亚伯拉罕为以撒娶妻
1亚伯拉罕已经年迈，耶和华在一切的事上都赐福给他。 2亚伯拉罕对他的老总管说：“请你把手放在我大腿底下， 3我要你凭耶和华——掌管天地的上帝起誓，你不会找这迦南的女子做我儿子的妻子。 4你要回到我的家乡，在我的亲族中为以撒物色妻子。” 5老总管问他：“如果那女子不肯跟我到这里来，我要把你儿子带回你的家乡吗？” 6亚伯拉罕说：“你千万不可带我的儿子回那里！ 7因为带领我离开父家和本乡的耶和华——天上的主，曾经向我说话，起誓应许把这片土地赐给我的后代。祂必派天使在你前面引路，帮助你在那里为我儿子找到妻子。 8如果那女子不肯跟你来，你也算履行了你向我起的誓，只是你不可带我儿子回那里。” 9于是，老总管就把手放在他主人亚伯拉罕的大腿底下，为这事向他起誓。
10老总管带着主人的十匹骆驼和各种上好的礼物，启程前往美索不达米亚，来到拿鹤住的城。 11黄昏，妇女们出来打水的时候，他让骆驼跪在城外的井旁， 12然后祷告说：“我主人亚伯拉罕的上帝耶和华啊，求你施恩给我家主人亚伯拉罕，让事情今天能够成就。 13现在，我站在这泉水旁，城里的少女正出来打水。 14如果我对哪个少女说‘请放下你的水罐，让我喝点水’，如果她说‘请喝，我也打水给你的骆驼喝’，愿那女子做你为自己的仆人以撒选定的妻子。这样，我可以知道你施恩给我的主人了。”
老总管井旁遇利百加
15老总管的话还没有说完，就有一位名叫利百加的少女肩上扛着水罐走出来。她是彼土利的女儿，彼土利是亚伯拉罕的兄弟拿鹤和密迦所生的儿子。 16利百加长得非常美丽，是个处女，没有男人亲近过她。她下到井旁，把水罐盛满了水后上来。 17老总管跑上前去对她说：“求你给我一点水喝。” 18她回答说：“我主，请喝！”说完，立刻放下水罐，托在手上让他喝。 19等他喝完以后，利百加又说：“我再为你的骆驼打些水来，让它们喝个饱。” 20于是，她马上把水罐里的水倒进水槽里，又跑到井边为所有的骆驼打水。 21当时，老总管在一旁静静地注视着利百加，要看看耶和华是否使他此行顺利。
22骆驼喝过水以后，老总管拿出一只约六克重的金环和一对约一百一十克重的金镯给利百加， 23对她说：“请问你是谁的女儿？你父亲家里有地方让我们住宿吗？” 24利百加回答说：“我是彼土利的女儿，我父亲是拿鹤和密迦的儿子。 25我家里有充足的粮草，也有地方让你留宿。” 26老总管听了，就俯伏敬拜耶和华， 27说：“我主人亚伯拉罕的上帝耶和华当受称颂，因为祂一直以慈爱和信实对待我的主人，引导我一路走到我主人兄弟的家里。”
28利百加跑回家中，把这事告诉了母亲和家人。 29利百加有个哥哥名叫拉班。 30他看见妹妹的金环和手上的金镯，听了她叙述老总管的话，就跑到井旁，见老总管跟骆驼仍然站在那里， 31便对他说：“你这蒙耶和华赐福的人，请到我家。为什么站在外面呢？我已经为你预备好了房间，也为骆驼预备了地方。” 32老总管就到了拉班的家里，拉班卸下骆驼背上的东西，给骆驼喂上草料，打水给老总管和随行的人洗脚。 33他们备好了晚餐给他吃，老总管却说：“不，等我说明来意后再吃。”拉班说：“请说。”
34老总管说：“我是亚伯拉罕的仆人。 35耶和华赐给我主人极大的福气，使他非常富有。耶和华赐给他牛群、羊群、金子、银子、男女仆婢、骆驼和驴。 36我主人的妻子撒拉在晚年生了一个儿子，主人把所有的财产都给了他。 37主人要我起誓，他说，‘你不可以给我的儿子娶迦南女子为妻， 38你要到我家乡的亲族中为我儿子物色妻子。’ 39我问我的主人，‘如果那女子不愿意跟我回来怎么办？’ 40他说，‘我一向事奉的耶和华必会派天使与你同行，使你一路顺利，为我儿子在家乡的亲族中物色妻子。 41你去就是履行了你向我起的誓，如果我的亲族不肯把女子交给你，你也算履行了你向我起的誓。’
42“所以，今天我来到井旁时曾祷告说，‘我主人亚伯拉罕的上帝耶和华啊，求你使我一路顺利。 43我现在站在井旁，有女子出来打水的时候，我会向她要水喝， 44如果她说，请喝，我也打水给你的骆驼喝，就让她做你为我家主人的儿子预备的妻子吧。’
45“我心中的话还没有说完，就看见利百加肩上扛着水罐到井旁打水。我上前向她要水喝， 46她就连忙放下肩上的水罐，说，‘请喝，我也打水给你的骆驼喝。’我喝了，她又打水给骆驼喝。 47我问她是谁家的女儿，她说，‘是拿鹤和密迦的儿子彼土利的女儿。’我就替她戴上金鼻环和金手镯， 48然后俯伏敬拜耶和华——我主人亚伯拉罕的上帝，因为祂引导我走正确的路，找到了主人兄弟的孙女儿给主人的儿子做妻子。 49现在，你们若愿意以慈爱和信实对待我的主人，答应这门亲事，请告诉我；如果不答应，也请告诉我，好让我知道应该怎么办。”
50拉班和彼土利回答说：“既然是耶和华的安排，我们不能再多说什么。 51你看，利百加就在这里，你可以照耶和华的话，把她带回去给你主人的儿子做妻子。” 52亚伯拉罕的仆人听见这话，就俯伏在地上敬拜耶和华， 53然后拿出金银首饰和衣裳送给利百加，又把贵重的礼物送给她的哥哥和母亲。 54老总管和随行的人用过晚饭以后，在那里住了一夜。第二天早晨，老总管说：“请让我返回我主人那里。” 55但利百加的哥哥和母亲说：“让利百加和我们住上十来天再去吧！” 56可是，老总管说：“既然耶和华已经使我一路顺利，请你们不要挽留我，请让我回到我主人那里。” 57他们说：“我们问问利百加的意见吧。” 58他们就叫来利百加，问她：“你愿意跟这个人同去吗？”利百加说：“我愿意！” 59于是，他们让利百加和她的奶妈跟老总管及随行的人一同离去， 60并为利百加祝福，说：
“我们的妹妹啊，
愿你成为千万人之母！
愿你的后代战胜仇敌！”
以撒与利百加成婚
61于是，利百加和她的婢女们准备妥当，骑上骆驼，跟着老总管离去。
62那时，以撒住在南地，他刚从庇耳·拉海·莱回来。 63傍晚的时候，以撒来到田间默想，他抬头一看，见一队骆驼迎面而来。 64利百加抬头看见以撒，就从骆驼上下来， 65问老总管：“那从田间来迎接我们的是谁？”老总管说：“是我的主人！”利百加听了就蒙上面纱。 66老总管向以撒讲述整个事情的经过。 67以撒就带利百加进入他母亲撒拉的帐篷，娶她为妻，并且很爱她。自从母亲去世后，以撒这才得到安慰。
Isaki Na Rebeka
124:1 Mwa 17:17; Yos 23:1; Mwa 12:2; Gal 3:9Wakati huu Abrahamu alikuwa mzee mwenye miaka mingi, naye Bwana alikuwa amembariki katika kila njia. 224:2 Mwa 15:3; 39:4-6; 47:29Akamwambia mtumishi wake mkuu wa vitu vyote katika nyumba yake, yule aliyekuwa msimamizi wa vitu vyote alivyokuwa navyo, “Weka mkono wako chini ya paja langu, 324:3 Mwa 10:15-19; 47:31; 50:25; 14:19; Hes 20:14; 2Kor 6:14-17Ninataka uape kwa Bwana, Mungu wa mbingu na Mungu wa nchi, kwamba hutamtwalia mwanangu mke kutoka binti za Wakanaani, ambao ninaishi miongoni mwao, 424:4 Mwa 12:1; 21:21; Amu 14:3bali utakwenda katika nchi yangu na jamaa zangu umpatie Isaki mwanangu mke.”
524:5 Ebr 11:15Yule mtumishi akamuuliza, “Je, kama huyo mwanamke atakataa kuja nami katika nchi hii? Je, nimpeleke mwanao katika hiyo nchi uliyotoka?”
6Abrahamu akasema, “Hakikisha kwamba hutamrudisha mwanangu huko. 724:7 Mwa 12:1, 7; 16:7; Rum 4:15; Gal 3:16Bwana, Mungu wa mbingu, aliyenitoa nyumbani kwa baba yangu na nchi yangu niliyozaliwa na aliyesema nami na akaniahidi kwa kiapo, akisema, ‘Nitawapa watoto wako nchi hii,’ atatuma malaika wake akutangulie ili umpatie mwanangu mke kutoka huko. 824:8 Yos 2:12-20; 9:20Kama huyo mwanamke asipokubali kufuatana nawe, basi utafunguliwa kutoka kiapo nilichokuapisha. Ila usimrudishe mwanangu huko.” 924:9 Mwa 32:4; 33:8Basi yule mtumishi akaweka mkono wake chini ya paja la bwana wake Abrahamu akamwapia kuhusu shauri hili.
1024:10 1Fal 10:2; 1Nya 12:40; Isa 30:6; Mwa 11:29; 43:11; 45:25; Hes 23:7; Kum 23:4; Amu 3:8Ndipo huyo mtumishi akachukua ngamia kumi miongoni mwa ngamia za bwana wake, akaondoka, akiwa amechukua aina zote za vitu vizuri kutoka kwa bwana wake. Akaelekea Aramu-Naharaimu24:10 Yaani Mesopotamia ya Kaskazini-Magharibi. na kushika njia kwenda mji wa Nahori. 1124:11 Kut 2:15-16; 1Sam 9:11; Yn 4:7; Mwa 29:2, 9-10Akawapigisha ngamia magoti karibu na kisima cha maji nje ya mji, ilikuwa inaelekea jioni, wakati ambapo wanawake wanakuja kuteka maji.
1224:12 Mwa 19:19; 26:24; 27:20; 28:13; 31:42, 53; 32:9; 43:23; 46:3; Kut 3:6; 1Fal 18:36; Za 75:9; 94:7; Neh 1:11; Yos 2:12; Ay 10:12Kisha akaomba, “Ee Bwana, Mungu wa bwana wangu Abrahamu, nipatie ushindi leo, uonyeshe huruma kwa bwana wangu Abrahamu. 13Tazama, nimesimama karibu na kisima hiki cha maji, nao binti za watu wa mji huu wanakuja kuteka maji. 1424:14 Amu 6:17, 37; 1Sam 14:10; 1Fal 13:3; Za 86:17; Isa 38:7; Yer 44:29Basi na iwe hivi, nitakapomwambia binti mmojawapo, ‘Tafadhali tua mtungi wako nipate kunywa maji,’ naye akisema, ‘Kunywa, nitawanywesha na ngamia wako pia.’ Basi na awe ndiye uliyemchagua kwa ajili ya mtumishi wako Isaki. Kwa hili nitajua umemhurumia bwana wangu.”
1524:15 Mwa 22:22-23; 11:29Ikawa kabla hajamaliza kuomba, Rebeka akatokea akiwa na mtungi begani mwake. Alikuwa binti wa Bethueli. Bethueli alikuwa mwana wa Milka aliyekuwa mke wa Nahori ndugu wa Abrahamu. 1624:16 Mwa 12:11; Kum 22:15-21Huyu msichana alikuwa mzuri sana wa sura, bikira, ambaye hakuna mtu aliyekuwa amekutana naye kimwili. Aliteremka kisimani, akajaza mtungi wake akapanda juu.
1724:17 1Fal 17:10; Yn 4:7Ndipo yule mtumishi akaharakisha kukutana naye akamwambia, “Tafadhali nipe maji kidogo katika mtungi wako.”
18Yule msichana akasema, “Kunywa, bwana wangu.” Akashusha kwa haraka mtungi mkononi mwake na akampa, akanywa.
19Baada ya kumpa yule mtumishi yale maji, akamwambia, “Nitateka maji kwa ajili ya ngamia zako pia mpaka wote watosheke.” 20Akafanya haraka kumimina maji kwenye birika ya kunyweshea wanyama, akakimbia kisimani kuteka maji mengine na akateka ya kuwatosha ngamia wake wote. 21Pasipo kusema neno, yule mtumishi akamtazama kwa makini aone kama Bwana ameifanikisha safari yake, au la.
2224:22 Mwa 41:42; Isa 3:21; Eze 16:11-12Ikawa ngamia walipokwisha kunywa wote, yule mtumishi akampa huyo msichana pete ya puani ya dhahabu yenye uzito wa beka moja24:22 Beka moja ya dhahabu ni sawa na gramu 5.5. na bangili mbili za dhahabu zenye uzito wa shekeli kumi.24:22 Shekeli 10 za dhahabu ni sawa na gramu 110. 2324:23 Amu 19:15; 20:4Kisha akamuuliza, “Wewe ni binti wa nani? Tafadhali uniambie, je, kuna nafasi katika nyumba ya baba yako tutakapoweza kulala?”
2424:24 Mwa 11:29Yule msichana akamjibu, “Mimi ni binti wa Bethueli, mwana wa Milka aliyemzalia Nahori.” 2524:25 Amu 19:19Akaendelea kusema, “Kwetu kuna majani mengi na malisho, tena kuna nafasi kwa ajili yenu kulala.”
2624:26 Kut 4:31; 12:27; 1Nya 29:20; 2Nya 20:18Yule mtumishi akasujudu na kumwabudu Bwana, 2724:27 Mwa 14:20; 32:10; 47:29; Kut 18:20; Rut 4:14; 1Sam 25:32; 2Sam 18:28; 1Fal 8:56; Za 28:6; 41:13; 68:19; 98:3; 106:48; Yos 2:14; Lk 1:68akisema, “Atukuzwe Bwana, Mungu wa bwana wangu Abrahamu, ambaye hakuondoa wema na uaminifu wake kwa bwana wangu. Mimi nami, Bwana ameniongoza safarini akanifikisha nyumbani kwa jamaa za bwana wangu.”
2824:28 Mwa 29:12Yule msichana akakimbia akawaeleza watu wa nyumbani mwa mama yake kuhusu mambo haya. 2924:29 Mwa 25:20; 27:43; 28:2-5; 29:5, 12-13Rebeka alikuwa na kaka aliyeitwa Labani, huyo akaharakisha kukutana na yule mtumishi kule kisimani. 3024:30 Eze 23:42Mara alipoiona ile pete puani, na bangili mikononi mwa dada yake na kusikia yale maneno Rebeka aliyoambiwa na huyo mtumishi, alimwendea huyo mtumishi, akamkuta amesimama karibu na ngamia wake pale karibu na kisima. 3124:31 Mwa 26:29; Rut 3:10; Za 115:15Akamwambia, “Karibu nyumbani wewe uliyebarikiwa na Bwana, kwa nini unasimama huko nje? Mimi nimekuandalia nyumba na mahali kwa ajili ya ngamia.”
3224:32 Mwa 18:4; Amu 19:21Hivyo yule mtumishi akaenda nyumbani, mizigo ikaondolewa juu ya ngamia. Majani na malisho yakaletwa kwa ajili ya ngamia na maji kwa ajili yake na watu wake ili kunawa miguu. 33Ndipo chakula kikaandaliwa kwa ajili yake, lakini akasema, “Sitakula mpaka niwe nimewaambia yale niliyo nayo ya kusema.”
Labani akasema, “Basi tuambie.”
3424:34 Mwa 15:3Hivyo akasema, “Mimi ni mtumishi wa Abrahamu. 3524:35 Mwa 12:2, 16; 23:6Bwana amembariki sana bwana wangu, amekuwa tajiri. Amempa kondoo na ngʼombe, fedha na dhahabu, watumishi wa kiume na wa kike, ngamia na punda. 3624:36 Mwa 17:17; 25:5; 26:14Sara mkewe bwana wangu amemzalia mwana katika uzee wake, naye amempa kila kitu alichokuwa nacho. 3724:37 Mwa 50:5Naye bwana wangu ameniapisha na akasema, ‘Kamwe usimtwalie mwanangu mke katika binti za Wakanaani, ambao ninaishi katika nchi yao, 3824:38 Mwa 21:21ila uende mpaka kwa jamaa ya baba yangu na ukoo wangu mwenyewe, ukamtwalie mwanangu mke huko.’
39“Kisha nikamuuliza bwana wangu, ‘Je, kama huyo mwanamke hatakubali kurudi nami?’
4024:40 Mwa 5:22; 12:1; 16:7“Akanijibu, ‘Bwana ambaye nimetembea mbele zake, atatuma malaika wake pamoja nawe, na kuifanikisha safari yako, ili uweze kupata mke kwa ajili ya mwanangu katika ukoo wangu na kutoka jamaa ya baba yangu. 41Kisha, utakapokwenda kwenye ukoo wangu, utakuwa umefunguliwa kutoka kiapo changu hata kama wakikataa kukupa huyo binti, utakuwa umefunguliwa kutoka kiapo changu.’
42“Nilipokuja kisimani leo nilisema, ‘Ee Bwana, Mungu wa bwana wangu Abrahamu, ikikupendeza, naomba uifanikishe safari niliyoijia. 4324:43 Mit 30:19; Isa 7:14Tazama, ninasimama kando ya kisima hiki, kama mwanamwali akija kuteka maji nami nikimwambia, tafadhali niruhusu ninywe maji kidogo kutoka kwenye mtungi wako, 44naye kama akiniambia, “Kunywa, nami nitateka maji kwa ajili ya ngamia wako pia,” basi huyo awe ndiye mke ambaye Bwana amemchagulia mwana wa bwana wangu.’
4524:45 1Sam 1:13; Yn 4:7“Kabla sijamaliza kuomba moyoni mwangu, Rebeka akatokea, amebeba mtungi begani mwake. Akashuka kisimani akateka maji, nami nikamwambia, ‘Tafadhali nipe maji ninywe.’
46“Akafanya haraka kushusha mtungi wake begani na kusema, ‘Kunywa na nitawanywesha ngamia wako pia,’ basi nikanywa, akawanywesha na ngamia pia.
4724:47 Mwa 22:22; Isa 3:19; Eze 16:11-12“Nikamuuliza, ‘Wewe ni binti wa nani?’
“Akasema, ‘Mimi ni binti wa Bethueli, mwana wa Nahori, Milka aliyemzalia.’
“Ndipo nilipotia pete puani mwake na bangili mikononi mwake, 48nikasujudu na nikamwabudu Bwana. Nikamtukuza Bwana, Mungu wa bwana wangu Abrahamu, aliyeniongoza katika njia sahihi ili nimtwalie mwana na bwana wangu mke katika jamaa zake. 49Ikiwa mtaonyesha wema na uaminifu kwa bwana wangu, mniambie, la sivyo, mniambie, ili niweze kujua njia ya kugeukia.”
5024:50 Za 118:23; Mwa 22:22; 31:24-29; 48:16Labani na Bethueli wakajibu, “Jambo hili limetoka kwa Bwana, hatuwezi kukuambia jambo lolote baya au jema. 51Rebeka yuko hapa, mchukue na uende, awe mke wa mwana wa bwana wako, sawasawa na Bwana alivyoongoza.”
52Ikawa huyo mtumishi wa Abrahamu aliposikia waliyosema, alisujudu mpaka nchi mbele za Bwana. 5324:53 Mwa 45:22; Kut 3:22; 12:35; 2Fal 5:5Ndipo huyo mtumishi akatoa vitu vilivyotengenezwa kwa dhahabu na kwa fedha pamoja na mavazi, akampa Rebeka, pia akawapa zawadi za thamani kubwa nduguye na mamaye. 5424:54 Mwa 30:25Kisha yeye na wale watu waliokuwa pamoja naye wakala, wakanywa na kulala palepale.
Walipoamka asubuhi, yule mtumishi, akasema, “Nipeni ruhusa nirudi kwa bwana wangu.”
5524:55 Amu 19:3-4Lakini ndugu yake Rebeka pamoja na mama yake wakajibu, “Acha binti akae kwetu siku kumi au zaidi, ndipo mwondoke.”
56Lakini yule mtumishi akawaambia, “Msinicheleweshe, kwa kuwa Bwana amefanikisha safari yangu, nipeni ruhusa nirudi kwa bwana wangu.”
57Ndipo wakasema, “Acha tumwite huyo binti tumuulize, tusikie atakavyosema.” 5824:58 Rum 1:16Kwa hiyo wakamwita Rebeka na kumuuliza, “Je, utakwenda na mtu huyu?”
Akasema, “Nitakwenda.”
5924:59 Mwa 35:8Hivyo wakamwaga ndugu yao Rebeka aondoke, pamoja na mjakazi wake, mtumishi wa Abrahamu na watu wake. 6024:60 Mwa 17:16; 22:17; 27:4; 31:55; 48:9, 15, 20; Yos 22:6; Mit 27:11Wakambariki Rebeka, wakamwambia,
“Ndugu yetu, uwe wewe kumi elfu,
mara elfu nyingi,
nao wazao wako wamiliki
malango ya adui zao.”
6124:61 Mwa 16:1; 30:3; 46:25Rebeka na vijakazi wake wakajiandaa, wakapanda ngamia zao wakafuatana na yule mtu. Hivyo yule mtumishi akamchukua Rebeka akaondoka.
6224:62 Mwa 16:14; 12:9Basi Isaki alikuwa ametoka Beer-Lahai-Roi, kwa kuwa alikuwa anaishi nchi ya Negebu. 6324:63 Za 77:12; 119:15, 27; 143:5; 145:5; Mwa 18:2Isaki akatoka kwenda shambani kutafakari wakati wa jioni, alipoinua macho yake, akaona ngamia wanakuja. 6424:64 Mwa 31:17, 34; 1Sam 30:17Rebeka pia akainua macho akamwona Isaki. Akashuka kutoka kwenye ngamia wake 6524:65 Mwa 38:14; Wim 4:1-3; 6:7; Isa 47:2na akamuuliza yule mtumishi, “Ni nani mtu yule aliye kule shambani anayekuja kutulaki?”
Yule mtumishi akajibu, “Huyu ndiye bwana wangu.” Hivyo Rebeka akachukua shela yake akajifunika.
66Kisha yule mtumishi akamweleza Isaki mambo yote aliyoyatenda. 6724:67 Mwa 31:33; 18:9; 25:20; 49:31; 29:18-20; 23:1-2; 34:3; Amu 16:4Ndipo Isaki akamwingiza Rebeka katika hema la Sara mama yake, Isaki akamchukua Rebeka, hivyo akawa mke wake. Isaki akampenda, akafarijika baada ya kifo cha mama yake.
