũndũ nĩakarekerwo, no ũrĩa wothe ũkaruma Roho Mũtheru ndakarekerwo.
11“Rĩrĩa mũgaatwarwo mbere ya thunagogi, na mbere ya aathani na anene mũciirithio-rĩ, mũtikanetange na ũrĩa mũgacookia kana ũrĩa mũkoiga, 1212:12 Math 10:20nĩgũkorwo hĩndĩ ĩyo Roho Mũtheru nĩakamũruta ũrĩa mwagĩrĩirwo nĩ kuuga.”
Ngerekano ya Gĩtonga Kĩrimũ
13Mũndũ ũmwe warĩ gatagatĩ-inĩ ka andũ acio akĩmwĩra atĩrĩ, “Mũrutani, ĩra mũrũ wa maitũ tũgayane nake igai riitũ.”
14Nake Jesũ akĩmũcookeria atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ, nũũ ũnduĩte wa kũmũtuithania ciira kana wa kũmũgayania indo cianyu?” 1512:15 Ayub 20:20; 31:24; Thab 62:10Agĩcooka akĩmeera atĩrĩ, “Mwĩmenyererei! Mũtigakorokere maũndũ; nĩgũkorwo muoyo wa mũndũ ndũthimagwo na mũigana wa indo iria arĩ nacio.”
16Agĩcooka akĩmahe ũhoro na ngerekano, akĩmeera atĩrĩ, “Mũgũnda wa mũndũ ũmwe gĩtonga nĩwaciarire mũno. 17Nake akĩĩyũria na ngoro yake atĩrĩ, ‘Ngwĩka atĩa? Ndirĩ na handũ ha kũiga magetha makwa.’
18“Agĩcooka akiuga atĩrĩ, ‘Nĩndamenya ũrĩa ngwĩka. Ngũtharia makũmbĩ makwa, njake mangĩ manene kũrĩ mo, njige magetha makwa mothe na indo ciakwa ciothe kuo. 19Njooke njĩĩre ngoro yakwa atĩrĩ, “Ũrĩ na indo nyingĩ njega wĩigĩire cia gũkũigana mĩaka mĩingĩ. Wĩhuurũkĩre, ũrĩe na ũnyue, na ũcanjamũke.” ’
2012:20 Jer 17:11; Ayub 27:8; Thab 39:6“No Ngai akĩmwĩra atĩrĩ, ‘Wee kĩrimũ gĩkĩ! Ũtukũ ũyũ wa ũmũthĩ nĩũgwĩtio muoyo waku. Indo icio wĩigĩire-rĩ, igaatuĩka cia ũ?’
21“Ũguo nĩguo gũgaatuĩka harĩ mũndũ o wothe ũrĩa wĩigagĩra mĩthithũ, no akaaga gwĩtongia na ũhoro wa Ngai.”
Mũtigatangĩke
22Jesũ agĩcooka akĩĩra arutwo ake atĩrĩ, “Nĩ ũndũ ũcio ngũmwĩra atĩrĩ, mũtigetangage nĩ ũndũ wa mĩoyo yanyu nĩ ũndũ wa kĩrĩa mũrĩrĩĩaga, kana kĩrĩa mũrĩhumbaga mĩĩrĩ yanyu. 23Muoyo-rĩ, ũrĩ bata gũkĩra irio, naguo mwĩrĩ ũrĩ bata gũkĩra nguo. 2412:24 Ayub 38:41Ta mwĩciiriei ũhoro wa mahuru: Matihaandaga kana makagetha, o na matirĩ kũndũ gwa kũiga irio kana makũmbĩ, no Ngai nĩamaheaga irio. Inyuĩ githĩ mũtirĩ a bata mũno gũkĩra nyoni! 25Nũũ wanyu ũngĩhota kuongerera muoyo wake ithaa o na rĩmwe nĩ ũndũ wa gwĩtanga? 26Rĩu-rĩ, angĩkorwo mũtingĩhota gwĩka ũndũ mũnini ũguo-rĩ, mũgĩtangĩkaga na maũndũ macio mangĩ nĩkĩ?”
2712:27 1Ath 10:4-7Ta mwĩcũraniei ũrĩa itoka ikũraga. Itirutaga wĩra kana ikogotha ndigi. No ngũmwĩra atĩrĩ, o na Solomoni arĩ na riiri wake wothe, ndaagemete ta kĩmwe gĩacio. 2812:28 Math 6:30Angĩkorwo ũguo nĩguo Ngai ahumbaga nyeki ya gĩthaka, ĩrĩa ĩrĩ ho ũmũthĩ na rũciũ igaikio mwaki-inĩ-rĩ, githĩ inyuĩ ndarĩkĩmũhumbaga makĩria, inyuĩ mwĩtĩkĩtie o hanini! 29Tigagai gũthĩĩnĩka ngoro-inĩ cianyu nĩ ũndũ wa kĩrĩa mũrĩrĩĩaga kana mũrĩnyuuaga; mũtigatangĩkage nĩ ũndũ wa ũguo. 3012:30 Math 6:8Nĩgũkorwo maũndũ maya mothe nĩmo andũ a gũkũ thĩ arĩa matetĩkĩtie Ngai macaranagia namo, no Ithe wanyu nĩoĩ atĩ nĩmũbatarĩtio nĩmo. 31No rĩrĩ, caragiai ũthamaki wake, na maũndũ maya mangĩ mothe nĩmũrĩheagwo o namo.
3212:32 Math 14:27“Tigagai gwĩtigĩra, inyuĩ rũũru rũrũ rũnini, nĩgũkorwo Ithe wanyu nĩonete arĩ wega kũmũhe ũthamaki ũcio. 3312:33 Math 6:20; Atũm 2:45; Jak 5:2Endiai indo iria mũrĩ nacio mũcooke mũteithie athĩĩni. Mwĩthondekerei ibeeti cia mbeeca iria itangĩtarũka, na mwĩgĩĩre na kĩgĩĩna igũrũ kĩrĩa gĩtangĩthira, kũrĩa gũtarĩ mũici ũngĩkuhĩrĩria na gũtirĩ memenyi cia gũkĩananga 3412:34 Math 6:21Nĩgũkorwo o kũrĩa mĩthiithũ wanyu ĩrĩ, nokuo ngoro cianyu o nacio irĩkoragwo irĩ.
Gũikara Mwĩiguĩte
35“Ikaragai mwĩhotorete, mwĩhaarĩirie gũtungata, na mũige matawa manyu magĩakanaga, 36o ta andũ metereire mwathi wao acooke kuuma iruga-inĩ rĩa kĩhikanio, nĩguo rĩrĩa agaacooka, aaringaringa mũrango mamũhingũrĩre o narua. 3712:37 Math 24:42, 46; 25:13Nĩũgakorwo ũrĩ ũndũ mwega harĩ ndungata iria mwathi wacio agaakora ciĩiguĩte rĩrĩa agacooka. Ngũmwĩra atĩrĩ na ma, nĩakehotora acitungatĩre, aciikarie metha-inĩ, na acooke acirehere irio irĩe. 38Nĩũgakorwo ũrĩ ũndũ mwega harĩ ndungata iria mwathi wacio agaakora ciĩhaarĩirie, o na angĩgooka ũtukũ gatagatĩ kana thaa kenda gũgĩkĩa. 3912:39 Math 6:19; 1Athe 5:2; Kũg 3:3No rĩrĩ, menyai ũũ: Korwo mwene nyũmba nĩamenyete ithaa rĩrĩa mũici egũũka-rĩ, ndangĩarekire nyũmba yake ĩtuuo. 40O na inyuĩ no nginya mũikarage mwĩhaarĩirie, tondũ Mũrũ wa Mũndũ agooka ithaa rĩrĩa mũtamwĩrĩgĩrĩire.”
41Petero akĩmũũria atĩrĩ, “Mwathani, nĩ ithuĩ ũrahe ũhoro na ngerekano ĩno kana ũreera mũndũ o wothe?”
4212:42 Luk 7:13Nake Mwathani agĩcookia akĩmũũria atĩrĩ, “Ndungata ya kwĩhokwo na njũgĩ, o ĩrĩa mwathi wayo angĩĩhokera kũroraga ndungata ciake, na ĩciheage irio hĩndĩ ĩrĩa yagĩrĩire, nĩĩrĩkũ? 43Nĩũgakorwo ũrĩ ũndũ mwega harĩ ndungata ĩyo, ĩrĩa mwathi wayo agooka akore ĩgĩĩka ũguo. 44Ngũmwĩra atĩrĩ na ma, nĩakamĩĩhokera indo ciake ciothe. 45No rĩrĩ, ĩ ndungata ĩyo ĩngĩĩra na ngoro yayo atĩrĩ, ‘Mwathi wakwa ndaracooka narua,’ nayo yambĩrĩrie kũhũũra ndungata cia arũme na cia andũ-a-nja, na kũrĩa na kũnyua na kũrĩĩo-rĩ, 46Mwathi wa ndungata ĩyo agooka mũthenya ũrĩa ĩtamwĩrĩgĩrĩire o na ithaa rĩrĩa ĩtooĩ, nake nĩakamĩherithia mũno, na amĩtuĩre ciira ta wa andũ arĩa matarĩ ehokeku.
4712:47 Gũcook 25:2“Ndungata ĩrĩa ĩmenyaga ũrĩa mwathi wayo endaga na ndĩĩhaaragĩria kana ĩgeeka ũrĩa Mwathi wayo endaga, ĩkaahũũrwo mahũũra maingĩ. 4812:48 Alaw 5:17; Ndar 15:27-30No ĩrĩa ĩtooĩ na nĩĩkaga maũndũ marĩa magĩrĩire kũherithanĩrio, ĩkaahũũrwo mahũũra matarĩ maingĩ. Ũrĩa wothe ũheetwo indo nyingĩ, ageetio indo nyingĩ; nake ũrĩa wĩhokeirwo nyingĩ makĩria nĩageetio nyingĩ makĩria.
Gũtirĩ Thayũ o tiga Nyamũkano
49“Njũkĩte kũrehe mwaki gũkũ thĩ, naarĩ korwo mwaki ũcio nĩwambĩrĩirie gwakana! 5012:50 Mar 10:38No ndĩ na ũbatithio ndĩrĩbatithio naguo, no kaĩ nĩngũthĩĩnĩka mũno ũngĩgaakinya-ĩ! 51Mũgwĩciiria ndokire kũrehe thayũ gũkũ thĩ? Ngũmwĩra atĩrĩ, ũguo tiguo, ndookire kũrehe nyamũkano. 52Kuuma rĩu gũthiĩ na mbere, andũ atano a mũciĩ ũmwe marĩkoragwo magayũkanĩte, atatũ magookĩrĩra eerĩ, nao eerĩ magookĩrĩra atatũ. 5312:53 Mik 7:6; Math 10:21Nao marĩkoragwo magayũkanĩte ũũ, ithe agookĩrĩra mũriũ nake mũriũ agookĩrĩra ithe, nyina agookĩrĩra mwarĩ nake mwarĩ agookĩrĩra nyina, nyaciarawe agookĩrĩra mũtumia wa mũriũ nake mũtumia wa mũriũ agookĩrĩra nyaciarawe.”
Gũkũũrana Mahinda
5412:54 Math 16:2Jesũ akĩĩra kĩrĩndĩ kĩu atĩrĩ, “Hĩndĩ ĩrĩa muona itu rĩkĩambata riumĩte ithũĩro, o rĩmwe muugaga atĩrĩ, ‘Nĩgũkuura mbura,’ na gũkoira. 55Hĩndĩ ĩrĩa rũhuho rwahurutana ruumĩte gũthini muugaga atĩrĩ, ‘Nĩgũkũgĩa na ũrugarĩ,’ na gũkagĩa. 5612:56 Math 16:3Inyuĩ hinga ici! Nĩmũũĩ wega gũkũũrana ũrĩa igũrũ na thĩ gũtariĩ. Mũkĩremagwo nĩgũkũũrana ũhoro wa mahinda maya tũrĩ nĩkĩ?
57“Mwagaga gwĩtuĩra inyuĩ ene ũrĩa kwagĩrĩire nĩkĩ? 5812:58 Math 5:25Na rĩrĩ, rĩrĩa mũrathiĩ na thũ yaku kũrĩ mũciirithania-rĩ, geria mũno wĩiguithanie nayo mũrĩ o njĩra-inĩ, ndĩgagũkururie ĩgũtware kũrĩ mũciirithania, nake mũciirithania akũneane kũrĩ mũnene, nake mũnene ũcio agũikie njeera. 5912:59 Math 12:42Ngũkwĩra atĩrĩ, ndũkoima kuo ũtarĩhĩte thiirĩ wothe, hatarĩ gathendi ũgũtigia.”
