箴言的价值
1这是大卫的儿子以色列王所罗门的箴言。
2为使人认识智慧和教诲，
领悟真知灼见；
3为使人接受劝诫，
为人处事仁义、公平、正直；
4使愚昧人明智，
使青年有知识和明辨力；
5使智者听了长学问，
明哲听了得指引；
6使人领悟箴言和比喻，
明白智者的话和谜语。
7知识始于敬畏耶和华，
愚人轻视智慧和教诲。
8孩子啊，
你要听从父亲的教诲，
不可背弃母亲的训言。
9因为这要作你头上的华冠，
颈上的项链。
10孩子啊，恶人若引诱你，
千万不要听从。
11他们若说：“跟我们来吧，
我们去埋伏杀人，
暗害无辜者取乐；
12我们要像阴间一样生吞他们，
整个吞没他们，
使他们如坠入坟墓的人；
13我们必得到各样宝物，
把战利品装满我们的房屋。
14跟我们一起干吧，
大家有福同享！”
15孩子啊，
不要走他们的道，
切莫行他们的路。
16因为他们奔向罪恶，
急速地去杀人流血。
17在飞鸟眼前设网罗，徒劳无功。
18他们埋伏，却自流己血；
他们伏击，却自害己命。
19这就是贪爱不义之财者的结局，
不义之财终要夺去他们的性命。
智慧的劝诫
20智慧在大街上高喊，
在广场上扬声，
21在热闹的市集宣告，
在城门口演说：
22“你们愚昧人喜爱愚昧，
嘲讽者以嘲弄为乐，
无知者厌恶知识，
要到什么时候呢？
23你们若因我的责备而回转，
我就向你们显明我的旨意1:23 “我就向你们显明我的旨意”希伯来文是“我就将我的灵浇灌你们”。，
叫你们明白我的话语。
24我呼唤你们，
你们却充耳不闻；
我向你们招手，
你们却视若无睹。
25你们漠视我的劝诫，
不接受我的责备。
26因此，
你们遭遇灾难时，
我必发笑；
惊恐临到你们时，
我必嗤笑——
27那时，恐惧如风暴袭击你们，
灾难如旋风临到你们，
忧愁和苦难吞没你们。
28你们呼求我，
我也不回答；
你们恳切地寻找我，
却找不到。
29因为你们厌恶知识，
不愿意敬畏耶和华，
30不接受我的劝诫，
又藐视我的责备。
31所以，你们必自食其果，
因自己的恶谋而吃尽苦头。
32愚昧人背离正道，
自招灭亡；
愚顽人逍遥自在，
毁掉自己。
33然而，那听从我的必安然居住，
得享安宁，
不怕灾祸。”
Ang Kahalagahan ng Kawikaan
1Ito ang mga kawikaan ni Solomon na anak ni David, hari ng Israel.
2Sa pamamagitan ng mga kawikaang ito, magkakaroon ka ng karunungan, maitutuwid mo ang iyong ugali at mauunawaan mo ang mga aral na magbibigay sa iyo ng karunungan. 3Sa pamamagitan din nitoʼy magiging disiplinado ka, dahil itinuturo nito ang matuwid na paraan ng pamumuhay, mabuting pag-uugali, paggawa ng tama, at pagiging makatarungan. 4Makapagbibigay ito ng karunungan sa mga walang kaalaman at sa kabataaʼy magtuturo ng tamang pagpapasya. 5Sa pakikinig nito, ang marunong ay lalong magiging marunong at ang may pinag-aralan ay magiging dalubhasa, 6upang maunawaan nila ang kahulugan ng mga kawikaan, mga talinghaga, at mga bugtong ng marurunong.
7Ang pagkatakot sa Panginoon na may paggalang ang simula ng karunungan. Ngunit sa hangal,1:7 hangal: Ang salitang ito ay palaging makikita sa aklat ng Kawikaan; ang ibig sabihin nito ay isang taong hindi pinapahalagahan ang Dios at ang kanyang mga utos. walang halaga ang karunungan at ayaw niyang maturuan upang maituwid ang kanyang pag-uugali.
Payo sa Pag-iwas sa Masamang Tao
8Anak, dinggin mo ang turo at pagtutuwid sa iyong pag-uugali ng iyong mga magulang, 9dahil itoʼy makapagbibigay sa iyo ng karangalan katulad ng koronang gawa sa bulaklak at makapagpapaganda katulad ng kwintas.
10Anak, huwag kang padadala sa panghihikayat ng mga taong makasalanan. 11Huwag kang sasama kapag sinabi nilang, “Halika, sumama ka sa amin! Mag-abang tayo ng sinumang papatayin kahit walang dahilan. 12Kahit nasa kasibulan pa ng kanilang buhay, patayin natin sila para matulad sila sa mga taong pumunta sa lugar ng mga patay. 13Makakakuha tayo sa kanila ng mga mamahaling ari-arian, at pupunuin natin ang ating mga bahay ng ating mga nasamsam. 14Sige na, sumama ka na sa amin, at paghahatian natin ang ating mga nasamsam.”
15Anak, huwag kang sumama sa kanila; iwasan mo sila. 16Sapagkat mabilis sila sa paggawa ng masama at sa pagpatay ng tao. 17Walang kabuluhan ang paglalagay ng bitag kung ang ibong iyong huhulihin ay nakatingin. 18Alam ng ibon na mahuhuli siya, pero ang taong masasama, hindi nila alam na sila rin ang magiging biktima ng ginagawa nila.
19Ganyan ang mangyayari sa mga taong ang ari-arian ay nakuha sa masamang paraan. Mamamatay sila sa ganoon ding paraan.
Kapag Itinakwil ang Karunungan
20-21Ang karunungan ay katulad ng isang mangangaral na nagsasalita sa mga lansangan, plasa, pamilihan, at mga pintuang bayan. Sinasabi niya,
22“Kayong mga walang alam,
hanggang kailan kayo mananatiling ganyan?
Kayong mga nanunuya, hanggang kailan kayo matutuwa sa inyong panunuya?
Kayong mga hangal, hanggang kailan ninyo tatanggihan ang karunungan?
23Pakinggan ninyo ang pagsaway ko sa inyo.
Sasabihin ko sa inyo kung ano ang iniisip ko.
Ipapaalam ko sa inyo ang aking sasabihin laban sa inyo,
24sapagkat hindi ninyo pinansin ang panawagan ko na lumapit kayo sa akin,
25at binalewala ninyo ang lahat ng payo ko at pagsaway.
26-27Pagtatawanan ko kayo kapag napahamak kayo;
kukutyain ko kayo kapag dumating sa inyo ang paghihirap at mga pangyayaring nakakatakot gaya ng ipu-ipo at bagyo.
28Tatawag kayo sa akin, ngunit hindi ko kayo sasagutin.
Hahanapin ninyo ako ngunit hindi ninyo ako makikita.
29Dahil ayaw ninyo na tinuturuan kayo at wala kayong takot sa Panginoon.
30Tinanggihan ninyo ang mga payo ko at minasama ang aking pagsaway sa inyo.
31Kaya aanihin ninyo ang bunga ng inyong mga ginagawa at pinaplanong masama.
32Sapagkat ang katigasan ng ulo ng mga taong walang karunungan ang papatay sa kanila,
at ang pagsasawalang-bahala ng mga hangal ang magpapahamak sa kanila.
33Ngunit ang taong nakikinig sa akin ay mabubuhay ng matiwasay,
ligtas siya sa panganib at walang katatakutan.”
